tatev arustamyan1

Պարտվածները

Արդեն երկու տարի է Սյունիքի մարզի Գորայք գյուղի երիտասարդներով արշավ ենք կազմակերպում դեպի լեռներ․․․

Գյուղից ոչ շատ հեռու կա մոտ 3000 մ բարձրություն ունեցող լեռ: Բնակիչները «Փիրդաղի» են կոչում (թարգմանաբար նշանակում է` Իշխանաց լեռ)։ Սարի գագաթին մի փոքրիկ մատուռ կա, եթե իհարկե, կարելի է այդպես կոչել։ Մարդիկ հավատով շարել են քարերն իրար վրա, ու վայրը դարձել է ուխտատեղի (սրբավայր)։ Հաճախ Սրբասար ենք անվանում։ Բարձրության վրա աշխարհի գույները թափանցիկ են ու պարզ, հավատն՝ անչափելի։ Մենք` մոտ 10 հոգանոց խմբով, այս տարի էլի բարձրացանք․․․
Հետդարձի ճանապարհին սառնորակ աղբյուր էր քչքչալով հոսում։ Էս տարի չկար։ Մխիթարի աղբյուրն էր։ Չկա՛ր։ Աղբյուրի ջուրը կտրվել էր վերանորոգման աշխատանքների ժամանակ։
Գիտե՞ք, հազարավոր մարդիկ իրենց սիրտն են հովացրել էդ աղբյուրի զուլալ ու սառը ջրով, իսկ հիմա աղբյուրը չկա։
Ասում են՝ Մխիթարը վարպետ զուռնաչի է եղել, կինը՝ գեղանի Մանյակը, պարում էր ամուսնու նվագի տակ։ Գյուղի մեծերը հիշում են նրան՝ ծաղկազարդ ու թեթև շալը ուսերին։ Գյուղի բոլոր զինվորներին աղբյուրի մոտից են ճանապարհել՝ երգով ու պարով։
Գյուղում հիշում են նաև Մխիթարին․նրա անվամբ աղբյուր են կոչել։
Կտրել են աղբյուրի կյանքը, բայց որ երբեք մարդկանց հիշողությունների անվերջ շղթան։ Երբե՛ք։
Հայաստանում քիչ չեն Մխիթարի աղբյուրները, պատմամշակութային հուշարձաններն ու հնի ու նորի պայքարում պարտված շենքերը․․․

arpi galstyan

Access ծրագրից հետո

Վերջերս վերադարձա  Access ծրագրից։ Ծրագիրը իրականացվում է 2 տարի ժամկետով, և քեզ հնարավորություն է տալիս սովորել լավ անգլերեն, ձեռք բերել ընկերներ, մեծ փորձ և հասկանալ, որ ամեն լավ բան ունի իր ավարտը, և միշտ չէ, որ հնարավոր է ամեն բառից հետո դնել ստորակետ։

