Գժվել կարելի է

Տրամադրությունս բարձրանում է այն ժամանակ, երբ իմ փոքր եղբայրը տանը չի լինում: Եթե նա տանն է, ապա միացված է լինում ձայնարկիչը և նույն ֆիլմը` «Մատանիների տիրակալը»: Նա այնքան է նայել այդ ֆիլմը, որ բառերն անգիր է արել: Այդ ֆիլմն այնքան ուժեղ է ազդել եղբորս վրա, որ նա ձեռքին բռնած փայտը` որպես թուր, թավայի կափարիչը` վահան, այսուայնկողմ է վազում և իրեն զգում է մարտի դաշտում: Էլ չեմ խոսում ներքևի հարևանի գլխացավի մասին:

Երբ ես դասավորում եմ գրքերը, եղբորս անպայման պետք է լինում այն գիրքը, որ դրված է լինում ամենաբարձր դարակի վերջին շարքի խորքերում: Նա դա հանում է, մնացածն էլ թողնում թափված, և ես նորից հավաքում եմ այդ գրքերը:

Այս օրինակները դառը իրականության կեսի կեսն են: Վատն էլ այն է, որ երկուսիս տանից բացակայելու ժամերը համընկնում են, և երբեք տանը մենակ չեմ մնում:

Արփեն Չիչակյան, 14 տ.

Ուրախ ալիքով

Երբ արձակուրդները սկսում են, իմ տրամադրությունը սկսում է «բոյ քաշել», քանի որ ես ստանում եմ լիարժեք ազատություն: Տնայիններ չեն լինում, առավոտյան ուշ եմ արթնանում և այլն: Հետո էլ մարդիկ հարցնում են` ինչու են մարդիկ տխուր, մանավանդ երեխաները: Իմ տրամադրությունը բարձրանում է նաև, երբ ես տանը մենակ եմ լինում: Ես կարողանում եմ անել իմ սիրած բաները. խոսում եմ հեռախոսով, խոսում եմ ինքս ինձ, երգում եմ, խաղում, հեռուստացույց դիտում, վախենում, մեկ-մեկ էլ` ծիծաղում, երբ տեսնում եմ, թե ինչ են անում հարևանները: Բայց պետք է նաև, որ տանն ուտելու համով բաներ էլ լինեն: Թե չէ` սովից կմեռնեմ:

Հովնան Բաղդասարյան, 12 տ.

Մի՞թե շատ բան էի ուզում

Մի օր ես ու եղբայրս «Sony Playstation-2»-ով «FIFA-08» էինք խաղում: Տասնութերորդ րոպեին ես խփեցի իմ առաջին գնդակը:

Ներքին հրճվանք ապրեցի, քանի որ անցյալ երեք խաղերում ես կրել էի մեկ պարտություն և երկու ոչ-ոքի: Վստահ էի, որ կհաղթեմ այդ խաղը, և իմ վստահությունն արտահայտեցին խփածս երկու գնդակներն ու եղբորս փռշտոցը: Սակայն երկրորդ խաղակեսի սկզբում եղբայրս, ստանալով 11 մետրանոց հարվածի իրավունք, գրավեց դարպասը:

Ես սկսեցի ավելի ու ավելի տխրել: Վատ մտքերն այցելում էին ինձ, և առանց թակելու, մտնում գլուխս: Եվ վերջապես այդ վատ մտքերն իրականություն դարձան: Խաղի 89-րդ րոպեին եղբայրս ստացավ տուգանային հարվածի իրավունք: Պիռլոն, մոտենալով գնդակին, հարվածեց, և գնդակը, ուրվագծելով պարաբոլը, հայտնվեց դարպասի ներքևի ձախ անկյունում: Խաղն ավարտվեց.

-Ոնց եք սիրում մարդու տրամադրությունը փչացնել,- ասացի եղբորս, կարծես ինքն էր մեղավոր, որ պարտվեցի:

Արամ Զատիկյան, 13 տ.

Միանգամից երկու տոն

Երբ մայրիկս ուրիշի ցուցահանդեսներն էր կազմակերպում, ես նրան ասում էի.

-Մամ, բա ե՞րբ ես իմ ցուցահանդեսը բացելու:

Մի օր նա ասաց, որ իմ ցուցահանդեսն է անելու ծննդյանս օրը, եթե ես շատ աշխատեմ և շատ նկարեմ: Ես ոգևորված նկարում էի:

Այդ օրը շատ լավ անցավ: Եկել էին իմ դասարանցիները, դասղեկը, ընկերները, բարեկամները: Ցուցահանդեսի ժամանակ մարդիկ ժապավենի շուրջը շրջան էին կազմել:

Մայրիկս ասում է, որ ես ծնված օրվանից նկարում եմ: Երբ ես փոքր էի, ինձ հարցնում էին.

-Ի՞նչ ես ուզում դառնալ:

Ես էլ ասում էի.

-Վրձին:

Տիգրան Մարտիրոսյան, 10 տ. 

2008թ.

Լուսանկարը` Ռուզաննա Բաղդասարյանի

Լոնդոնի դիզայնի թանգարանում մի քանի ամիս շարունակ գործում էր Սթենլի Կուբրիկին նվիրված ցուցադրություն: Այո, ճիշտ լսեցիք. ժամանակի մեծագույն կինոռեժիսորներից մեկի ցուցահանդեսը դիզայնի թանգարանում: Հարցը` թե ինչ աղերսներ կարող էին ունենալ դիզայնը և ռեժիսուրան, ծագեց մինչև ցուցահանդեսի մուտքի դռներին հասնելը: Նրանք, ովքեր չգիտեն, թե ով է Կուբրիկը, մի կարճ անդրադարձ:

Լուսանկարը` Ռուզաննա Բաղդասարյանի

Սթենլի Կուբրիկը ամերիկացի նշանավոր կինոռեժիսոր է, սցենարիստ, պրոդյուսեր, նաև այն եզակի ռեժիսորներից, որը հաճախ իր ֆիլմերի օպերատորն էր ու մոնտաժողը: Մարդ-կինո: Ավելի քան տասնվեց ավարտուն ֆիլմերի հեղինակ, որոնցից շատերը հեղաշրջել են կինոյի աշխարհը, ինչպես հիմա են ասում` կուլտային ֆիլմեր են: «Սպարտակ», «Լարովի նարինջ», «Տիեզերական ոդիսական, 2001թ.», «Լայն փակված աչքերով»… Նրա ֆիլմերին բնորոշ են յուրահատուկ խոշոր պլանները, ինքնատիպ պանորամային կադրերը, դասական երաժշտության անսովոր կիրառումը:

Լուսանկարը` Ռուզաննա Բաղդասարյանի

Ցուցադրությունն ընդգրկում էր Կուբրիկի ստեղծագործական ողջ խոհանոցը. ինչպես էր հղանում գաղափարը, ինչպես էր հետազոտում իրեն հետաքրքրող նյութը: Օրինակ, Նապոլեոնի մասին այդպես էլ չնկարահանած ֆիլմի համար կարդացել էր ավելի քան 250 գիրք, արխիվային նյութեր (ի դեպ, այդ բոլորը ցուցադրված էին, անգամ կարող էիք տեսնել Կուբրիկի նշումները գրքերի լուսանցքներում):

Լուսանկարը` Ռուզաննա Բաղդասարյանի

Միայն մի քանի վայրկյան էկրանին երևացող փողոցի կամ արահետի համար պատրաստ էր ամիսներով դետալ առ դետալ որոնել իրեն անհրաժեշտ շենքերը, պատուհանները, ծառերն ու թփերը, այնուհետև այդ ամենը «ստեղծել» կինոտաղավարում, քանի որ երբեք չէր նկարահանում տաղավարից դուրս: Ասես արարում էր իր աշխարհը, իր հերոսներին, ինտերիերն ու էքստերիերը, կահույքը, հագուստները: Ընդ որում դա արվում էր թե հեռավոր անցյալի, թե ներկայի, թե ապագայի մասին պատմող ֆիլմերի համար: Ի դեպ, սա էր պատճառը, որ ցուցահանդեսը գործում էր հենց դիզայնի թանգարանում:  Ու պատահական չէ, որ դեռևս 1968թ.-ին իր գիտաֆանտաստիկ ֆիլմի` «Տիեզերական ոդիսական, 2001թ.» համար հատուկ նախագծված ու ստեղծված «ապագայի» կահույքն ու սարքավորումները XXI դարում իրոք շատ ժամանակակից տեսք ունեին:

Նրանք, ովքեր հետաքրքրվում են կինոյի պատմությամբ, կինոարտադրության տարբեր փուլերով, կարող էին տեսնել աշխատանքային սցենարները, ֆիլմարտադրության ժամանակացույցը, էսքիզները, ամեն բան մանրակրկիտ մտածված ու պլանավորած: Ավելի քան 700 եզակի ցուցանմուշ. նկարահանման տեխնիկա, մոնտաժի սեղան, սցենարներ, նամակներ, հարցազրույցներ, որոնք կարելի էր լսել, հատվածներ ֆիլմերից,  լուսանկարներ, ֆիլմերի դեկորացիաներ, հագուստ, կահույք… Եվ պատահական չէր նաև քաղաքը, որտեղ էլ կազմակերպվել էր այս ցուցադրությունը. Լոնդոնը Կուբրիկի ներշնչանքի քաղաքն էր, որտեղ ապրում էր և նկարահանում իր ֆիլմերը:

Լուսանկարը` Ռուզաննա Բաղդասարյանի

Ափսոս, ցուցահանդեսը մի քանի օր առաջ փակվեց, և եթե որոշել էիք այցելել, միգուցե մի ուրիշ հնարավորություն լինի: Չգիտեմ, այս լուսանկարները կփոխանցե՞ն արդյոք այն հիացմունքն ու ոգևորությունը, որն ապրեցի ոչ միայն ես, այլ բոլոր նրանք, ովքեր կարողացան այցելել: Մի բան էլ. Ցուցահանդեսի կազմակերպիչները նախատեսել էին, որ այցելուն մեկ ժամ է ծախսելու սրահներում շրջելու և ցուցանմուշները դիտելու վրա: Բացման առաջին օրերին դրսում սարսափելի հերթեր էին գոյացել, պարզվեց, անգամ երկու ժամը չէր բավարարել:

Մոռացա ասել, ցուցահանդեսը նվիրված էր ռեժիսորի մահվան քսանամյակին:

Կան երգեր, որ պարզապես անհասկանալի ձևով դառնում են չափազանց սիրված ու տարածված: Ավելին` ապրում են երկար տարիներ ու շարունակում խելագարության հասցնել (համենայն դեպս ինձ) ամեն անգամ ռադիոյով կամ որևէ մեկի հեռախոսից հնչելիս:

Այդ նյարդապատառ երգերի շարքին է պատկանում «I believe I can fly, I believe I can touch the sky» ստեղծագործությունը:

Այս անուղղելի անճաշակ երգը պատմում է մի մարդու մասին (այո, այո, դուք գուցե երբեք ուշադրություն չեք դարձրել, բայց այս երգն ունի տեքստ, որով հեղինակը մեզ որոշակի իմաստային ազդակներ է հաղորդում), որի կյանքում ամեն ինչ վատ էր, իսկ հետո նա ճանաչեց իսկական սերը և հասկացավ, որ կարող է թռչել, ու հերիք չէ թռչել, նաև կպչել երկնքին: Երկրորդ տան մեջ հեղինակը կրկին անգամ պատմում է, թե որքան վատ է եղել ամեն ինչ առաջ, պարզապես չափազանց վատ է եղել (խնդրում եմ ուշադրություն դարձրեք` ես համարյա բառացի թարգմանում եմ տեքստը, այո, այն իսկապես այդքան սարսափելի է), նա կորցրել է հավատը, իսկ հետո հանկարծ այնպես է ցատկել, որ ճըպ, կպել է երկնքին, ու անմիջապես ամեն ինչ դարձել է ավելի լավ:

Վերջում ևս յոթ անգամ կրկնվում է, որ հեղինակն իսկապես կարող է թռչել, և սույն փաստը ոչ մի կերպ չի կարող կասկածի ենթարկվել:

Էլ չեմ ասում երաժշտության մասին, որը պատիվ կբերեր ճամփեզրյա ռեստորանների ցանկացած երաժիշտի, և որի տակ ուզում ես վերցնել աքցանն ու դանդաղ քաշել բոլոր ատամներդ: Եվ, չգիտես ինչու, այդ երգը բոլորը սիրում են: Բազմաթիվ երգիչներ իրենց հերթին կատարում են այն, իսկ երբ ինչ-որ ռոմանտիկ դշխուհի-մատուցողուհի միացնում է այս դժոխային արիան սրճարանում, բոլոր հաճախորդները սկսում են ձայնակցել այնպիսի ոգևորությամբ, ասես եկել են «Ռեդ Հոթ Չիլի Փեփերսի» կենդանի համերգին: Ու ձայնակցումը հիմնականում հնչում է այսպես. «Հ-մ, հ-մ, հ-մ» (սա առաջին տունն է. այն, բնականաբար, ոչ ոք անգիր չգիտի, թեև յուրաքանչյուր ձայնակցող այս երգը միլիոն անգամ լսել է), իսկ հետո, երբ վրա է հասնում կրկներգի պահը, ձայնակցողը ամբողջ կիրքը հավաքում է թոքերում, դեմքին հաղորդում տանջված կուպիդոնի արտահայտություն, ու ծանր հևում. «I believe I can fly», իսկ «I believe I can touch the sky» տողի վրա նրա առաջ պարզած ափերը ակամայից տարածվում են աջ ու ձախ, ասես նա իսկապես հավատացել է, որ հիմա կթռչի: Եվ, ինչն ամենացավալին է, ձայնակցողներից յուրաքանչյուրը հոգու խորքում վստահ է, որ այս երգը հենց իր կյանքի մասին է: Ու քանի որ աղջիկների շրջանում այս ստեղծագործությունն ավելի սիրված է, նրանք էլ ավելի մեծ ոգևորությամբ են ձայնակցում երգչին, քանի որ գրեթե յուրաքանչյուր հայ աղջիկ վստահ է, որ ինքն ամենադժբախտն է աշխարհում, և տեսել է ամեն տեսակ ցավ ու տառապանք: Բայց մի օր նա կբացի թևերն ու կսավառնի դեպի երկինք, ու կլինի երջանիկ:

Իսկ ամենաանտանելին այն է, որ երբ երգը վերջապես ավարտվում է, ու մարդ հանգիստ շունչ է քաշում, այն հանկարծ նորից են միացնում, որովհետև մատուցողը դեռ վայրէջք չի կատարել ու երկրորդ պտույտի թույլտվություն է խնդրում դիսպետչերից:

Վերջերս լրագրողական մի մրցույթի էի մասնակցում և հաղթահարելով բոլոր փուլերը՝ կարողացա հաղթել։ Ընթացքում ստացածս պրակտիկ գիտելիքի մասին եմ ուզում պատմել և մի քանի խորհուրդներ նվիրել սկսնակ լրագրողներին։ Դրանցից շատերը պարզ ու հասարակ կթվան, բայց հաստատ կօգնեն ձեզ, եթե երբևէ հայտնվեք ստորև թվարկածս իրավիճակներում, իսկ աշխատելով որպես լրագրող անպայման առերեսվելու եք սրանց։

Մրցույթներ, դասընթացներ․ ինչ-որ բանից սկսեք մինչև համալսարանն ավարտելը.

Եթե ձեռքներդ ծալած նստեք սպասեք, թե երբ աշխատանք կունենաք կամ պրակտիկայի կհրավիրեն, այդ օրը երբեք չի գա։ Պատրաստեք պորտֆոլիո․ մեկ ֆայլում հավաքեք ձեր գրած ու տպագրած ԼՐԱԳՐՈՂԱԿԱՆ նյութերը (լրագրողական բառը շեշտում եմ, որովհետև շարադրությունը լրագրողի աշխատանքի հետ կապ չունի) և ուղարկեք տարբեր լրատվամիջոցների։ Հնարավոր է, որ տասից մեկը պատասխանի և աշխատանք առաջարկի։

Մասնակցեք տարբեր դասընթացների, դասախոսությունների ու մրցույթների, գուցե աչքի ընկնեք, ձեզ նկատեն ու աշխատանք առաջարկեն։ Գուցե դասընթացի խոսնակներից մեկը հայտնի թերթի խմբագիր լինի, վերջում մոտենաք նրան ու խնդրեք՝ ձեզ պրակտիկայի վերցնի։

Մրցույթների մասնակցելու դեպքում պատրաստվեք նախօրոք։ Քրքրեք համացանցը, գտեք մրցույթի կազմակերպիչներին, անցկացման կարգը, նկարներ նայեք, ֆեյսբուքյան էջերն ուսումնասիրեք։ Այս ամենը կօգնի ձեզ ինքնավստահ ու իրազեկ ներկայանալ անծանոթ միջավայր։

Դասընթացներ ու մրցույթներ կարող եք գտնել լրատվական կայքերի ֆեյսբուքյան էջերում արված հայտարարություններից, իվենթներից, նաև համացանցում հաճախակի որոնում կատարելով։

Ունեցեք համացանց ձեր սմարթֆոնի համար.

Քանի որ ես նախօրոք գիտեի, որ նկարահանումների ընթացքում մեզ հանձնարարություններ են տալու, իսկ թեման ուսումնասիրելու համար ես միայն հեռախոս էի ունենալու, նախապես կարգավորեցի այս հարցը (կան մատչելի փաթեթներ և օրավարձով տրամադրվող մեգաբայթեր)։ Առաջադրանքը լսելուն պես մտա ինտերնետ ու սկսեցի աշխատել։ Իսկ մյուս մասնակիցները, ժամանակ կորցնելով, Wi-Fi էին փնտրում ու գաղնտաբառը հարցում։

Այսօր համացանցը կարևոր օգնական է լրագրողի համար։ Կշահի այն լրագրողը, ով դեպքի վայրից կգրի նյութն ու կուղարկի խմբագրին։

Իմանացեք օտար լեզու.

Համացանցն իհարկե օգնում է, եթե կարողանում ես ճիշտ որոնում կատարել։ Գաղտնիք չէ, որ հայերեն նյութերն ու նկարները քիչ են։ Ուրեմն պիտի կարողանաք որոնում կատարել անգլերենով։ Ներբեռնեք նաև հայերեն-անգլերեն բառարաններ, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում թարգմանեք և որոնում կատարեք անգլերեն համարժեքով։

Ծանոթ եղեք տեղանքին.

Իմացեք այն քաղաքի կենտրոնական փողոցները, թաղամասերը և կարևոր հաստատությունների տեղերը, որտեղ աշխատելու եք։ Նկարահանումների գնալիս օպերատորը ձեզ հարցնելու է՝ ուր ենք գնում, և չի փնտրելու-գտնի անհրաժեշտ վայրը։ Ձեզ հետ աշխատող վարորդն էլ պարտավոր չէ քաղաքի բոլոր հասցեներն իմանալ։ Սա նույնպես լրագրողի գործն է։ Ժամանակն ու նյարդերը խնայելու առումով կշահի այն լրագրողը, ով հեշտ ու արագ ճանապարհը կբացատրի վարորդին։

Կարելի է օգտվել քարտեզից, «նավիգատոր» ծրագրերից (Yandex navigator, maps.me), զբոսնել քաղաքում՝ մտապահելով փողոցների անուններն ու տեղերը։

Ուշադիր եղեք ձեր շրջապատում կատարվող իրադարձություններին.

Ձեր ընտանիքի ադամները, ընկերները, հարևանները ամեն օր ինչ-որ առօրեական խնդիրների են բախվում, բողոքում են ու անցնում առաջ։ Իրականում այդ անկարևոր թվացող մանրուքները կարող են լուրջ թեմայի նյութ դառնալ։

Ինձ հանձնարարել էին անդրադառնալ առողջապահության ոլորտում առկա խնդիրներին։ Ես հիշեցի, որ մեկ ամիս առաջ մեր բարեկամներից մեկին պիտի վիրահատեին, իրենք էլ վիրահատության գումար էին փնտրում։ Ռեպորտաժիս թեման դարձավ թանկարժեք վիրահատությունը․ ի՞նչ անի մարդ, որ գումար չունի վիրահատության համար, մահանա՞։

Նմանատիպ խնդիրների դուք էլ կհանդիպեք, եթե ուշադիր լինեք։

Արագ կողմնորոշվեք.

Պատկերացրեք դուք վաղը նկարահանման եք, որը հետաձգել չի կարելի, իսկ ձեր հերոսը, ով պիտի հարցազրույց տար, հրաժարվում է մասնակցել։ Ի՞նչ պիտի անեք։ Կարևոր է նման իրավիճակներում արագ կողմնորոշվել․ կամ փոխում եք ռեպորտաժի սցենարը՝ հանելով այդ հերոսի խոսքը, կամ շատ արագ գտնում եք մեկին, ով կասի նույն տեքստը։

Հետևեք լրագրողների խմբին.

Ֆեյսբուքյան լրագրողների խումբ կա նույն վերնագրով։ Այնտեղ լրագրողները տեղեկատվություն են տեղադրում սպասվող մամուլի ասուլիսների մասին, ինչպես նաև հարցնում են որևէ քաղաքական գործչի հեռախոսահամարը կամ մասնագետի տվյալներ, մյուսները պատասխանում են։ Դուք էլ կարող եք միանալ այս խմբին։ Հետևեք իմ օրինակին․ դուրս գրեք բոլոր անուններն ու կոնտակտային տվյալները և ձեզ համար ցանկ պատրաստեք։

Ինքնակրթվեք.

Եթե ուզում եք ձեր ռեպորտաժը տարբերվող ու հիշվող լինի, ուրեմն պիտի տեղեկացված լինեք, ինքնակրթվեք։ Այդպիսով դուք յուրահատուկ մոտեցում կցուցաբերեք լրագրողական նյութ պատրաստելիս, ավելի հեշտ կշփվեք այն ոլորտի մասնագետի հետ, ում հետ հարցազրույց եք ունենալու։

Իսկ ինչպե՞ս ինքնակրթվել ու ինչի՞ց սկսել․ այս մասին կարող եք կարդալ Ի՛նքդ սովորեցրու քեզ հոդվածում։

Նախորդ տարի այս օրերին մի դասընթացի էր մասնակցում՝ լրագրությունը ճգնաժամային իրավիճակներում։ Խոսնակների՝ ՀՀ Պաշտպանության նախարարության մամուլի քարտուղար Արծրուն Հովհաննիսյանի, տեղեկատվության անվտանագության փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի և լուսանկարիչ Ասատուր Եսայանցի ելույթներն այնքան լավ էի մտապահել, որ այս պատմությունը գրելու ժամանակ ձայնագրությունները լսելու կարիք չզգացի։ Չեմ ուզում, որ խնամքով գրած իմ էսսեն չկարդացված մնա․․․

․․․․

Կեսգիշերն անց էր: Վերջին լուսանկարներն ուղարկեցի խմբագրիս և պառկեցի քնելու: Աչքս կպել էր, երբ ցնցվեցի հեռախոսի զանգից. երևի խմբագիրս չէր հավանել նկարները: Երանի թե այդպես լիներ: Զանգը տագնապալի էր. սահմանում պատերազմական, լարված իրավիճակ էր, մեր նկարահանող խումբը պիտի մեկ ժամից ճամփա ընկներ:

Առանց երկար-բարակ մտածելու վեր թռա տեղիցս, հագնվեցի, վերցրի առաջին անհրաժեշտության պարագաներն ու դուրս եկա: Ո՛չ, ես ընտանիքիս անդամներին հրաժեշտ չտվեցի. ինձ համար դա սովորական աշխատանքային գիշեր էր, այնինչ պահի լրջությունը ես դեռ հետո էի զգալու:

Լույսը նոր էր բացվում, բայց օրը բարի չէր լինելու: Գիշերը զոհեր էին եղել, դիվերսիոն խմբեր էին մտել Արցախ: Միայն այս բոթերն ու հեռվից լսվող կրակոցները վերադարձրին իմ զգալու ունակությունը: Միջովս սարսուռ անցավ:

Մի սպա դիմավորեց ու համեմատաբար ավելի ապահով տեղ տարավ մեզ: Մի լքված տուն էր: Դռան դիմաց անկանոն ընկած հողաթափերը դարձան իմ առաջին լուսանկարը: Սպան խստորեն զգուշացրեց տեղեկատվություն տարածելուց առաջ անպատճառ խորհրդակցել: Պարզեցինք, որ դիվերսիոն մի հարձակումը կարող էր կանխվել, եթե լրագրողի լայքեր ու դիտումներ հավաքելու անմտածված ցանկությունը չլիներ:

Ավելի լարվեցի: Գործընկերներիս առաջարկով որոշեցինք լուսանկարներն ու տեղեկատվական ֆայլերը մեյլերով չուղարկել: Բավական քանակությամբ կրիչներ ունեինք, ավելի նպատակահարմար էր անձամբ հասցնել խմբագրություն, որի ժամանակավոր կայանը պիտի լիներ Հայաստան-Արցախ սահմանի մոտ: Պայմանավորվեցինք, որ խմբի անդամներից մեկը ամեն երեկո կրիչը պիտի հասցնի խմբագրին և ուրիշ դատարկ կրիչ բերի: Խմբագրության հետ կապ էինք հաստատում միայն հավելվածների միջոցով, խոսում էինք կարճ ու կոնկրետ, այն էլ այլաբանված բառերով. հաստատ գիտեինք, որ մեզ գաղտնալսում են: Այս տարբերակն ավելի ճիշտ էր: Իսկ իմ մտքում 12-ամյա աղջկա մահվան պատմությունն էր, որի մեղավորն էլի լրագրող էր եղել:

Իմ ֆոտոխցիկը շարունակում էր ֆիքսել արյունոտ կադրեր: Փորձում էի կարմիրը հակակշռել իրենց տունը չլքած մարդկանցով. չէ՞ որ արյունը նրանց համար էր թափվում: Նրանց աչքերում խորունկ վիշտ կար, բայց և կյանքը չէր մեռել:

Մենք լավ էինք հասկանում, որ համացանցում տեղ գտած մեր լուսանկարների ու լուրերի համար պատասխանատու ենք. դրանք չպիտի ծառայեն թշնամուն ու զենք դառնան մեր պետության դեմ: Բացի այդ, չէինք մոռանում նաև էթիկայի մասին: Հասարակությունն էլ գիտակցում էր ինֆորմացիայի ուշացման կամ թերի լինելու պատճառները:

Ստեփանակերտի բակերից մեկում ֆուտբոլ խաղացող տղաներից հետաքրքրվեցինք՝ արդյոք գիտե՞ն անվտանգության կանոնների մասին: Նրանք ոչ միայն գիտեին՝ ինչպես պատսպարվել, այլև ինչպես խաղալ պատերազմի ժամանակ. հրազենը արկերը կրակում է տարբեր ուղղություններով, երբ մի անկյունում արկը ընկնում է, տղաները մինչև հաջորդ արկի ընկնելը այդտեղ խաղալու ժամանակ են ունենում:

Երբ իրավիճակը խաղաղվել էր, և մենք հաջողել էինք ճգնաժամային իրավիճակում ճիշտ աշխատելու մեր հանձնարարությունը և պատրաստվում էինք վերադառնալ Հայաստան, տեսանք, որ Ստեփանակերտի հյուրանոցում ապաստան գտած մի կին նույնպես մեկնում է: Պարզեցինք, որ նա վերադառնում է սահմանամերձ իր տուն: Դա այն տունն էր, որտեղ պատսպարվում էր մեր նկարահանող խումբը, և որի դռան դիմաց անկանոն ընկած հողաթափերը նկարել էի ես: Հասցրի նկարել նաև այդ կնոջ աչքերը․ այնտեղ թախիծ կար, բայց և հույսը չէր մարել:

Պատերազմն ու բնականոն հունի մեջ մնացած կյանքը. ահա սա էր պետք ցույց տալ հասարակությանն ու թշնամուն: