davit aleqsanyan

Տղեք, էկեք ճամփեն անց կենանք

Ժամը 7:30-ի սահմաններն էր: Հեռախոսիս զանգ եկավ: Վերցրեցի` տեսնեմ ընկերս ա՝ Արմանը:

-Ալո, հա, ի՞նչ կա, Արմ:

-Ամոն էր զանգել. իրանց տուն ա կանչըմ, գալի՞ս ես:

-Հա, ոնց չեմ գալի: Ո՞ւր ես՝ տեղդ ասա:

-Արի խաչմերուկ:

-Լավ, հինգ րոպեից ըտի եմ:

Հեռախոսը անջատեցի ու գնացի: Եղբայրս՝ Էրոն ու Արմանը ինձ էին սպասում: Իրար հանդիպեցինք խաչմերուկում: Խաչմերուկի մասին ես ձեզ էլի եմ պատմել, Բաղանիսի նշանավոր խաչմերուկը, որտեղից երկու ճանապարհ է բաժանվում՝ մեկը թշնամու դիրքերից երևում է, մյուսը՝ համեմատաբար անվտանգ: Գնում էինք մեր մյուս ընկերոջ՝ Արմենենց տուն: Որոշ ժամանակ անց, երբ արդեն քայլում էինք ճանապարհով, սկսեցին կրակել: Հետ շրջվեցինք ու նայում էինք: Կրակոցներն սկսեցին ուժեղանալ, սակայն գյուղի վրա չէր, այլ դիրքից դիրք: Ես ասացի.

-Տղեք, էկեք ճամփեն անց կենանք:

Ճանապարհի մյուս կողմը չէր երևում դիրքերից: Արմանն ասաց.

-Դուզ ես ասըմ, էկեք անց կենանք:

Ճանապարհի միջնամասում էինք ու…

-Ֆըզզզզզզզզ…

Ադրբեջանական դիրքերից արձակված գնդակներից մեկը անցավ իմ և Արմանի գլխավերևով: Բախտներս բերեց, որ բարձր էր ընթանում: Արագ թաքնվեցինք տներից մեկի մոտ: Կրակը դադարեց: Շարունակեցինք ճանապարհը, ու մեկ էլ ավելի ուժեղ կրակահերթ սկսեց, բայց այդ ժամանակ արդեն հասել էինք ընկերոջս տուն ու շունչներս էինք տեղը բերում:

Լավ էր, ոչ մեկիս բան չեղավ: Ասել Արմանի.

-Մատաղ ունինք անելու:

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Կողբի գլխավոր ճանապարհը լուսավորվելու է

2 կմ երկարությամբ Կողբ գյուղի գլխավոր ճանապարհը մինչև անտառ կլուսավորվի: Երկու կիլոմետր երկարությամբ նորացվում է համայնքի փողոցային լուսավորության ցանցը: Աշխատանքներն իրականացնում է Կողբի գյուղապետարանը` ՄԱԿ-ի և USAID-ի ֆինանսավորմամբ: Կողբի գյուղապետ Արսեն Աղաբաբյանից տեղեկացանք, որ նախկինում լուսավորություն եղել է, սակայն տարիների ընթացքում հնացել և մասնատվել են գծերը: Այժմ օգտագործվում են նորագույն տեխնոլոգիաներ և հոսանքի ծախսը երեք անգամ ավելի քիչ կլինի, քան երբևէ եղել է: 

Հրաժեշտ ձմռանը

Ժամանակից շուտ սկսված ձմեռը կարծես իր ավարտին է հասնում։ Հետհայացք այդ ցուրտ ու միևնույն ժամանակ լուսավոր օրերին՝ ֆոտոշարքի տեսքով։ Բարի վայելում։

Իջևանի քանդակների այգին

Սա Աղստև գետն է: Հենց այս գետի մոտ է գտնվում Իջևանի քանդակների այգին:

1985-1991թթ. Իջևանում արվեստաբան Սարո Սարուխանյանի և Ջեմմա Անանյանի (ով այն տարիներին Իջևանի շրջկոմի առաջին քարտուղարն էր), նախաձեռնությամբ տեղի էր ունենում ամենամյա քանդակի սիմպոզիում, որին մասնակցում էին թե՛ տեղի, թե՛ աշխարհի տարբեր անկյուններից եկած քանդակագործներ: Ամեն տարի մեկուկես ամսով Իջևանի կենտրոնական զբոսայգին վերածվում էր բացօթյա արվեստանոցի: Սիմպոզիումի շնորհիվ այգին զարդարվեց գեղեցիկ և յուրօրինակ քանդակներով: Այդ քանդակներից յուրաքանչյուրն ունի իր պատմությունը:

«Շղթայված հրեշտակ», քանդակագործ՝ Արմեն Հովհաննիսյան: Հրեշտակի ձեռքերը կապված են: Քանդակագործը դրանով ցանկացել է ցույց տալ Շուշիի վիճակը. այդ ժամանակ Շուշին դեռևս ազատագրված չէր: Քանդակը ավարտելու ժամանակ նա ասել էր, որ երբ Շուշին ազատագրվի, ինքը կքանդի հրեշտակի ձեռքերի կապանքները: Քանդակն ավարտելուց հետո նա մեկնեց Շուշի՝ ազատագրական պայքարին մասնակցելու: Ի դեպ, նա Արցախից էր եկել սիմպոզիումին մասնակցելու համար: Դժբախտաբար, Արմեն Հովհաննիսյանը զոհվեց մարտերի ժամանակ, և հրեշտակի կապանքները այդպես էլ չքանդվեցին:

«Բամբասողները» (քանդակագործ՝ Բենիկ Պետրոսյան) քանդակը գտնվում է այգու սկզբնամասում: Տարիներ առաջ մարդիկ այն կոտրելով բաժանել էին վեց մասի: Երկար ժամանակ ոչ ոք չէր կարողանում գտնել գեթ մեկ կտոր: Բայց տարիների ընթացքում մասերը քիչ-քիչ հայտնաբերվեցին, մեկը՝ աղբանոցից, մյուսը՝ քաղաքի մյուս ծայրից: Գտնվեցին բոլոր վեց մասերը և միացվեցին:

Սիմպոզիումի ավարտից հետո, մի պապիկ, որի անունն էր Գուրգեն (իջևանցիները նրան Դոդո էին անվանում), սկսեց ամեն օր գալ այգի և հսկել այն: Նա թույլ չէր տալիս, որ որևէ մեկը վնասի քանդակները: Ձեռնափայտը ձեռքին անընդհատ վազում էր չարաճճի երեխաների հետևից և այգուց դուրս էր հանում կենդանիներին: Նա միշտ այդ այգում էր, կարծես այգին իր տունն էր դարձել, իսկ քանդակները՝ իր սեփականությունը:

Տարիներ անց, երբ Դոդո պապիկը արդեն չկար, մարդիկ սկսեցին վնասել քանդակները: Վանդալիզմը այն աստիճանի էր հասել, որ այգում գրեթե անհնար էր չվնասված քանդակ գտնելը:

Վերջապես մի օր հայտարարվեց, որ ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագիրը, փոքր և միջին ձեռնարկությունների զարգացման Իջևանի ազգային կենտրոնը, ճապոնական «Ջայկա» կազմակերպությունը և Իջևանի քաղաքապետարանը պատրաստ են հովանավորել Իջևանի այգու քանդակների վերանորոգման ծրագիրը: Իջևանի քաղաքապետարանը դիմեց հայրիկիս՝ Արմեն Դավթյանին, որը եղբորս՝ Գոռի հետ սկսեց վերանորոգման աշխատանքները: Եվ իհարկե, գետափնյա ճեմուղին կրկին զարդարված է գեղեցիկ քանդակներով: Միտք ծագեց այգում տեղադրել Դոդո պապիկի արձանը: Հայրիկս որոշեց իր միջոցներով քանդակել և տեղադրել Դոդո պապիկի արձանը այգում: Այն այժմ գտնվում է այգու սկզբնամասում, և մարդիկ, տեսնելով քանդակը, հիշում են Դոդո պապիկին ու այլևս չեն համարձակվում վնասել որևէ քանդակ:

Կողբի գեղարվեստի դպրոցը

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

ԿԳԴ-ն՝ Կողբի գեղարվեստի դպրոցը, շատ մեծ նշանակություն ունեցավ և հիմա էլ ունի տասնյակ երեխաների կյանքում: Համեստ և միևնույն ժամանակ պայծառ ու լուսավոր կենտրոնը Կողբի և շրջակա գյուղերի համար, թերևս միակն է իր տեսակի մեջ:
1999 թվականին Կարապետ Ղուլիջանյանի շնորհիվ բացվեց Կողբի գեղարվեստի դպրոցը: Նրանց 18 տարիների անձնվեր աշխատանքից հետո շատ երեխաներ գտան իրենց տեղն այս կյանքում:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

12 տարի շարունակ Կողբից ոչ հեռու գտնվող սարերից մեկում կազմակերպվում է պլեներ: Այն սովորական պլեներ չէ: Արվեստ, մաքուր բնություն, երաժշտություն, կրակի շուրջ նստած հետաքրքիր ու ջերմ երեկոներ:
Գեղարվեստի դպրոցը առանձնահատուկ է նաև նրանով, որ այնտեղ բացի նկարչության բաժնից կա նաև գորգագործության, ոսկերչության, հագուստի մոդելավորման և կավագործության բաժիններ:

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Արդեն 5 տարի է, ինչ հաճախում եմ գեղարվեստի դպրոց և բառերով նկարագրել չեմ կարող, թե ինչպիսի պահեր եմ ապրել այնտեղ: Դպրոցը մեծ դեր ունեցավ իմ կյանքում, հատկապես մասնագիտական կողմնորոշման հարցում:
Կողբի գեղարվեստի դպրոցն ինձ համար միակ վայրն է, որը տալիս է կյանքում կարևոր երեք բան՝ գիտելիք արվեստի մասին, հրաշալի ընկերներ և անմոռանալի պահեր:

anushik davtyan

Եթե վստահ ես քո ուժերին

Նախկինում հաճախ էի ասում, որ աշխատասիրության շնորհիվ յուրաքանչյուր նպատակի էլ հնարավոր է հասնել, եթե իսկապես ցանկություն կա: Այդ դեպքում ոչինչ և ոչ ոք չի կարող խանգարել: Հիմա իմ սեփական փորձով եմ դա հասկացել: Մեկ տարի առաջ քննությունս անհաջող հանձնելուց հետո որոշեցի չհանձնվել և պայքարել մինչև վերջ: Մինչև իսկական քննությունս մի քանի անգամ փորձնական քննություններ հանձնեցի, ստացա բավարար միավորներ՝ 79 և 82: Մինչ քննության օրը համոզված էի, որ հաստատ շատ լավ եմ հանձնելու, բայց այնպես ստացվեց, որ քննությանս օրը հիվանդացա, նախորդ օրն էլ այնքան էի պարապել և քննության մասին մտածել, որ մոռացել էի ինչ-որ բան ուտել: Բացի այդ, մի քիչ անվստահ էի զգում, որովհետև ինքնուրույն էի պարապել: Քննության ժամանակ ինձ շատ վատ էի զգում: Արդեն մտածում էի՝ վերջ, աշխատանքս ջուրն ընկավ:

Գնահատականը քննությունից տասն օր հետո են ասում: Այսպիսով, մոտ տասն օր տանջվեցի՝ մտածելով, որ շատ վատ եմ հանձնել: Բայց պարզվեց, որ 88 եմ ստացել: Այդքան բարձր երբևէ չէի ստացել:

Հիմա հաստատ կարող եմ ասել, որ եթե լինենք աշխատասեր և նպատակասլաց, ոչինչ չի կարող մեզ խանգարել, որ հասնենք հաջողության՝ ո՛չ հիվանդությունը, ո՛չ վատ տրամադրությունը և ո՛չ էլ անինքնավստահությունը:

Astghik Ghazaryan

Մո’ւկը, մո’ւկը

Կաթնատամների փոխարինման տարիքում ատամնաշարից պակասող ամեն մի ատամիկի հետ կորցնում էի մի ժպիտ. նեղանում, աստիճանաբար փակվում էր ժպիտիս բացվածքը կամ էլ քողարկվում ձեռքով` վախենալով քույրերիս, եղբայրներիս կամ էլ ընկերներիս կողմից արժանանալ «սեպռիկ» մականվանը: Լուսանկարչական ալբոմում սկսում էին նվազել նկարները, որտեղ լայն ժպտում եմ, կամ էլ որոնց նայելիս հասկանում ենք, որ զոռով են նկարել:

Ա՜խ, այդ ատամը, որի պակասը ինձ ստիպում էր ամաչել: Որտեղի՞ց իմանայի, որ տարիներ անց կարոտելու եմ անատամ ժպիտներս:

Բայց անատամության դեմ պայքարում ես ունեի մի հավատարիմ ընկեր, որին թերևս ճիշտ կլինի կոչել դաշնակից: Նա մեր տան մուկն էր, որն ապրում էր ներքնահարկում: Երբ ընկնում էր հերթական ատամս, այն բռանս մեջ սեղմած` վազում էի, գտնում հատակի մի ճեղք, որտեղից ցած էի գցում ու արտասանում.