Հիմա կմտածեք թե ինչո՞ւ եմ այս ամենի մասին ձեզ պատմում: Նախ ուզում եմ, որ միշտ հավատաք երազանքներին, դրանք իրականանալու սովորություն ունեն։  Ինչո՞ւ եմ սա ասում, որովհետև ես դպրոցում սովորելով ֆրանսերեն, հիմա կարողանում եմ վարժ խոսել անգլերեն: Սկզբից, երբ գնացել էի հարցազրույցի, ասացի, որ չգիտեմ անգլերեն ոչ մի բառ, բայց ընկեր Մարիամը ասաց, որ դա էական չէ։ Ծրագրում դու ազատվում ես բարդույթներից, սովորում ես լինել ինքնուրույն: Կարևորը այն է, որ դու ամեն նոր հնարավորության պետք է ասես` այո։  Դու ծանոթանում ես մարդկանց հետ, ովքեր կիսում են քո նախասիրությունները (լսում են ռոք երաժշտություն, SOAD), մարդիկ, ում հետ դառնում ես խենթ  ու հասկանում, որ մեր ճամբարի երեք օրերը կարող են թվալ  րոպեներ, անմոռանալի պահեր, որոնք երբեք չեն ջնջվելու քո հիշողությունից: Դու շփվում ես Հայաստանի տարբեր անկյուններից եկած քո հասակակիցների հետ, լսում ես նրանց մեկնաբանությունները տարբեր երևույթների մասին, սովորում ես խոսել քո «ես» -ի անունից, հասկանում , որ կան մարդիկ, որոնք կախման մեջ են ուրիշներից և, հանուն որոշակի պատճառների, թաքցնում են իրենց կարծիքը: Մինչդեռ հնարավոր է, որ նրանք ճիշտ են։ Դիմավորում ես արևածագը, որն այնքան ջերմ է, բայց միևնույն ժամանակ, այնքան դաժան, քանի որ հիշեցնում է վերջակետի գոյության մասին։ Դու շփվում ես մարդկանց հետ, ովքեր իսկական առաջնորդներ են, փորձում ես նրանց հարցախեղդ անել, քանի որ ցանկանում ես մի օր էլ դու 16 տարեկանների ոգեշնչման աղբյուր դառնալ։  Պարում ես այնքան ազատ, կարծես ճախրում ես, կարծես մոլորակը քոնն է: Պարում ես  անվերջ, աչքերդ  փակ, վայելում ես երաժշտությունը, ասես քեզ ոչ ոք չի նայում: Երգում ես այնպես, ասես այդ երգը քեզ համար է գրված, ժպտում ես  անկեղծ, արժանանում ես «Ոսկե փայտիկ» մրցանակին: Դրանից աշխարհում ընդամենը հինգ հոգի ունեն, և այլևս ոչ մեկը երևի չի էլ ունենա: Դու վայելում ես կյանքը, քանի որ նա չունի բացասական ոչ մի գիծ: Նույնիսկ վերջակետն է այնքան գեղեցիկ, այնքան խորհրդավոր։

Իրոք, երանի այն մարդկանց, որոնք զգացել  են իսկական վայելքը: Ես  այդ բախտավորներից մեկն եմ: Դու հասկանում ես, որ երջանկությունը մանրուքների մեջ է։ Իսկ հետո գալիս է ամենահետաքրքիր պահը. դու զբաղվում ես ինքնավերլուծությամբ, դու գնահատում ես քո ուժեղագույն կողմերը, բացահայտում ես թույլ կողմերը, հասկանում ես, որ պետք չէ ժամանակը վատնել ափսոսելու համար: Ախր, կյանքը այնքան կարճ է։  Ուզում ես գոռալ. մի կորցրեք մարդիկ, ասեք այն բառերը, որ կարևոր են ձեզ համար, որովհետև հնարավոր է հետո շատ ուշ լինի։

Եվ դու վերադառնում ես մի մեծ ծանրությամբ, այնքան մեծ պաշարով, միաժամանակ, ներսումդ այնքան մեծ դատարկություն  է, որովհետև վերջացավ ծրագիրը։

Ու երկար մտորումներից հետո հասկանում ես՝ հրաշքներ տեղի են ունենում մեր աշխատասիրության ու նպատակասլացության միջոցով։

Փոքրիկ հույսը մեր գյուղի

Հարցազրույց «Ներսես» ՍՊԸ-ի տնօրեն Ռաֆիկ Ղարիբյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Պարո՛ն Ղարիբյան, գիտեմ, որ «Ներսես» ՍՊԸ-ի տնօրենն եք. ե՞րբ է հիմնադրվել գործարանը և ո՞վ է հիմնադիրը։

-Գործարանը հիմնադրվել է 2008 թ.-ին, 2010 թ․-ին առաջին արտադրանքն է թողարկել: Գործարանի հիմնադիրները Ներսես և Արամ Ստեփանյաններն են։

-Ինչո՞ւ է անունը «Տատնի»։

-Նախ ասեմ, որ գործարանը արտադրում է հանքային ջրեր և զովացուցիչ ըմպելիքներ։ Հանքային ջրերը անվանվել են «Տատնի», իսկ զովացուցիչ ըմպելիքները՝ «Դարբաս»։ Հանքային ջրերը անվանվել են Տատնի գյուղի անունով, որը մեր տարածաշրջանում է՝ Սյունիքի մարզի Շենաթաղ գյուղից դեպի հյուսիս։ Երկու հարյուր տարի առաջ գյուղի բնակիչները լքել են գյուղը, և հիմա Տատնին լքված բնակավայր է։ Տատնի անունը հիշատակվել է Սիսիանի գրող Մորուս Հասրաթյանի գրքում։ Նշեմ, որ Մորուս Հասրաթյանը պատմաբան և աշխարհագրագետ էր։ Զովացուցիչ ըմպելիքները անվանվել են մեր գյուղի` Սյունիքի մարզի Դարբաս գյուղի պատվին։

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Ինչո՞ւ է պարոն Ստեփանյանը գործարանը բացել հենց այստեղ։

-Նախ այստեղ լավն են կոմունիկացիաները` այսինքն, կա ճանապարհ, ջուր, էլեկտրականություն և այլն։ Բայց նաև, պարոն Ստեփանյանը գործարանը բացել է իր գյուղի բնակիչների համար։

-Որտե՞ղ է արտադրանքը հիմնականում սպառվում։

-Արտադրանքը մոտ քսան տոկոսով սպառվում է Հայաստանում, իսկ մյուս մասը արտերկրում, հիմնականում ՌԴ-ում, մոտ տասը տոկոսը արտահանում ենք ԱՄՆ, Բելգիա։ Պատրաստվում ենք նաև պայմանագիր կնքել Քուվեյթի հետ, հետագայում միգուցե` Իրաք, Արաբական Էմիրություններ։

-Քանի՞ աշխատող ունի գործարանը։

-Մոտ հիսուն մարդ աշխատում է թե՛ արտադրությունում, և թե՛ սպասարկման ոլորտում։

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Պարո՛ն Ղարիբյան, իսկ դուք ինչպե՞ս ընդունվեցիք աշխատանքի։

-Պարզապես Ստեփանյանները ցանկացել են անպայման տեղի կադրերը զբաղվեն աշխատանքներով։ Ուղարկել են մեզ Բուլղարիա, և մեք մոտ մեկ ամիս վերապատրաստվել ենք, այնտեղ ծանոթացել ենք աշխատանքի հետ։

-Որտեղի՞ց են գալիս աշխատողները։

-Աշխատողները հիմնականում գալիս են Դարբասից, Շամբից և Վաղատինից։

-Մի այսպիսի հետաքրքիր հարց. արդյո՞ք գործարանը բարեգործական ծրագրեր իրականացնում է:

-Այո, շատ։ Գործարանը հոգացել է Շամբի և Դարբասի մանկապարտեզների սննդի հարցը, Դարբաս գյուղի ճանապարհային լուսավորության հարցը, ինչպես նաև գործարանը օգնություն է տրամադրել ազատամարտիկներին և հիվանդ երեխաներին։

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Իսկ ի՞նչ պլաններ ունեք ապագայի համար։

-Եթե գործարանի գործերը բարեհաջող ընթացք ունենան, հնարավոր է, որ շուտով նոր արտադրանք թողարկենք։

-Իսկ ի՞նչ արտադրանք։

-Միգուցե Ստեփանյանները որոշեն արտադրել գարեջուր կամ տեղական հումքից գինի:

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Իսկ ունե՞ք ինչ-որ բան ավելացնելու։

-Այսօր մենք ունենք կադրային խնդիրներ։ Սեփականատերերը շեշտը դրել են մեր գյուղի երեխաների ուսման վրա, որ սովորեն, բարձրագույն կրթություն ստանան, վերադառնան և աշխատեն այստեղ։ Ցավալին այն է, որ երեխաները հիմնականում դառնում են հաշվապահ, թարգմանիչ կամ լրագրող, իսկ արտադրության համար մեզ պետք է քիմիկոս և ինժեներ։ Ես խնդրում եմ մեր գյուղի երեխաներին, որ նրանք սովորեն ֆիզիկա, քիմիա, որպեսզի հետագայում աշխատեն մեր գործարանում։ Նաև, եթե ցանկանում եք ավելին իմանալ մեր գործարանի մասին, այցելեք Darbas.am կայքը:

nina arustamyan

Ամենադժվար արվեստը

Երբ փոքր էի` 5-6 տարեկան, միշտ երազել եմ, որ հենց մեծանամ՝ դառնամ  մեծ  աղջիկ,  կունենամ մեծ շրջապատ, բայց որ այդ շրջապատում լինի մեկը, ում ես կկարողանամ վստահել: Անցան տարիներ… Երկար ու ձիգ տարիներ, բայց անկախ տարիքից, միշտ երազանքս նույնն է եղել:

Մի օր մայրիկիս՝ Նելլիի հետ, նստած թեյ էինք  խմում և սկսեցինք խոսել շրջապատից.

-Նինա, ի՜մ աղջիկ, իմ սիրո՜ւն աղջիկ, հեսա կմեծանաս և շրջապատ կունենաս, լիքը ընկերուհիներ:

-Հա՞, մամ, բայց ես կարա՞մ շփվեմ մարդկանց հետ:

Որ անկեղծ ասեմ` սկզբից մի փոքր շփոթվեցի.

-Հա, խի՞ չես կարա, լավ էլ կարաս:

Մայրիկիս հետ զրուցելուց մեծ բավականություն ստացա: Արդեն մտքումս պատկերացրեցի շրջապատս, ապագա ընկեր-ընկերուհիներիս, և իհարկե, այն մարդուն, ով իսկապես կդառնար այն մարդը, ում ես կվստահեի:

Զրույցից հետո տնից դուրս եկա փողոց: Փողոցը լիքն էր երեխաներով, և պատահաբար նկատեցի դասընկերուհուս՝ Անուշին, ով այդ ժամանակ եղել էր մտերիմ ընկերուհիս, բայց հետո էլ չկարողացա իրեն վստահել: Աչքերս կիսաթաց ներս մտա տուն.

-Մա՜մ, այ մա՜մ, ախր, մի հատ տես` իրանք խաղում են, Անուշն էլ ա իրանց հետ: Խի՞ չի եկել ինձ էլ կանչի:

Մայրս լռեց… Լռեցի նաև ես: Սուսիկ-փուսիկ նստեցի սեղանի մոտ, բացեցի գիրքս, հետո բացեցի տետրս և սկսեցի արտագրություն անել:

Անցան տարիներ: Այս անգամ արդեն մեծ եմ: Ինչպես տատս է ասում.

-Թոռանս խելքը պան ա կտրում:

Այդ տարի գնացինք ճամբար: Մեզ հետ նաև մի աղջիկ եկավ, անունը՝ Իրինա: Ծանոթացանք, շփվեցինք: Քույրս նույնպես ծանոթացավ: Ճամբարում միասին անցկացրեցինք 10 օր: Կյանքիս ամենալավ օրերից էին: Ավարտվեցին ճամբարային օրերը: Վերադարձանք տուն: Անցավ երկու տարի: Այնքան բան փոխվեց այդ երկու տարիների ընթացքում: Ես սկսեցի վստահել Իրինային: Ես այնպես էի վստահում, ինչպես քույրը քրոջը կվստահի, բայց…

Բայց ինքը հիմնականում վստահում էր քույրիկիս: Իսկ ես փոքրիկ երեխայի պես խանդում էի քույրիկիս: Բայց այդ երկու տարիների ընթացքում անընդհատ վիճում էինք: Անցավ մեկ տարի: Այդ տարի նույնպես վիճեցինք, բայց  չհաշտվեցինք: Այդ վեճից հետո մենք ուղղակի մնացինք իբրև ծանոթներ: Ու երբ իրեն կամ իր նկարներն եմ տեսնում, բառեր չեմ կարողանում ասել: Դե, իհարկե, բառերիս փոխարեն արցունքներս են  գալի՜ս ու գալի՜ս:

