Դիմակայություն

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Սա մի շարժում էր, որ արթնացրեց բոլորին: Բոլոր հասարակական խմբերին, երիտասարդից մինչև տարեց մարդկանց, զարթնեցին նույնիսկ ամենահուսահատներն ու անտարբերները:

Ավաղ, ավելի քան տասը ժամ Հանրապետության հրապարակում կանգնած, և այդ ընթացքում ականջս, սիրտս և բարոյականության բոլոր պատկերացումներս ծակող խոսքեր լսելուց հետո, շատ բան չի մնում ասելու…

Նախանձի և վախի չորս փոքրիկ պատերում ապրող 55 ոչ հայ։ Բա իհարկե, նախանձի մեջ կապրեք… Քանի որ ձեզնից որևէ մեկի համար 200.000 մարդ դուրս չի գա հրապարակ, ձեզնից որևէ մեկի համար մարդիկ չեն աղոթի, ձեզնից որևէ մեկի համար չեն զոհաբերի առողջություն, ժամանակ, էներգիա: Ձեզնից որևէ մեկի հետ մարդիկ ցանկություն չեն ունենա պարծանքով նկար ունենալ, կամ նույնիսկ ձեր ձեռքը սեղմել, ձեզնից որևէ մեկի անունով երիտասարդ ծնողներն իրենց երեխաներին չեն անվանի, ու ձեզնից որևէ մեկին մենք Նիկոլ Փաշինյանի պես չենք սիրի…

Սեփական ժողովրդին՝ ձեր երեխաներին, ծնողներին, քույրերին և եղբայրներին, պատերազմ հայտարարելը հանցագործություն է։ Դուք խորհրդարանում գտնվելու և հանդես գալու իրավասություն չունեք:

Ընտրեք..

Եվ արդյո՞ք խորհրդարանում է սկսվում և ավարտվում ձեր գործունեությունը: Արդյո՞ք չունեք ընկերներ, շրջապատ, որոնց աչքերին պիտի նայեք, վերջիններիս հիասթափեցնելուց հետո:

Հեղափոխության անտեսված կողմը

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Ում համար ՝ «թավշյա հեղափոխություն», ինձ համար՝ «շոկային հեղափոխություն»: Ում համար՝ «բաց ձեռքերի», սիրո և հանդուրժողականության, ինձ համար՝ ատելության և պիտակավորման հեղափոխություն: Ում համար՝ հաղթանակի, ինձ համար՝ կորուստների հեղափոխություն:

Այս քսան օրերին շատ ժամանակ եմ ունեցել մտածելու, թեև զգացմունքների հեղեղը սրբեց բանականությունը, ինչից հետո մնաց միայն լռելու ցանկություն: Լռել, որովհետև միևնույն է, մարդիկ լսում են այն, ինչ ուզում են լսել եւ տեսնում են այն, ինչ ուզում են տեսնել: Բայց այս հեղափոխությունն էլ ունի անտեսանելի կողմեր: Ու դրանցից մեկը, գուցե աննշանը՝ ես եմ: Ու եթե մարդիկ մտահոգված էին դրսում կանգնած երեխաներով և նրանց անվտանգությամբ, ես և հեղափոխության այս կողմում մնացած անչափահասները անտեսված մնացինք:

Չէ՞ որ հեղափոխության տեսանելի կողմը փողոցում կանգնած անչափահասներն են: Ես բարեբախտաբար թե ցավոք, հեղափոխության անտեսանելի անչափահասն եմ, ում համար երկար ժամանակ պիտի պահանջվեր բացահայտելու երևույթներ և իրավիճակներ, որոնց համար արժեր ապրել «մղձավանջ երազը»:

Այս օրերին շատ է խոսվում, որ հեղափոխությունը խաղաղ եկավ, առանց տուժածների և ագրեսիայի, թալանված խանութներ և ջարդուփշուր եղած մեքենաներ չկային: Փոխարենը կա այս ամենի դարձյալ անտեսանելի կողմը՝ թալան, որի դերակատարները «ընկերներս» էին, ջարդուփշուր եղած հարաբերություններ, որոնք դեռ երեկ այնքան թանկ էին ու թվում էին՝ անդավաճան:

Այո, հեղափոխության ժամանակ զոհեր չունեցանք՝ անարյուն էր և, փառք Աստծո: Միայն թե ինքս «հուղարկավորեցի» շատերին… Վերքեր էլ եղան, ցավոտ էլ է: Նրանց անունները մեկ-մեկ գրեցի թղթի վրա: Ասում են՝ երբ ուզում ես սիրածդ մարդուց հեշտությամբ բաժանվել, գրիր նրա անունը թղթի վրա, հետո այրիր: Գրեցի էլ, պատռեցի էլ, վառեցի էլ, բայց նրանց պատկերները  չեն հեռանում աչքիս առաջից: Նրանք այստեղ են ՝ սրտիս մեջ, իսկ մտքումս՝ մի հարց ՝ ինչի՞ համար:

Ասում են՝ կյանքում ամեն ինչի համար պետք է վճարել ճիշտ հաշվով: Այս օրերին ես կորցրի այդ հաշիվը. ի՞նչ էի արել նրանց, ում իմն էի համարում, նրանք էլ՝ կարծես թե ինձ՝ իրենցը: Ասացին ՝ «Սա քաղաքականություն ա, մի խառնի անձնականի հետ»:  Կամ՝ «Անկախ ամեն ինչից, մենք սիրում ենք քեզ ու քո կողքին ենք»: Կամ՝ «Դու մեծ պոտենցիալ  ունես, ուդաչի…»: Ստացվեց ես ունեի թևեր, որ ճախրում էի, բայց նրանք կտրեցին իմ ոտքերը: Իսկ ոտքերս մինչ հեղափոխությունը ամուր էին, հիմա՝ էլ ավելի: Պարզապես զգացմունքների հեղեղից հետո բանականությունը փսփսաց, մի փոքր հետո ավելի բարձր, իսկ ավելի ուշ գոռաց ՝ ինչի՞ համար: Ինչի՞ համար են գեղեցիկ փաթեթավորված խոսքերը, եթե իրականում դուք իմ կողքին չեք: Ի վերջո, ամեն ինչ շատ պարզ է՝ չկա գոլ վիճակ: Կամ պաղ ես, կամ տաք: Եվ եթե կողքիս չես, չկա այլ երես, չկա այլ քող, որ կարողանա ծածկել  ցավը:

Հարգելի պարոն ապագա վարչապետ, ես գիտեմ, որ քաղաքականությունը հեշտ գործ չի և շատ ավելի հեշտ է գեղեցիկ մտքեր ասելը, քան դրանք իրագործելը: Գուցե իմ խնդրանքը շատ չնչին է այն բոլոր մեծ ու փոքր, լուրջ ու բարդ գործերի համեմատ, որ պիտի արվի հայրենիքի համար: Բայց որպես այս հեղափոխության անտեսված կողմ, խնդրում եմ. փորձեք վերացնել  այն ատելությունը, որ այս օրերին տեղատարափ անձրևի պես թափվեց: Փորձեք Ձեր օրինակով կրթել  ինձ նման անչափահասներին, սովորեցնել , որ ատելությունը լավ չի, որ վատ է, երբ հեղափոխական հարթակից  երեխան հայհոյում է իր պապի տարիքի մարդուն, և  մեծերը ծափահարում են նրան:

Փորձեք բացատրել անչափահասներին, որ այդ քաղաքական գործիչները, ում «ֆուֆլո» են ասում, իրենց նման անչափահասների հայրեր և պապիկներ են: Փորձեք սովորեցնել, որ իսկապես անկախ բոլոր իրավիճակներից, դավաճանությունը լավ չի: Փորձեք սովորեցնել նրանց, որ ընկերությունը չի վաճառվում «օրվա քյարով», ինչպես հորս ընկերներից մեկն ասաց ՝ «Մերժում եմ Սերժին, որովհետև ինձ համար իմ քյարն ա կարևոր»:

Սովորեցրեք մեծերին ու փոքրերին, որ կարելի է չդավաճանել սեփական գաղափարներին, եթե անգամ  կողքիններն ասեն, որ սխալվում է: Սովորեցրեք, որպեսզի նրանք չտրվեն վարակիչ ալիքին, եթե ունեն իրենց ճշմարտությունը: Սովորեցրեք նրանց, որ մտավոր և ֆիզիկական ուժը կարելի է վաճառել, բայց վաճառքի չհանել ոչ սիրտը, ոչ էլ հոգին, որովհետև դա է մոդայիկ, որովհետև դրսում դրան ծափահարում են:

