harutyun hayrapetyan portret 2

Գնահատեք այն, ինչ ունեք

Սկսենք նրանից, որ 16 տարեկանում հասակս 185-ից ավելի է։ Շատերի երազանքն է լինել բարձրահասակ, իսկ ոմանց համար սովորական բան։ Մի քանի դրական կողմեր ասեմ։ Կարող ես առանց աթոռին բարձրանալու փոխել լուսամփոփի լամպը, բարձր տեղերից վերցնել իրեր, կորցնել մարդկանց ամբոխի մեջ համարյա անհնար է։ Եվ վերջում, «վերևում» օդը «զով» է։

Քանի որ դրականները նշեցի, անհնարին է չխոսել բացասականների մասին։ Ասեմ ձեզ, հաճախ տառապում ես գլխացավով: Կհարցնես` ինչու, ասեմ.

-Էղ անդեր դռների ռամկեկը ըմբես ցածր կսարքեն, օր քիչ մե անուշադիր էղար, վերջ, գլխացավը պատրաստ է։

Հասանք ամենազզվելիին: Ճանճի համար նախատեսված սոսնձոտ ժապավենները, որ Ամասիայում կհանդիպես շատ առաստաղներից կախված, ամեն անգամ տակով անցնելիս մազերիս է կպնում։

Չնայած այս բոլոր բացասական և դրական կողմերին, ես շատ ուրախ եմ, որ բարձրահասակ եմ։ Գնահատեք այն, ինչ ունեք։

Աղվերանի մեդիա ճամբար. Ծիծաղաշարժ պահերը հիշո՞ւմ եք

Երբ հավաքվում են տարբեր բնավորության և խառնվածքների տեր մարդիկ, ամեն ինչ սկսվում է մի տեսակ համեմվել հումորով և հետաքրքիր իրադարձություններով: Դե, պատկերացրեք` ինչե~ր են կատարվել, երբ իրար գլխի էին հավաքվել պատանի թղթակիցները և վերապատրաստող անձնակազմը Երևանից, Գյումրիից, Հրազդանից և Հայաստանի այլ հումորասեր բնակավայրերից… Եկեք, ձեզ էլ պատմեմ էն լավերից մի քանիսը… 

Ուրեմն… Մեր թիմում կային նաև կամավորներ, որոնց թվում էր նաև Մարիամը, ում  մասնակիցները «Ընկեր Մարիամ»-ով էր դիմում: Մեկը մոտեցավ Մարիամին և ուզում էր հարց տալ (ուշադրություն, նա մոռացել էր օգտագործել էն հարգանքով լեցուն «ընկեր»-ը), մեկ էլ հենց էդ նույն մասնակիցը, նկատելով բացթողումը, անհամբերությամբ ասաց.

-Ընկե’ր Մարիամ, կարո՞ղ ա Դուք ազդվում եք, որ Ձեզ «ընկեր» եմ ասում:

-Ըմ, ճիշտն ասած ես քեզնից էդքան էլ մեծ չեմ, ու լավ կլիներ` «ընկեր»  չասեիր:

-Վա~յ, չէ’, ես տարիքի համար չեմ ասում: Ես էդ «պաշտոնի» համար եմ ասում…

Հետաքրքիրն այն է, որ վերապատրաստող թիմի անդամներից միայն ես չէի արժանանում «պաշտվաաբեր ընկեր»-ին: Բայց… Նույն մասնակիցը, ով, ի դեպ, բավականին մոտ է ինձ տարածաշրջանային առումով, էս դեպքից հետո ինձ էլ մոտեցավ ու նույն ոգևորվածությամբ ասաց.

-Լի~լ ջան, եթե դու կնեղվիս, օր ես քեզի «ընգեր» չեմ ըսե, ես կրնամ իրանց (դե վերապատրաստող թիմի մասին է խոսքը) մոտը քեզի էլ «ընգեր» ըսեմ, հետո, օր մենք մերոնցով «ադին-ադին» էղանք, էլ չեմ ըսէ…

Ըբը, էս պաշտոնի հարցը լուծեցինք…

Քանի տարածաշրջանից խոսեցի, մէ ուրիշ բանըմ էլ պատմեմ…

Երևի բոլորդ էլ խաղացել եք բավականին հայտնի «Այլ կերպ» խաղը, որի ժամանակ թիմիդ անդամներին պիտի բացատրես էն բառերը, որոնք գրված են քո իսկ ընտրած քարտի վրա, ու չպիտի օգտագործես էդ բառերի արմատներից ոչ մեկը: Լա’վ, գլուխներդ շա~տ չցավեցնեմ: Մի խոսքով, էրեխեքից մեկը նկարագրում էր.

-Գյումրեցի, հայտնի, լավ բաներ ունի գրած…

Մեկ էլ էն կողմից մեր համով էրեխեքից մեկը ասաց.

-Լեյլի՞:

Ճի’շտ է, ճիշտ չէր, բայց հաճելի էր…

Ճամբարի հերթական օրերից մեկն արդեն ավարտվել էր, ու մենք`վերապատրաստող թիմի անդամներս, դեռ կոնֆերանս դահլիճում էինք ու հավաքում էինք օրվա նյութերը, իսկ ճամբարի մասնակիցները արդեն իրենց սենյակներում էին: Մեկ էլ որտեղից որտեղ դահլիճի դուռը բացեց մեր մասնակիցներից Սարգիսը` տալ-անցնելով լույսի արագությունը… Մենք, ապուշ կտրած նայելով նրան, չգիտեինք` ինչ անեինք, մեկ էլ «ընկեր Հովանը», չկորցնելով իրեն,  հարցրեց.

-Սաքո’, բա որ փա՞կ լիներ դուռը:

-Է~հ,- ասաց Սաքոն` նույն արագությամբ դուրս գալով դահլիճից: Մեր շարքերում է նաև մի «կրեատիվ» երիտասարդ, ով ունի շա~տ հետաքրքիր ազգանուն` Արշակ-Շահբազյան (լավ է հնչում, չէ՞): Էրեխեքից մեկը, լսելով Արմանի (էդ էլ իր անունն է) ինքն իրեն ներկայացնելը, չզսպելով հետաքրքրությունը` ասաց.

-Հիմա Արմանը կրեատիվ է, Արշակը` չէ՞:

Մենք ի~նչ դեմք ասես, որ չունենք… Վերջերս մեր ցանցին է միացել մի նորաոճ ու բարձրարվեստ երիտասարդ, ով ստեղծել է «Ֆեյշն հաուս», որտեղ մեկը զբաղվում է հագուստի մոդելավորմամբ, մյուսը կտրում է, երրորդը ցրցամ է տալիս, չորրորդը կարում, ու մի խոսքով, ամեն ինչ անող կա… Է, ես չեմ` դու ես, չէի՞ր հարցնի` ինքը յանի ի՞նչ կենե:

Մեդիա ճամբարի վերջին օրն էր: Արդեն ճաշում էինք, երբ գլխի ընկանք, որ ճամբարի վերջին ճաշն է, հետո էլ դե, «խորհրդավոր» վերջին ընթրիքը…

-Ու էդ ժամանակ մեզնից մեկը մեզ կդավաճանի, -սրամտեցի ես:

-Է, հա, ամեն անգամ էլ տենց ա լինում , -ասաց մեր Շուշոն` խախտելով ամբոխի ծիծաղը…

Իրականում դավաճանողներ չեղան, չեն էլ լինի, որովհետև եթե մի տեղ կա հումոր, ստեղծագործական եռանդ ու մեր թղթակիցների պես պայծառ պատանիներ, լավագույնը դեռ առջևում է:

lilit kharatyan

Կարևոր որոշում

Երևի այս տարի շատերն ավարտեցին իրենց հիմնական կամ ավագ դպրոցները և ընդունվեցին համալսարան, քոլեջ կամ մեկ այլ դպրոց: Նույնն էլ ես: Այս տարի ավարտեցի հիմնական դպրոցս և ավագ դպրոց եմ գնում: Հիմա մի բան կասեմ, որին քչերդ կհավատաք: Արդեն օգոստոս ամիսն էր, բայց ես դեռ չէի կողմնորոշվել, թե ուր գնամ: Իրականում պատճառն այն է, որ ես հաստատ չեմ որոշել, թե ինչ մասնագիտություն ընտրել ու դրան համահունչ որևէ տեղ ընդունվել: Տարբերակները շատ են, բոլորը տարբեր կողմերից խորհուրդներ են տալիս.

-Արի մեր դպրոց:
-Վայ չէ, ի՞նչ կխոսաս, ձեր դպրոցն ի՞նչ է, օր գա, արի մեր մոտ, մերը լավն է:
Ու էսպես…
Մենք վաղուց էինք որոշել, թե ես ուր պիտի գնամ, բայց մարդիկ կողքից այնքան էին խոսում, մյուս դպրոցների լավ ու վատ կողմերը նշում, որ մեզ էլ արդեն շփոթեցնում էին: Անընդհատ մի նոր դպրոցի անուն էի լսում, որոնց անունները նույնիսկ երբեք չէի էլ լսել:

Ամռան վերջին գյուղ գնացի, հանգստացա ամեն ինչից, քաղաքային մթնոլորտից: Հետո խոսեցի մայրիկիս հետ դպրոցի հարցով, ու նա ինձ վերջապես վերջնական պատասխան տվեց: Շունչս տեղն եկավ, կարևորը իմ ուզած դպրոցն էր: Եվ այսպես արդեն սեպտեմբեր է, և ես նոր դպրոց եմ գնում, նոր համադասարանցիներիս ու նոր ուսուցիչներիս հետ եմ: Երևի ոչ մի տարի չէր եղել, որ այսպես անհամբերությամբ սպասեի դասի գնալուս, այն էլ օգոստոս ամսից: Բայց այս խոսքիս հաստատ շատերը կասեն՝
-Դու հո խելա՞ռ չես, ի՞նչ դաս, ի՞նչ բան, քեզի համար գնա հանգստացի էլի, մեզե մի հիշացրու դպրոցի մասին:
էխ, բայց դե հոգեվիճակ է, հո չե՞մ կռնա փոխել:

Տո՜, տո՜, տո՜…

-Ես Հռիփսիկ Հայրապետյանս, է՜, Խաչատրյանս…

- Տո՜, տո՜, տո՜…Այ կնի՞գ, էլի սկսեցի՞ր: 57 տարի կյանքս կերար, իմ փառավոր,  թագավոր ազգանունս չէիր ուզե` չգայիր զագս:

-Է՜հ, ըշտը` էշ խելքս սեմ, էլի: Մադոս կսեր էլի, որ իսան չես, ես չլսի, ելա հետդ եկա: Համ էլ սին` խելոք տղա  է, ինչ ուզեմ` կրամ ենեմ, էն էլ սպես դուս եկավ:

Ահա այսպես էլ սկսվեց իմ հարցազրույցը տատիկիս ու պապիկիս հետ: Պապիկս ամեն հարցի պատասխանը սկսում էր «տո՜, տո՜, տո՜» ասելով: Դա նրա ամենասիրելի արտահայտությունն է: Իսկ երբ խոսքը գնում է Մադո պապիկի մասին (նա տատիկիս մեծ եղբայրն է), պապիկս սկսում է  ավելի  մտածված արտահայտվել, որպեսզի ցույց տա, թե միևնույնն է, առավել է նրանից:

Նրանց հավերժական պայքարը  հասակի մեջ է: Պապիկս ցածրահասակ մարդ է, իսկ Մադո պապին շատ բարձրահասակ: Պապիկս մեկ էլ կասի.
-Մարդ բդի իմ պես մինիատյուրնի եղնի: Չէ, բը` Մադոյի պես  երկար:
Ես փորձում էի  նրանց հետաքրքիր  կյանքը բացահայտել, բայց  հարցազրույցը սկսվեց  կռվով, որը մեզ ուղեկցեց ողջ ընթացքում:

-Պապ, ի՞նչղ եղավ, որ տատիս առար:
-Դե, բալա ջան, հարուստ էին, հերը ջաղաչ ուներ, լիքը ալուր ունեին, առա:
-Տատ, ի՞նչղ եղավ, որ  պապին առար:
-Բալա ջան, էման սիրուն տղա էր, առա:

Պապս հեռվից հավելեց:
-Դե սիրահարվանք, առանք:
Տատս գոռաց:
-Յա, այ տղա, եքա 80 տարեկան բիձա ես, ռոմանտիկադ բռնե՞ց: Ես քեզի չեմ սիրահարվել, եղա՞վ, եդիկ միշտ հիշե:Լուսանկարը` Մարիամ ՀայրապետյանիԴե իմ հարցազրույցը վերածվեց  «սիրել եմ, չեմ սրել» վերնագրով մի կռվի: Ինչքան էլ ասեն, որ չեն սիրել, միևնույնն է, իրենց արարքները լրիվ ուրիշ բան են ցույց տալիս:

Սիրո մասին անիմաստ փիլիսոփայելու փոխարեն պատեմ մի կյանք:

Տատս ու պապս միասին են արդեն 57 տարի: Մենք տոնել ենք արծաթե հարսանիք, ոսկյա հարսանիք ու հստատ ադամանդյա հարսանիք էլ  կտոնենք:
Տեսնենք` իսկական սերը որն է:

Մի անգամ տատիկենցս տան տանիքի վերանորոգման համար  Վանաձորից եկել էին մի քանի երիտասարդ տղաներ, մի 20-22 տարեկան: Նրանք տատիկիս ու պապիկիս հետ շատ էին մտերմացել, բայց ինչպես պապիկս  փաստում է, ավելի շատ տատիկիս: Մի անգամ պապիկս ինձ տարավ գաղտնի խորհրդակցության:
-Բալա ջան, եկե ըսման ձեռը քցել էր տատիդ ուսին, կարճ շորթիկը հագը, մե գլոխ հռհռացին: Սաղ կյանքը իմ հետս ըդման չհռհռաց:

Ես  հազիվ ծիծաղս  զսպեցի, որպեսզի պապիկիս չվիրավորեմ: Բա սիրում է, բա հիսունյոթ տարվա կնիկն է, բա կխանդի: Գնացի տատիկիս  պատմեցի ծիծաղելով, բայց, իհարկե, չպետք է նման բան անեի: Մեկ էլ տատս զայրացավ, գնաց դուռը բացեց ու…
-Կնիգը բդի ծառից կախված եղներ, դու էլ գայիր թռնեիր-թռնեիր չհասնեիր:
Ես ինձ շատ վատ զգացի, խաբարբզիկի պես եկա ամեն ինչ խառնեցի իրար, բայց պապիկս իրավիճակը հարթեց, գրկեց տատիկիս, ու ծիծաղեցին միասին:
Այսպիսի փոխադարձ հարգանքը ու սերը արդյունք է այսքան տարվա միասին ապրած լավ ու վատ տարիների: Միասին գյուղից գյուղ տեղափոխվել, միայնակ տուն կառուցել, պահել-մեծացնել վեց երեխաներին:

Կառուցվել է թանկարժեք ժառանգություն՝ սեր, հարգանք, ընտանեկան ջերմություն, 15 թոռնիկներ, 10 ծոռնիկներ:

Հ.Գ. Ու այսօր այդ սիրելի թոռներից մեկի ծնունդն է: Շնորհավոր:

mariam ghukasyan

Հեքիաթը մեկ օր հետո

Բոլորս էլ ունենք հարևաններ, հարևաններն էլ` երեխաններ ու թոռնիկներ:

Կամա թե ակամա, առնչվում ենք մեր հարևանների հետ: Հենց այս թեմայով էլ կպատմեմ մի դեպք, որը կատարվեց ինձ հետ երեկ երեկոյան:
Հարևանիս թոռիկները եկան մեր տուն՝ ամեն օրվա նման, և ես ինչպես միշտ, հեքիաթ պատմեցի նրանց: Պատմեցի «Առյուծն ու աղվեսը»: Մի քանի տողով ներկայացնեմ հեքիաթը. «Աղվեսն ուզում է ապացուցել առյուծին, որ ինքն ամենաուժեղն է կենդանիներից, և որ բոլորը վախենում են իրենից: Ապացուցելու համար նա քայլում է առջևից, իսկ առյուծը` հետևից: Կենդանիները, տեսնելով հետևից քայլող առյուծին, փախչում են, և աղվեսը հաստատում է իր խոսքը:

Հեքիաթը լսելուց հետո երեխաները տուն գնացին: Այսօր կրկին եկան, և խնդրեցի, որ հիմա իրենք ինձ վերապատմեն նույն հեքիաթը: Ստորև կներկայացնեմ լսածս հեքիաթը.
«Փիսիկն ու շունիկը»
«Լինում է-չի լինում, մի փիսիկ է լինում: Փիսիկը մի օր գնում է անտառ: Ու կտեսնի առյուծին, գայլին ու աղվեսին: Աղվեսը ասում է գայլին, որ շատ ուժեղ է ինքը, ու սաղ վախենում են իրանից: Ու այդ պահին առյուծը վախենում, փախնում է, և փիսիկը հետ է գալիս և ուտում է կաթ»:
Եվ ես հասկացա մի բան, որ մանկական երևակայությունը շա՜տ մեծ է և անծայր…

Ես Սոնան եմ

Ես 1999 թվականի սերնդից եմ՝ Սոնա Մկրտչյանը, լեննականցի եմ, սիրում եմ աշխարհը, հայրենիքս, մայր բարբառս։ Ես այն մարդն եմ, ով փոքր ժամանակ երազում էր դառնալ տրոյլեբուսի վարորդ՝ կարմիր շրթներկ ունենալու համար, բայց դա ուղղակի 3-9 տարեկան երեխայի երազանք էր։ Հետո  ես Հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհի էի, ով շատ բարի էր, տնային հանձնարարություններ չէր տալիս, դաս չէր հարցնում և շատ բարձր էր գնահատում։ Բայց սա էլ դարձավ անկատար երազանք, քանի որ ես արդեն ուզում էի դառնալ ֆիզիկոս, ուսումնասիրել աստղերը, մոլորակները, բնության երևույթները․․․Այս «մասնագիտական» փոփոխությունները կշարունակվեին այնքան ժամանակ, քանի դեռ․․․

Վերջապես ես ընտրեցի աշխարհի ամենահետաքրքիր և չբացահայտված մասնագիտությունը՝ լրագրությունը։ Ընտանիքումս լրագրողներ չկան, ոչ էլ հրապարակախոներ։ Բայց ես, ինչպես կասեր գյումրեցին, «մեջների ծաղիկն եմ»: Ես ընտրեցի այս մասնագիտությունը առանց երկմտելու, քանի որ  զգում էի. այն իմ մեջ է, իմ մի մասնիկն է․․․

Այժմ 17 տարեկան եմ, լրագրության ֆակուլտետի առաջին կուրսի ուսանողուհի։ Ցանկանում եմ դառնալ հայտնի, սիրված ու ճանաչված լրագրող, հաղորդավար, շոումեն։ Երազանքներ  շատ-շատ ունեմ, որոնց մի մասը կատարվելու ճանապարհին է, իսկ մյուսներն անպայման դառնալու են իրականություն։ Նպատակասլաց եմ, իրատես․․․

Ես անասելի հետաքրքրասեր եմ, այդ իսկ պատճառով էլ շատ հարցեր եմ տալիս։ Ինչպես ասում է Օնորե դը Բալզակը․ «Բոլոր գիտոությունների բանալին հարցական նշանն է»: Ինձ հետաքրքրում է այն ամենը, ինչ կապված է  երկիր մոլորակի, մարդ էակի հետ։ Ինձ հուզում է անարդարությունը, կաշառակերությունը,արտագաղթը, Հայաստանի տնտեսական ծանր վիճակը, թռչնի թռիչքը, մանուշակի գույնը, հնչյունի արտաբերումը, շնաձկան վարքը, համակարգչի աշխատելու սկզբունքը, մարդու ֆիզիկական կառուցվածքը, հոգեկան աշխարհը․․․Մի խոսքով, ամեն-ամեն ինչ։

Իմ ընտրած մասնագիտությունը՝ լրագրությունը, հնարավորություն է ընձեռում գտնել ինձ հուզող յուրաքաչյուր հարցի պատասխանը։

Լրագրությունը մասնագիտություն չէ, այն անբացատրելի երևույթ է, լրագրությունն արվեստ է․․․

Շուշան Վահանյան

Ապրել և ապրեցնել

Հարցազրույց ազատամարտիկ, լրագրող, արձակագիր, բանաստեղծ Արիս Գրիգորյանի հետ:

Արիս Գրիգորյանը ծնվել է 1959թ. Արցախի Մարտակերտի շրջանի Կոճողոտ գյուղում: 1986-ին ավարտել է Ստեփանակերտի մանկավարժական ինստիտուտի բանասիրական ֆակուլտետը: Արիս Գրիգորյանը տպագրել և ընթերցողի դատին է հանձնել ավելի քան 17 գիրք:

-Ի՞նչ դեր ունի բանաստեղծությունը Ձեր կյանքում։

-Գիտե՞ս, հաճախ եմ ինքս ինձ նույն հարցն առաջադրել, բայց, պատկերացրու, դժվարացել եմ գտնել ճիշտ պատասխանը։ Բանաստեղծությունն ինձ համար հա՞ց է, ջո՞ւր, օ՞դ: Գուցե շատերը չհավատան, բայց որ յուրաքանչյուր անցնող ակնթարթն առանց բանաստեղծության չի պատկերանում ինձ, ինչպե՞ս ասեմ, որ հավատաս։ Որովհետև, իրոք, այդպես է։

-Ձեր ստեղծագործություններից ո՞րն եք ամենաշատը սիրում:

-Ընդհանրապես՝ հեղինակներն իրենց գրվածքները չեն սիրում և ընտրություն կատարելիս միշտ ընտրում են թույլ գործերը։ Ես նույնպես բացառություն չեմ։ Հաճախ, բանաստեղծություններս կարդալիս թվում է, թե որոշակիորեն պարզել եմ, գոնե ինձ համար, իմ լավ ու, այսպես ասած, թույլ գործերը, նաև՝ որոնք են ինձ համար ընդունելի ու սիրելի, իսկ որոնք՝ ոչ։ Լինում են նաև պահեր, երբ թվում է, թե ես «մարդամեջ» հանելու գործ չունեմ ընդհանրապես։ Կարծում եմ՝ ստեղծագործող մարդը չպիտի հավանի իր ստեղծածն ու մշտապես որոնումների մեջ լինի։

-Ի՞նչ կարծիք ունեք մերօրյա երիտասարդության մասին, արդյո՞ք մենք պոեզիայի, արձակի հանդեպ սիրով գերազանցում կամ հետ ենք մնում մեր նախորդներից :

-Մերօրյա երիտասարդության մասին իմ կարծիքը հուսադրող է։ Արդյո՞ք նրանք արդարացնում են մեր սպասելիքները։ Արդյո՞ք կարդարացնեն։ Կարևորն այն է, որ սպասելիքներ կան։ Այսօրվա հարցերի հարցը գրականություն-ընթերցող փոխհարաբերություններն ուղիղ համեմատական իրավիճակից մեկ զուգահեռի վրա տեղավորելն է։ Գիրք ընթերցելուն, լինի պոեզիա կամ արձակ, այսօր խանգարում է համացանցը։ Կարելի է ասել՝ համացանցն ընթերցողին կտրել է գրքից (առարկայական իմաստով), այնինչ՝ համացանցը զգալիորեն օգնում է՝ ցանկացած գործ ցանկացած պահի կարող ես գտնել և ընթերցել, ու էլ չես նետում քեզ գրադարաններ և գրքերի կույտերում որոնում քեզ պետք եկած բանաստեղծությունը։ Փույթ չէ, որ գրադարաններից պակասում են այցելուները, կարևոր է՝ չի նոսրանում ընթերցողական բանակը, որն այսօրվա երիտասարդությունն է։ Այո, այսօրվա երիտասարդությունն ավագների արժանի փոխարինողն է։

-Հայ դասականներից ու՞մ գործերն եք սիրում ընթերցել:

-Ասում ենք դասական, ու դրանով ամեն ինչ է ասված։ Ես, իհարկե, հիմնականում նախընտրում եմ պոեզիան ու իմ սեղանին միշտ Շիրազն ու Չարենցն են, Սահյանն ու Սևակը։

-Ո՞րն է այն խորհուրդը, որ կցանկանայիք փոխանցել նոր սերնդին։

-Ապրել ու ապրեցնել, ինչ էլ որ լինի։ Իսկ դրա համար պետք է սիրել կյանքը։ Այն, ինչ մենք ստեղծում ենք՝ ժառանգել ենք մեր պապերից, մեր հետնորդներն էլ թող ժառանգեն մեզնից, ու այդ կապն ավելի կսերտանա, մեր հողին կկապվենք ավելի ամուր կապերով։

mariam hayrapetyan

37-ը

Օգոստոսի 31-ն էր, ես արդեն տեղափոխվել էի Երևան, որպեսզի սեպտեմբերի 1-ին առաջին կուրսեցի դառնամ: Դե, ես եկել եմ մարզից` Շիրակից, ու Երևանում պետք է ճանապարհ սովորեմ, քչից-շատից սկսեմ քաղաքը ճանաչել: Ես իմ 2 ընկերների հետ էի,  նրանք ինձ  ուղղորդեցին, թե ինչ երթուղայինով գնամ,  որտեղից, ու ինձ լքեցին:
Ես Բժշկականի դիմացից պետք է նստեի 28 համարի երթուղայինը, գնայի Զեյթունի հանրակացարանների մոտ իջնեի, ու ոտքով հասնեի համալսարան, չհաշված  այն, որ ես չգիտեի, թե որոնք են այդ  հանրակացարանները:

Ես շատ անհանգիստ իջա մի շենքի դիմաց, որտեղ լիքը հնդիկներ էին, ու ինչպես հետո պարզվեց,  դա հենց հանրակացարանն էր: Այստեղ բախտս բերեց: Քայլեցի աջ, հետո` ձախ, հետո` աջ, հետո` ձախ, մեկ էլ ահա` համալսարանս:

Ինքս ինձ սկսեցի ծիծաղել: Շրջեցի, մտա համալսարան, դուրս եկա: Հիմա պետք է հետ գնամ: Կանգնեցի կանգառում, սպասում էի մի երթուղային, որի վրա կտեսնեի «Հերացի»  փողոցի անունը: Բայց իրականում նստեցի 37 համարի երթուղայինը, որը տանում էր` չգիտեմ ուր:

Նստեցի, ու գնացինք: Ես նայում էի շուրջս, կային հետաքրքիր  վայրեր: Ես հիացած նայում էի շուրջս, չմտածելով նույնիսկ, որ գնում եմ անհայտ ուղղությամբ: Մեկ էլ  վարորդը ասաց.
-Գիտե՞ս, սա վերջին կանգառն էր:
Ես սթափվեցի, նայեցի շուրջս, տեսա, որ ամբողջ ավտոբուսում մենակ ես եմ մնացել:
-Իսկ էլ դուրս չե՞ք գալու գիծ:
-Գալու ենք, ուղղակի լիցքավորեմ մեքենան, նոր:
-Իսկ ես  կարո՞ղ եմ մնալ մեքենայում:
-Հա, ինչպես կուզես:
Ես ժպտացի ու որոշեցի մնալ, մինչև հասնի այնտեղ, որտեղից որ նստել էի:
-Լսիր,  ինչ-որ բան կուզե՞ս խմելու:
-Չէ, շնորհակալ եմ շատ:
-Լավ, հասկացա:
Մեկ էլ վարորդը իջավ խանութ, ու 2 շիշ հյութով վերադարձավ, որից մեկն ինձ համար էր բերել: Ես շատ շոյվեցի:

Նա մեքենան կայանեց, որպեսզի ուղևորներ հավաքվեն: Սկզբից մենակ էի, հետո կամաց-կամաց հավաքվեցին մարդիկ: Ինձ միացավ ոստիկան, տնային տնտեսուհի և պարզապես մարդիկ, որոնք աշխատանքի էին շտապում: Մեքենան ևս մեկ շրջան կատարեց քաղաքում և ապա ինձ իջեցրեց այնտեղ, որտեղից վերցրել էր: Ես կատարեցի մի մեծ պտույտ քաղաքում,  ծանոթացա մի փոքր:

Շնորհակալ եմ, բարի վարորդ: Ես քեզ տալու էի 100 դրամ, իսկ դու ինձ վրա ծախսեցիր 300դրամ:

Մեծացա ու հասկացա

Երեկվա պես հիշում եմ, թե ոնց էի ամեն առավոտ հայրիկիս հետ «Ինչուիկ» գնում, հենց մեքենան հասնում էր մի խաչմերուկի, իմ գլխում մի հարց էր ծագում. ո՞ւր է տանում այս երկրորդ ճանապարհը։

Ու առանց բացառության ամեն անգամ հարցնում էի․

-Ո՞ւր է տանում այս ճանապարհը:

Հայրիկիս պատասխանն էր․

-Մի օր կգնանք:

Ու այդ հույսով ամեն օր անցնում էինք այդ ճանապարհով ու հենց մոտենում էինք այդ խաչմերուկին սիրտս բաբախում էր, և թվում էր, թե այս անգամ հայրիկը կփոխի ճանապարհը, և մենք կգնանք այդ անհայտ ճանապարհով։

Ու մինչ օրս շատ եմ անցնում հենց այդ երկրորդ ճանապարհի կողքով, բայց մեկ է, ինձ համար հանելուկ է` ուր է տանում այդ փողոցը։

Տարիներ անց ես հասկացա, որ այդ «անհայտ» ճանապարհը իմ կյանքի ճանապարհն է, և ես այն պետք է անցնեմ ինքնուրույն…

Սլոբոդկա

Լուսանկարը՝Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝Դիանա Շահբազյանի

Ծննդավայր, բնօրրան կամ հարազատ թաղամաս: Ինձ համար ավելի վեհ արժեք ունի այն վայրը, որտեղ անցկացրել եմ ամբողջ մանկությունս, որի հետ կապված են անցյալի գրեթե բոլոր լավ հիշողություններս, ու որից բացի ուրիշ տեղ չեմ պատկերացնում ապագաս:

Հնարավոր է` ընկալվի որպես կողմնապահություն, բայց ինձ համար Սլոբոդկեն ամբողջ Գյումրու համն ու հոտն է:

Հա, ես, օր կսեմ Գյումրի, առաջինը աչքիս դեմը գուկա Սլոբոդկես: Ստեղ է նկարահանվել «Մեր մանկության տանգոն»  ֆիլմը, իսկ մե քանիմ տարի առաջ ստեղ նկարահանվավ «Գարեգին Նժդեհ» ֆիլմից տեսարաններ: Ստեղի յուրահատուկ փողոցներով է անցե Գյումրու խորհրդանիշը` ֆայտոնը:

Երկրաշարժից հետո շատ քանդված շենքեր մնացին մայլիս մեջ, բայց որ մտնիս գը էդ շենքերի մեջը, ինչխոր նույնիսկ էդ քանդված պատերը շքեղություն թվա: Ինչխոր սպասես, օր հենց հմի բդի լսվի նալերի կտկտունը, ու ֆայտոնը գա, կողքովդ անցնի… Ու մենակ ըսքանը չէ, որի համար շատ կսիրեմ մայլես: Ժամանակը փոխվել է, մարդիկ «զարգացել են», հմիկվա տղեքի մեծամասնությունը կհագնվին աղջկա պես, նույնիսկ դիմահարդարում կենեն, իսկ աղջիկներն էլ կամ չեն հագնվի, կամ էլ թեթևի մեջ:

Լուսանկարը՝Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝Դիանա Շահբազյանի

Բայց Սլոբոդկես, Սլոբոդկիս մեջ ըդբես բան չկա: Ստեղ էլի են` խելքով, իսկ աղչիկներն էլ համեստությամբ, հեզությամբ, չնայած չեմ մոռանա, օր ամեն ինչ հարաբերական է, ու անպայման չէ Սլոբոդկից եղնիս, օր խելք ունենաս:

Էս հին Գյումրվա մթնոլորտն է: Տղեքը աչքի գնկնին իրանց տղամարդկությամբ, ուժով: Իսկական հայը մեկ է, հայ կմնա: Արդեն 15 տարեկան եմ ու ամեն օր գելնիմ մայլովս շրջելու, ու տեյ հմի չեմ հոգնե: Հա, գուզեմ էլի տեսնիմ, էլի զգամ:

Սլոբոդկեն ինչխոր տունս եղնի: Հենց մտնիմ գը մայլա, ինչխոր մտնիմ տուն: Աշխարհում կան էլի ուրիշ սիրուն մայլեք, ուրիշ շքեղ փողոցներ, բայց Սլոբոդկես մեկ է ուրիշ է, ու ինչ շքեղ տեղեր էլ երթամ, ինչ սիրուն մայլեք էլ տեսնիմ, մեկ է, էլի բդի գամ էդ իմ հարազատ Սլոբոդկես:

Ամենից սիրուն, լավ տունը, որ կա,
Էս գորշ խըրճիթն է,
Էս հին խըրճիթն Է,
Գետի եզերքին, 
Ծառերի տակին: 

 Հովհաննես Թումանյան