Ուշ աշնանը նորից սկսվում են մեր գյուղատնտեսական աշխատանքները: Ամեն առավոտ գնում եմ դասի և դրանից հետո գալիս եմ իմ սիրելի գործին` կարտոֆիլ հավաքելուն: Ես շատ եմ սիրում այս գործը, որովհետև շատ ուրախ է անցնում բոլորի հետ:

Լուսանկարը` Ալբերտ Մկրտչյանի

Մեզ մոտ` Վահրամաբերդում, ամեն անգամ կարտոֆիլ հավաքելիս պատրաստում ենք «կարտոֆիլով ֆուռ», և միասին նստում ենք և ուտում: Մենք կարտոֆիլը հավաքում, լցնում ենք դույլերի մեջ, հետո լցնում պարկերի մեջ, և ամբողջ կարտոֆիլը հավաքելուց հետո ավտոմեքենայով տանում ենք տուն: Հետո տեսակավորում ենք այդ կարտոֆիլը`մեծերը` առանձին, փոքրերը` առանձին, իսկ սերմացուն` առանձին, և այդ ամենը ավարտելուց հետո պահեստավորում ենք նկուղում:

Լուսանկարը` Ալբերտ Մկրտչյանի

Ու այսպես ամեն աշուն:

Նորից եկավ իսկական աշունը, այնքան հարազատ: Իմ աշունը երբեք չի վերջանում, այն իմ սրտում է, թաքուն պահ մտած: Իսկ կյանքը սկսվում է աշնանը զբոսանքի դուրս եկած առաջին տերևից, նրա խորհրդավոր պարից:

Աշունը տարվա էն ժամանակահատվածն է, երբ որ կյանքը ստանում է գունային մի սառը ցնցուղ, որը մեզ բոլորիս էնքան հարկավոր է: Քայլում ես փողոցում, ու թվում է թե աշխարհը լրիվ արվեստի գործ է, երեք ամիս տևող ցուցահանդես, որ վերջին տերևի և առաջին ձյան հետ ավարտվում է:

Դանդաղ քայլիր աշուն, մի քիչ երկար մնա ինձ հետ, պատմիր քո արկածներից, ծիծաղելի պատմություններից կամ թե նրանց մասին, ովքեր քեզ չեն սիրում ու քո գալու հետ իրենց թեյի մեջ շաքարավազի քանակն են ավելացնում՝ աշնան «դառնության համը» մոռանալու համար:

Ուզում եմ հենց հիմա դուրս վազել փողոց, թեկուզ հենց պատուհանից ու գրկել աշունը՝ ամուր-ամուր ու էլ բաց չթողնել: Նրա հետ կինո գնալ, կամ ուղղակի նստել ու նայել փողոցով քայլող մարդկանց դեմքերին, որ հովանոցները պահած՝ փակվել են իրենց ներաշխարհում: Քաղաքում շատ եմ տեսնում գունավոր ու տարբեր նախշերով հովանոցներ: Երևի իրենք էլ հենց իրենց տերերի նման են, բայց ամենահետաքրքիրները սևերն են: Քայլում են այնպես, կարծես իրենց կյանքը չէ որ ապրում են, ոչ ոքի չեն նայում և ընդհանրապես իրանք էս մոլորակից չեն:

Բայց կան և նրանք, ում աշունը ամենաշատն է սիրում, նրանք, ովքեր հովանոցներ չունեն և անձրևի ժամանակ քայլում են երկնքին նայելով ու անձրևի սառնությունը վայելելով: Անձրևի, որ ներթափանցելով ներս՝ նրանց հոգիներն է թարմացնում, ոմանց հոգիներն էլ դեռ սովոր չեն ու միամտաբար հարբուխ են ընկնում՝ բուժվելու միտումով:

Աշու՛ն, մի՛ գնա, տերևաթափի՛ր մեր ուղեղները և մեզ՝ խենթերիս մի՛ մոռացիր…

Վրանային ճամբարները շարունակվում են իմ համայնքում` Կալավանում: Ճամբարների ընթացքում շատ եմ ունենում հետաքրքիր ծանոթություններ տարբեր տարիքի, մտածելակերպի, հետաքրքիր նախասիրություններ ունեցող երեխաների ու պատանիների հետ: Այս անգամ ծանոթությունս փոքր-ինչ տարբեր էր: Ծանոթացա 17.am-ի Շիրակի թղթակից Շուշան Վահանյանի հետ:

Պատահաբար իմացա, որ ճամբարում «Մանանա» ընտանիքի անդամ կա ու շտապեցի առաջինը ծանոթանալ: Շատ հետաքրքիր անձնավորություն էր Շուշանը: Պատմեց, թե ինչպես է միացել «Մանանային» և սկսել թղթակցել: Ես էլ պատմեցի իմ պատմությունը: Ու հետաքրքիր էր, որ Ծաղկաձորում կայացած մեդիա ճամբարին և ինքն էր հնարավորություն ունեցել մասնակցելու և ես, բայց ցավոք երկուսս էլ չէինք կարողացել: Ու մտածեցինք, եթե մասնակցած լինեինք, ավելի շուտ ծանոթացած կլինեինք: Բայց ոչինչ, կարևորը ծանոթացանք: Ինչպես ասում են` լավ է ուշ, քան երբեք: Հետո պատմեց, թե ինչպես է «Վորլդ Վիժն» Հայաստանի կազմակերպության օգնությամբ ճամբար կազմակերպել իրենց մոտ, երեխաներին մի քանի օրով կտրել վիրտուալ կյանքից և պարգևել իսկական մանկություն:

Ես էլ մտածեցի այդ ուղղությամբ, և եթե ստացվի, եկող ամռանը ես նույնպես նմանատիպ ճամբար կկազմակերպեմ մեր համայնքում:

Հաճելի էր ծանոթանալ Շուշանի հետ ու կիսվել հետաքրքիր մտքերով: Հուսամ, սա մեր վերջին հանդիպումը չի լինի:

Էլյանորա Բալյան

***

Մենք գնացել էինք Գեղարքունիքի մարզի Կալավան գյուղ`«Վորլդ Վիժն»-ի կազմակերպած 3-օրյա վրանային ճամբարին, որի ընթացքում անցկացվեցին երեք տարբեր սեմինարներ, խաղացինք հետաքրքիր «Մամոնտ» խաղը: Կալավանում մեզ հյուրընկալեց «Թայմ Լենդ» հիմնադրամի տնօրեն Ռոբերտ Ղուկասյանը կամ, ինչպես մենք էինք ասում, ընկեր Ռոբերտը: Կալավանում անցկացրեցինք անմոռանալի օրեր: Առաջին անգամ գիշերեցինք վրաններում, ծանոթացանք բնության հրաշալիքներին, առաջին անգամ տեսանք քարեդարյան կացարաններ, չնայած դրանք կառուցվել էին մեր ժամանակներում: Կալավանում անցկացրած մեր երեք օրերը տպավորիչ էին, ավելի տպավորիչ էր երրորդ օրը: Այդ օրը մենք խաղացինք «Մամոնտ» խաղը: Մենք խաղացինք խաղի բարդության ամենապարզ` 3-րդ աստիճանը: Մենք նախորդ օրն արդեն բաժանվել էինք խմբերի:Առաջին փուլում մենք պետք է պեղումներ իրականացնեինք: Տարածքը մեզ արդեն տրամադրել էին, մեր խմբերը բաժանվեցին երկու մասի: Մի մասը գնաց պեղումների, իսկ մյուս մասը մնաց պեղած իրերը հաշվելու, գրի առնելու: Երկրորդ փուլում մենք գնացինք անտառ. պետք է սովորեինք ,թե ինչպես են նախնադարում մարդիկ իրենց կացարանների կտուրները ծածկել,տեսանք դասագրքերից հայտնի վանակատ քարը:
Կալավանում ամեն բան հրաշալի էր, ամեն ինչ մաքուր, զգում էինք, որ մարդիկ այստեղ բնության, կենդանիների նկատմամբ բարի էին, սրտացավ: Այստեղ ես հանդիպեցի 17.am-ի պատանի թղթակից Էլյանորային: Նա ինձ պատմեց, թե ինչպես է սկսել թղթակցել 17-ին, զրուցեցինք տարբեր թեմաներից: Էլյան պատմեց Աղվերանի մեդիա ճամբարի մասին: Կալավանում անցկացրած 3 օրերը անջնջելի հետք են թողել հիշողությանս մեջ: Շնորհակալ եմ, որ ինձ ընձեռեցին այդ հնարավորությունը` մասնակցել վրանային ճամբարին:
Եթե ուզում եք անցկացնել ձեր մյուս ամառն ավելի հանգիստ, միաժամանակ ակտիվ ու հետաքրքիր, այդ վայրը մի փնտրեք դրսում, այցելեք հրաշք Կալավան գյուղ

Շուշան Վահանյան

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Սեպտեմբերի 17-ին Գյումրիում տեղի ունեցավ փառատոն «Մեկ օր Ֆրունզի հետ» խորագրով՝ նվիրված Ֆրունզիկ Մկրտչյանին: Visit Gyumri տուրիստական նախաձեռնության շրջանակներում «Դիջիթըլ Փոմըգրանեթ (Թվային Նուռ)» ընկերությունը Գյումրիում կազմակերպեց հիանալի ու անմոռաց օր, որին մասնակցելու էին եկել ինչպես Երեւանից մի խումբ երիտասարդներս, այնպես էլ արտերկրից ժամանած հյուրեր:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Օրը հագեցած էր: Այցելեցինք Մհեր Մկրտչյանի թանգարան (ի դեպ, սեպտեմբերի 16-ին թանգարանի բացման 10-րդ տարին էր), քայլարշավ ունեցանք Գյումրիի փողոցներում՝ տեսանք վայրեր, որտեղ նկարահանվել էր «Մեր մանկության տանգոն» ֆիլմը: Տեղի ունեցավ նաեւ «Այցելիր Գյումրի» կայքի եւ «Մհեր Մկրտչյանի հուշաթանգարանի» կայքի շնորհանդեսը: Մենք հնարավորություն ունեցանք դիտելու Հովհաննես Պապիկյանի հեղինակած ֆիլմը՝ նվիրված Ֆրունզիկ Մկրտչյանին:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Իսկ երիտասարդ արվեստագետներն անակնկալ մատուցեցին՝ Street Art ոճի մեջ ներկայացնելով պատկերներ նույնպես նվիրված Ֆրունզիկին: Մեզ հնարավորություն ընձեռվեց նաեւ լինելու Գյումրու քաղաքապետարանում, որի համար շնորհակալ ենք Գյումրու փոխքաղաքապետ Ռուբեն Սանոյանին:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Ստեղծվել էր ջերմ մթնոլորտ, անմիջական շփում, ու այդ ամենը մեր հոգատար կազմակերպիչների ու պրոֆեսիոնալ էքսկուրսավարի շնորհիվ: Իսկ նրանց բարբառը, ինչն էլ ինձ ամենաշատը դուր եկավ, վեր էր ամեն ինչից:

Լուսանկարը՝ Լիանա Բրյանի

Ունենալով աննկարագրելի օր, մոռացել էինք ժամանակի մասին եւ քիչ էր մնում ուշանայինք գնացքից: Բայց, ցավոք սրտի կամ բարեբախտաբար, հասցրինք գնացքի մեկնմանը՝ մեզ հետ տանելով անմոռաց ապրումներ եւ մեզ համար նոր բացահայտումներով Գյումրու մասին հիշողություններ:

Մենք դեռ հետ կգանք, ԳՅՈՒՄՐԻ՜…