-Մո’ւկը, մո’ւկը,
Ա’ռ իմ փչացած ատամը,
Տու’ր ինձ քու ոսկի ատամը:

Այսպես տեղի էր ունենում վաղ շուկայական հարաբերություններին բնորոշ փոխանակման պես մի բան. ես տալիս էի ընկած ատամս` ակնկալելով նրանից ստանալ «ոսկի ատամ»: Եվ ատամը չէր ուշանում:

Այս ամենը սովորեցրել էր տատիկս, և նրա յոթ թոռներն էլ այս դժվարությունները հաղթահարել են մեր մկնիկի միջոցով:

Այսօր էլ ես ունեմ քո օգնության կարիքը, մո’ւկ: Երևի մոռացել ես ինձ ու չգիտես, որ ես  արդեն մեծ եմ, ու ժամանակն է, որ իմաստության ատամներս բերես: Բայց ի տարբերություն այն Աստղիկի, որին լավագույնս բնութագրում էր իր անվան վերջին մասնիկը, ես քեզ տալու ոչինչ չունեմ: Իսկ դու երևի սպասում ես, որ առաջին հերթին ստանաս, ապա տաս: Ու ցավալին այն է, որ մարդիկ էլ են քեզ պես մտածում:

Մո’ւկը, մո’ւկը…

մարինե իսրայելյան

Կըլեր 76-77 թվերը…

«Կըլեր երևի 76-77 թվերը, էն հին խանութի քըշտին վաքված րեխանցով կըտի փետ խաղ անեինք: Փոսի միջիցը մի փետ ծուլ անեինք ու զու~ անելով եդները վազեինք, մեր ընդովան տելեվիզրն էլ էր էդ, կամպյուտըրն էլ: Մին էլ վերևի ճամփիցը մի սիպտակ 24 էկավ, խանութի ըղաքին կանգնեց, միջիցը դուս էկավ Մհեր Մկրտչյանը: Դուս էկավ, մտավ խանութը: Խանութիցը էրկու հատ հաց էր առել: Զաթի ընդով էլ խանութըմը հացից բացի ուրիշ զադ չկար: Նստեց ավտոն ու կամաց առաջ գներ, մենք էլ երևի մի քսան րեխով եդները «Գա~ռսո» ձեն տալով գնեինք: 

Մի քիչ գնաց, հասավ աղբրին ու կանգնեց, աղբրից մի քիչ դենը ճամփի կոխկին մի տուն կա, տան առաջի բախճըմը մի կնիկ գորձ աներ: Էս Ֆրունզը մոդկացավ, թե` կարո՞ղ ա մի կտոր պանիր ունենաք: Դե, Ֆրունզին էն վախտ ո~վ չճնանչեր: Էդ կնիկը կանգնեց, թե` պանիրը մեզ ո՞վ ա տվել: Վերջը, էս Ֆրունզը եդ դառավ, փոռ-փոշման նստեց ավտոն ու գնաց:

Ամբողջ Ջուջևան դժար թե դհե տուն ըլեր, որ գոնյա իծի պանիր չէր էլել: Իսկ էդ տունը պակաս տուն չէր, ուղղակի ժլատությունն էր շատ»:

Ձմեռային մի ցրտաշունչ գիշեր ընտանեկան ջերմ օջախի ներքո պատմեց հայրս` Անդրեաս Իսրայելյանը

Seroj araqelyan

Բարդ ընտրություն

Ի՞նչ եմ ուզում դառնալ ես: Օֆ~, այնքան էս հարցը ինձ տվել եմ, արդեն ամեն անգամ մտածելուց սթրես եմ տանում: Սկսեմ ամենաառաջին մասնագիտությունից: Ես ուզում էի դառնալ սպա: Սիրում էի վիլիս, զինվորական համազգեստ և «բատինկա»: Մի օր բախտ վիճակվեց զինվորական համազգեստ հագնել, թե դպրոցում հանդեսի ժամանակ, թե քեռուս համազգեստը: Երբ բանակից եկել էր, դեռ իրեն չտեսած, գլխարկը վերցրեցի, դրեցի գլխիս, հետո նոր տեսա իրեն: Մի անգամ խոսք գնաց զինվորական կյանքից: Համարյա մեծ մասը բողոքեց: Անընդհատ լարված իրավիճակ և անըդհատ տագնապ հրամանի տակ: Խորհուրդ չտվեցին: Իսկ համազգեստ հագնել, զինվորական ծառայության մեկ է, մեկնելու եմ, կհասցնեմ թե հայրենիքին ծառայել, թե հրաման կատարել: Ես էլ փոքր երեխա՝ շուտ համոզվեցի և առանց դժվարության փոխեցի որոշումս:

Հիմա էլ ուղեղս կենտրոնացա նկարչության վրա: Հա, մոռացա ասել, որ նկարչությունը իմ մեջ է եղել, ինձ չեն պարտադրել, որ սովորեմ: Փոքր ժամանակ, երբ Ռուսաստանում էինք ապրում, այսօրվա նման հիշում եմ. մեր տան լուսամուտից երևում էր կիսակառույց հսկա մի շենք, որի մոտ միշտ կանգնած էր վերամբարձ կռունկ: Ու մինչ ռուս ընկերներ ունենալը այդ վերամբարձ կռունկը իմ անբաժանելի մասն էր թե առօրյայում, թե նկարների մեջ: Չկար էնպիսի մի օր, որ ես չնկարեի այդ կռունկը: Ու միշտ ինձ հետաքրքրում էր, թե ինչպես է կռունկը ամուր կանգնած մնում գետնին: Անընդհատ շինարարության կողքով անցնելիս ցանկապատի անցքերից նայում էի, թե ինչպիսին է կռունկի կառուցվածքը: Եվ երբ ինձ թվաց, որ արդեն բավական ուսումնասիրել եմ, նոր անուն դրեցի՝ «առանց ակների կռան»: Ու էլի ու էլի սկսեցի նկարել, բայց արդեն նկարում էի ամբողջությամբ, նկարում էի նաև այդ առանց ակների հատվածը: Ու այդ նկարները ինձ հետ եկան Հայաստան: Մինչ հիմա ես դրանք պահում եմ, որովհետև իսկապես դա է իմ մանկության մի հատվածը՝ լուսամուտի առջև Մոսկվայում և շատ զարմանալի մի մեքենա, որը ինձ ընկեր էր դարձել:

Հայաստան վերադառնալուն պես իմ նկարները տեսավ իմ ներկայիս կերպարվեստի ուսուցիչը: Նկարները նայելուց հետո ծնողներիս ասել էր, որ պետք է անպայման նկարչության դասերի մասնակցեմ: «Սերյոժան մեծ երևակայություն ունի»: Ընդունվեցի գեղարվեստի դպրոց: Սկզբում դժվար էր, այնտեղ վերամբարձ կռունկ չկար՝ կար միայն կարաս, գունավոր կտորներ և արհեստական մրգեր: Բայց մինչ այդ ես մեծ փուլ անցա՝ նկարի կառուցում և մշակում: Անգամ վերամբարձ կռունկն էի մոռացել, թե ինչ է: Անընդհատ ուրվագծում և կառուցումներ: Ես հաղթահարեցի այդ փուլը: Վերջ, ես արդեն նկարիչ եմ, սա իմ վերջնական որոշումն է: Այսօր արդեն 5 տարի է, ինչ զբաղվում եմ նկարչությամբ, սա է իմ վերջնական որոշումը:

Բայց մի բան էլ: Երբ իմ կյանք մտավ 17.am-ը՝ անկեղծ ասած, մեծ շրջադարձ կատարվեց, այնպիսի շրջադարձ, որ սկսեցի կասկածել. Գուցե նկարչությունը թողնեմ, խորանամ լրագրության մե՞ջ, բայց մյուս կողմից էլ. չեմ կարող հինգ տարվա աշխատանքս կիսատ թողնել: Իսկ 17-am-ը, որն արդեն իմ անբաժան ուղեկիցն է և նրա շնորհիվ ես կարողանում եմ գրել, լուսանկարել, ֆիլմեր նկարահանել, միշտ կուղեկցի ինձ. Ես շարունակելու եմ մնալ 17-ի թղթակից:
Երևի նյութերից մեջ կարդացած կլինեք, որ սպորտի հանդեպ էլ սեր ունեմ: Հիմա էլ զբաղվում եմ սպորտով: Սպորտի գծով չեմ շարունակի, ուղղակի դա առողջ ապրելակերպի անհրաժեշտ բաղադրիչ եմ համարում:

Եվ այսպես, մի քանի ամիս, և ես կսկսեմ ընդունելության քննությունները: Ինձ հաջողություն մաղթեք: