Արագ-արագ քայլում էի, որ դասից չուշանամ: Կանգնեցի. լուսակրի կանաչ լույսին էի սպասում: Կողքիս կանգնած երկու մեծահասակ կին զրուցում էին: Անկախ ինձնից՝ ականջ դրեցի նրանց խոսակցությանը: Չնայած՝ այնքան բարձր էին խոսում, երևի լսում էին բոլորը:

-Այս դարի երիտասարդության վիճակն ահավոր է: Ամբողջ օրն անցկացնում են միայն համակարգիչների և հեռախոսների մեջ:

-Համաձայն եմ: Շատերն ապրում են վիրտուալ աշխարհում: Խաղում են անիմաստ համակարգչային խաղեր:

-Իսկ հիշիր մեզ այդ տարիքում: Մենք աշխատում էինք, սովորում, որպեսզի ծաղկեցնենք մեր երկիրը: Եվ հավատա՝ վիճակն ավելի է վատանալու:

-Միանշանակ:

Անկեղծ ասած՝ այդ պահին կարևորություն չտվեցի երկխոսությանը: Երեկոյան համակարգչով ֆիլմ էի դիտում: Հիշեցի առավոտյան տեղի ունեցած պատահարը: Արդյոք վա՞տ է տեղեկացված լինելը: Եվ արդյո՞ք այժմյան երիտասարդությունը ոչինչ չի անում երկիրը շենացնելու համար: Երիտասարդները նույնպես ուզում են ապրել ավելի լավ և բարեկեցիկ երկրում: Եվ հավատացած եղեք, որ մենք, թեկուզ փոքր, բայց քայլեր ենք կատարում երկրի բարելավման համար: Գուցե այն աղջիկը, որը կլանված նայում է համակարգչի էկրանին, նյութ է պատրաստում Հայաստանի մասին միջազգային հարթակում ներկայացնելու համար: Կամ մյուսը, որն օրվա մեծ մասն անցկացնում է համակարգչի առաջ, պատրաստվում է դառնալ ծրագրավորող և ավելի հայտնի դարձնել մեր երկիրը:

Մենք կարող ենք բարելավել մեր երկրի վիճակը: Պարզապես պետք է աջակցեք և հավատաք մեզ՝ նոր սերնդին:

Հիշել եմ քեզ։ Որ շատ ուզես, չեմ ասի՝ կարոտել էլ եմ։ Ինչ ուզում ես մտածիր։ Դու, քո ցանկությունները։ Ես ո՞վ ձեր մեջ։ Քեզ չէ։ Եսիմ, քեզ էլ չէ։ Ձեզ չէ, մի խոսքով։ Ի՞նչ կարոտել։ Վերջին անգամ ե՞րբ էր, որ խոսում էինք։ Վաղուց էր։ Ժուկով ժամանակով չի, որ նյութ եմ գրել, բայց է՜…

Մի խոսքով, «Լինում է չի լինում»՝ էնքան «շվարած եմ» լինում, որ ուզում եմ հետդ խոսել։ Դե, իսկ ես հետդ խոսել ամեն դեպքում սիրում եմ։ Դե սիրելը ո՞րն ա։ Անշոշափելի ես։ Կամ էլ՝ չէ։ Ինձ համար։ Հարաբերական ա։ Բան էի ասել, հիշո՞ւմ ես։ Լուրջ, հիշո՞ւմ ես։ Բան ու գործ չունե՞ս դու։ Ես չէի հիշի։ Ենթադրում էի՝ դու էլ։ Որ ասեիր՝ հիշում եմ, կզարմանայի։ Զարմացա։ Կուզեի, բայց զարմացնեիր։ Քիչ ես զարմացնում։ Քեզ ի՞նչ ա հետաքրքրում։ Ի՞նչ պատմեմ։ Ինչի՞ չէինք խոսում։ Մեծ մասամբ էս հարցը քեզ ներսիցդ չի կեղեքում ու ութ հարյուր քսանյոթերորդական տեղում ա (թվով չգրեցի, որ աչքիդ ավելի մեծ երևա)։ Դե, ես ի՞նչ իմանամ՝ քեզ ինչ ա տանջում։ Եսիմ, ինչերի՞ց ես մասնատվում, դու կիմանաս։ Ինձ էդ չի տանջելու։ Դու կուզեի՞ր, չէ՞, իմանայիր՝ ես քեզ ոնց եմ վերաբերվում։ Չէիր ուզի՞։ Ես քեզ ընդհանրապես չեմ վերաբերվում։ Դու չէ, դու կարևոր ես։ Դու չնեղանաս, բայց եսիմ, է՜, ճակատագրական չես առանձնապես։

Ճակատագի՞ր։ Ինչ «մուդ» ա մոտս։ Իսկ ԴՈՒ։ Այ, ԴՈՒ, բոլորից «պետքականն» ես։ Նեղանալու բառ ասացի՞։ Դու քեզ, հաստատ անպիտան չէիր կնքել, գիտեմ։ «Պետքականը» մի քիչ ուրիշ իմաստով։ Որ խորը մտածես՝ աջ ու ձախ շաղ տվածդ հաճոյախոսություններից էլ լավ ա։ Ինչևէ, դու չհասկացար, ես՝ որ պետքականի հետ եմ։ Ինչ որ է, բայց եթե բախտդ բերի ու կյանքում թեկուզ մի անգամ քեզ ասեմ էդ սիրուն արմատով, առանց ժխտական նախածանցի բառը, ուրեմն դու «սպեցիֆիկ» ես, ես էլ՝անհույս, երևի։ Սա՝ Դու-ին, ձեզ չէ։ Բայց երևի դու չես կարդում։ Թե չէ՝ կարդաս իմանալո՞ւ ես՝ էսքան դու-երի մեջ ո՞ր «դու»-ն ես դու։ Դժվար ա, չէ՞։ Բարդ չի՞։ Չէ, հա։ Քո համար երևի։ Ինձ համար՝ չէ։ Տենց էլ լեզու չգտանք, հա՜, ես ու ԴՈՒ։ Չէ դու գտար։ Ես՝ չէ։ Մեծ բան չի։ Կդիմանաս մի կերպ։ Պատկերացնո՞ւմ ես, հավերժական պտույտի մեջ լինեինք։ Նիցշեն, Կունդերայի ասած, փիլիսոփաների հետ մեզ էլ նեղը գցած կլիներ։ Ինձ գցել ա ոնց որ։ Պատկերացրու կրկնվելով ապրեինք։ Միջին հաշվարկով շատ-շատ 975 անգամ (թվերով, որ չասես՝ ահագին շատ) հանդիպեինք երեք կյանքի ընթացքում։ Մտածում եմ՝ ես քեզ հետ էլ հաստատ թեմա չէի ունենա։ Հա, լավ, չորրորդ կյանքում կարող ա հետդ լեզու գտնեի։ Ինչ որ է։ Հինգերորդ կյանքում երևակայությունդ կսպառվեր, մեկ է, էլ թեմա չէիր բացի։ Հա՜, ես բացեի՞։ Չէ, էլի։ Հա, ի՞նչ, մեկ-մեկ լուռ հավես ա։ 975-ի մեջ 300-ը մի բան ասելու լինես գոնե, գոհ կլինեմ, ընտիր ա։ Դու իմացիր՝ քեզ կլսեմ։ Մինչև վեցերորդ կյանք կձգեմ, վերջերը մի քիչ լարված կլսեմ, երևի։ Չգիտեմ։ Դրանից հետո՝ եսիմ։ Ժամանակը, որ կրկնվեց, կարո՞ղ ա դու էլ սկսես կրկնվել։ Չէ, էլի։ Եթե հիմա կարդում ես ու, մեկ ա, չգիտես, որ դու ես։ Զգուշացնում եմ՝ չկրկնվես էլի։ Եթե դու էլ չես, դու էլ նկատի ունեցիր։ Հաստատ, մեկն էլ քեզ ա ուզում մի երեք-չորս կյանք լսի, բայց 975 անգամ «ամբախ-զամբախ» խոսելուդ սիրտը չի դիմանա։ Կրկնության «էֆեկտն» էլ կկորցնես։ Իր անունից էլ թող լինի, ուրեմն։ Չես «ֆայմում» չէ՞ ասես՝ կրկնվելուց  ամբողջովին են կրկնվում, ի՞նչ ես գլուխս տանում։ Գլխի՞  ես ընկել արդեն։ ԴՈՒ ես հաստատ։

Այ հիմա՝ բարև, հիշել եմ ՔԵԶ ու չեմ կարոտել։

Անձրևը երևույթ է: Անձրևը բնության երևույթ է, որը ամպերից թափվում է երկրի մակերեսին հեղուկ կաթիլների տեսքով:

Իսկ քանի՞ անգամ ենք մենք թրջվում անձրևից ու քանի հազարավոր անգամներ փախչում ենք նրանից: Չենք սիրում անձրևը ու մի լավ կռիվ տալիս եղանակի հետ, եթե ջրափոսեր ու ամպամած երկինք կան:
Իսկ ինչո՞ւ մենք երբևէ չենք խուսափում մեր միջի անձրևից: Էն անձրևից, որ նույն ձևով է գալիս, նույն հեղուկ կաթիլի տեսքով ու նույն ձևով ջրափոսեր առաջացնում մեր մեջ:
Անձրևը թափվում է հիմնականում շերտաանձրևային և կույտաանձրևային ամպերից։
Իսկ մեր շերտաանձրևային ամպերը քանի՞ շերտ են պարունակում, քանի տխրության, թախիծի կամ հակառակը՝ քանի ուրախության առիթ:
Իսկ մեր կույտանձրևային ամպերը քանի պատճառահետևանքային կապ ունեն ու քանի շարժառիթ, քանի չասված բառեր ու խեղդված արտահայտություններ, քանի չարած գործեր ու չլրացրած էջեր:
Ես գիտեմ՝ նա իր անձրևանոցը երբեք չի հանում պայուսակից, բայց նաև երբեք չի օգտագործում այն: Հա, մինչև մաշկի վերջին բջիջը թաց է դառնում: Ու թրջվում է նաև միջի անձրևից, հեղեղվում է կաթիլներից: Բայց նա երբեք, ոչ մի դեպքում չի բացում իր անձրևանոցը:
Եթե որևէ նյութ շիկացնենք 700°C ջերմաստիճանից ավելի, այն կսկսի լուսարձակել: Արեգակը, մոմերը և էլեկտրալամպերը լուսարձակում են, որովհետև շատ տաք են:
Իսկ մե՞նք: Ո՞ր ջերմաստիճանում ենք մենք սկսում լուսարձակել: Միգուցե, երբ բարության ջերմաստիճանն է շատ, դե, կամ էլ անկեղծության: Կամ երբ մի լավ բան ենք անում, կամ մի լավ բան ենք մտածում, տեսնես՝ մեր լուսարձակման ջերմաստիճա՞նն էլ պիտի 700°C լինի, թե՞ մենք 500°C ջերմաստիճանով կբավարարվենք: Մենք սկսում ենք շիկանալ կարոտից, սիրուց, երջանկությունից: Մենք տաքանում ենք, անխնա լցնում մեզ տաք հոսանքով ու ճիշտ պահին լուսարձակում ենք ու լուսարձակելով՝ լուսավորում ենք ոչ միայն մեր ներսը, այլև շրջապատող մարդկանց: Դե, ինչպես արևը լուսավորում է շրջապատը, բայց բավական է՝ մի պատուհան տեսնի ու անմիջապես ներս է թափանցում:
Էլեկտրալամպերի մեծ մասի մեջ կա վոլֆրամե թելիկ: Երբ դրա միջով հոսանք է անցնում, այն շիկանում է՝ սպիտակելու աստիճան:
Իսկ մեր թելիկը ո՞րն է: Ինչի՞ շնորհիվ ենք մենք լուսարձակում: Ո՞րն է էն մոտիվացիան, որ մեզ տանում է մինչև սպիտակելը: Միգուցե նպատակնե՞րը, իսկ եթե երազանքնե՞րը, իսկ եթե հնարավորությո՞ւնը, կարող է և կամքի ուժը կամ երևակայությունը: Չգիտեմ, թե այս դեպքում որ նյութից պատրաստված թելիկն է մեզ տանում առաջ, բայց որ այն պետք է ուժեղ լինի, դա հաստատ:
Ես համոզված եմ, որ նա անջատում է լույսը՝ ամեն անգամ սենյակից դուրս գալիս, անջատում է մինչև վերադառնալը:
Իսկ մենք ինչո՞ւ ենք անջատում մեր ներսի լույսն ու այլևս հետ չենք գալիս: Հա, հետ չենք գալիս: Նա կգա, արդեն լույսը չի վառի, մութ սենյակում կխարխափի ու կգնա:
Մենք էլ կգանք: Հա, կգանք: Կնայենք մեր ներսի մութ սենյակին ու խարխափելուց հետո՝ մեկ է՝ չենք միացնի լույսը:
Մենք ընտրում ենք բարդը: Մենք տարօրինակ ենք:

Եթե ես լինեի կրթության նախարար, ապա անպայման կթեթևացնեի և կբարելավեի բոլոր կրթվողների վիճակը, որպեսզի նրանք ինձ սիրեին:

Ես կփոխեի այն կարգը, որ երեխաները պետք է տանը աշխատանք անեն, որպեսզի նրանք չզզվեին դպրոցից: Կհանեի շաբաթօրյա ուսուցումը: Կանեի այնպես, որ բոլորը գնան էքսկուրսիա: Հետո դպրոցում յուրաքանչյուր ոք կսովորեր այն առարկան, որը կամենար: Բայց իհարկե կլինեին պարտադիր առարկաներ:

Մուշեղ Բաղդասարյան

***

Նախ ասեմ, որ ես չէի լինի կրթության նախարար: Բայց եթե լինեի, չգիտեմ էլ, թե ինչ կանեի: Սակայն, երևի մի բան կանեի: Ժամանակ առ ժամանակ ուսուցիչներին վերապատրաստման կուղարկեի: Ասում են, որ սովետական կրթական համակարգը ամենալավն էր, սակայն քանդվում է: Պետք է ինչ-որ բան անել:

Դավիթ Բաբայան

***

Ես առաջին հերթին կփոխեի դասընթացի ձևը: Չէ՞ որ արդեն քսանմեկերորդ դարն է, իսկ մենք դեռ ուսում ենք ստանում պարզագույն միջոցներով: Կարելի է սովորել համակարգիչներով, իսկ գրատախտակի փոխարեն՝ լայնէկրան հեռուստացույցներ: Գրքերն, իհարկե, կշարունակեն գործել, որովհետև բոլոր հարցերը համակարգչով լուծելն անհնար է: Կհարստացնեի դպրոցական գրադարանը և որոշ առարկաների ծրագիրը կփոխեի: Օրինակ՝ գրականության առարկան: Երեխաները միայն հայ գրականություն չէին սովորի, այլ նաև կուսումնասիրվի արտասահմանյանը:

Համակարգիչներ և հեռուստացույցներ տեղադրելով ես չեմ կարծում, որ կլուծվեն կրթության բոլոր խնդիրները: Տետրերն ու գրատախտակը նրանց համարյա ոչնչով չեն զիջում, ուղղակի այս ձևափոխության դեպքում երեխաներն ավելի մեծ հաճույքով կգնան դպրոց:

Գոռ Բաղդասարյան

***

Ես անհետաքրքիր ու հին գրքերի փոխարեն կտպագրեի ավելի նոր և հետաքրքիր դասագրքեր: Բոլոր դպրոցներում կանցկանցնեի ավելի շատ մրցույթներ և հաղթողներին ոչ միայն մրցանակ կտայի, այլ կներկայացնեի հեռուստատեսությամբ, որպեսզի մյուսները նույնպես ուզենան հայտնվել այդ աշակերտի փոխարեն: Եթե ես լինեի կրթության նախարար, երևի շատ երեխաներ կուզենային սովորել և կսովորեին:

Դավիթ Մարտիրոսյան

***

Զըը՜նգ: Հեռախոսն է:

-Լսում եմ: Մաթեմատիկայի ուսուցի՞չը: Տալ խիստ նկատողություն՝ վերջին նախազգուշացումով:

Նորից զանգ:

-Այո: Տնային աշխատանքը շա՞տ է: Մատյանում նշեք, այդ ուսուցիչը տարվա վերջում վերաքննություն կտա:

Ահա այսպես է անցնում իմ օրը: Չէ՞ որ ես նախարար եմ, այն էլ կրթության նախարար: Այժմ դպրոցականների կյանքը այն չէ, ինչ որ դարի սկզբում: Բոլոր երեխաները հաճույքով են հաճախում դպրոց, դասերից հետո տուն գնալ չեն ուզում:

Իմ սերնդի մարդիկ երևի կհիշեն, թե տխուր տարիներին (այդպես են կոչվում 1995-2015թթ.) ինչ անսահմանափակ իշխանությամբ էին օժտված ուսուցիչները դպրոցում: Նրանք իրավունք ունեին դասարանից դուրս հանել աշակերտին, գոռալ, նույնիսկ՝ խփել: Եթե աշակերտը ցանկանում էր բարձր գնահատական ստանալ, անպայման պետք է հաճախեր ուսուցչի մոտ՝ մասնավոր պարապմունքների: Այդ պատճառով էլ աշակերտները փախչում էին դասերից, ասեղ էին դնում, կավիճ էին քսում ուսուցչի աթոռին, դասերը չէին սովորում, պատասխանում էին ուսուցիչներին, դասի ժամանակ հաչում էին, մլավում, ծուղրուղու կանչում և այլն:

Այժմ ամեն ինչ փոխվել է: Չմտածեք, թե պարծենում եմ, սակայն աշխարհի վերակառուցումից (2015-2025թթ. ) մինչև մեր ժամանակները կրթական համակարգի բարեփոխումների մեծամասնությունը կատարվել է իմ նախարարության օրոք: Լրիվ վերափոխվել է գնահատման համակարգը: Վերացվել են մասնավոր, վճարովի պարապմունքները: Դպրոցում հարգում են երեխաների իրավունքները: Երեխաները սովորում են ոչ թե ծնողների ցանկությամբ, այլ՝ գիտելիքներ ստանալու համար: Հայաստանի Հանրապետության դպրոցները ամեն տարի մատակարարում են աշխարհին հազարավոր բարձրակարգ մասնագետներ:

Սիրելի դպրոցականներ, ընտրեցեք ինձ և դուք երբեք չեք ափսոսի: Խոստանում եմ նոր բարեփոխումներ կրթության ոլորտում: Շնորհակալություն:

Լուսինե Հակոբյան

***

Լավ կլիներ, որ արձակուրդները երկարացնեն: Այ, եթե ես լինեի կրթության նախարարը, ես առաջին հերթին դրանով կզբաղվեի: Հետո նոր դասագրքեր կստեղծեի՝ մի քիչ ավելի լավը (թող ներեն ինձ դասագրքերի հեղինակները): Դասամիջոցները կերկարացնեի, բուֆետները կարգի կբերեի: Եվ վերջապես, մաթեմատիկան կհանեի: Լավ կլինի, չէ՞:

Էլեոնորա Հարությունյան

***

-Նան, լավ կլիներ, չէ՞, որ դպրոցում թույլ տային հագնել այն, ինչ ուզում ենք, որովհետև դա ոչ թե կշեղեր մեզ դասերից, ինչպես ասում են ուսուցիչները, այլ՝ հակառակը: Մենք ավելի շատ ժամանակ ենք կորցնում տոնավաճառում դպրոցին համապատասխան վերնաշապիկ փնտրելով, քան, եթե հագնեինք այն, ինչ մեզ դուր է գալիս: Կարծում եմ, այդ դեպքում բոլորը շուտով կհոգնեին թիթիզ շորերից ու կսկսեին հագնել և իրենց հավանած, և դպրոցին համապատասխան հագուստ:

-Գիտես Անուշ ջան, ես էլ շատ բան կուզեի, բայց այդ ամենը մենք չենք որոշում և ոչինչ էլ մեր ուզածով չի լինի…

Անուշ Մուրադյան

***

Եթե ես լինեի նախարար, նախ առաջին հերթին կընդունեի աշխատանքի այն բոլոր ուսուցիչներին, որոնց ազատել են դպրոցից: Հետո կիջեցնեի համալսարանների վարձը, որովհետև մարդիկ չեն կարողանում վճարել: Իմ առաջին աշխատավարձը կտայի այն մանկապարտեզին և դպրոցին, որտեղ հաճախել եմ:

Աստղիկ Եղիազարյան

***

Եթե ես լինեի կրթության նախարար, չէի օպտիմալացնի դպրոցները: Ավելին՝ ուսուցիչներ կավելացնեի և նոր դպրոցներ կբացեի: Նաև դպրոցներին կհատկացնեի նստարաններ, որպեսզի երեխաները երկու նստարանի վրա երեքով չնստեին:

Նարինե Դանեղյան

***

Երեխաներն ուզում են, որ ամեն ինչ իրենց ուզածով լինի. իրենց չուզած դասերին չնստեն, երբ հավես չունեն՝ դպրոց չգնան: Հենց այդպես էլ կանեմ:

Մարիամ Մանուկյան

***

Ինձ մի հատ փափուկ բազկաթոռ կգնեի և մի սեղան ու կսկսեի մտածել:

Հովնան Բաղդասարյան

«Մանանայի» արխիվից. 2004թ.

Ահա թե ինչ էին ուզում փոխել երեխաները կրթական համարգում տասը տարի առաջ: Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ փոփոխություններ կիրականացնեին այսօրվա երեխաները, եթե լինեին կրթության նախարարը: 

***

Կարո՞ղ եք ասել՝ ինչու եմ ես դպրոցական ամիսներին նիհարում, իսկ արձակուրդներին՝ գիրանում: Ահա պատճառը: Երկուշաբթի առավոտյան ժամը 8:00-ին հազիվ արթնանում եմ, արագ պատրաստվում և չեմ էլ հասցնում մի բան ուտել: Ծնողներս նախաճաշիկի համար որոշ գումար են տալիս, բայց ասա՝ օգտագործո՞ւմ եմ այդ գումարը… Իհարկե՝ ոչ; Հիմա ես դա էլ կբացատրեմ. վայրկյանները հաշվելով սպասում եմ, թե երբ է զանգը տալու: Վազելով երկու հարկ ներքև եմ իջնում, որ բուֆետից մի բան առնեմ, բայց առնո՞ւմ եմ արդյոք…

Դպրոցի կեսը բուֆետում է: Մինչև հերթս հասնում է, արդեն զանգը տված է լինում:

Իմ ընկերներից մեկն առաջարկեց ինձ այս մեթոդը. ուրեմն, եթե ցանկանում ես մի բան ուտել դպրոցում, պետք է 5 րոպե առաջ դուրս գաս դասից՝ ինչ-ինչ պատճառով և գնաս բուֆետ, որ հանգիստ, կուշտ-կուշտ ուտես:

Իսկ բժիշկն ասում է. «Երեխաներ, պետք է կամաց ուտել, երկար ծամել, փոքրիկ կտորներ դնել բերանը և անպայման ուտելուց առաջ ձեռքերը լվանալ»: Լավ, հասկացա, բայց 5 րոպեում կարելի՞ է այդ ամենը անել:

Եթե ես լինեի կրթության նախարարը, այսպիսի օրենք կհրապարակեի, որ դպրոցի յուրաքանչյուր հարկում բուֆետ լինի, յուրաքանչյուր բուֆետում 3 վաճառող, բուֆետում պետք է լինի ուտելիքի մեծ տեսականի, տիրի կատարյալ մաքրություն:

Եթե այսքանը լինի դպրոցի բուֆետում, ամեն երեխա գոհ կլինի իր քաշից:

Գարուն Պարտագճյան

***

Մեր դպրոցի ամենամեծ պրոբլեմը, իմ կարծիքով, դասամիջոցների կարճ տևելն է: Մենք չենք հասցնում մեր կարիքները բավարարել 5 րոպեի ընթացքում: Մինչև դասավորում ես նախորդ դասի դասագրքերը, տեղավորում, դուրս ես գալիս ջուր խմելու, կամ գնում ես բուֆետ, կամ էլ ուզում ես կրկնել հաջորդ դասը, զանգը տալիս է: Եթե ես լինեի կրթության նախարար. կերկարացնեի դասամիջոցները:

Տիգրան Հակոբյան

***

Դպրոցում հենց առաջին ժամին հիշեցի, որ մեր դասարանի Մարիամին դասի տեղը սխալ եմ ասել: Բախտս բերել էր, որ քիմիան 5-րդ ժամին էր: Անհամբեր սպասում էի զանգը տալուն, որ ասեի դասի ճիշտ տեղը: Զանգը տվեց, ներս մտավ տնօրենը: Պետք է հանդես կազմակերպեինք, ամեն դասարանից 5 հոգի պետք է մասնակցեր: Մինչև որոշեցին, զանգը տվեց: Ինքս ինձ ասացի. լավ, մյուս դասամիջոցին կասեմ: Բայց մյուս դասամիջոցն էլ օգտագործվեց ուսմասվարի կաբինետ գնալու համար: Էլի չհասցրեցի: Հետո դասղեկը եկավ ներկա-բացակա անելու: Այդպես մինչև 6-րդ ժամ, 6-րդ ժամից հետո Մարիամը մոտեցավ ինձ և ասաց.

-Հը՞, բան էիր ասելո՞ւ:

-Ուզում էի ասել, որ քիմիայի տեղը սխալ եմ ասել:

-Իմացա, արդեն «2» եմ ստացել:

Եթե ես լինեի կրթության նախարար, կերկարացնեի դասամիջոցները:

Ռիմա Տոֆանյան

***

Զանգը հնչեց: Դասարան մտավ գրականության ուսուցչուհին ու սկսեց բացատրել նոր դասը: Նա պատմում էր Սայաթ-Նովայի մասին: Դե, մենք էլ համարելով անհետաքրքիր, սկսեցինք խոսել միմյանց հետ, գրիչներ փոխանակել: Այդ ժամանակ ուսուցչուհին հայտարարեց, որ հաջորդ դասին Սայաթ-Նովայի երգերն ենք լսելու: Եվ չեք պատկերացնի, թե ինչպիսի լռություն տիրեց մեր դասարանում:

Հաջորդ դասին, երբ սկսեցին հնչել Սայաթ-Նովայի երգերը, լուռ լսում էինք, թեև դրանք ոչ մեկին էլ առանձնապես դուր չէին գալիս:

Եթե ես լինեի կրթության նախարար, դպրոցներում կկազմակերպեի այդպիսի հետաքրքիր դասեր: Բայց քանի որ ես նախարար չեմ, հուսով եմ, որ մեր ներկայիս նախարարն ինքը միջոցներ կձեռնարկի դասերն ավելի հետաքրքիր ու տպավորիչ դարձնելու համար:

Մարիամ Թամազյան

***

Շաբաթվա իմ սիրած օրն էր շաբաթը: Արթնացա և բարձր տրամադրությամբ գնացի դպրոց, տրամադրությունս բարձր էր, քանի որ առջևում մեզ սպասում էր «փրկության օրը»՝ կիրակին: Բայց ուրախ տրամադրությունս երկար չտևեց, քանի որ առաջին դասաժամից ինձ վրա կուտակվեց մաթեմատիկական խնդիրների մի մեծ սար: Մեր «օֆ»-երին ուսուցչուհին արձագանքեց. «Առջևում կիրակի է»: Երկրորդ դասաժամն էլ ուրախալի չէր, մի հսկա տեքստ թարգմանել անգլերենից հայերեն և պատրաստվել ստուգողական գրավորի: Դե, առջևում կիրակի է: Մյուս հանձնարարություններն էլ իրարից հետ չմնացին: Կիրակի է: Ինչպես սկսվեց օրս, այնպես էլ ավարտվեց: Դեռ մի բան էլ ավելի, այդպես էլ անցավ ամբողջ կիրակին:

Եթե ես կրթության նախարար լինեի, կհրամայեի, որպեսզի ուսուցիչները տնային աշխատանքներ չհանձնարարեին, այլ ամեն բան սովորեցնեին դպրոցում կամ էլ գոնե շաբաթ օրը հանգստյան օր անեին:

Սոնա Տոնոյան

***

Դասը նոր էր սկսվել, ու դեռ չէինք հասցրել բացել աշխատանքային տետրերը, երբ լսվեց դասարանցուս՝ Մարկոսի բարձր ձայնը: Նա սովորության համաձայն «շշուկով» գրիչ էր խնդրում իր հարևանուհուց: Նրա «շշուկի» ալիքը տարածվեց ողջ դասարանով և շուտով ընդգրկեց դասարանը: Ոչ մեկի մոտ ավելորդ գրիչ չգտնվեց:

Ուսուցչուհին սկսեց թելադրել: Անցավ մի քանի րոպե: Ուսուցչուհին դեռ թելադրում էր, իսկ Մարկոսը պարապությունից քթի տակ երգում էր և խանգարում դասը: Ես, ստիպված, գրիչս փոխանցեցի Մարկոսին և սկսեցի պայուսակս ևս մեկ անգամ քանդրտել՝ այնտեղից գրիչ գտնելու հույսով: Չգտա: Չէի էլ կասկածում, որ չեմ գտնի: Փոխարենը մի մատիտ հայտնաբերեցի, և մտածելով, որ ուսուցչուհիս շատ չի թելադրի, սկսեցի գրել անմիջապես տետրիս մեջ: Այլևս Մարկոսը մեզ չէր խանգարում: Նա գլուխը կախ գրում էր ուսուցչուհու թելադրածը: Դասին քիչ էր մնացել, իսկ ուսուցչուհիս դեռ թելադրում էր: Դասարանցիներիցս շատերն արդեն քնել էին, իսկ ես չէի կարողանում քնել: իմ քունը չէր տանում, երբ հիշում էի, որ մատիտով այսքան երկար գրվածը պետք է ջնջեի և գրիչով նորից գրեի:

Դե, իհարկե. գրիչս հետ չստացա, իսկ եթե հետ ստանայի, խեղճին պետք է վիրակապերով զարդարեի:

Եթե կրթության նախարար լինեի, գրիչ չունեցող աշակերտներին… Չէ, «պատժի» չէի ենթարկի, որովհետև, անկեղծ ասած, ես էլ եմ մեկ-մեկ գրիչս տանը թողնում: Բայց… Երբ նախարար դառնամ, հաստատ դպրոցս արդեն ավարտած կլինեմ և գրիչ չբերող աշակերտներին ինչ-որ ձևով «պատժի» ենթարկելը ինձ չի սպառնա:

Այ ուրախություն, երբ նախարար լինեմ, ինձ համար քարտուղարուհիս գրիչ կբերի, և ես կազատվեմ «ծանր» գրիչը տանել-բերելու «ծանր» պարտականությունից:

Մանե Տոնոյան

«Մանանայի» արխիվից. 2004թ.