Ձմեռն ասես չէր վերջանում, թեև արդեն գարուն էր: Բակում վազվզում էին մի քանի շուն: Իջա բակ և ձայն տվեցի.

-Ջենի, տես քեզ համար ինչ եմ բերել:

Շներից մեկը վազելով մոտեցավ ինձ:

-Ջենի, տես քեզ համար ինչ եմ բերել,- նորից ասացի ես ու նրան պարզեցի մի կտոր հաց:

Խեղճն այնքան ծարավ էր, որ նույնիսկ հացին ձեռք չտվեց: Մոտեցավ ջրափոսին՝ ինձ հասկացնելով, որ ծարավ է: Ես նրան ջուր տվեցի: Նա ագահությամբ խմեց ջուրը և նոր կերավ իմ տված հացը։

Ես շատ խղճացի Ջենիին: Տանից մի փալաս բերեցի: Գցեցի մեր մուտքի աստիճանահարթակին: Ջենին տեղավորվեց փալասի վրա և իսկույն քուն մտավ: Ես էլ գնացի տուն և պառկեցի քնելու: Երազումս տեսա, որ Ջենին մեր տանն է ապրում, և ես խաղում եմ նրա հետ։

Առավոտյան, երբ տանից դուրս եկա դպրոց գնալու, Ջենին դեռ անուշ քնած էր իմ գցած փալասի վրա: Ես զգուշորեն իջա աստիճաններով: Ամբողջ ճանապարհին մտածում էի, թե երբ եմ տուն գալու, որպեսզի խաղամ Ջենիի հետ: Դրսում գարնանային տաք եղանակ էր: Ուրեմն Ջենին էլ չի մրսի:

Ռիմա Տոֆանյան
2003թ.

Առավոտ էր։ Ժամը 7։35 զարթուցիչը զնգաց։ Լսում էի ձայնը, բայց մեջս չէի կարողանում ուժ գտնել, որ այն անջատեմ, քանի որ անջատելու համար պետք է գնայի սենյակիս մյուս ծայրը։ Ի վերջո, քրոջս բղավոցները՝ «Էլզա, միակ օրն է, որ կարող եմ մինչև 10-ը քնել, այսօ՞ր էլ ինձ հանգիստ չես թողնում», ինձ մոտիվացրին, և ես անջատեցի զարթուցիչը։ Կանգնեցի, որպեսզի գնամ լոգարան, բայց զգացի, որ ոտքերս ցավում են, հետո հիշեցի, որ երեկ 2 ժամ թենիս եմ խաղացել։

Մի կերպ հասա բաղնիք, հայելու մեջ տեսա մի մարդու, որի միակ նպատակն էր այդ պահին վերադառնալ սենյակ և գոնե 1 ժամ ավել քնել։

Լվացվեցի և դուրս եկա։

Դո՞ւք էլ առավոտյան չեք կարողանում որոշել՝ ինչ պետք է հագնեք։ Եթե այո, ուրեմն մենք շատ նման ենք։ Փորձում ես ինչ-որ բան ընտրել և հագնել, չի ստացվում, բայց հասկանում ես, որ արդեն 30 րոպե դա ես անում և ստիպված հագնում ես այն, ինչ ամենաքիչն ես ուզում։

Տխուր և մի փոքր հիասթափված դեմքով դուրս եմ գալիս սենյակից և տեսնում եմ մայրիկիս։

-Ի՞նչ է պատահել։

-Մամ, չե՞ս տեսնում։

-Ի՞նչ է պատահել։ Օ՜յ, դե լավ էլի, ուղղակի դպրոց ես գնում։

-Դու չես հասկանում։

Եվ հետ եմ վերադառնում սենյակ։ Տեսնելով, որ արդեն դուրս գալու ժամանակն է՝ արագ հավաքվում եմ և դուրս եմ գալիս՝ ինչպես միշտ մոռանալով ուրվագծային քարտեզը և հեռախոսս։ Տեսնելով, որ ուզում եմ երգ լսել, իսկ հեռախոսս չկա, որ ականջակալներս միացնեմ, վերադառնում եմ տուն, և ինչպես միշտ, հանդիպում եմ հարևանիս, որը հարցնում է.

-Հըն, էլի՞ ինչ-որ բան մոռացել ես։

Վերցնում եմ հեռախոսս և վազում դասի։

Երբ փոքր էի, ինձ շատ էին սիրում (հիմա էլ են սիրում, բայց այնքան էլ ցույց չեն տալիս, քանի որ կա Մուշը): Առաջ, երբ հայրս աշխատանքից տուն էր գալիս, գրկում էր ինձ, նետում անկողնու վրա և մարզում. նա ինձ թռցնում էր վեր, ծիծաղեցնում, խուտուտ տալիս: Այդ ամենը դուր չէր գալիս Մանեին. նա այնքան էլ ինձ չէր սիրում, որովհետև ուրիշ մարդու էր սպասում: Երբ առաջին անգամ ինձ տեսել էր, հոնքերը կիտել էր և ասել.

-Թող մեռնի:

Ես արդեն մեծ եմ և հասկանում եմ Մանեին, քանի որ երբ Մուշեղն առաջին անգամ մտավ մեր տուն, Մանեն իր տեղը չէր գտնում, իսկ ես թռչկոտում էի այս բազմոցից այն բազմոցը, այս աթոռից այն աթոռը: Փոքր ժամանակ ես շատ առույգ էի, մայրիկս ասում է, որ չափից դուրս առույգ էի: Բայց ես Մանեին, միևնույն է, պետք չէի, Մանեի կարծիքով:

Երբ Մուշին հիվանդանոցից տուն բերեցին, ես հասկացա, որ Մանեն ուզում էր եղբայր, որն իրեն կպաշտպանի` գիտակցելով, որ ինքը լացկան է:

Սոնա Տոնոյան

Եթե իսկապես ուզում եք իմանալ այդ պատմությունը, պետք է ձեզ ասեմ, որ ես կատուների գիժ եմ։ Դրանով արդեն ում ճանաչում եմ՝ զզվեցրել եմ, ձեզ էլ զզվեցնեմ։ Բայց այս աշխարհում ոչ մի կատու չի հասնի նրան, որը իմն է։

Այս ամառ, երբ գյուղում էի, իր թաթերով մեր տուն եկավ մի կատվի ձագ։ Ճակատագիրն ինքը նրան ուղարկեց ինձ մոտ՝ մորս ծնունդի օրը։ Դե, էդպես կասեի, եթե ճակատագրին հավատալիս լինեի, կամ էլ դրամատիկ մեկը։ Բայց դրամատիկ բաներ չեմ սիրում, դրա համար ուղղակի կպատմեմ՝ առանց գույները խտացնելու։ Հետևաբար, խոստանում եմ պատմել միայն ու միայն ճշմարտությունը Ժորիկի անհավանական արկածների մասին Երևանում։

***

-Դու կորցրել ես կատվիս, կորցրել ես։ Ու քանի՞ րոպե ես կատու ունեցա, ահավոր շնորհակալ եմ քեզ, շատ,- ինձ կորցրած բղավում էի քրոջս վրա։

-Հնարավոր չի, ես ուշադիր եմ, կատուդ մեծ ա․․․

-Ուրեմն՝ չես։ Էս հո սեփական տուն չի՞, էլ տեղ չեմ թողել՝ նայել եմ։ Չկա, կատուս չկա։

Քույրս ինքն էլ արդեն սկսեց կասկածել, որ տանից դուրս գալիս կատուս հարմարեցրել է իր հետևից աննկատ դուրս գալ։

Տունը սգի մեջ էր։ Կատուս գյուղից եկել էր Երևան՝ ինձ մոտ։ Իմ 19-ամյա երազանքը ինձ էր հասել ու անմիջապես նույն օրը կորել էր։ Հեռախոսս չէր դադարում դռռալ։ Բոլորն անհանգստացած գրում էին։ Ծնունդիս երևի այդքան զանգ ու հաղորդագրություն չէի ստացել։ Դե, դրանք երևի ոչ թե ես էի ստանում, այլ կատուս՝ Ժորիկը։ Օրվա վերջում, երբ արդեն մեր ամբողջ թաղամասում տասն անգամ պտտվել էի, երբ ֆեյսբուքում էլ կատուների խումբ չէի թողել, որ նրա նկարները չէի գցել, թե բա՝ տեսնեք, գրեք, ընկա մահճակալիս ու սկսեցի զռռալ։ Ես երեք ժամ կատու ունեցա։ Երեք գրողի տարած ժամ։ Եվ հենց այդ պահին, երբ արցունքներից արդեն կուրացել էի, հետևիցս կատվի ձայն լսեցի։

-Գժվել եմ,- մտածեցի ես։

-Մյաու,- պատասխանեց նա։

-Ասում եմ՝ գժվել եմ։

-Մյաաու՜,- հառաչեց նա։

-Ի՞նչ։

-Մյաո՞ւ։

Ես այնպես հետ շրջվեցի, որ վիզս ճտաց։

-Գրողը քեզ տանի, անտերի մեկը, դո՞ւ ես։ Սպանելու եմ քեզ, էդ որտեղի՞ց դուրս եկար, անկապ կենդանի, փռչոտ անասունի մեկը։

Մնացածը, ճիշտն ասած, չեմ ուզում պատմել։ Հետաքրքիր չէ, ազնիվ խոսք։ Կմտածեք, որ հիմար եմ։ Հնարավոր է՝ ճիշտ էլ կմտածեք։ Ամբողջ օրվա ընթացքում, երբ ես զռռալով կատվիս էի փնտրում, իսկ տնեցիք «քոռանում էին» ինձ համար, թե բա՝ հեսա երեխեն նյարդային շեղում կստանա, էս ոնց ա լացում, կատուս մտել էր մահճակալիս տակ ու էնտեղ մնացել մի 5-6 ժամ։ Այ, հիմա ժամանակն է մտածելու, որ ես հիմար եմ, բայց մտածում եք՝ մտածեք, ազնիվ խոսք, հավես չկա նորից բացատրելու, որ էդ իմ անտեր մահճակալը այնպիսի կառուցվածք ունի, որ հատակին կպած է, տակը մտնելու շա՜տ նեղ ճեղք կա, իսկ էդ ճեղքը տեսնելու համար պետք է ներքնակները, ամեն ինչը քանդես, որ տեսնես։ Հետևաբար, չէ, չէի տեսել, որ կատուս էնտեղ իր համար թաքստոց է գտել։

Մինչ իմ ձայնի վրա հավաքվեցին բոլոր հնարավոր ու անհնար հարևանները, իսկ ձայնալարերս վերջնական հրաժարական տվեցին, ես հասցրի բռնել կատվիս ու սեղմել ինձ։

-Չես կորել, քո պատճառով, ես գիտե՞ս, հիմարի մեկը, վաղը քննությունն եմ կտրվելու, զզվանք կենդանի․․․

-Երեխես գժվեց,- որակեց հորաքույրս ու շտապեց ինձ հանգստացնել։

Շուտով բոլորս հանգստացանք, քննությունն էլ չկտրվեցի։ Ժորան գտնված էր, աշխարհը՝ փրկված։

***

-Քսի պատահական մեծության բաշխման ֆունկցիա․․․

-Մյաու։

-Եկա, մամային չհանես։

-Մյա՜ու։

Գրիչը ձեռքիս՝ վազում եմ բացելու պատշգամբի դուռը։ Մսյո Ժորիկը ուզում է դուրս գալ, ու եթե չես ուզում, որ նա գիշերվա ժամը երեքին արթնացնի մայրիկին, վազիր, ստրուկի մեկը ու բացիր դուռը։ Ո՞ւր ես հետ գնում, ստրուկ, մսյո Ժորիկը պետք է ֆռֆռա պատշգամբում ինչքան ուզենա, իսկ դու սպասես, մինչև նա հետ գա, որ փակես դուռը։ Ահ, չհասցրիր, չէ՞։ Մսյո Ժորիկը հո չէ՞ր սպասելու, նա արդեն արթնացրել է մայրիկին, ոչինչ, ստրուկ, դու էլ հաջորդ անգամ լեզուդ դուրս գցած կվազես դուռը բացելու, մեկ է՝ մսյո Ժորիկը մի հինգ րոպե հետո էլի է դուրս գնալու, ներս գա, հետո՝ մի հատ էլ, մի հատ էլ, մի հատ էլ ու մի հատ էլ… Էլի, էլի, գրողը քեզ տանի, վազիր դուռը բացիր, փակիր, բացիր, փակիր…  Քնե՞լ ես ուզում, չէ մի, դու էդ ո՞վ ես, որ քնես կամ քննությունդ պարապես: Մսյո Ժորիկը ձանձրանում է, զբաղեցրու նրան, ստրուկ։ Բա կարո՞ղ է գիտես, մսյո Ժորիկը պետք է ձանձրանա կամ գիշերը քնի, փիֆֆ… Այդ դու հարմարվիր նրա ռեժիմին։ Վեր կաց ու խաղա մսյո Ժորիկի հետ, ի՞նչ ես, է, անընդհատ էդ գրիչը շարժում տետրիդ վրա, էդպես մսյո Ժորիկին հարմար չի ցատկել ուղիղ տետրիդ, մի քիչ այս կողմ բռնիր։

Լռությո՞ւն է, վախեցիր, եթե մսյո Ժորիկը արդեն 30 վայրկյան ձայն չի հանում, ուրեմն կամ հյուրասենյակի վարագույրն է մագլցում, կամ՝ կողքի սենյակի։ Վազիր, փրկիր քո վարագույրները։ Մսյո Ժորիկը մի քիչ էլ պատերի վրա կզբոսնի։ Դու շատ վատ ֆանտազիա ունես, չես կարողանում մսյո Ժորիկին լավ զբաղեցնել, խեղճը ստիպված է ինքն իր համար խաղեր հորինել։ Դու էլ միայն պատահական մեծություն, խտության ֆունկցիա ու նման անկապ բաներ կսովորես, հա։ Դրանք մսյո Ժորիկին ի՞նչ։ Ո՞նց թե ուրիշ մտածմունք էլ ունես։ Չէ մի, այսուհետ քո միակ մտածմունքն ու զբաղվելիքը մսյո Ժորիկն է, այ քեզ բան․․․

Լուսաբաց։ Մսյո Ժորիկը կերավ ամանի ողջ կերը, ջուր խմեց, և երբ արթնացավ ողջ քաղաքը, անուշ-անուշ քուն մտավ։

***

-Փիսի՛կ,- ամբողջ ուժող գոռում եմ ես՝ տուն մտնելով։

Ժորիկի պոչը ցցվում է, աչքերը մեծանում են, հավաքում է իր հնարավոր ամենամեծ արագությունն ու սլանում տան անկյուններից մեկը։

-Չհասցրիր, այ չաղ,- բռնում եմ կատվիս ու սեղմում ինձ։

-Փիսի՛կ,- գոռում ես ես՝ նրան թափահարելիս,- մեռնեմ քե՜զ, փափուկ, փռչոտ, անիմաստ կենդանի, այ չաղ, ձեռքերս արդեն ծալվում են քո ծանրությունից։

-Մեղք ա էդ կենդանին։

-Բա սա որ մի երեխի սիրի, ի՞նչ կանի․․․

-Փիի-սիիիիիկ։

-Քեզ կատվիդ սիրելուց վիդեո անեմ, ուղարկեմ գժանոց, գան տանեն։

-Մա․․․մաու․․․

Մսյո Ժորիկը արյունոտում է ձեռքերս, դեմքս։ Ես մի պահ կորցնում եմ զգոնությունս, նա դուրս է պրծնում ձեռքերիցս։

-Դավայ, դավայ, փախի, փիսո ջան, փախի,- ողջ ընտանիքս, իմ ու կատվիս բռնոցիում, իհարկե, կատվիս կողմից է։ Նա մտավ պահարանի տակ։

-Ոչինչ, գիշերը կգա, արթուն միայն ես ու դու կմնանք, սերդ կբռնի,- ապագան իմանալով՝ հայտարարում եմ ես ու գնում վիրակապվելու։

***

-Մարիամ․․․ Ո՞ւր ա․․․,- շշնջում է քույրս։

-Իրա պուֆին․․․ քնած ա․․․

-Կամաց, գնում ենք, լույսը չվառես․․․

-Հա, հեռախոսիս լույսը վառած ա։

-Էդ էլ անջատի։

-Սը՜ս, կամաց․․․

Ես ու քույրս սողում ենք դեպի մեր սենյակ, մի կերպ մտնում վերմակի տակ։ Կարծես թե ստացվեց, կարող ենք քնել։

-Օ՜ֆ է,- շշնջում է քույրս։

-Մյաո՞ւ։

-Աստված իմ,- վախեցած վեր ենք թռնում մենք։

-Մյաաու,- իրենից գոհ պատասխանում է դռան հետևի սատանան։

-Չենք հանձնվում,- շշնջում է քույրս։ -Հեռախոսիդ հանկարծ չնայես, ձայն չհանես։ Թող մտածի քնած ենք, գնա։

Դռան հետևի սատանան ճանկռոտում է դուռը։

-Վախենում եմ․․․,- լացակումած գլուխը տարուբերում է քույրս,- ես այլևս չեմ կարող։

-Հասմիկ, դիմացի․․․

-Չեմ կարող էլ․․․

-Հահահահ, մյաու։

***

-Էսօր դրան չթողնեք քնի,- առավոտյան իր պլանն է մեզ հայտնում հորաքույրը։ -Եթե ցերեկը չքնի, գիշերը ոնց էլ չլինի՝ քունը տանելու է։

-Ոնց չթողնենք, ցանկացած դիրքով քնում ա,- առարկում եմ ես՝ մատնացույց անելով մսյո Ժորիկին։

-Արթնացրու։

-Փիսիկ,- շոյում եմ կատվիս ու կանգնեցնում չորս թաթիկի վրա,- արթնացի, «կոծ»։

-Արթնացի։

-Արթնացի, փիսիկ։

-Փիսի՛կ, վեր կաց, բռնոցի ենք խաղում։

-Արթնացրե՛ք դրան։

-Կատուն էլի քնած ա։

-Խշխըշ, խշխըշ, Ժորիկը քնած է, Ժորիկը քնած է, արթնացնել։

-Ես էլ չեմ կարող էսպես, թողեք քնի։

Իսկ նա չէր էլ արթնացել, հո գիշեր չի՞, որ արթնանա։

***

Չէ, չմտածեք, որ կատուս մեզ միայն տանջել ու չարչարել է։ Ես, թերևս նկատում եմ նրա միայն լավ կողմերը, այն, թե ինչպես էր տունը իսկապես ջերմ ու հյուրընկալ դարձել, այն, թե ինչպես էի ես շտապում տուն, ինչպես էր այն կանչում ինձ։ Այն, ինչպես էր նա դռռում՝ ծնկներիս քնած, այն, թե ինչպես էր ցատկում մայրիկի վրա ու գրկում նրան։ Այն, թե ինչպես էր իր խոնավ քիթիկով հպվում իմ քթին, երբ ասում էի՝ արի պաչեմ։ Այն, թե ինչպես էր քսմսվում ոտքերիս ու քորում իր մռութիկը։ Թե ինչպես էր իր քնած դիրքերով «սպանում» մեզ բոլորիս, որ մենք՝ չափահաս մարդկանց մի ողջ ընտանիք ժամերով նստում նայում էինք՝ հլը երեխեն ոնց ա քնել։ Այն, թե ինչպես նրան սկսեցինք անվանել «երեխեն» ու բոլորս էլ սիրել սովորեցինք։ Սիրել մեկին, որ քեզ չի թողնում քնել գիշերները, քայլում է պատերի վրայով, կախվում է վարագույրներից ու քո սիրած գորգը դարձնում է ընդամենը թելերի մի կծիկ։

-Նայի, ինչ տխուր ա․․․

-Մամա, տխուր չի։

-Դե, տեսնենք՝ ով ա իրեն ավելի լավ հասկանում։ Արի մոտս, Ժորիկ ջան, արի գիրկս։

Ժորիկը սենյակի մյուս անկյունից ցատկում է միանգամից մորս ծնկներին։

-Դու տանջում ես փիսիկիդ։

Ես արդեն համոզվել էի, որ մեղավոր եմ՝ գյուղի կատվին քաղաք բերելով, բայց միևնույնն է, չէի համաձայնվում նրան բաց թողնել, մինչև բոլորիս աչքերի տակ անքնությունից սև շրջանակներ չհայտնվեցին, իսկ Ժորիկը երկու անգամ «լավ բան չարեց» մորս՝ ամառը լվացած ներքնակի վրա։

-Երեխեն պետք ա գնա գյուղ։

-Հա։

-Ի՞նչ։

-Ասում եմ՝ հա․․․

***

-Ալո։

-Կատուս ո՞նց ա։

Ասեմ՝ կատուս ոնց ա։ Կատուս ամբողջ օրը զբոսնում է այգում, իսկ զբոսնելիս նրա թաթիկներն անգամ գետնին չեն դիպչում, զբոսնում է՝ ծառից ծառ։ Որտեղ արևը՝ էնտեղ ինքը։ Տուն մտնում է միայն ցուրտ եղանակի դեպքում, իսկ մնացած ժամանակը դրսում է։ Երեկոյան նստում է վառարանի կողքի իր աթոռին, որին, բացի իրենից ոչ ոք իրավունք չունի նստելու, ու երջանիկ դռռում է։

-Հորքուր, պահի կատվիս վրա, տեսնեմ։

-Նայի քո կատվին, նայի, երևո՞ւմ ա։

-Մի քիչ աջ, մի քիչ էլ վերև։ Ըհն, երևում է։ Ժորի՞կ։

Մսյո Ժորիկը ինձ մի հպարտ, քնատ հայացք ընծայեց։

-Ժորս, ցավդ տանեմ, լա՞վ ես։

-Մյաու։

***

Ժորիկը երջանիկ է, աշխարհը՝ փրկված։ Իսկ ե՞ս․․․

Դե, ինձ կարող եք շարունակել ինտերնետային կատուների նկարներ ուղարկել, բայց միևնույնն է, ոչ մեկը Ժորիկիս չի հասնի։ Իմ ազատ ու երջանիկ Ժորիկին։

Ամբողջությամբ ոգեշնչված կատվիս՝ միլիոն վեց հարյուր հազար յոթանասունինը նկարները միլիոն յոթ հարյուր հազար իննսունութերոդ անգամ ծայրից ծայր թերթելուց։ 

 

-Հաստա՞տ եք որոշել,- հարցրեց տատիկս:

-Այո, հաստատ:

-Դե, լավ:

Մենք տատիկիցս խնդրել էինք, որ նա այս գիշեր իր փոքրիկ ննջասենյակը տա ինձ ու եղբորս: Նա և կրտսեր եղբայրս՝ Հովնանը, պետք է մյուս սենյակում քնեին:

Եվ ահա մենք պառկեցինք. Մուշը մի քիչ փիլիսոփայեց և իր սովորության համաձայն շատ արագ քնեց: Տատիկս և Հովնանը նույնպես քնեցին, և տանը վառված լույս չմնաց: Իսկ ես, չգիտես ինչու, չէի կարողանում քնել: Բավականին ցուրտ էր, բայց ես քրտնել էի: Սակայն չնայած դրան, ավելի ու ավելի խորն էի մտնում վերմակի տակ: Հանկարծ հիշեցի, որ ուղիղ դիմացս հայելի կար դրված և բավականին մեծ: Հիշեցի ընկերներիս պատմությունները այն մասին, որ գիշերը նրանց մեջ սատանաներ են հայտնվում: Ես աչքերս փակեցի ու գլուխս թաղեցի բարձի մեջ:

Հանկարծ, կարծես հատուկ ինձ խելագարեցնելու համար, միջանցքից ոտնաձայներ լսվեցին: Իսկ մեր սենյակի դուռը գտնվում էր միջանցքում: Եվ քայլերը այնքան էլ սովորական չէին, այլ, ինչպես լինում են Վան Դամի ֆիլմերում, երբ ֆիլմի հերոս «տղեն» հանդիսավոր քայլերով գնում է թշնամուն սպանելու: Իհարկե, դա կարող էր լինել, այսպես կոչված լսողական խաբկանք, բայց այդ պահին ես ոչ միայն խաբկանքի մասին չէի մտածում, այլև նույնիսկ, թե ինչպես կարելի է բացել բերանը: Բայց ես զգացի, որ «Վան Դամը» իր հանդիսավոր քայլերով գալիս է դեպի դուռը, ես դա միանգամից հիշեցի և այնպես թափահարեցի Մուշին, որ վերջինս գլուխը խփեց պատին:

-Հենց դրա համար էլ դա կոչվում է դեդուկտիվ մտածելակերպ,- փնթփնթաց նա և նորից քնեց:

Ես սկսեցի դողալ և ցնցվել, չհանձնվեցի և սկսեցի աղաչել Մուշին, որ արթնանա: Բայց անօգուտ: Ես լռեցի: Սակայն անընդհատ ուզում էի տատիկին կանչել, բայց դիմանում էի: Քայլերը մտան խոհանոց: Ես դիմացա, դիմացա, սակայն երբ խոհանոցում ինչ-որ բան դրխկաց, իմ համբերության բաժակը լցվեց:

-Տա-ա-ատի-ի-ի՜կ,- բղավեցի ես այնպիսի ձայնով, որ պատերը դղրդացին: Մյուս սենյակից ձայն չլսվեց: Ես նորից կանչեցի, երբ ինչ-որ մեկն ուժեղ դմփոցով խփեց դռանը: Ես կրկին բղավեցի, բայց այս անգամ՝ ոչ տատիկ:

-Մա-ամա-ա՜,- լսվեց իմ բարձր բղավոցը, և այս անգամ պատերի դղրդյունին ձայնակցեց լուսամուտների զրնգոցը:

Սակայն ներս մտնողն ընդամենը տատիկն էր:

Հետո այլևս չեմ պատմի, քանի որ շատ եմ ամաչում, իսկ խոհանոցի դրխկոցը սառնարանի հռնդյունն էր: Ոտնաձայները մնացին գաղտնիք, և գուցե մի հարյուր տարի հետո տատիկի տան մասին կասեն. «Լեգենդների համաձայն՝ այստեղ ապրել է ամենասարսափազդու ուրվականը…»:

Դե, էդպես մի նայիր ինձ: Հա, վերադարձել եմ, ուզում եմ էլի զրուցենք, քեզ հետ զրուցել լավ է ստացվում: Դու լսում ես, ես` անվերջ խոսում, ի՞նչ վատ է: Ինչ էլ ասեմ, լսում ես, մեկ-մեկ միայն, երբ շատ եմ ներսիս եղածը պատմում, երևի բարկանում ես:
Էդպիսի մի ընկերուհի էլ ունեմ, ինչքան խոսեմ, մեկ է՝ կլռի: Իրականում այս ձևը լավագույն տարբերակը չէ:
Էսօր ոչնչից եմ խոսելու: Հա, ամենահասարակ, ամենասովորական ոչնչից: Այսօր մատներս ամենահիմար մտքերն են գրելու, ու գիտակցությանս մեջ էդ անխուսափելի ոչինչն է գերիշխելու:
Մի քանի վայրկյան առաջ ընկերներիս հիշեցի:
Էնքան էլ քիչ են: Եթե մի քանի անգամ հաշվեմ, հետո էլ փորձեմ մտերիմներին առանձնացնել, քչերը կմնան: Բայց ամեն անգամ, երբ էս քչերից մեկը ինձ ասի, որ գնում է, մյուսը խնդրի՝ կարևորություն չտալ իրեն, այն մեկը նեղանա, ու ես ինձ աշխարհում ամենամենակը զգամ, մի օր կհանդիպեն:
-Ամ, ինչի՞ ես տխուր:
Կպատասխանեմ` տխուր չեմ:
Երբ սպառնում են.
-Ամ, ժպտա, էլի, լաց չլինես:
Էս մարդիկ չգիտեն էլ, որ ամեն անգամ, ամեն պահ…
-Ամ ի՞նչ է եղել:
-Ոչ մի բան, անկեղծ, ոչինչ:
Մերոնք գնում են, գիտե՞ս: Հա, անկեղծ, գնում են: Օր օրի մենք ավելի հեռու ենք դառնում:
-Մամ, ես կուշանամ մի քիչ, երեխեքի հետ եմ:
-Հա, մենակ թե շատ չմնաս:
Գիտե՞ս, մորս զանգելուց հետո հաջողություն եմ մաղթում երեխաներին ու սկսում մենակ քայլել:
Այգի-մետրո-փողոցներ-մետրո-կանգառ-տուն:

Մենք ամենևին էլ չենք ասում այն, ինչ կա: Մենք անխնա հեռանում ենք իրարից:
Բայց ի՞նչ է պատահել: Ոչինչ:
Երբ նստած էս տեքստը գրեմ ու շատ ընկճվեմ, մորս հարցին ինչ է պատահել, էլի էն իմ սիրած «ոչինչն» եմ պատասխանելու:
Ու որովհետև մերոնք գնում են: Որովհետև ամեն անգամ, երբ ասեն, որ ես անհասկանալի եմ, որ դժվար է ինձ հետ, չեն հասկանալու, որ իմ մոլորակից են գնում, որ մենք շատ ավելի հեռու ենք դառնում: Բայց երբ տեսնեն ինձ՝ հայացքս հառած ինչ-որ կետի, կասեն:
-Հիմա ի՞նչ ես մտածում:
Կասեմ:
-Հեչ, ոչինչ:
Բայց գիտես, մարդիկ էլ ավելի հեռու են փորձում գնալ: էն բարեկամները, էն հազար ու մի ծանոթ ու անծանոթ մարդիկ, երբ հանդիպում են քեզ, ասում են.
-Վայ, Ամալյա ջան, էս ո՞նց ես մեծացել, երբ տեսել ենք, մի մատ երեխա էիր:
Չեն էլ հասկանում, որ ավելի լավ է լռեն, չասեն, որ էսքան ժամանակ գնացել են ու հետ չեն նայել, չասեն, որ ոչինչ չգիտեն ինձնից, ոչինչ չեն հիշում, էն իմ չսիրած ոչնչից…
Բայց մի սարսափելի միջոց էլ կա: Մարդիկ գնում են իրենց բնակավայրից, ընտանիքից, գյուղից, հայրենիքից…
Էս մարդիկ էնքան են անում, որ անխնա գոռում ենք, թե ծխնելույզի ծուխը պակասել է, որ օդանավակայանները լիքն են, որ ընկերներս ուրախ են, երբ իրենց հայրը վերադառնում է, որ էդ ժամանակ իրենց աչքերը էնքան պայծառ են փայլում:
Չենք հասկանում, որ ամեն անգամ, երբ…
-Քույրիկ, գիտե՞ս, չէ՞, էսօր դասընկերս Մոսկվա գնաց:
Մյուս օրը.
-Գիտե՞ս, Տարոնն ասել է 20 օրից հետ է գալու, չեկավ:
Քրոջս բացատրել, որ էլի մի քանի ինքնաթիռներ լքել են մեզ ու իրենց հետ հազարավոր մարդիկ, անտանելի դժվար է: Բացատրել, որ մենք էնքան ենք գնում, որ կորցրել ենք մնալու արվեստը, էն էլ անկախ նրանից, թե ինչպես ենք լքել, հետ չենք գալիս:
Որովհետև ամեն անգամ պիտի 2009-ի դեկտեմբերի 14-ը ու հորաքրոջս գնալը հիշեմ: Լսեմ լացիս ձայնը ու նորից մղձավանջի նման ապրեմ էդ սառը օդանավակայանի պատերն ու ճամպրուկների անտանելի աղմուկը:
Բայց ինքն ասում էր.
-Ես հետ կգամ, ոչինչ:
Որովհետև ամեն անգամ պիտի Հոլանդիա գնացող մորաքրոջս ընտանիքը հիշեմ: Պիտի հիշեմ, որ տղաներից մեկը հենց էնտեղ էր ծնվել, ու մինչ իրենք գալիս էին, ու ես 20 օրում նոր փորձում էի ճանաչել իրենց, իրենք նորից գնում էին: Էլ հետ գալ չէր լինում: Հետ գալու համար ուշ էր:
Բայց նրանք ինձ ամեն անգամ պիտի ասեին:
-Էլի կգանք, ոչինչ…
Գիտե՞ս, երբ 14 տարեկան էի, ես մի ամբողջ 4 հոգու եմ պահել Հայաստանում:
Ես մեր ընտանիքին պահել եմ գնալու մտքից, համոզել, որ էստեղ մնալը, էստեղ հասնել բարձունքներին ու առհասարակ էստեղ լինելը ճիշտ է:
Համոզել չստացվեց, բայց մենք էս պահին էս հողի վրա ենք, մենք չենք դասվել գնացողների շարքին, ու էս երևի ամենակարևորն է:
Ու ինձ մեծ հաշվով շատ քիչ է հետաքրքրում՝ ինչքան են ինձ մեղադրում էստեղ մնալու համար, ինչքան են ասում, որ դրսում լավ կլիներ, դա էլ միշտ չէ, ոչինչ…
Որովհետև ամեն անգամ, երբ ինձ հարցնեն, թե ինչ կա դրսում ու օտար երկրներում, պատասխանելու եմ
-Ոչինչ, ոչինչ էլ չկա:
Էն իմ սիրած ոչնչից:
Մի քանի օր առաջ ամբողջ համալսարանով մեկ լաց էի լինում ու կրկնում:
-Ինձ բոլորը նեղացնում են:
Ով ու ինչու հարցերին էդպես էլ չպատասխանեցի:
Ոչինչ չհասկացան: Ես էլ ոչինչ չասացի:
Կանցնի, ոչինչ…