2016 թվականի փետրվարն էր… Մեր  գյուղից մի աղջկա՝ Լիլիթի հետ սկսեցի խոսել-կիսվել: Լիլիթը դարձավ իմ ամենամտերիմ ընկերուհին, ում կարողանում էի վտահել: Ես եթե մեկին պետք է վստահեմ, ապա վստահում եմ իմ ամբողջ հոգով ու սրտով: Անցավ կես տարի, այս անգամ, ի զարմանս ինձ, չվիճեցինք, ուղղակի, երբ ինչ որ բան էի գրում, չէր պատասխանում: Իսկ հիմա էլի այս մեծ աշխարում մնացի մենակ:

Հիմա նստած սենյակումս ականջակալներս ականջներիս  լսում եմ բարձր երաժշտություն: Եվ անկեղծ ասած,  կարոտում եմ իմ երեք ընկերուհիներին`  Անուշին, Իրինային և Լիլիթին, ովքեր հիմա ուղղակի դարձել են ծանոթներ:

Ինչպես ընկերներ գտնել` սովորել եմ, բայց դեռ չեմ սովորել պահպանել ընկերությունը:

Iza Astsatryan

Անգույն մանկությունն ու կարուսելները

Ես Իզա Ասծատրյանն եմ, ու Հալիձորի հենց մեջտեղից, անարատ հալիձորցի: Ինչպես բոլոր տան փոքրերին, ինձ նույնպես գրավել է քույրերիս և նրանց ընկերների հավաքույթներին ականջ դնելը: Դե, բնական է, արգելված պտուղը միշտ էլ քաղցր է լինում, իսկ ինձ համար իսկապես քաղցր էր: Տղաների թեման մի կերպ ավարտելուց հետո բանը հասավ մասնագիտական կողմնորոշմանը: Մեկ էլ հանկարծ աղջիկներից մեկը ասաց, որ ուզում է լրագրող դառնալ…

«Վա՜խ, ինչ սիրուն ա հնչում` լրագրող, ես էլ եմ ուզում»:

Ու էս պահից անպոչ գդալի պես մեջ մտա, ստացա հարցերիս պատասխանները ու այդ պահից որոշեցի, որ հենց լրագրող եմ դառնալու… Դե, իհարկե 5 տարեկանում դեռ չէի գիտակցում իմ ընտրած մասնագիտության լրջությունը: Ժամանակի ընթացքում շփվելով լրագրողների հետ, մասնակցելով տարբեր դասընթացների, որոնք առնչվում էին լրագրությանը, հասկացա` էս է, որ կա, իմն ա… Ու 5-ամյա աղջնակի երազանքը իր հետ մեծանալով դարձավ նպատակ ու խոստումնալից ապագայի սկիզբ… Հիմա ամեն ինչի լրագրողի տեսանկյունից եմ նայում: Այ, օրինակ, հենց այս պատմությունը:
2014թ. էր, գնում էի մեր գյուղի խանութներից մեկը, հանկարծ ճանապարհին ձայներ լսեցի, որոշեցի կանգ առնել` պարզելու, թե ի՞նչ ձայներ են: Կանգ առա թե չէ, տեսնեմ` ի՞նչ… Հերթական անգամ երեխաներից մեկը ընկել էր մանկապարտեզի կարուսելներից: Ինչո՞ւ են ամեն անգամ երեխաները ընկնում կարուսելներից, բարդ է պատասխան գտնել: Ամբողջ Հալիձորով մեկ լսվում էր այդ երեխայի ձայնը: Որոշեցի մոտենալ նրանց, որովհետև շա՜տ էր հետաքրքրում, թե ինչո՞ւ է ամեն օր նույն «կինոն» մանկապարտեզում: Մոտեցա…

-Բարև ձեզ, անկեղծ ասած, մի հարցով եմ ուզում դիմել, կարելի՞ է:
-Բարև, այո, բայց արագ, ժամանակ չունենք:
-Ինչո՞ւ են ամեն օր երեխաները ընկնում մանկապարտեզի կարուսելներից:
-Ասեմ, մանկապարտեզի կարուսելները գտնվում են շատ վատ վիճակում, ուստի ամեն օր նույն պատմությունն է:
-Լավ, շնորհակալություն,- ասացի և հեռացա…

Անցավ 2 օր: Գնացի մանկապարտեզ (հա, ի դեպ, էլի նույն «կինոն» էր)… Գնացի մանկապարտեզ, տեսա կարուսելները, բայց ոչ մի բան այն չէր… Կարծես 2 օր առաջվա կարուսելները չլինեին: Որոշեցի ուսումնասիրել կարուսելները, պարզելու ողջ եղելությունը… Պարզվում է` երեխան ոչ մի մեղք չունի, մեղավորը հենց կարուսելներն են, որոնք գտնվում են շատ վատ վիճակում: Չնայած դժվար է դրանց կարուսել անվանել, դրանք մետաղյա ջարդոն են:

Իսկ երեխաների մանկությունը պետք է գունավոր լիներ…

albina hovsepyan

Աղբյուրի մոտ

Լոր գյուղիս կենտրոնում` Ս.Գևորգ եկեղեցու հարևանությամբ, հոսում է մի սառնորակ աղբյուր, որը նույնպես հիշատակ է 1941-1945 թվականների զոհվածներին: Ամբողջ գյուղը` ծայրից ծայր, օգտվում է աղբյուրից: Լորեցու համար ջրի գալը, ջուր բերելը, երբեք հոգս չի եղել: Ջրի գալով մեկը տեսնում է իր սիրած մարդուն, մյուսը մի քիչ կտրվում է առօրյա հոգսերից` տեսնելով ծանոթին ու գրույցի բռնվելով: Երբ գրում էի, հիշեցի մի դեպք կապված աղբյուրի հետ, ու որոշեցի փոքրիկ հարցազրույց վերցնել մեր հարևան Սաշինկա (Մաշիկ) տատիկից:

-Սաշինկա տատ, ասում են աղբյուրի հետ կապված դու հետաքրքիր հուշեր ունես: Դե, պատմիր` իմանանք:

-Է~, հի՞նչ պատմեմ: Սիրահարվալ էի Լևոնիս: Դե իրան տեսնելու միակ միջոցը գյուղամեջ քինալն էր: Ինքն էլ գյուղամեջ գյուղի ջահելներին հետ բիսետկի տակը կարտ էին խաղում, բայց դե ինքը գուդում չէր, էլի, որ ես սիրահարվալ եմ իրան:

-Օրվա մեջ քանի՞ անգամ էիր գնում ջրի:

-Էհ~, բալաս, ամեն օր, օրվա մեջ գիդո՞ւմ ես քանի անգամ էի քինում գյուղամեջ: Բաչոկս վեր էի անում, ծամերս քցում ուսերիս, գնում ջրի, թե հինչա` գոնե մի քանի րոպեով տեսնայիմ էլի Լևոնիս: Հետո կալիս էի, մինչև մեր տուն հասնելը բաչոկիս ջուրը թափում, նորից քինում ջրի: Մի քանի անգամ բերում էի թափում, նորից բերում թափում, նոր արդեն տանում տուն: Բայց դե ըտանավ բավարարվում չէի, քինում էի մեր մահլի տատիկների բաչոկները վերցնում, էլի գալիս ջրի, ու թհենց ամեն օր:

-Մաշիկ տատի, բա ոչ մեկը չէ՞ր հասկանում քո ջրի գնալու նպատակը:

-Էհ~, դե գուդո՞ւմ ես` հինչ… Մերս մի բան հսկացալ էր, որովհետև հարևանները տեսնում էին, որ ջուրը բերում թափում եմ, դե մորս ալ խաբար էին տվել:

-Բա հետո՞, որ մամադ իմացավ բան չասա՞վ:

-Բա էլ հի՞նչ ասեր, է: Արդեն սաղ կեղը գիդում էր, բացի Լևոնից:

-Բա վերջը ո՞նց եղավ:

-Դե մի օր էլ սովորական ալհա քինացիմ ջրի, մեկ էլ Լևոնս եկավ: «Մաշիկ ջան, էս ձեր ջրերը հլա տվա՞լ չեն»,- նհենց մի տեսակ ծիծաղելով հարցրեց ու ձեռքիցս վեր կալավ բաչոկը: Ես էլ ծիծաղեցի, ու քինացինք տուն:

-Այսինքն ինքը հասկացա՞վ քո ջրի գնալու նպատակը:

-Հա, բալաս. բա հի՞նչ արավ… Էդ աղբյուրն էլ դառավ մեր միության խորհրդանիշը:

Հունձք

Լուսանկարը՝ Նելլի Գեւորգյանի

Լուսանկարը՝ Նելլի Գեւորգյանի

Սովորական առավոտ է, Սյունիքի ամառային առավոտներից մեկը: Ինձ համար նստած գիրք եմ կարդում, մեկ էլ լսում եմ տատիկիս ձայնը.

-Հը՞ն, բալաս, ի՞նչ ըրեցիք:

-Մամա, դե չկարացա տրակտրիստի հետ խոսամ:

-Էյ՛,այ բալա, ե՞րբ կիլի, վեր էդ ցորենն ու կյարին հըվաքենք, արխային տառնանք:

Ինչպես միշտ, հայրիկս փորձում է տրակտորիստ գտնել արտը հնձելու համար, բայց դե ախր, խնդիրը ոչ թե տրակտորիստն է, այլ հենց տրակտորը: Իսկ մեր գյուղում, տրակտորիստ, ավելի ճիշտ տրակտոր որոնողները շատ-շատ են: Դե, մեր գյուղում ձեռնտու չի արտ հնձել, մյուս գյուղերի դիրքերը ավելի լավն են:

-Լյավ, մամ, դասավորիլվ ենք, պան չկա:

Այս հարցերի շուրջ`խոտի, գարու, ցորենի և այլն, տատիկիս անհանգստությանը ոչ ոք չի հասնի: Իսկ այդ անհանգստությունը աճել և ձևավորվել է տարիների ընթացքում, չէ որ մանուկ հասակից այդ ամենի մեջ է:

Իսկ մե՞նք` ես և եղբայրս,մենք նույնպես անհանգստանում ենք, չնայած հայրիկի խոսքերին. «Դե խոխորցը ի՞նչ կա, ապրուստը` ձրի, կյանքը` երջանիկ»: Դե, հայրիկին էլ կարելի է հասկանալ. գյուղական գործերը շատ բարդ են ու անվերջանալի, բայց իմ կարծիքով նաև շատ հավես.

-Լավ, բա ի՞նչ անենք, որ էդ հարցը լուծվի,- ասում եմ եղբորս:

-Մենք ի՞նչ անենք,- տխուր պատասխանում է նա:

Հանկարծ հայրիկը ժպիտը դեմքին ներս է մտնում և ասում մայրիկին.

-Լիլիթ, հաց սարքի: Գնում ենք արտը հնձենք:

Ինչպիսի ուրախություն է տանը: Վերջապե՛ս: Հիմա էլ, բոլորս կրկին անհանգստանում ենք: Ասեք` ինչո՞ւ: Դե, որ հանկարծ անձրև գա ու ամեն ինչ ջուր չընկնի: Տատիկիս հետ նստած սպասում ենք, թե երբ բակում կլսվի այդքան բաղձալի բեռնատարի ձայնը:

sona abunts

Մեր տված խոստման մասին

Ընկերական հերթական զբոսանքի ժամանակ զրույցով տարված հայտնվել էինք կիսակառույց մի շենքի մոտ:  Առաջին հայացքից երկրաշարժից մնացած պատեր էին: «Այսքան տարի ապրում ենք Գորիսում ու չգիտենք՝ ինչ շենք է»,- բարձրաձայն մտահոգվեց ընկերուհիս: Շենքի մուտքի մոտ կանգնած կինը սկսեց իբր ինքն իրեն խոսել՝ այդպես պատասխանելով  ընկերուհուս հարցին: Խոսում էր շենքի պատմության, իր կյանքի պատմության և այդ երկու պատմությունների հատման մասին, թե ինչպես է հայտնվել այդ շենքում որպես բնակիչ: Մոտեցանք նրան, ջերմ բարևեց և սկսեց ինչքան հնարավոր է գրական խոսել: Մենք տեղացիների տպավորություն չէինք թողել, ուստի սկսեցին մենք էլ գրական զրուցել: Մի քիչ հարցուփորձ արեցինք  շենքի մասին: Պարզվեց ժամանակին դպրոց է եղել, հետո հրդեհից դարձել է երրորդ կարգի վթարային շենք: Հրավիրեց ներս, մտանք տուն:  Մեզ ցույց էր տալիս տան պայմանները, պատմում  աղջկա կյանքի պատմությունը, պատահաբար ձեռք բերված հեռուստացույցի մասին:  Լրագրողական-հետաքննական հարցերով տարված խոսքումս վրիպեցի և բարբառային բառեր օգտագործեցի: Կնոջ դեմքին կասկած նկատվեց:

-Խոխե՞րք, բա ասում եք` տեղացի չեք: Սո՞տ եք ասալ,- հիասթափված ու հուսակտուր հարցրեց կինը:
-Չէ, չենք խաբել, ուղղակի Սոնան արմատներով Գորիսից է ու բարբառով կարողանում է խոսել,- կողմնորոշվելով պատասխանեց ընկերուհիս:
Տան ներկայացումը ավարտելուց հետո մեզ դիմեց մի խնդրանքով՝ օգնենք, որ այդ շենքից դուրս գան, նորմալ տուն ստանան և վերջապես ազատվեն սոցիալական ծանր պայմանների բեռից:  Մենք էլ խոստացանք, որ մի բան կանենք, հրաժեշտ տվեցինք ու… Հեռացանք՝ մեր խոստումը թողնելով այդ կիսականգուն պատերից ներս:
Թող Աստված ների մեզ սուտ խոստման համար: Մենք դեռ փոքր էինք ու ոչինչ անել չէինք կարող:
Բայց հարցը մինչ օրս մնում է օդից կախված:
Լուծել Գորիսի վթարային շենքերի հարցը, ապահովել բնակիչներին տնային նորմալ պայմաններով:

Իմ լեռներն ու իմ մարդիկ

Պապիս հետ շատ էինք բարձրանում էս սարը:
Կանգնում էի  Զիզիքարին  ու սկսում երգե՜լ…

Ամբողջ  օրը վազվզում էի, թռչունների բներ էի ման գալիս՝ հաց տալու համար:
Կեսօրին պառկում էի նրա  կողքին ու սկսում պատերազմից, դպրոցից ու էն ժամանակ, ինձ հեռու ու անհասանելի թվացող բաներից հարցնել, հետո, երբ ինքը թիկնում էր՝ հանգստանալու, ես մահակը ձեռքիս «հսկում էի» իրեն…
Ամենահամով սարի թեյը էստեղ եմ խմել, ամենահամով պանիր հացը էստեղինն էր (ամբողջ օրը պահում էի մոտս, չէի ուտում, որ հետո սարերի համն ու հոտն ունենար) ու ամենալավը մանկությունն էր՝ սարերում, ազատ, անհոգ։

Լուսանկարը` Լյուսի Ուլունցի

Լուսանկարը` Լյուսի Ուլունցի

Պապիկս էլ չկա, բայց մինչև հիմա «իրա օրը»՝ մայիսի 9-ից առաջ, գնում եմ մեր Խըչախոռը, շնչում ազատությունն ու հետ գալիս։
Առվակների կողքին մինչև հիմա մնում են իմ սարքած փայտե տնակները, ապրում  են պապիս  պատմություններն ու թանկ հիշողությունները։
Ուրիշ են մեր լեռներն ու լեռնական մարդիկ …
Իմն են։

Վայոց Ձորի մարզ, ք. Եղեգնաձոր
Ֆոտո՝ Սոֆյա Աբրահամյանի

Սեպտեմբերի մեկը Հայաստանում

Սեպտեմբերի մեկին Հայաստանի  դպրոցներում եւ բուհերում նշվեց ուսումնական տարվա սկիզբը։ Տարբեր քաղաքներում եւ գյուղերում գտնվող մեր թղթակիցները լուսանկարել են այդ օրվա իրադարձությունները իրենց տեսանկյունից։