Փորձեք սովորեցնել՝  նախ մեծերին, որ  հեղափոխությունը հաղթելու համար պետք չի տղամարդուն կնոջ շորերով պատկերել, փորձեք արժևորել ու քաջալերել մարդկանց, ովքեր զուսպ են, ովքեր քմծիծաղ չեն տալիս ու չեն «ղժում» ընկերոջ վրա, ովքեր ամիսներ առաջ, օրինակ, շնորհակալ էին «պարոն Շարմազանովին», իսկ այսօր նա «վատ մարդ է»:  Ու «որքան հնարավոր ա՝ պետք ա արագ տարածել այդ ինֆոն»: Ու այսպես շարունակել՝  որքան վատ նրանց, այնքան լավ՝ մեզ մոտիվացիայով:

Հ.Գ.

Եթե Ձեզ հաջողվի աշխարհաքաղաքական և ներքաղաքական բարդ պրոցեսների արանքում ժամանակ գտնել և հիշել անչափահասիս խնդրանքը և քարոզել սեր և հանդուրժողականություն,  ես իրապես կլինեմ Հայաստանի հպարտ քաղաքացի: Այս ամենը հեշտ չէ , բայց տեսեք՝ ինչ կարող եք անել:

Էդուարդ Շարմազանովի դուստր՝ Նարե Շարմազանովա

Իմ կորցրած ինը ժամը

Լուսանկարը՝ Կարինե Նահապետյանի

Լուսանկարը՝ Կարինե Նահապետյանի

Օրեր առաջ մի ֆիլմ էի դիտում։ Եթե անկեղծ ասեմ, ափսոսում եմ այն թանկագին երեք ժամը, որ ծախսեցի ֆիլմի վրա։ Նույն զգացողությունն ունեցա երեկ՝ Ազգային ժողովի նիստը դիտելիս։ Սակայն, ի տարբերություն ֆիլմի, նիստին հետևել եմ ինը ժամ։ Որոշ պատգամավորների արտահայտած տեսակետների հետ համաձայն էի, բայց մեծամասնության հետ, իհարկե, ոչ։ Տպավորությունն այնպիսին էր, ասես նայում էի մի ֆիլմ, կանխագուշակելի սյուժեով, վատ դերասանական կազմով ու տաղտկալի սցենարով։ Ամենավատն այն էր, որ դերասանական կազմն ասես տեղյակ էլ չէր, որ կա հանդիսատես, հեռուստադիտող ու հրապարակում կանգնած մի ամբողջ ազգ։ Գրեթե բոլոր դերասանները հետևում էին տաղտկալի սցենարի տողերին, շատերն անգամ չէին հասցրել անգիր անել իրենց տեքստը։ Եվ երբ ֆիլմի վերջում հայտարարվեց, որ որոշումը չի ընդունվել, արագ միացրեցի հեռախոսս ու մի պահ տեսա, որ հրապարակում կանգնած ժողովրդի վառվող հայացքները չկային։

Ինը ժամ հեռուստացույցին հետևելուց հետո, իմ մեջ էլ կոտրվեց հույսը, ու ես չեմ թաքցնի դա։ Իմ ներսում անհետացավ հույսի այն բարակ թելը, որ կապում էր ինձ հայրենիքիս հետ։ Զգացողությունն այնպիսին էր, ասես հիսունհինգ տղամարդ և կին՝ փողկապներով ու տգեղ սանրվածքներով, իմ փոխարեն որոշեցին իմ ապագա անելիքներն ու կյանքիս ընթացքը։

Հետո տեսա, որ նույն իրավիճակում չէ իմ ազգը։ Տեսա, որ այն դարձել է մեկ մարդ ու պատրաստ է մինչև վերջ պայքարել իր կամքի համար։ Ժողովրդիս պատրաստակամությունը հաղթեց իմ ներսում ծնված պարտության զգացմանը, ստիպեց ինձ վերանայել իմ որոշումը։

Երախտապարտ եմ իմ հայրենակիցներին, ովքեր պայքարում են իմ և իրենց ապագայի համար։ Շնորհակալ եմ նաև սցենարին հետևող սկսնակ դերասաններին, ովքեր իմ մեջ առաջացրեցին ծայրաստիճան բարկություն ու ստիպեցին դուրս գալ փողոց․․․

Երևանյան օրեր. ապրիլի 30

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

Լուսանկարը՝ Հովիկ Վանյանի

zara torosyan

Խաղաղ երեկո

Երեկոյան կենտրոնացած դաս էի անում, իսկ հեռախոսս անընդհատ զնգում էր։ Վերցրի և տեսա, որ եղբայրս է՝ կողքի սենյակից։ Անհանգստացա, որովհետև նա իր քննություններին էր պատրաստվում և անիմաստ բանի համար չէր զանգի։ Պատասխանեցի զանգին, եղբայրս ասաց, որ շատ կարևոր բան է պատահել, շտապ գնամ իր սենյակ։ Երբ գնացի, ասաց, որ ուղղակի կատակում էր, ծիծաղեց և ջուր ուզեց։ Ջուրը բերեցի, իսկ նա ասաց, որ փոշմանել է և այլևս չի ուզում։ Ու էլի ծիծաղեց։

-Ժիրո, զզվացրիր արդեն քո տափակ հումորներով,- ասացի ես, թողեցի գնացի իմ սենյակ։

Եղբայրս արդեն ոչ թե զանգում էր, այլ սենյակից գոռում, սակայն ես բանի տեղ չէի դնում, քանի որ անիմաստ բանի համար էր կանչելու, ինձ նյարդայնացնելու էր, ես էլ ոչ մի բան չէի անելու, որովհետև, դե նա մեծ եղբայրս է և ավելի վատ բան կմտածեր իմ գլխին խաղ խաղալու։ Իսկ ես չէի ուզում սկսել այդ անվերջ շարունակվող պատերազմը։

Ժիրոն ինձնից անցավ տատիկին, ամեն վայրկյան նրան էր կանչում։ Իսկ տատիկը նրա բոլոր ուզածներն անում էր, ինչն ինձ ավելի էր բարկացնում։

Բայց սենյակում նստած մտածում էի. Ինչ լավ է, որ բոլորս միասին ենք, տանն ենք, և բոլորս սիրում ենք իրար:

Երևանյան օրեր. ապրիլի 29

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Մանուկյանի

Լուսանկարը՝ Լաուրա Մանուկյանի

 

Պայքարն արվեստում

Երբ հուլիսի 25-ին ինստագրամում մի հրապարակում տեսա, տակնուվրա եղան մտքերս, ու մտովի մի էսքիզ արեցի։ Հրապարակումն արվել էր «Իմփաքթ Հաբ»-ի կողմից։ Եթե անկեղծ լինեմ, կազմակերպության մասին երբևէ չէի լսել և նրանց չէի հետևում սոցիալական ցանցերում, բայց հիմա ամեն ջանք թափում եմ, որպեսզի նրանց հրապարակումների մասին առաջինը ես իմանամ։ Ինստագրամյան այդ հրապարակումն ասում էր, որ կազմակերպությունը որոշել է հայտարարել միջազգային մրցույթ արվեստով հետաքրքրված մարդկանց համար։ Մրցույթի մասնակիցները պետք է ստեղծեին հակակոռուպցիոն պոստերներ։ Երբևէ չէի հետաքրքրվել պոստերներով, բայց որոշեցի այս անգամ փորձել, չնայած՝ հայտերի ընդունման ավարտին մնացել էր մի քանի ժամ։

Երեք ամիս անց ես այն սակավաթիվ հաջողակների թվում էի, որոնք միջազգային ժյուրիի գնահատանքից հետո անցել էին վերջին փուլ։ Հանրային բաց քվեարկությունից հետո՝ իմ պոստերը հանրության նախընտրածն էր։

Իրականում մասնակիցներից շատերը միգուցե մասնակցում էին ճանաչում, նոր ծանոթություններ կամ փորձ ձեռք բերելու նպատակով։ Բայց իմ նպատակը մեկն էր՝ լսելի դարձնել իմ ձայնը և ունենալ իմ ներդրումը հակակոռուպցիոն պայքարում։

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Այսօր տեսնում եմ իմ ժողովրդի ամենօրյա պայքարը։ Տեսնում եմ, որ ցույցի գնալը դարձել է սովորական քայլ, քանի որ բոլորն էլ գիտակցում են՝ ինչի համար են պայքարում։ Պայքարում են ոչ միայն ներկա իշխանությունների, այլև կոռուպցիայի, անարդարության, անհավասարության դեմ։ Մարդիկ պայքարում են իրենց երազանքների, նպատակների, իրավունքների, բարեկեցիկ կյանքի իրավունքի ու հաջորդ սերունդների ապագայի համար։

Ուրախ եմ, որ ամիսներ առաջ արել եմ իմ ուրույն պայքարի քայլը՝ փորձելով դարձնել կարծիքս բարձրաձայնված, փորձելով փրկել երազելու իրավունքս։ Ուրախ եմ, որ անում եմ քայլս մինչև այսօր։

Երևանյան օրեր. ապրիլի 25

Երիտասարդական գարուն

lilit vardanyan

Տատիկիս տատիկի պատմությունը

-Տատիկ, որտեղի՞ց են եղել քո տատիկն ու պապիկը:

- Հայրիկիս մայրը և հայրը Ղարսից են գաղթել` Սարիղամիշից, մայրիկիս մայրը ու հայրը Քղեցի են:

-Կպատմե՞ս նրանց գաղթելու պատմությունը:

- Մորս մայրը՝ Զաբելը, ինը տարեկան էր, երբ թուրքերը մտան իրենց գյուղ: Նրանցից մեկի սուրը դիպչել է տատիկիս դեմքին, ուշաթափվել է և ընկել: Հետո, երբ արթնացել է, տեսել է, որ մահացած մարդկանց մեջ է: Գտել է իր մոր գլուխը, գրկել ու լաց եղել: Մոտ երկու օր անց թուրքերը հետ են եկել: Հայերը ոսկին կուլ էին տալիս, որ չտային նրանց: Թուրքերը հանել են այդ ոսկիները: Հետո տեսել են, որ տատիկս ողջ է: Նրանցից մեկը ասել է.

-Գյավուր, գյավուր…

Ուզել է սպանել, բայց մյուսը չի թողել, ասել է, որ երեխա չունի, կտանի տուն: Կապույտ աչքերով սիրուն կին էր տատիկս: Տատիկս ասում է, որ այդքան ժամանակվա ընթացքում կեղտոտ, սոված մնացել էր այնտեղ, վերքը չորացել էր:

Նրան տարել են այդ թուրքի տուն, բայց կինը դուրս է արել: Նրանց տան տատիկը ապրում էր ներքևի հարկում: Նա տարել է Զաբելին իր մոտ, լողացրել է: Նրանց մոտ տատիկս ապրել է որպես ծառա:

Ամեն կիրակի, երբ թուրքերը իրենց տան ծառաներին տանում էին բաղնիք, նրանց վզից ոսկե շղթա էին կախում, որ մարդիկ իմանան, որ այդ մարդը իրենցն է, հանկարծ չփախնեին: Մի օր հարևանները Զաբելին սովորեցնում են ամերիկյան որբանոց փախնելու ճանապարհը: Տատիկս առավոտ շուտ վեր է կենում, գնում հավերին կուտ է տալիս և վազելով փախնում է ամերիկյան որբանոց: Նրան վերցնում են: Բայց տատիկս մոռացել էր հանել իր ոսկե շղթան: Թուրքերը գալիս ասում են, որ նա իրենց աղջիկն է, բայց նրան հետ չեն վերադարձնում: Միայն ոսկե շղթան են նրանց հետ տալիս:

Տատս որբանոցում է մեծանում: Դաստիարակներից մեկը ամուսնացած չի լինում, որդեգրում է նրան: Նրանք գաղթում են Հայաստան: Տատիկս էլ ամուսնանում է Հակոբ պապի հետ:

-Իսկ Հակոբ պապը ինչպե՞ս է գաղթել

-Հակոբ պապիկն էլ այդ ժամանակ տասը տարեկան է եղել: Երբ նրանք Արաքս գետով փախել են, Անդրանիկը նրան ու մի քանի տղայի դրել է իր ձիու վրա և անցկացրել է գետի վրայով: Պապիկիս հայրը Անդրանիկի զինվորներից է եղել:

Մյուս տատիկս ու պապիկս 1917թ.-ին են գաղթել Ղարսից, Սարիղամիշից: Հետո, երբ հորաքույրս՝ որպես զբոսաշրջիկ, գնացել էր այնտեղ, գտել է իրենց տունը: Ամբողջովին խոտերով էր ծածկված: Դե այն ժամանակ հողից տներում են ապրել:

-Ունե՞ս տատիկներիդ և պապիկներիդ նկարները:

-Տեսել եմ, բայց ինձ մոտ չեն: Տատիկս թուրքերի հետ նկար ուներ՝ ոսկե շղթայով: Տատիկիս ու պապիկիս ամուսնական նկարը: