Ուսուցչուհուս դերն իմ կյանքում

Կյանքում ամենաթանկ հիշողությունները, որոնք մինչև խոր ծերություն կմնան մեր մեջ տպավորված, որոնք հիշելիս կամ վերապրելիս մեզնից յուրաքանչյուրի դեմքին անկասկած հուշերից ծնված մեղմ ժպիտ է արթնանալու` մեր մանկության հիշողություններն են: Ասում են, թե երեխան ի ծնե մաքուր թուղթ է, որի վրա անջնջելի հետք են թողնում ծնողներն ու ուսուցիչները, որոնք դառնում են երեխայի համար առաջին ուղեկիցները նոր և անծանոթ կյանքի ուղում:

Անկասկած ամեն մի աշակերտի կյանքում մեծ դերակատարում ունի աշակերտի սիրելի ուսուցիչը, անկախ աշակերտի լավ կամ վատ առաջադիմությունից:

Ես նույնպես, ինչպես հավանաբար բոլորը, ունեմ ամենասիրելի ուսուցչուհի, ում անչափ սիրելով և միաժամանակ անչափ նրանից ամաչելով, ամեն անգամ կցկտուր ու շփոթված շնորհակալական խոսքեր եմ ասում` դպրոցում գործող գերմաներեն խմբակում ստացած գիտելիքների պաշարիս համար, և միշտ դժգոհ եմ մնում իմ թերի շնորհակալություններից: 17.am-ը նոր հնարավորություն ընձեռնեց պատմելու Անուշ Ղարիբյանի` իմ սիրելի ուսուցչուհու մասին:

Լսած կլինեք, թե ինչ բարդ լեզու է գերմաներենը: Այո, իսկապես բարդ է, և միայն ուսուցչուհուս շնորհիվ է, որ լավ արդյունքի եմ հասնում:

Հիշում եմ, երբ պատմության թեմատիկ աշխատանքից ցածր գնահատական էի ստացել, բոլորից կարծես նեղացած` ընկեր Ղարիբյանի մոտ էի վազում, գանգատվում, դժգոհում: Իսկ նա ի՜նչ համբերատարությամբ ու հոգատարությամբ էր տանում իմ կամակորությունները: Ու ինչ ուշադրությամբ էի լսում նրա խրատները, մտքում ծանր ու թեթև անելով:

Ամեն անգամ ծիծաղով ենք հիշում “sofort” (իսկույն) բառը, որը ոչ մի կերպ չէի կարողանում մտապահել, իսկ ընկեր Ղարիբյանը ամեն դաս սկսելուց առաջ հարցնում էր. «Հլը ասա, տեսնեմ` sofort-ն ինչ էր, նոր սկսենք»: Դասը առավել հետաքրքիր էր դառնում, երբ զուգահեռներ էինք տանում այլ թեմաների հետ կամ երբ մոռանում էի բառի թարգմանությունը:

Միշտ ցանկացել եմ նմանվել ընկեր Ղարիբյանին, մտապահել նրա տված խորհուրդները, դառնալ նրա նման պարտաճանաչ ու հեռատես: Մասնագիտական կողմնորոշման հարցում ևս նրա շնորհիվ եմ որոշում կայացրել: Դառնալու եմ գերմաներեն լեզվի թարգմանչուհի, որպեսզի նրա գործի շարունակողը լինեմ: Տարբեր հարցերում իմ ոգեշնչման աղբյուրն իմ ուսուցչուհին է:

Շնորհակալություն, ընկեր Ղարիբյան…

sofia tadevosyan

Երեք անգամ կյանքս սկսել եմ նորից

Արդեն մի քանի տարի է, մեր ընտանիքն ապրում է Սևան քաղաքում: Այս մասին ու էլի շատ բաների, ես զրուցեցի մայրիկիս՝ Զառա Թադևոսյանի հետ:

-Ե՞րբ և ինչպե՞ս առաջին անգամ հայտնվեցիք արտերկրում:

-Առաջին անգամ եղել եմ փոքր ժամանակ, 1988 թվականին, Սոչիում: Ընտանիքով գնացել էինք հանգստանալու, որովհետև այն ժամանակ ընդունված էր արձակուրդներին գնալ Սև ծով հանգստանալու: Եվ ծնողներս մեզ անակնկալ արեցին՝ անմոռանալի արձակուրդներ: Միջավայրի փոփոխությունը մեզ համար շատ ոգևորիչ էր, որովհետև առաջ երբեք գնացքով չէինք ճանապարհորդել ու մեր բնակավայրից բացի ուրիշ ոչինչ չէինք տեսել: Իսկ արդեն 2000 թվականին` երկրորդ անգամ էր: Այդ օրվանից շատ ջրեր են հոսել: 2000 թվականին ես արդեն իմ ընտանիքն ունեի՝ սիրող ամուսին, երկու հրաշալի երեխա: Ամուսինս գնաց արտերկիր աշխատելու, իսկ հետո մեզ էլ կանչեց: Ապրում էինք Մոսկվայում:

