Artyom Avetisyan

Հաջողության բանաձևը

Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ թղթակցում եմ 17.am-ին: Թիմի հետ ծանոթանալու առաջին իսկ օրվանից հետաքրքրությունս շատ մեծ էր: Երբ մի քանի նյութ գրելուց հետո պարզվեց, որ ընդգրկված եմ մեդիա ճամբարի ցուցակում, սկսեցի ավելի լուրջ վերաբերվել այս ամենին, որովհետև հասկանում էի, որ ինձնից ինչ-որ բան եմ ներկայացնում, և դեռ չբացահայտված գաղտնիքներ ու տաղանդներ կան իմ ներսում, որոնց բացահայտվելու ժամանակն է: Գիտակցում էի, որ այն մարդկանց, որոնք ինձ ներառել են ճամբարի մասնակիցների ցուցակում, պետք չէ հուսախաբ անել, այլ անհրաժեշտ է արդարացնել թե՛ նրանց, թե՛ իմ հույսերը: Սա 2016թ.-ի արդեն իմ երկրորդ մեծ հաջողությունն էր՝ «Հայ ասպետ» մրցախաղի կիսաեզրափակիչ փուլում հաղթանակից հետո:

Մեդիա ճամբարն անցավ շատ աշխույժ և հետաքրքիր: Օրեցօր նոր գիտելիքներ էինք ստանում և նոր ընկերներ էինք ձեռք բերում: Այնպես կուզենայի հիմա դպրոցական մի քանի դասաժամերի փոխարեն լինեին ֆոտոյի, կինոյի ու լրագրության վարպետության դասեր, և դասավանդեր մեզ 17.am-ի ամբողջ անձնակազմը:

Երբ համեմատում եմ հին նյութերս վերջին նյութերիս հետ, տեսնում եմ ահռելի տարբերություն առաջվա և այժմյան մտածելակերպիս միջև:

Երբ ամառվա տապին գնում էինք դպրոց՝ «Հայ ասպետին» նախապատրաստվելու համար, շատ էինք նեղվում ու նվնվում, որովհետև այդ շոգին շատ քայլելուց քիչ էր մնում արդեն հալվեինք: Գրքերն ու տետրերը պահում էինք գլխներիս և դեմքներիս, որպեսզի պաշտպանվենք արևի ճառագայթներից: Երբ տուն գնալու ճանապարհին էինք լինում, տեսնում էինք, որ կոշիկներիս ինչ-որ սև գույնի ծամոն է կպել ու ասում էինք. «Տես, կոշիկներիդ գուդրոն (ձյութ) է կպել»: Ու այդպես ծիծաղելով, միաժամանակ՝ հոգնելով տեղ էինք հասնում: Բայց երբ վերջում հասանք հաղթանակի գագաթնակետին, հասկացանք, որ մեր ջանքերը զուր չեն եղել: Դա այդ տարվա առաջին մեծ հաղթանակն էր, որին մենք հասանք շատ աշխատանքի, ջանքերի ու եռանդի շնորհիվ: Երկրորդ հաջողությանը ես հասա թղթի, գրիչի, մտքի շարադրանքի, մտածելակերպի ու հասկանալու միջոցով: Խոսքը թղթակցելու մասին է: Նյութը պետք է լինի գրագետ գրված, հասկանալի բոլորին ու հետաքրքիր իրադարձություններով լեփ-լեցուն:

17.am-ին թղթակցելուց հետո հասկացա, որ ես իմ ձեռքը ոչ թե պետք է վերցնեմ նշտար, բամբակ, յոդ, սպիրտ, դեղամիջոցներ ու բուժիչ սարքեր, այլ թուղթ ու գրիչ, հետո նաև՝ խոսափող, նկարող սարքեր, իսկ եթե ամեն ինչ լավ ընթանա, կփորձեմ նաև հայտնվել հեռուստաէկրաններին՝ հանդես գալով հաղորդավարի, մեկնաբանի ու դերասանի դերում:

Այնպես որ, պատանի թղթակիցների այս ցանցի միջոցով մտածելակերպս ու նախասիրություններս 180°-ով փոխվեցին, ինչի համար շնորհակալ եմ 17.am-ին:

Բոլոր նրանք, ովքեր ուզում են նմանատիպ հաջողությունների հասնել, թող թղթակցեն 17.am-ին: Հավատացած եղեք՝ արդյունքը ամենաուշը մեկ ամսից կերևա, և իհարկե, իր դրական կողմերով:

Հիմա բացատրեմ նյութիս վերնագիրը՝ «հաջողության բանաձև»: Այսինքն՝ պահ, ժամանակ, երբ նվաճումներիդ հասնում ես մեծ ջանքերի, եռանդուն կերպով աշխատելու, մեծ ուժ գործադրելու շնորհիվ: Իսկ այդ ամենին, երբ խառնում ես երազանքդ ու կամքդ, ստացվում է մի նոր ռեակցիա, մի նոր խառնուրդ, մի նոր բանաձև: Եվ այդ ամենը կարելի է արտահայտել երկու բառով՝ հաջողության բանաձև:

Իսկ սա հաջողության իմ բանաձևն է.

Ջանք2 + 2երազանք + (աշխատանք)n = 2նպատակ + (հաջողություն)n

hasmik vardanyan

Հոգով արիները

Ես արդեն վեց ամսից ավելի է, ինչ 17.am-ի թղթակից եմ, իսկ 17.am-ն այն հարթակն է, որը լայն հնարավորություն է ստեղծում ծանոթանալու Հայաստանի բոլոր մարզերում ապրող մարդկանց կյանքին:

Կարդալով մեր թղթակիցների՝ մասնավորապես սահմանամերձ շրջաններում ապրողների նյութերը, մի հարց անընդհատ տանջում է ինձ. ինչո՞ւ են այս մարդիկ ապրում սահմանամերձ մարզերում, իսկ ես այստեղ՝ Մարտունիում: Չէ՞ որ կարող էր լինել նաև հակառակը: Ես շատ եմ մտածում սահմանամերձ գյուղերում ապրող իմ հասակակիցների մասին, փորձում եմ համեմատել ինձ նրանց հետ։ Մտածում եմ ու հասկանում, որ ես չունեմ այն ուժը, այն ոգին, որը պետք է սահմանամերձ շրջաններում ապրելու համար: Ես վախենում եմ՝ շատ-շատ… Վախենում եմ մթությունից, մենակությունից, երեկոյան պատուհանից դուրս նայելուց, նույնիսկ՝ բաժակի կոտրվելուց: Ես, իմ վախերով շրջապատված, չէի կարողանա ապրել այդ շրջաններում:

Գիտե՞ք, այնքան եմ լսել, որ ասում են Արցախը շատ գեղեցիկ է: Հետաքրքրությունս շատ մեծ է՝ գոնե մեկ րոպեով գտնվելու այնտեղ, տեսնելու այն հրաշքը, ինչի համար մեր ազգը կռիվ է տվել և հիմա էլ շարունակում է տալ: Իսկ երբ կարդում եմ մեր սահմանամերձ շրջանների թղթակիցների՝ Սերյոժայի, Սերինեի, Դավիթի և բոլոր Տավուշի մարզի թղթակիցների նյութերը, նրանց ամեն մի բառի մեջ նկատում եմ ուժը, այն անվախ ոգին, որ պետք է սահմանամերձ շրջանում ապրելու համար: Ու հիմա մտածում եմ, որ այս ամենը պատահականություն չէ, և Աստված գիտի, թե ով՝ որտեղ է ապրում:

Հուսով եմ, որ մի օր կայցելեմ սահմանամերձ շրջաններ: Մի օր կամ վախը կհաղթի ինձ, կամ ես՝ վախին, իսկ ավելի լավ է՝ խաղաղությունը…

lilit khlghatyan portret

Հավկիթակռիվ

Զատիկը Հիսուս Քրիստոսի հարության տոնն է: Այն նշանակում է՝ անցում, զատում, բաժանում: Քանի որ Զատիկը շարժական տոն է, և յուրաքանչյուր տարի նշվում է տարբեր օրերի, այս տարի նշվում է ապրիլի 16-ին: Զատիկը տարվա ամենագեղեցիկ տոներից է, այն ունի իր յուրահատուկ նշման ձևը:

Աշխարհի բոլոր քրիստոնյաներն այդ օրը հավկիթ են ներկում: Այժմ հավկիթ ներկելու է զարդարելու համար նախատեսված են տարատեսակ ներկանյութեր: Սակայն կարծում եմ ամենագեղեցիկը, սոխի կեղևով ներկած հավկիթն է: Դրա համար մայրիկս Զատիկից առաջ հավաքում է սոխի կեղևները և այդ առավոտյան, արդեն հավկիթը խաշում է սոխի կեղևով: Իսկ երբ հանում ենք հավկիթը, արդեն ալ կարմիր է: Ինչ լավ են մտածել մեր մեծերը…

Ախ~, ինչպես կարող էի մոռանալ հավկիթակռիվը, չէ որ դա երեխաների ամենասիրած պահն է: Ինչու ոչ, նաև մեծերի, չէ,որ այդ պահին նրանք էլ են մանկանում: Հավկիթակռիվը տեղի է ունենում 2 հոգու միջև, երբ հավկիթները խբում են իրար, և ում հավկիթը չջարդվեց՝ նա հաղթում է:

Հիշում եմ մի քանի տարի առաջ  մեր դպրոցում Զատիկի տոնին ընդառաջ կազմակերպվում էր միջոցառում: Մեր ամենասիրած միջոցառումն էր դա, երբ յուրաքանչյուր դասարան պատրաստում էր Զատկի ավանդական սեղան, և որ դասարանը ունենար ամենագեղեցիկ և ավանդական սեղանը, այդ դասարանը հաղթում էր: Իսկ դրանից հետո սկսում էինք մեր հավաքույթը: Մի լավ ուրախանում, հավկիթակռիվ էինք խաղում և այդես նշում էինք Զատիկը: Ինչ լավ օրեր էին…

Հա, մոռացա, այդ միջոցառման ժամանակ էլ տեսա ինձ համար ամենամեծ հավկիթը`ջայլամի ձուն, ինչքան էի զարմացել: Այդ հավկիթը քրոջս դասարանի երեխաներից մեկն էր բերել, այդ տարի հենց նրանք հաղթեցին մրցույթում:

Այս տարի Զատիկից առաջ արդեն գարին ցանել էինք, եղբայրս ամեն օր հետևում էր, թե ինչպես է աճում գարին: Այսպես մնում է Զատիկի սեղանի ավանդական ուտեստները պատրաստել:
Մայրիկն էլ կասի.

-Երեխեք, որ հավկիթը ուտում եք՝ դրանով կռվեք: Բոլորը մի ջարդեք, կմնա՝ կփչանա:

Ուրախ Զատիկ եմ մաղթում բոլորիս:

Nelli Khachatryan

Որտեղից ես սկսում դու

-Բարև:

Մտածում ես՝ քե՞զ չեմ բարևում… Ա, գիտեմ, դու ապրիլի 7-ի այն համերգին էլ երևի ծափ չես տվել: Մտածում ես՝ ի՞նչ կապ ունի, հիմա կբացատրեմ:

Ինչ վերաբերում է ապրիլի 7-ի համերգին. Գարիկ Պապոյանն ու Սոնա Ռուբենյանը բացօթյա համերգ էին կազմակերպել, հիշո՞ւմ ես… Մի երգի ժամանակ Գարիկը ասաց, որ հատուկ տակտով ծափահարենք, երգի համար երաժշտություն էր ծառայելու քո ծափը… Ես էլ ծափ էի տալիս ու նայում շուրջս, ուզում էի «բռնացնել» էն մարդկանց, ովքեր մտածում էին, որ իրենց ծափը ոչ մի բան չի փոխելու, ու ձեռքերը ծալած ուղղակի լսում էին:  Բարեբախտաբար այդպես մտածողները փոքրամասնություն էին, և երաժշտություն ամեն դեպքում ստացվեց ստեղծել:

Հիմա անցնենք բարևին: Չնայած արդեն գլխի ես ընկնում բարևի ու համերգի կապը, չէ՞… Երբ դիմում են հասարակությանը,  դու քեզ, չգիտես ինչու, հասարակության անդամ չես զգում, կամ չգիտեմ, միգուցե  քո դերը այնքան չես կարևորում, որ մտածես՝ խոսքը նաև քեզ էր ուղղված:

Բարևից ու համերգից սահուն կերպով կարող ենք անցնել քաղաքական ընտրություններ:

Կարծես այստեղ էլ քո ձայնը կարևոր չես համարում: Դու վաղը կասես «երկրը երկիր չի», ու կգնաս: Չէ, ես թեմայով էլ չեմ ուզում խորանալ, մենակ ուզում եմ քեզ գնահատես, ու մի բան էլ. հաջորդ անգամ, երբ գրեմ՝ բարև, քեզ եմ բարևում: Հա, հենց քեզ: Անպայման կպատասխանես, ես լսելու եմ:

Ո՜ւխ, էլի համով գաթա

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Մի քանի օր անցկացրի տատիկիս տանը: Կարծում եմ՝ այս նախադասությունը շատ բան ասաց նրանց, ովքեր գոնե մի քանի օր անցկացրել են իրենց տատիկի տանը: Տատիկներն ուրիշ են՝ նրանք միշտ կարծում են, որ մենք սոված ենք կամ տաք չենք հագնված:

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Իհարկե, իմ տատիկի տունը անտառում չէ, բայց ես, ցավոք սրտի, նրան հաճախ չեմ այցելում: Տատս միշտ շուտ է վեր կենում, իսկ ես ամեն երեկո որոշում եմ նրա հետ արթնանալ ու դիմավորել արևածագը, բայց ոչինչ չի ստացվում: Մինչ ես ծուլորեն պատրաստվում եմ դպրոց գնալուն, տատս արդեն տնային գործերի կեսը վերջացնում է (չափազանց արագաշարժ է տատս): Նա միշտ ասում է՝ գործը պետք է հաճույքով անել, որ շատ չհոգնես: Եղել է այնպես, որ գործ անելու ընթացքում հիշել է դպրոցում սովորած բանաստեղծությունները և երկար ժամանակ ինձ համար արտասանել դրանք:

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Երբ փոքր էի ու տատիս հետ մեր տնից շատ հեռու գտնվող հողամաս էինք գնում, նա ինձ իր կարդացած պատմություններն էր պատմում: Այդպես անցնում էր ողջ օրը, միչև հիմա էլ առանձնապես ոչինչ չի փոխվել: Տատս փորձում է ինձ ամեն բան սովորեցնել. «Էրա իմ համար, սովորի քո համար»: Նա շատ համեղ է պատրաստում ոչ միայն ճաշերը, այլ նաև գաթան: Հաճախ է եղել այնպես, որ թաղի կանայք խնդրել են նրան իրենց համար էլ թխել: Տատս արդեն ձուն շաքարավազի հետ խառնել, ալյուր էր ավելացրել ու պատրաստվում էր գրտնակել, երբ ես որոշեցի լուսանկարել:

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Աբրահամյանի

bella Araqelyan

Ինձ համար տարօրինակ, բայց միևնույն ժամանակ՝ հարազատ լեզուն

Կփորձեմ ձեզ ծանոթացնել մեր բարբառին: Ես ապրում եմ Գեղարքունիքի մարզի Ծովազարդ գյուղում: Ճիշտ է, կան բառեր, որոնք չեմ հասկանում: Այդ դեպքում կդիմեմ տատիկիս օգնությանը: Դե ինչ, գնացինք.

Գիվա թե-իբրև թե

Բը իմալ-բա ոնց

Խա-հա

Գախ-ժամանակ

Ճիժ-երեխա

Յարա-վերք

Յոնջա-խոտ

Չուրի-մինչև

Ջոչ-մեծ

Գեղ-գյուղ

Խատիկ-հատիկ

Յողրան-վերմակ

Կոնախ-հյուր

Ֆլան-ֆստան – այսինչ-այնինչ

Հաշկ-աչք

Հուշիկ-կամաց

Խարսնքավոր-հարսանքավոր

Անգախ-անժամանակ

Չափալախ-ապտակ

Խամ-համ

Խինգ-հինգ

Մկա-հիմա

Հավար-տագնապի կանչ

Արաղ-օղի

Սուրու-ոչխարի հոտ

Պախկվել- թաքնվել

Խմուկ-խմած

Օյաղ-սթափ

Խոտ-հոտ

Գացի-գնացի

Քեֆովնալ-հարբել

Վայթե -երևի

Եքա-մեծ

Օղբաթ-փորձանք

Զոռել-ստիպել

Ջուխտ-զույգ

Իմ խետ-ինձ հետ

Գյուլաշ-կռիվ

Ծուռ- խենթ, խելառ

Հերգեն-երկար

Իլաջ- հնար, միջոց

Բառերը շատ-շատ են, բոլորը չեմ կարող գրել: Անկեղծ ասած՝ ես մինչև հիմա չեմ հասկանում թե ինչու են «քյավառցիք» բառերն էսպես «թարս» արտասանում, բայց երևի համն ու հոտն էլ հենց դրա մեջ է:

kadr filmic00

Հայաստանի մեկ օրը

«Հայաստանի մեկ օրը» – վավերագրական ֆիլմ, որի նկարահանումներին մասնակցել են 40-ից ավելի պատանի թղթակիցներ Հայաստանի բոլոր մարզերից

mariam tonoyan

Խնդրում եմ, ձեռքս զամբյուղ մի տվեք

Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ ոչ մի նյութ չեմ գրել: Խոստովանեմ` փնտրտուքների մեջ եմ: Գիշեր-ցերեկ մտածում եմ իմ ամենամեծ նախասիրության` միշտ հանելուկ թվացող աշխարհի լեզուների ու նրանց գաղտնիքների մասին:

Ամեն մի լեզու ունի դարավոր մի ուրույն պատմություն ու իր հիմքում թաքնված տարբեր զարմանալի ու հետաքրքրաշարժ տեղեկություններ ժողովրդի էության ու պատմության մասին:

Օրինակներ բերեմ գերմաներենից: Գերմաներենում կա մի արտահայտություն «փոշուց փախչել», որը նշանակում է ինչ-որ բանից վախենալով խուսափել, խույս տալ: Սա գալիս է միջնադարից, երբ ռազմի դաշտից (այն է` դաշտի փոշուց) կռվողը թողնում էր ռազմի դաշտը և փախչում: Կամ «սա ոչ մի կաշվի վրա չի գրվի» արտահայտությունը, որն ունի «չափն անցնել» իմաստը: Միջնադարում մարդիկ հավատում էին, որ սատանան մարդկանց մեղքերը կովի կաշվից պատրաստված մագաղաթի վրա է գրում, ու երբ մեկը շատ էր մեղքեր գործում ու չափն անցնում էր, գործածում էին այդ արտահայտությունը: «Ձեռքը զամբյուղ տա » գերմաներենում նշանակում է՝ մերժել: Առաջներում աղջկա ձեռք խնդրելիս, երբ նրանց մերժում էին, որպես մերժում նրանց զամբյուղ էին տալիս: Նորվեգերենում մինչ օրս շաբաթ օրվան անվանում են «լողանալու օր», քանի որ իրենց նախնիները` վիկինգները, շաբաթ օրն էին լողանում: Սրանք ոչ թե բարբառային են, այլ սովորական արտահայտություններ, որոնք օգտագործվում են առօրյա խոսակցական լեզվում:

Այսինքն, այսօրվա լեզուն սովորելով ` տեսնում ես` ինչպես են մարդիկ ապրել ու մտածել նաև անցյալում: Վերոհիշյալ օրինակներն իմ մեջ առաջացրել են տխուր ենթադրություններ, որ հայերենում պատմական անցյալն ամփոփված չէ, ինչպես այլ լեզուներում: Բայց կարծում եմ, ես դեռ լավ չեմ ուսումնասիրել մեր լեզուն, թե չէ ինչպես է հնարավոր, որ ամենահին լեզուներից մեկի մեջ պատմությունն ամփոփված չլինի:

Սիրելի՛ ընթերցող, եթե մտաբերես նման օրինակներ հայոց լեզվում, խնդրում եմ արձագանքիր նյութիս և վերջ տուր փնտրտուքներիս:

Artyom Avetisyan

Որտեղից սկսեցի՜նք, ո՜ւր հասանք․․․

Հարցազրույց 60 տարվա պատմագետ, Լիճք գյուղի մանկավարժ Սերյոժա Գևորգյանի հետ: 

-Ընկեր Գևորգյան ո՞ր թվականին եք ծնվել: Ի՞նչ հետաքրքիր դեպքեր եք հիշում Ձեր մանկության և պատանեկության տարիներից:

-Ծնվել եմ 1928 թ. սեպտեմբերի 21-ին, սովորական, տոհմիկ գյուղացու ընտանիքում:

Մանկությունս և պատանեկությունս ընթացել է շատ ծանր պայմաններում: Հիշում եմ, թե ինչպես 1931 թ. այդ սուղ պայմաններում Սովետական Միությունը բռնագրավեց 8 գլուխ խոշոր եղջերավոր անասուն՝ համարելով, որ մենք կուլակ ենք։ Եվ կուլակաթափ արեցին ոչ միայն մեզ, այլև ամբողջ գյուղին: Գոմում թողեցին ընդամենը 2 եզ, որոնց հայրս օգտագործում էր ցորեն, գարի և այլ հացահատիկի ցանքսի, հողը մշակելու և վարելու համար: Բայց 1933 թ. ձմռանը գյուղղեկավարները եկան և առանց որևէ մեկին հարցնելու, տեղյակ պահելու, տարան այդ 2 եզին:

Դպրոց գնացել եմ 1935 թվականին։ Աշակերտական աթոռներին նստում էինք երեքով: Աջ կողքս նստում էր Գալստյան Վարազդատը, իսկ ձախ կողքս՝ Ենոքյան Բաբկենը: Երկուսն էլ սովորում էին գերազանց, և հիշում եմ, թե ինչպես նրանց տանը բեմադրվեց «Անուշ» պոեմը։ Ամբողջ գյուղը հավաքվել էր նրանց տանը: Իսկ ինչո՞ւ նրանց տունը մի քանի ժամով դարձավ թատրո՞ն։ Որովհետև այն համարվում էր գյուղի ամենամեծ տունը: Անգամ ժողովների ու խորհուրդների համար հավաքվում էին նրանց տանը:

Հիշում եմ, մի անգամ դասարանիս աշակերտուհիներից մեկը, (ով նաև գրելու տաղանդ ուներ) իր եղբորը՝ Սուրենին (ով ծառայում էր բանակում) նամակ էր գրել, ես ու ընկերներս, հետաքրքրությունից ելնելով, քրքրեցինք նրա գրքերը և պատահաբար գտանք նամակը։ Սկսեցինք կարդալ, ծիծաղել ու կատակել: Դե այդ ժամանակ երեխա էինք և չէինք հասկանում:

Նամակում գրել էր․ «Ալխանմից, Բալխանմից, Գուլխանմից, Յուրդաբեկից, Բոյխանմից Չապաևից բարև մեր ախպեր Սուրենին»:

-Ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց պատմագետի մասնագիտությունը, ինչպե՞ս պատահեց:

-Դե գիտեք, պատանիները հիմնականում ռոմանտիկ մտածելակերպ են ունենում: Նախ ուզում էի բժշկի մասնագիտություն ընտրել, բայց երբ ծանր ու թեթև արեցի, հասկացա, որ ես բաց աչքով չեմ կարող նայել վերքին կամ բուժել այն: Եվ երբ 10-րդ դասարանում պատմությունից ինձ հանձնարարվեց ռեֆերատ կարդալ Ստալինի զեկուցումը ՍՍՀՄ սովետին ութերորդ համագումարի ծրագրի մասին, այդ ամենը տպավորվեց իմ մեջ և հիմք դարձավ պատմագետի մասնագիտության ընտրության հարցում:

-Երբվանի՞ց սկսեցիք աշխատել դպրոցում: Քանի՞ տարվա մանկավարժական փորձ ունեք:

-Երբ 1954 թ. վերջին բանակից վերադարձա, 1955թ. մարտի 1-ից դպրոցում անցա աշխատանքի: Նույն տարում ընդունվեցի համալսարան: Ինձ հանձնարարեցին դասարաններ, և սկսեցի աշխատել՝ միաժամանակ սովորելով համալսարանում: Եվ երբ ավարտեցի ուսումը, 1962թ. նշանակվեցի փոխտնօրեն՝ ընթացքում ավելացնելով դասաժամերիս քանակը:

Ունեմ 61 տարվա մանկավարժի փորձ: 61 տարի դասամատյանները ձեռքիս մտել եմ դասարաններ, դասավանդել և դուրս եմ եկել:

-Ճի՞շտ է, որ Դուք եղել եք Լիճք համայնքի գյուղապետ: Մի փոքր կմանրամասնե՞ք այդ տարիներից: Տարիների ընթացքում փոփոխություններ եղե՞լ են:

-Երբ 1969 թ. փոխտնօրեն էի աշխատում, ինձ կանչեցին Մարտունու շրջկոմ և երկար զրույցից հետո եկան այն եզրահանգման, որ ես պետք է դառնամ կուսկազմակերպության քարտուղար: Սակայն ես դեմ գնացի նրանց որոշմանը և հրաժարվեցի: Բայց նրանք պնդեցին և ասացին, որ կդիմեն բյուրո, իսկ բյուրոյի որոշումը պարտադիր է: Եվ այդպես ես ընտրվեցի կուսկազմակերպության քարտուղար և աշխատեցի 1969 թ նոյեմբերի 5-ից մինչև 1982 թ. մայիսը: Արդեն 1982 թ. մայիսին առաջարկ ստացա ստանձնել համայնքի ղեկավարի պաշտոնը: Եվ մայիսի 4-ին գումարվեց ժողով, որի արդյունքում ես դարձա գյուղապետ: Այդ ժամանակ գյուղապետի հնարավորությունները շատ սահմանափակ էր: Գյուղում չկար կուլտուրայի պալատ, չկար կուլտուրայի շենք, չկար փողոցային լուսավորվածություն, բայց իմ ղեկավարության ժամանակ կիսով չափ նորոգվեցին և կառուցվեցին մի քանի շենքեր և կառույցներ: Իսկ այժմ գրեթե ամեն ինչ բարվոք վիճակում է գտնվում՝ ճանապարհները, կառույցները և այլն, շնորհիվ ներկայիս գյուղապետի՝ Գնել Գրիգորյանի:

-Իսկ այժմ կուզենայի՞ք կրկին ուսուցչություն անել դպրոցում:

-Գիտե՞ս, ցանկանալը ուրիշ բան է, հնարավորությունը՝ մեկ ուրիշ բան: Պայմանները չեն թույլատրում: Դժվար է գնալ-գալը, այն էլ իմ ծեր տարիքում: Բնությունը ինձ հրամայում է դպրոց մտնել, դասավանդել, բայց հանգամանքները ուրիշ կերպ են թելադրում:

-Դուք ունեք շատ լավ հիշողություն, որը զարմացնում է բոլորին: Ո՞րն է Ձեր փայլուն հիշողություն ունենալու գաղտնիքը:

-Ինձ թվում է՝ լավ հիշողություն ունենալու համար պետք է կարդալ, որպեսզի տեղեկանաս և մտապահես: Գիրքը ամենամեծ գանձն է, ամենամեծ հարստությունն է, ամենամեծ կարողությունն է: Ինչպես նաև պետք է հոգով ապրել յուրաքանչյուր պահը, վայրկյանը, որպեսզի այն տպավորվի քո հիշողության մեջ և հարկ եղած ժամանակ վերարտադրել այն:

jora petrosyan

Վարդենիսի «Պառվու ուլերն»

Վարդենիսը մի քաղաք է,  որն ունի իր ամենահետաքրքիր ճաշատեսակները, սովորույթներն ու ավանդազրույցները։ Այդպիսին է «Պառվու ուլեր»  ասվածը։ Երևի թե, ձեր մեջ հարց առաջացավ,  թե ի՞նչ է դա. միգուցե որևէ վարդենիսյան ուտեստ,  կամ մեկ ուրիշ նման բա՞ն։ Ո՛չ,  ո՛չ ու էլի ո՛չ։ Խոսքը վերաբերում է մի երևույթի,  որի ժամանակ ապրիլ ամսվա սկզբին եղանակը մի քանի օրով վատանում է՝ սկսվում է Վարդենիսի ձմեռվա բուք ու բորանը։ Այդ ամենը իհարկե ունի իր պատմությունը։

Եղել է մի տատիկ,  ով ունեցել է իր սեփական ուլիկները։  Նրանց կաթը վաճառելով  օրվա հացն է ձեռք բերել։  Կաթը վաճառելուց առաջ, զանգվածին միշտ ջուր է ավելացրել։ Մեկ օր տեսնելով, որ եղանակը բավականին տաքացել է,  իսկ սարերն էլ արդեն ներկվել են կանաչ,  որոշել է իր ուլերին տանել հանդերը՝ արածեցնելու։ Ինչպես միշտ,  այս անգամ նույնպես ամեն ինչ խաբուսիկ է եղել։ Այնտեղ հասնելուն պես  սկսվել է ուժեղ քամի,  որը ուղեկցվել է առատ ձնով։ Չկարողանալով պատսպարվել որևէ մի տեղ,  ձնախեղդ է եղել ինչպես տատիկը,  այնպես էլ ուլիկները։
Դե բնական  է,  որ սա լեգենդի կամ առակի նման մի բան է,  բայց բնականաբար դա ունի իր դաստիարակչական նշանակությունը։ Պետք չէ երբեք դիմել խարդախության հօգուտ շահի, որովհետև մի օր անպայման պատասխան կտաս դրա համար։ Իսկ ինչ մնում է նրան,  թե որքանով է այդ պատմությունը համապատասխանում իրականությանը,  ոչ ոք չգիտի, իսկ ապրիլ ամսվա եղանակային կտրուկ փոփոխությունների մասին կփաստեն հենց վարդենիսցիները…