-Ինչպե՞ս փոխվեց ձեր կյանքը Մոսկվայում: 

-Մոսկվան մեծ քաղաք է: Հիմա այն համեմատում են Բաբելոնի հետ, որովհետև այնտեղ ապրում են շատ տարբեր ազգեր, լեզուներ, կրոններ, սովորույթներ: Հետաքրքիր էր, որովհետև ծանոթանում էինք նոր մարդանց հետ: Հարևանները լավն էին, ուրախ էինք ապրում: Իհարկե, կային շատ դժվարություններ, բայց մենք դրանք հաղթահարեցինք: Ոչ մի վատ հիշողություն չի մնացել, միայն լավը: Չէ որ մենք այնտեղ աշխատում ու ապրում էինք: Ես և իմ ամուսինը երազանք ունեինք` ապահովել մեր երեխաներին անհրաժեշտ ամեն ինչով, իսկ Հայաստանում աշխատելը և դա անելը անհնար էր այն ժամանակ: Մենք երազում էինք, որ մեր երեխաները ստանան լավ կրթություն և լինեն պիտանի մարդիկ: Բայց, շուտով մենք ստիպված եղանք ընդմիշտ վերադառնալ Հայաստան:

-Ինչպե՞ս փոխվեց ձեր կյանքը Հայաստան վերադառնալուց հետո:

-Մոսկվայում մենք լավ էինք ապրում, կարողանում էինք ապահովել մեր երեխաներին: Մոսկվայում մեր ցանկությունները համապատասխանում էին մեր հնարավորություններին, իսկ Հայաստանում մեր հնարավորությունները կորան: Պարզապես այստեղ ամեն ինչ այնպես չէ, ինչպես Մոսկվայում: Շատ մարդիկ մտածում են, որ Ռուսաստանում մարդկանց մեծ մասը ապրում է ստրուկի նման: Բայց մեր դեպքում այդպես չէր: Մենք կորցրեցինք մեր իրավունքները մեր սեփական երկրում: Ստացվում է, որ Ռուսաստանում ապրում էինք ինչպես օտարները յուրայինների մեջ: Օհ, ոչ, ինչպես յուրայինները օտարների մեջ: Բայց տեղափոխվեցինք Հայաստան, և այնպես ստացվեց, որ ապրում ենք ինչպես օտարները յուրայինների մեջ: Չնայած երեխաները այստեղ ազատ են ապրում: Հենց այն առումով, որ այստեղ չկան սափրագլուխներ` սքինհեդներ, և ամեն քայլափոխի ոստիկաններ, որոնք փաստաթղթեր են ստուգում: Չկա նաև ազգային խտրականություն, ջարդեր ամենուր՝ շքամուտքում, բակերում: Այս երկու երևույթներն են տարբերակում Հայաստանը Ռուսաստանից:

-Ի՞նչը ձեր տեղափոխվելու պատճառ հանդիսացավ:

-Մեզ ոչ ոք չէր խանգարում: Միակ պատճառն այն էր, որ մեր տատիկը այստեղ մահացավ, իսկ պապիկը, որը մնացել էր մենակ, կտրուկ հրաժարվեց տեղափոխվել մեզ մոտ: Ահա թե ինչու մենք ամբողջ ընտանիքով հետ վերադարձանք:

-Ինչպիսի՞ն էր այդ տեղափոխությունը ձեզ համար:

-Հիմա արդեն հարմարվել ենք դրան: Այն ժամանակ շատ դժվար էր, չէ որ մենք թողել էինք մեր ընկերներին, մեր տունը: Մենք այստեղ պետք է ամեն ինչ նորից սկսեինք: Իմ ամբողջ կյանքում, ինչքան ես ինձ հիշում եմ, երեք անգամ ստիպված եմ եղել ամեն ինչ սկսել նորից, զրոյից: Այդ պատճառով այս ամենը շուտով մեզ համար սովորական դարձավ, հարմարվեցինք: Հիմա երեխաները մեծացել են, յուրաքանչյուրն ունի իր նպատակը, իր հոգսերը: Ունեմ երեք աղջիկ՝ բավականին մեծ, և վեց տարեկան տղա, որը տեղափոխվելուց հետո ծնվեց: Ամենալուսավոր բանը այստեղ տեղափոխվելուց հետո նրա ծնվելն է:

anik avetisyan

Սևանի ձկնորսներից մեկը

Հարցազրույց պապիկիս՝ Ռոբերտ Ավետիսյանի հետ, ով մասնագիտությամբ ձկնորս է արդեն 40 տարի

-Պապի՛կ, մի քիչ կպատմե՞ս քո մանկությունից:

-Ծնվել եմ Կարմիրգյուղում՝ ձկնորսի ընտանիքում: Մանկությունս անցել է գյուղում: Ունեցել եմ հետաքրքիր մանկություն: Մանուկ հասակից ինձ շատ է հետաքրքրել հորս մասնագիտությունը՝ ձկնորսությունը: Հորս  հետ հաճախ էինք գնում ձուկ որսալու, և շատ հետաքրքիր  էր անցնում:

-Կպատմե՞ս մի հետաքրքիր դեպք հայրիկիդ հետ ձկնորսությունից:

-Երբ մենք գնում էինք ծովափ, հայրիկիս հետ նավակով դուրս էինք  գալիս  ծովի վրա: Հայրս թոռ էր գցում ջուրը: Մի անգամ ես էլ փորձեցի գցել և ճիշտ է վախենում էի, բայց կարողացա: Երբ  թոռը արդեն հանում էինք ջրից, 10 ձուկ կար իմ գցած թոռի մեջ: Ես շատ ուրախացա, բայց  ջրից հանելու  պահին 2 հատը փախան թոռից: Ես տխրեցի, բայց հայրս ասաց, որ դա սովորական դեպք է: Ես  սկսեցի ավելի հաճախ գնալ հորս հետ և  թոռ ավելի հաճախ  գցել:

-Պա՛պ, իսկ ձեր ցեղում ձկնորսությամբ  վաղու՞ց են զբաղվում:

-Հայրս նույնպես ձկնորս  է  եղել, բայց  քանի որ առևտրով էլ  էր զբաղվում, երկար ժամանակ չի զբաղվել ձկնորսությամբ: Երբ գնում եմ ձկնորսության, հանգստանում եմ և մի պահ կարծես  կտրվում առօրյա հոգսերից: Ձկնորսությանը, իմ կարծիքով, ունի  բուժիչ հատկություն. Լռություն, հանգստություն, մաքուր օդ… Բայց հաճախ Սևանում մանավանդ, շատ վտանգավոր է. մեկ էլ ալիքներ են բարձրանում, նավակը շուռ տալիս, կամ ոտքից գլուխ թրջվում ես…

-Ի՞նչ հատկանիշներ պետք է ունենա ձկնորսը:     

-Ձկնորսը պետք է լինի համարձակ, չվախենա ալիքներից:

-Իսկ ի՞նչ ձկնատեսակներ կան Սևանա լճում:

-Հիմնականում սիգ, կողակ, կարաս` (ծածան): Մի ժամանակ Գեղարքունյաց  իշխան  էլ կար, բայց վերացավ, վատ պայմանների պատճառով:

-Ի՞նչ պայմաններ է պետք, որ ձկները չվերանան:

-Ջուրը պետք է մաքուր լինի, Սևանը չպետք է աղտոտել:

-Իսկ ի՞նչ հետաքրքիր դեպք կպատմես, որ տեղի է ունեցել ձկնորսության ժամանակ:

-Մի օր մի մեծ ձուկ էր ընկել թոռի մեջ: Մենք շատ ուրախացանք, քանի որ վերջին տասնամյակում նման մեծ ձուկ չէինք հանդիպել: Ցավոք, այդ ձուկը, թոռը նավակ քաշելու ժամանակ ընկավ ջուրը: Մենք ափին մոտ էինք, և խորությունն  էլ այնքան շատ  չէր: Ես որոշեցի ցատկել ջուրը, որ բռնեմ ձկանը: Ցատկեցի, մի 10 րոպե լողալուց հետո  բռնեցի ձկանը: Ի դեպ, հոկտեմբեր ամիսն էր: Ճիշտ է, ես մի քիչ հիվանդացա, բայց հասա նպատակիս:

Davit Ghahramanyan

Թիավարությունը Սևանում

Ես Դավիթ Ղահրամանյանն եմ: Ապրում եմ Սևանում, զբաղվում եմ թիավարությամբ։ Թիավարությունը Հայաստանում զարգացել է անցյալ դարի 60-ական թվականներին, իսկ մասնավորապես Սևանում այն մեծ զարգացում գտավ միայն մեկ տասնամյակ առաջ։

Գոյություն ունի թիավարության երեք տեսակ` բայդարկա, կանոե և ակադեմիական` մեկ, երկու և չորս տեղանոց։ Այս սպորտաձևը Սևանում հասել է մեծ հաջողությունների: Բերել է բազմաթիվ մրցանակներ, ունի սպորտի վարպետներ։ Մեզ մոտ թիվարում են 30-ից ավելի երեխաներ։ Այս սպորտաձևով կարող են զբաղվել 10 տարեկանից։ Պարապմունքներն անվճար են։ Թիավարությամբ զբաղվելու համար գլխավոր դժվարությունը ուժեղ լինելն է, իսկ ամենակարևորը` տեխնիկան, պետք է ճիշտ տեխնիկայով թիավարել, որպեսզի նավակն արագ ընթանա։

Ձմռանը մենք գնում ենք մարզադահլիճ, պարապում ենք հատուկ մարզասարքերով, իսկ ամռանը վերադառնում ենք Հրազդան գետ և շարունակում ենք զբաղվել մեր թագավորական սպորտաձևով։Ես թիավարությամբ զբաղվում եմ 13 տարեկանից: Արդեն 4 տարի է: Թիավարությունը շատ դժվար սպորտաձև է։ Սկզբում ինձ համար էլ շատ դժվար էր, բայց երկար մարզվելուց հետո, կարողացա որոշ չափով հաղթահարել այդ դժվարությունը։

Ես հիշում եմ իմ առաջին անհաջողությունը: 13 տարեկան էի։ Այդ ժամանակ ես չկարողացա ոչ մի տեղ գրավել, բայց երկար ջանք թափելուց հետո իմ առաջին հաջողությունը 14 տարեկանում էր` գրավեցի առաջին տեղ երկտեղանոց բայդարկայով և երրորդ տեղ` մեկտեղանոց բայդարկայով։

Այս ամենին ես հասել եմ իմ մարզիչների` Ավետիք Մալխասյանի և Վարուժան Հակոբյանի շնորհիվ։ Նրանք նույնպես պարապել են Հրազդան գետում։ Թիավարությունը կոփում է մարդու մարմինը, թիավարության ժամանակ աշխատում է մարդու բոլոր մկանները։ Ես ձգտում եմ ավելի զարգանալ այս սպորտաձևում: Իմ նպատակն է` դառնալ Եվրոպայի չեմպիոն։ Մոտ ժամանակներս մեր հարևան Վրաստանում տեղի է ունենալու թիավարության բաց առաջնություն, և ես ջանք եմ չեմ խնայում, որպեսզի լավ ներկայանամ այդ առաջնությանը:

taguhi mlqeyan

Տրակտորիստների ազգը

Հարցազրույց Սարուխանի մեխանիզատոր Թաթոս Նաջարյանի հետ

-Կպատմե՞ք Ձեր մասին:

-Մասնագիտությամբ մեխանիզատոր եմ, ծնվել եմ Սարուխան գյուղում, աշխատում եմ Սարուխան գյուղում համագյուղացիներիս համար:

-Քանի՞ տարի է, ինչ զբաղվում եք մեխանիզատորությամբ:

-Արդեն 25 տարի է, ես էս գործին եմ:

-Իսկ ի՞նչ կասեք աշխատանքային գործունեությունից, այն ինչպե՞ս է ընթանում գյուղում:

-Նորմալ է ընթանում, բայց մենք մեր աշխատանքից գոհ չենք, որովհետև ժողովուրդը չը կանում վճարա, ես չեմ ստանում իմ ծախսած գումարը, իմ վառելիքի գումարը, մե խոսքով, դժգոհությունը շատ է:

Ես կասեի, որ բնակչության շատ քիչ տոկոսն է վճարունակ, մնացածը պարտքով են թողնում` ասելով. «Աշունը տղերքը գան, կտամ»:

-Իսկ կա՞ն մարդիկ, ովքեր ունակ են վճարելու, սակայն չեն զբաղվում հողագործությամբ:

-Այո’, կան, ունեն ու չեն ներդնում: Էսօր հողագործությունը «լատարեի» նման բան է, Հիրանք էսօր ցանում են, մշակում, վերջում չեն կանում իրացնեն, դրա համար էլ էլ չեն զբաղվում, ասում են` դսից էկած փողը պահենք, ապրենք:

-Իսկ Դուք որպես գյուղացի հողագործությամբ զբաղվո՞ւմ եք:

-Այո, ես զբաղվում եմ, ցանում եմ հեկտարներով հացահատիկ, նաև կարտոլ: Ցանում եմ, մշակում ու ստացված եկամուտով պահում եմ համ ընտանիքս, համ գյուղացիներիս:

-Դուք նշեցիք, որ գյուղացիներին էլ եք պահում, իսկ ի՞նչ եք անում գյուղացիների համար:

-Ես իմ ստացած բերքը վաճառում եմ համեմատաբար ավելի էժան գնով և մեծ մասը «նիսյայով»:

-Իսկ ինչպիսի՞ն է Ձեր և համագյուղացիների հարաբերությունը:

-Մենք շատ լավ ենք իրար խետ, հիրարից երբևէ չենք նեղացե, հիրար հարգում ենք, մե խոսքով, լավ է:

-Իսկ բացի Ձեզանից գյուղում կա՞ն այլ մեխանիզատորներ և քանի՞սն են:

-Իհարկե կան, ես, եթե չեմ շփոթում մե 15 հոգի, շատվոր ենք, էլի:

-Իսկ ինչպիսի՞ աշխատանք եք կատարում գյուղում:

-Դը`, վար, ցանք, քաղ, կապ, կոմբայնով հացահատիկի հավաքում և գյուղատնտեսական բոլոր աշխատանքները:

-Ես գիտեմ, որ աշխատանքների ժամանակ վնասվածքները շատ են լինում, այ ի՞նչ կասեք դրա մասին:

-Հա’, բա ո՞նց, վնասվածքներ շատ են լինում: Ո՞նց կարա չըլնի, եթե մեր հողերը քարքարոտ են, մելորացիա արուկ հողեր են, առանց վնասի չըլնում:

-Իսկ վնասների դեպքում ո՞ւմ եք դիմում առաջինը, կա՞ արդյոք մեկը, ով աջակցում է Ձեզ այդ հարցում:

-Չէ խա, մըկա` ո՞վ ա ում աջակցում: Ես իմ ուժերով լուծում եմ լրիվ հարցերը, բայց դը դժվարությամբ, էլի: Առուկս գումարն էլ օգտագործում եմ էդ հարցերը լուծելու համար:

-Իսկ վնասված դետալներ գտնելը խանութներում հե՞շտ է, թե՞ ոչ:

-Գիդո՞ւմ ես, իմալ, կան դետալներ, որ հեշտ են ճարվում, կան որ շատ դժվար: Օրինակ, իմ կոմբայնի «պագռիշկեն» ծակվել էր: Ես ըտու համար 300 դոլար փող եմ ծախսե, գացեր եմ Վրաստանից բերեր եմ: Ես կխնդրեի, որ անվադողերի կազմակերպությունները օգնեին լուծել էդ հարցը: Ես կանի` իմ էդքան փողի 50 %-ը ծախսի, էդ «պագռիշկեն» էստեղից առնի:

-Պարոն Թաթոս, ի՞նչ տարբերություն կա սովետական և նոր մեխանիզմների միջև:

-Կա շատ մեծ տարբերություն: Դը սովետական ժամանակների տրակտորներն ու մեխանիզմները իմալ էլ հըլնի, լավն են, ավելի դիմացկուն, քան էս թեզա տրակտորները: Ես թեզեքը հլը չես քշում, մետր-մետրի վրա փչանում ու մեր փողերը ուտում:

-Գյուղում կա՞ն սովետական ժամանականերից մնացած գործող տրակտորներ:

-Այո, կան, ու էդ տրակտորներից մեկը ես եմ քշում:

-Իսկ սովետական տրակտորների դետալնե՞րն է հեշտ գնել, թե նոր տրակտորների:

-Հա, դե սովետականինը ավելի հեշտ ա, համ էլ էժան: Նորը շատ թանկ ա, գնելը դժվար ա, բայց ինչ անենք, եթե պետք ա լինում, առնում ենք, ինչքան էլ թանկ լինի:

-Գիդաք ի՞նչ կա, էնքան դժվար ա, որ էս կոմբայնի ակի համար չորս օր մնացել եմ դաշտում` կոմբայնի կողը, բացի էդ էլ, էնքան փող ծախսեցինք, որ էդ փողով իմ համար մե հատ թույն ավտո կառնի (միջամտեց որդին` Գարիկը):

-Գարիկ, դու որպես երիտասարդ, հարկ համարո՞ւմ ես լինել քո հոր կողքին, օգնել նրան աշխատանքում:

-Այո, եթե ես ու իմ ախպերները չըլնենք, էլ ո՞վ գըքա մեր հորը կօգնա, բացի էդ էլ, ես սիրում եմ էս գործը:

-Ցանկանո՞ւմ ես շարունակել հորդ գործը:

-Խա բը իմալ, համ ես, համ իմ էրեխեքը, մեր ազգը պըտի տրակտորիստների ազգ ըլնի:

Bella Araqelyan

Բացահայտված նոր աշխարհ

Ընտանիքիս անդամները շատ են`տատս, հայրս, մայրս, միջնեկ եղբայրս, մեծ եղբայրս` կնոջ և որդու հետ: Դե, պատկերացրեք քանի հոգի են կանգնած, որ համակարգչի դիմաց նստելուն պես նախատեն ինձ: Մոտավորապես այսպես:

Մի պահ նստեցի համակարգչի առաջ.

Տատս ասաց.

-Ախչի, էլի նստա՞ր էդ կաբուդատորի դեմը, հելի, մեղք ես, հաշքերտ քոռցան: Տենաս ո՞վ էտ անտերը ստեղծեց, մեր գախ որ չկար, չի°նք աբրում…

Անդրանիկը`եղբորս որդին.

-Հոքու~ր, մի հատ իմ մուլտիկը կդնե°ս:

-Չէ, մի քիչ հետո:

-Է~, հիմի եմ ուզում…

Մեծ եղբայրս.

-Պա~հ, էս էլի հասա՞ք իրար կամպուտրի համար:

Միջնեկ եղբայրս.

-Արագ վերջացրու, գործ ունեմ անելու, քուրս:

-Լա~վ էլի, ժողովուրդ, թողեք մի վայրկյան հանգիստ նստեմ:

Տատս.

-Չէ~ հելի, բոլա, հելի` թող էրեխեն նստի:

Հայրս.

-Մի կռվեք: Թե չէ`մյուս ամիս կապի փողը չեմ մուծի, կանջատեն:

Էսպես ամիսներ շարունակ: Մի օր դպրոցում անցկացրած 17.am-ի սեմինարից հետո գնացի ու հորս ասացի.

-Պապ, սեմինարի եմ մասնակցել:

-Ի՞նչ թեմայով էր:

-Լրագրություն, լուսանկարչություն, կինոյի: Եթե ակտիվ մասնակցեմ, կգնամ լրագրողական դասընթացների, կթողնե°ս:

-Բա գնա, բա ի՞նչ պիտի անես: Գնա, համ էլ էն ինտերնետից կկտրվես:

Մասնակցեցի 17.am-ի դասընթացներին: Շատ հետաքրքիր էր:

Ես ինքս ինձ մտածում էի, որ աշխարհում շատ ավելի հետաքրքիր բաներ կան ինտերնետից բացի: Ես ազատ ժամանակ ինտերնետում էի անցկացնում, իսկ հիմա բոլորը գիտեն, որ ես նստած նյութեր եմ գրում: Նույն բանը տատս էր մտածում, և ինքն էլ մի օր քթի տակ իրեն-իրեն ասաց.

-Լավ ա, լավ: Էդ աղջիկը լավ էլ զբաղմունք ա ճարել: Լավ էլ գրում ա…

Բայց ինձ համար դա զուտ զբաղմունք չէ, այլ մի նոր աշխարհ, որը ինձ կլանել է իր մեջ:

rita minasyan

Պապիկս

Երեկոյան պապիկիս`Սոս Մինասյանի հետ նստած զրուցում էինք, պատմում էր իր մանկությունից ու պատանեկությունից, ու որոշեցի հարցազրույց գրել:

-Պապիկ, որ խնդրեմ` կասե՞ս` երբ ես ծնվել և որտեղ:

-Ծնվել եմ 1947 թ-ի սեպտեմբերի 10-ին Ծաղկունք գյուղում, բայց հետո տեղափոխվել ենք Մասիս քաղաք:

-Ինչի՞ համար եք տեղափոխվել Մասիս:

-Հայրս այն ժամանակ հաշվապահ էր ու հրավեր էր ստացել այնտեղից՝ աշխատելու որպես կոլտնտեսության գլխավոր հաշվապահ, և մենք ստիպված ամբողջ ընտանիքով տեղափոխվեցինք Մասիս:

-Քանի՞ տարեկան էիր, երբ տեղափոխվեցիք այնտեղ:

-Ես 3 տարեկան էի:

-Ինչքա՞ն ժամանակ մնացիք այնտեղ:

-5 տարի մնացինք և վերադարձանք մեր գյուղ, քանի որ այնտեղի օդը մայրիկիս վրա լավ չազդեց, ջուրը մաքուր չէր, դրա պատճառով մայրս անընդհատ հիվանդանում էր:

-Ի՞նչ պատմություններ կհիշես Մասիսից :

-Դե մենք գյուղացի տղաներ էինք: Մի ավտո ունեինք, ամեն անգամ ախպերներով թաքուն վերցնում ու թռնում էինք, մի օր էլ վերցրինք ու գնացինք քաղաքով ման գալու: Սովորաբար մեծ ախպերս էր քշում ավտոն, էդ օրը, չգիտեմ ինչի, ուզեցի քշել: Ախպերս սկզբում չէր թողում, բայց հետո երբ ասացի` պապային կասեմ, որ դու ես ավտոն վեցրել, համաձայնվեց:

Հլը նոր էի նստել ու 100 մետր էլ չէի քշել, մի շուն կտրեց դիմացս, ես դուրս եկա հավասարակշռությունից, ու ավտոն խփեցի ծառին:

-Իսկ հետո ի՞նչ եղավ:

-Շատ էի վախենում. թե նրանից, որ ավտոն խփել եմ, համ էլ թե նրանից, որ պապան կծեծի:

-Վերջը ի՞նչ եղավ:

- Մեծ եղբայրս հասկացավ, որ ինքն է պատասխանատվությունը կրելու, դրա համար ամբողջ մեղքը վերցրեց իր վրա, բայց ոնց որ ասում են. «Ստի ոտքը կարճ ա»: Վերջում երեքս էլ պատժվեցինք:

Հետաքրքիր պատմություններ շատ կան, բայց հիմա չեմ հիշում:

-Բա տատիկի հետ ո՞նց ծանոթացար:

-Տատիկիդ հետ, վա՜յ… Գնացել էինք Նոր տարվա համար առևտուր անելու՝ Նիժիից: Էնտեղ հանդիպեցինք ծանոթ մարդու, ու ինքը մեզ հրավիրեց իրենց տուն, հենց իրենց տանն էլ տեսա տատիկիդ:

-Բա ո՞նց ամուսնացաք:

-Մենք հետ եկանք տուն ու մի շաբաթ հետո գնացինք տատիկիդ ուզելու:

-Ու իրենք էլ համաձայնվեցի՞ն:

-Հա, էդ ժամանակ հայերի վիճակը էնտեղ էդքան էլ լավ չէր, ու իրենք իմանալով, որ Հայաստան է գալու, համաձայնվեցին:

-Տատին քանի՞ տարեկան էր:

-Ինքը 16 էր, ես` 24:

-Իսկ այդ ժամանակ մասնագիտություն ունեի՞ր:

-Մասնագիտությամբ ճարտարապետ էի ու հիմա էլ եմ շարունակում մասնագիտությամբս աշխատել:

 -Ի՞նչ՞շինություններ ունես նախագծած ու կառուցած:

-Նախագծել ու կառուցել եմ մեր գյուղի հուշարձանը առանց վարձատրության, բայց հետո համագյուղացիներս ինձ ավտոմեքենա նվիրեցին:

Ահա այսպիսին է իմ պապիկը, իսկ ես չգիտեի: Հուսամ, էլի կզրուցենք ու դեռ շատ բան կպատմի իր կյանքից:

Ամենատխուր լուսանկարը

-Պապի՜կ, տատի՜կ, ես, մաման, քուրիկը ու ապերիկը Ռուսաստան ենք գնում` պապաjի մոտ:

Երեկվա պես հիշում եմ` ոնց էինք հավաքում մեր ճամպրուկները, ոնց էի ուրախանում ու բոլորին ասում, որ գնում եմ Հայաստանից, որ էլ չեմ սպասելու, թե երբ են ծառի տերևները դեղնելու, որ հայրիկս տուն գա: Որ արդեն ամեն օր տեսնելու եմ նրան:

Հիշում եմ նաև պապիկիս ու տատիկիս տխուր հայացքները, արցունքոտ աչքերը և լացի ձայնը: Հոնգուր-հոնգուր լաց էին լինում և մինչև մեր ինքնաթիռ նստելու վերջին վայրկյանը դեռ հույս ունեին, որ չենք գնալու, բայց…

Բայց մենք գնացինք: Փոքր էի, չէի հասկանում, որ իմ ուրախությունից տասն անգամ ավելի պապիկս ու տատիկս տխրություն էին զգում: Մի քանի օր էր, ինչ Ռուսաստանում էինք: Ու երբ մեր գյուղից այդ նույն քաղաք եկան մեր համագյուղացիներից, պապիկս ու տատիկս մեզ դեղձ ու ծիրան էին ուղարկել, իսկ հորաքույրս նրանցից գաղտնի մի նկար էր ուղարկել, որի վրա գրված էր. «Ձեր գնալու օրը այնքան էին լացել, որ հոգնել ու քնել էին»: Նկարում տատիկս ու պապիկս էին, ամեն մեկը բազմոցի մի անկյունում կուչ եկած քնած էին:

mane m sargsyan

Արդեն դու իմն ես

Դու իմ նոր տունն ես, իմ համալսարանը: Քեզ մոտ գալու համար ես երեք տարի անընդմեջ պարապել եմ: Եվ առանց պարապմունքի չեմ պատկերացրել իմ օրը: Իսկ հիմա արդեն պետք է հարմարվեմ մի նոր օրակարգի: Սովորեմ ապրել առանց պարապմունքի գնալու: Առավոտյան դպրոցի փոխարեն գնամ ամենատարօրինակ, ամենահետաքրքիր համալսարաններից մեկը, իսկ հինգից հետո ոչ թե գնամ պարապմունքի, այլ գամ տուն:

Իմ համալսարան, դու այնքան բարի և հոգատար ես: Քեզ դիմողներին ընդունում ես գրկաբաց, սակայն, եթե նրանցից մեկը փորձում է փոքր ինչ ծուլություն անել, դու նույն բարեհամբույր ձևով նրանց հաջողություն ես մաղթում:

Սակայն սկզբի համար հաջողություն ասելը դեռ շուտ է: Պետք է նախ ողջունել, իսկ ողջույն առանց ուրախության, դա ողջույն չէ: Ուսանողական խորհուրդը որոշեց, որ մերձեցման երեկո պետք է կազմակերպվի:

«Հարգելի առաջին կուրսեցիներ, ուրախ ենք տեղյակ պահել Ձեզ, որ շուտով` սեպտեմբերի 24-ին, վարչական մասնաշենքի առաջին հարկում տեղի է ունենալու«Բարի գալուստ բժշկական» երեկոն (welcome party)…»

Այդ միջոցառմանը նաև անակնկալ հյուր ունեցանք: Մեզ ողջունելու էր եկել ռեկտորը` Մ. Նարիմանյանը: Ողջույնի խոսքից հետո սկսեցինք լիաթոք ուրախանալ և երկու ժամով մոռացության մատնեցինք դասերը:

Հաճելի երեկոյից հետո հասկացանք, որ ոչ միայն գտել ենք նոր ընկերներ, այլ նաև համալսարանն է «մեզ ընդունել»: Ես հիմա հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ ես Երևանի պետական բժշկական համալսարանի առաջին կուրսի ուսանող եմ:

greta khandanyan-2

Եղբայրս մաթեմատիկոս է

Ղազախստանում անցկացված Ժաուտիկովյան XI և XII, Թայլանդում և Հոնգ Կոնգում անցկացված IMO 56 և 57 օլիմպիադաներ: Մեր այսօրվա հերոսը, մասնակցելով այս չորս միջազգային օլիմպիադաներին, ամեն անգամ վերադարձել է՝ իր հետ բերելով մեդալներ: Երկու արծաթ և երկու բրոնզ. ահա եղբորս` Նարեկ Խանդանյանի հաջողությունների ապացույցը: 

-Կպատմե՞ս մի փոքր քո մասին: Որտե՞ղ ես սովորել, իսկ հետո առավել խորացրել մաթեմատիկական գիտելիքներդ:

-Ես Նարեկն եմ, Գավառից: Նախնական կրթությունս ստացել եմ Գավառի Ս. Քոչարյանցի անվան համար 1 դպրոցում: Ավարտելուն պես ընդունվել եմ Երևանի Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոցը և այնտեղ եմ խորացրել մաթեմատիկական գիտելիքներս:

-Ինչպե՞ս ընտրվեցիր միջազգային օլիմպիադաների մասնակից:

-Յուրաքանչյուր միջազգային օլիմպիադայից առաջ հանրապետությունով մեկ հայտարարվում է մաթեմատիկայի մրցույթ: Քաղաքային և մարզային փուլեր հաղթահարած մասնակիցներին հրավիրում են մասնակցելու հանրապետական մրցաշարին, որտեղ կարգ ստացած մասնակիցները մասնակցում են նախընտրական փուլին: Լավագույն արդյունք ցուցաբերած վեց աշակերտները հնարավորություն են ստանում մասնակցելու միջազգային օլիմպիադային:

-Ի՞նչ մեդալներ ես նվաճել այս չորս օլիմպիադաների ընթացքում: 

-Ղազախստանում անցկացվող «Ժաուտիկովյան» միջազգային մրցույթից և՛ 2015, և՛ 2016 թվականներին վերադարձել եմ արծաթե մեդալներով: 2015-ին Թայլանդում անցկացված IMO 2015 և 2016 թվականին Հոնգ Կոնգում անցկացված IMO 2016 միջազգային օլիմպիադաներից վերադարձել եմ բրոնզե մեդալներով:

-Օլիմպիադաներից ո՞րն է եղել քեզ համար ամենատպավորիչը:

-Յուրաքանչյուր օլիմպիադա ունեցել է իր յուրահատուկ ու տպավորիչ կողմերը: Սակայն կարող եմ առանձնացնել Թայլանդում անցկացված օլիմպիադան: Պատճառը հենց Թայլանդն էր՝ իր տպավորիչ ուտեստներով, մշակույթով, արհեստական լեռներով և ոսկեզօծ արձաններով:

-Ի՞նչ է տալիս միջազգային օլիմպիադային մասնակցելը:

-Օլիմպիադան օգնում է ավելի լավ աշխատել ընտրածդ ուղղությամբ և հասնել արդյունքի: Հաճելի է այլ երկրների մասնակիցների հետ կանգնել բեմում և ծածանել եռագույնը: Դրանից բացի, նոր երկրներ ես տեսնում, ծանոթանում այլ ազգերի մշակույթներին:

-Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունես:

-Այժմ սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանի Կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետում: Հետագայում ցանկանում եմ կրթությունս շարունակել արտասահմանում: