arxiv

Մաքրասերը

Մի երեկո, երբ մեր ընտանիքը, ինչպես միշտ, հավաքվեց ճաշասենյակում, ծնողներս սկսեցին գործուղման մասին խոսել: Բայց քանի որ այդ ժամանակ իմ գրքում խուզարկուն պետք է գտներ մարդասպանին, ես զրույցին ուշադրություն չդարձրի: Իմ մայրիկը, թեև ճանապարհորդել չի սիրում, պայուսակը կարողանում է քսան րոպեում դասավորել՝ վերցնելով ամենակարևորը: Հայրիկս մի քիչ ուրիշ է: Նա նույնիսկ աշխատանքի գնալիս իր պայուսակի մեջ դնում է ամենակարևորը՝ կյանքի բոլոր պահերի համար: Երբ ծնողներս մի բան չեն կարողանում գտնել, ինձ են դիմում.

-Կոտ, որտե՞ղ է կոշիկների խոզանակը:

-Ես հիշում եմ, որ դրան ձեռք չեմ տվել, բայց չգիտես ինչու, իմ դարակում է,-բացականչեց մայրիկը, երբ մահճակալիս տակ փնտրում էր իր սանրը:

-Մամ, ես քո սանրը չեմ վերցրել:

-Բա ինչո՞ւ է քո սենյակում:

«Ես, իհարկե, չեմ կարող բացատրել», -մտածեցի ես:

Ամենավատն այն էր, որ ամեն գիշեր արթնանում էի ժամը երկուսին և չգիտեի, թե ինչ են փնտրում ծնողներս, որ ինքս գտնեմ և դնեմ տեղը: Չնայած, մի անգամ գտա հայրիկի գոտին, որը կատվիս վարժեցման մտրակ էր դարձել: Իսկ մայրիկի սանրով ես ընկերոջս շանն էի սանրել: Ուղղակի, ձեռքիս տակ ուրիշ սանր չկար:

Հայրիկի թաշկինակները ընդհանրապես գտնել հնարավոր չէ, քանի որ դրանք գտնվում են ամենաանսովոր տեղերում: Այդ փնտրտուքի ժամանակ ես միանգամից երեք թաշկինակ գտա, բայց երբ տարա, որ հայրիկին ցույց տամ, նա բղավեց.

-Սա ի՞նչ փոշու շոր է:

Իսկապես որ նման էր, քանի որ իմ մահճակալի տակ էր անցյալ հազարամյակից:

Ընդհանրապես, մեր բնակարանը չեմ ասի, թե մաքրությունից փայլում է, բայց մայրիկն ամեն բան իր տեղն է դնում. Իսկ իմ սենյակը չեմ թողնում, որ մայրիկը հավաքի, որովհետև հետո ոչինչ չեմ գտնում, իսկ ինքս ծուլորեն մաքրում եմ կես տարին մեկ անգամ՝ ամեն բան գցելով մահճակալի տակ:

Վերջապես ծնողներս մեկնեցին: Մեկ շաբաթն, իհարկե մեծ ժամանակահատված չէ, բայց մեկ է, կարոտում եմ:

Ճանապարհելիս մայրիկիս ասացի.

-Մամ, այնքան սիրուն ես, մազերդ էլ այդպես ավելի լավ է, էլ չսանրես:

Ես, իհարկե, լվացել էի սանրը, բայց մեկ էլ տեսար…

Ես, ընդհանրապես, սիրում եմ կարգուկանոն: Դասերիս, շորերիս, համակարգչիս, կատվիս ու գրածներիս նկատմամբ ուշադիր եմ ու մաքրասեր: Այ, միայն սենյակս է, էլի, համը հանում:

Կոնստանտին Բեգիջանյան 10տ., 1998թ.

anush hovhannisyan

Առողջ մարմնում առողջ հոգի

Արմավիրի երիտասարդության մեծամասնության դժգոհության բուն պատճառը ժամանցի վայրերի բացակայությունն է: Եվ ի ուրախություն մեզ, բացվեց մի կենտրոն, որտեղ կարող ենք նաև լողի դասընթացների հաճախել: Կարևորելով լողը, հարցազրույցս վարում եմ լողի մարզիչ Արմինե Հարությունյանի հետ:

-Ինչպե՞ս ընտրեցիք լողն իբրև ապագա մասնագիտություն:

-Լողով զբաղվել եմ մանկուց, շատ-շատ սիրել եմ, բայց իբրև հոբբի: Մասնագիտությանս հետ ոչ մի կապ չի ունեցել: Մասնագիտությամբ աուդիտոր եմ: Հետո սիրողական պարապմունքների համար հաճախեցի դասընթացների ու շատ սիրեցի: Հետագայում կարևորություն չտվեցի դրան:  Դե Արմավիրում չկային համապատասխան պայմաններ լողով զբաղվելու համար: Հետո մի օր ասացին, որ քաղաքում ինչ-որ կենտրոն է բացվում, ու իրենց լողի մասնագետ է անհրաժեշտ: Որոշեցի դիմել, եկա խոսեցինք, և ես անցա աշխատանքի:

Լողը շատ լավ սպորտաձև է ֆիզիկական կոփվածության համար և շատ լավ ազդեցություն է թողնում մարդու օրգանիզմի վրա:

-Դուք հիմա աշխատում եք լողի մարզիչ, արդյո՞ք դժվար չէ: Եթե ձեր մասնագիտությունը թվեր էին, փաստաթղթեր, մի խոսքով, գրասենյակային աշխատանք, ապա հիմա աշխատում եք մարդկանց հետ, այն էլ տարբեր տարիքային խմբերի: 

-Այո, ամեն բան իսկապես կտրուկ փոխվել է: Ես աշխատում եմ տարբեր տարիքի մարդկանց հետ: Բոլոր տարիքային խմբերում էլ իրենց բարդությունները կան: Այ, օրինակ, փոքրերի ունակությունները չեն հերիքում, որ առաջադրված վարժությունները ճիշտ կատարեն, իսկ մեծահասակների մոտ էլ խնդիրն այլ է: Նրանք փոքր-ինչ ուշացել են՝ ճկունությունը և ֆիզիկական տվյալներ վատ են զարգացած, բայց հաղթահարում ենք դրանք, որպեսզի առաջ գնանք:

-Մտավախություն չունեի՞ք փոքրերի հետ աշխատելիս, չէ որ համեմատաբար ավելի բարդ է: 

-Ոչ, ես իմ կարողությունների վրա վստահ եմ: Մինչև աշխատանքի անցնելը այնպես էր ստացվել, որ ծանոթների երեխաներին սովորեցնում էի լողալ, ու աշխատանքի մեջ այդ փորձը ինձ շատ օգնեց:

-Կհիշե՞ք որևէ հետաքրքիր դեպք մարզումներից: 

-Հա, իհարկե: Մի աշակերտ ունեմ. շատ ճարպիկ է, լողի հաճախել է և չենթարկվող է: Հայրը մի օր մոտեցավ, ասաց, որ հետը շատ խիստ լինեմ, չի ենթարկվում: Եվ այդ օրը շնչառական վարժություններ ենք կատարում ջրի մեջ: Ինքը, քանի որ մի քիչ տեղյակ էր, ձանձրացավ ու սկսեց խոսել: Բարձր ասացի՝ Ռազմիկ, ու ինքը անմիջապես գլուխը իջեցրեց ջրի մեջ: Մի քիչ ծիծաղեցինք, ու հիմա արդեն հասկանում ենք իրար:

-Ի՞նչ եք կարծում, արդյո՞ք մեր փոքր քաղաքը ուներ լողի դպրոցի պահանջ: 

-Բոլոր սպորտաձևերի մեջ լողը իր առանձնահատուկ տեղն ունի, համարվում է առաջնային, որովհետև  ֆիզիկապես շատ է կոփում: Միանշանակ մեր քաղաքում պետք էր, ասեմ ավելին, դեռ վաղուց էր պետք:

-Ի՞նչ կմաղթեք այն մարդկանց, ովքեր այդքան էլ կարևորություն չեն տալիս սպորտին ու առողջ ապրելակերպին: 

-Միշտ պետք է զբաղվել սպորտով, թող ունենան իրենց մասնագիտությունը, հաջողությունների հասնեն, բայց փորձեն համատեղել սպորտը, որովհետև սպորտը առողջություն է: Այնպես որ, միշտ, միշտ պետք է զբաղվել սպորտով: Իզուր չեն ասում՝ առողջ մարմնում առողջ հոգի:

-Ունե՞ք ապագա պլաններ այս ոլորտում: 

-Դե լողը ինձ մասնագիտություն չեմ համարել, վերաբերվել եմ որպես հոբբիի, բայց հիմա իմ առաջ նպատակ եմ դրել՝ մրցումների մասնակցել, որպեսզի հաջողություններ գրանցվեն թե իմ՝ իբրև մարզչի, թե իմ աշակերտների համար:

Mane Minasyan

Մնաց հինգ ամիս

Գրեթե յուրաքանչյուր տասներկուերորդցի այս տարի դարձել է ավելի պատասխանատու, քան նախորդ տարիներին: Ես՝ շարքային տասներկուերորդցիս, բոլոր դիմորդների պես ունեմ հույսեր քննությունների, համալսարանի ու ուսանողական կյանքի հետ կապված:

Քննությունների վերաբերյալ ինձ հետ հույսեր են կապում նաև ուսուցիչներս, ծնողներս, հարազատներս ու մտերիմներս, ինչը ինձ ավելի է պարտավորեցնում ու ստիպում է շատ աշխատել՝ նրանց գոհացնելու համար:

Շատերը մտածում են, որ քննության օրը վախեցնող է, և սկսում են լարվել: Սակայն իմ դեպքում մի փոքր այլ է: Քանի որ ես շատ ակտիվ եմ, ու մասնակցել եմ շատ ծրագրերի, որոնց ընթացքում մի շարք քննություններ եմ հանձնել, այդ լարվածությունը չկա: Հիմա շատերն են ափսոսում, որ դպրոցական տարիներին խուսափում էին հասարակական ակտիվությունից: Թե ավելի ինքնավստահ կլինեին այսօր, և թե քննություններին էլ հանգիստ կվերաբերվեին:: Մի հուզվեք ու մի լարվեք, վախենալու բան չկա:

Ասում են, որ համալսարանում միայն առաջին շաբաթն է անցնում հետաքրքիր, ու այնտեղ ոչինչ չես սովորում: Բայց ես մանկուց երազել եմ այնտեղ սովորելու մասին, ու հույսերս մի տեսակ շատ մեծ են:

Համալսարա՛ն, հուսախաբ չանես: Բոլոր ուսանողներն ասում են, որ սա կյանքի ամենահետաքրքիր փուլերից մեկն է: Անգամ տատիկներն ու պապիկները, հիշելով իրենց ուսանողական կյանքը, ժպտում են:

Եթե անկեղծ, ապա ես ուզում եմ դպրոցը շուտ ավարտել, ուսանող դառնալու համար: Բայց, այսքանին հասնելու համար դեռ 5 ամիս պետք է աշխատել:

Ani asryan

Դարբաս գյուղի համայնքը

Հարցազրույց Դարբաս գյուղի համայնքապետ Սաշա Ստեփանյանի հետ:

-Բարև Ձեզ: Պարոն Ստեփանյան, ուզում եմ տեղեկանալ, թե ինչպիսի՞ զարգացման փուլի է հասել համայնքը, և որոնք են դրա նախադրյալները:

-Ունենք համայնքի զարգացման ծրագիր: Այս ծրագրի մեջ ներառել ենք մշակույթի տան վերանորոգումը, որը կխթանի երիտասարդների զբաղվածությանը: Մյուսը՝ համայնքապետարանի շենքի վերանորոգումն է, որովհետև այն վթարային է: Համայնքում մեծ խնդիր է դարձել աղբահանությունը: Մինչ այս ծրագրին անդրադառնալը, համայնքում աղբահանություն կատարվում էր որոշակի չափով, սակայն այս հարցը պետք է լիարժեք լուծում գտնի: Որոշ ժամանակ անց կլինեն աղբամաններ և աղբատարներ: Համայնքի զարգացման կարևոր նախադրյալը արտագաղթի կանխումն է:

-Իսկ ի՞նչ եք կարծում, ինչպես կարելի է կանխել արտագաղթը:

-Բնակիչները պետք է աշխատանք ունենան: Ավելի շատ արտագաղթում են գործազուրկ ընտանիքները:

-Համայնքում քանի՞ ընտանիք է ապրում անապահով պայմաններում:

-Հաշվառված են 18 ընտանիք, որոնց պետությունը որոշակի գումար է տրամադրում, որպեսզի ապրեն բարենպաստ պայմաններում:

-Մուտք ենք գործել 2017 թվական, կպատմե՞ք՝ ինչպես նշեցիք:

-Դեկտեմբերի 28-ին Շամբ ավանում կազմակերպվեց միջոցառում, որի ժամանակ մանուկներին Ձմեռ պապը նվերներ բաժանեց: Իսկ դեկտեմբերի 29-ին միջոցառում եղավ այստեղ՝ Դարբասում, որի ժամանակ նույնպես նվերներ բաժանվեց մանուկներին և ազատամարտիկների ընտանիքներին: Սակայն այս տարի կատարեցինք որոշակի փոփոխություններ: Նվերներ բաժանեցինք նաև այն սերնդին, ովքեր այս գյուղին և հայրենիքին տվեցին արժանի զավակներ: Տատիկներին և պապիկներին նույնպես նվերներ բաժանվեց:

-Իսկ Նոր տարին ընտանիքի հե՞տ եք նշել, թե՞ համայնքում:

-Ես այդ օրը համայնքի բնակիչների հետ էի, նշել եմ այստեղ՝ եկեղեցու բակում: Իմ ընտանիքը իմ համայնքն է, որտեղ բնակիչներն էին, այնտեղ էի նաև ես: Գիշերը ս. Ստեփանոս եկեղեցում մատուցվեց Սուրբ պատարագ, որին մասնակից եղա ես նույնպես:

-Իսկ ի՞նչ է սպասվում մեր համայնքին գալիք տարում:

-2016 թվականը մեր համայնքի համար դժվար տարի էր: Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ կորցրեցինք համայնքի ղեկավար Մայիս Միրզոյանին, լավ ընկերոջ՝ Սեդրակ Ասրյանին: Պետք չէ հետ նայել, բայց նաև պետք չէ մոռանալ, որ մենք դեռ վրեժ ունենք կուտակած: 2017 թվականին մեր համայնքի բնակիչներին մաղթում եմ խաղաղություն, բոլորս եկող տարուն աշխատենք համախմբված, որպեսզի համայնքը հասնի զարգացման լավագույն աստիճանի:

Սյունիքի մարզ,գ. Դարբաս Անի Ասրյան Դարբաս գյուղի համայնքը

Հարցազրույց Դարբաս գյուղի համայնքապետ Սաշա Ստեփանյանի հետ:

-Բարև Ձեզ: Պարոն Ստեփանյան, ուզում եմ տեղեկանալ, թե ինչպիսի՞ զարգացման փուլի է հասել համայնքը, և որոնք են դրա նախադրյալները:

-Ունենք համայնքի զարգացման ծրագիր: Այս ծրագրի մեջ ներառել ենք մշակույթի տան վերանորոգումը, որը կխթանի երիտասարդների զբաղվածությանը: Մյուսը՝ համայնքապետարանի շենքի վերանորոգումն է, որովհետև այն վթարային է: Համայնքում մեծ խնդիր է դարձել աղբահանությունը: Մինչ այս ծրագրին անդրադառնալը, համայնքում աղբահանություն կատարվում էր որոշակի չափով, սակայն այս հարցը պետք է լիարժեք լուծում գտնի: Որոշ ժամանակ անց կլինեն աղբամաններ և աղբատարներ: Համայնքի զարգացման կարևոր նախադրյալը արտագաղթի կանխումն է:

-Իսկ ի՞նչ եք կարծում, ինչպես կարելի է կանխել արտագաղթը:

-Բնակիչները պետք է աշխատանք ունենան: Ավելի շատ արտագաղթում են գործազուրկ ընտանիքները:

-Համայնքում քանի՞ ընտանիք է ապրում անապահով պայմաններում:

-Հաշվառված են 18 ընտանիք, որոնց պետությունը որոշակի գումար է տրամադրում, որպեսզի ապրեն բարենպաստ պայմաններում:

-Մուտք ենք գործել 2017 թվական, կպատմե՞ք՝ ինչպես նշեցիք:

-Դեկտեմբերի 28-ին Շամբ ավանում կազմակերպվեց միջոցառում, որի ժամանակ մանուկներին Ձմեռ պապը նվերներ բաժանեց: Իսկ դեկտեմբերի 29-ին միջոցառում եղավ այստեղ՝ Դարբասում, որի ժամանակ նույնպես նվերներ բաժանվեց մանուկներին և ազատամարտիկների ընտանիքներին: Սակայն այս տարի կատարեցինք որոշակի փոփոխություններ: Նվերներ բաժանեցինք նաև այն սերնդին, ովքեր այս գյուղին և հայրենիքին տվեցին արժանի զավակներ: Տատիկներին և պապիկներին նույնպես նվերներ բաժանվեց:

-Իսկ Նոր տարին ընտանիքի հե՞տ եք նշել, թե՞ համայնքում:

-Ես այդ օրը համայնքի բնակիչների հետ էի, նշել եմ այստեղ՝ եկեղեցու բակում: Իմ ընտանիքը իմ համայնքն է, որտեղ բնակիչներն էին, այնտեղ էի նաև ես: Գիշերը ս. Ստեփանոս եկեղեցում մատուցվեց Սուրբ պատարագ, որին մասնակից եղա ես նույնպես:

-Իսկ ի՞նչ է սպասվում մեր համայնքին գալիք տարում:

-2016 թվականը մեր համայնքի համար դժվար տարի էր: Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ կորցրեցինք համայնքի ղեկավար Մայիս Միրզոյանին, լավ ընկերոջ՝ Սեդրակ Ասրյանին: Պետք չէ հետ նայել, բայց նաև պետք չէ մոռանալ, որ մենք դեռ վրեժ ունենք կուտակած: 2017 թվականին մեր համայնքի բնակիչներին մաղթում եմ խաղաղություն, բոլորս եկող տարուն աշխատենք համախմբված, որպեսզի համայնքը հասնի զարգացման լավագույն աստիճանի:

Anush abrahamyan

Արտաշխարհային

Ինչ-որ կարմիր ծայրով վրձնի հաջողվում է ամեն բան նկարել անթերի, թեթև ու եթերային: Իհարկե, այդ վրձինը եթերային է նկարել նաև մեկին, ով կլրացնի այդ պատկերը ու առանց տրտնջալու կապրի այնտեղ, որտեղ բացի պատկերներից, ապրում է նաև երաժշտությունը: Երաժշտությունը ստեղծում է մի գանգրահեր մանուկ: Այդ վրձինը՝ իրեն թաթախելով կապույտի ու սպիտակի մեջ, անզուսպ ու ճկուն քսվել է երկնակամարին: Նրա սպիտակ ներկված թելերից առաջացել են բամբակե ամպեր, որոնք պարփակում են նրան ու մանկանը, հանգիստ օրորվում երազներից առաջացած ժպիտների վրա: Նրա կողքով անցնող երամները բույր են բերում կտուցներին առած: Մի հավերժություն է ապրել այդտեղ ամպի ոգին, բայց միշտ սիրտը թրթռում է, երբ մանուկը փորձում է նվագել նորը՝ ավելի վեհը: Նա երբեք չի տրտնջացել ձանձույթից, որովհետև այնտեղ՝ ամպերի մեջ, ամեն ինչ տարբեր է, ամեն ակնթարթ իր սրտով է…  

Նա հենվել է հաստաբուն մի ծառի, զգում է հողը իր ոտքերի տակ, զգում է հողի ջերմությունը և բերրիությունը, նրա շուրջ հազարավոր ծառեր իրենց՝ հողի կուրծքը խրված արմատներով, միլիոնավոր տարիներ եղել են այդտեղ, լսել քարերի ձայնը ու ավազահատիկների ճչոցը, երբ քամին իրենց իր բերանն է առել: Նրանք հազարավոր տարիներ եղել են երազող հայացների ավետյաց երկիր՝ աճել են ուժ ու զորություն տալով բնության կանաչ ոգուն: Նա ամենուր էր. թե՛ անտառներին շարունակող անապատների ավազահատիկների թպրտացող սրտերում, թե՛ հեռավոր ժայռերի ծերպերում աճած բույսի կողքին, թե՛ ամենաբարձրում: Սլանում է անսահման հեռուն, միևնույնը զգում է հողը, իր կանաչը, ինքն իրեն: Դրա համար երբեք չէր ծերանում բնությունը ու հավերժական էր իր կանաչ սաղարթներով: Նա բնության կանաչ ոգին էր:

Մեկը անթեղել է ներդաշնակությունը սիրո հետ ու մի լավ թրջել` պահելով ծովում: Նա կամքից անկախ, տարածում էր թևերը ու հանգիստ քսում շարժվող ջրիմուռներին, չէ որ զգում է ջուրը իր մեջ: Հաճելիորեն սահեցնում էր հայացքը ջրում, ողջ ուժով խրված արևի վրայով, որը չէր հանգել: Նրա շողերը անցնում էին մամռակալած նավի պատուհանների միջով, հասնում ձկների քարայրներ ու, մտնելով ձկների պարզ աչքերի մեջ, կորչում: Միլիոնավոր անգամներ է լողացել դեպի արևը, հասել այնտեղ ու հոգում անբացատրելի զգացումներ ներարկելով հետ եկել: Ինչքան բան է արել ծովը նրա համար, որքան հաճախ է կուլ տվել աստղերին ու տարել իր կապույտ խորքերը: Ծովը անսահման է, ծովը ապրեցնող է: Նրա մեջ քնելու էին գալիս լուսինը, արդարությունը ու ազնվությունը: Ի վերջո, ծովի մեջ էր արևը, ծովի մեջ էր նա, ում համար ձկները մարգարիտներ էին բերում, իսկ ջրային մյուս կենդանիները իրենց ներկայությամբ լրացնում էին այդ թաց ու երջանիկ պատկերը: Այնտեղ էր ապրում ներդաշնակության ոգին…

Դարեր ապրեցին այդ ոգիները, դարեր կուլ տվեցին առանց վախի ու կարոտի: Յուրաքանչյուրը իր մեջ ապրեց հազարներ: Բայց, մի ակնթարթի սկիզբը դարձավ ավարտ: Հսկայական ծովը ցնդեց ու ընկավ մի հսկայական գնդի խոր ու այրվող վերքերի մեջ, նրա բնակիչների կեսը մեռան ու անհետացան, այդ թվում նաև այն ոգին, ով դեպի արևն էր լողում ու հանդարտեցնում էր ջուրը: Ծառերը, ժայռերը ու անապատները դղրդյունով ընկան գնդի երեսին, ծառերը սկսեցին ծերանալ ու ոչնչանալ, անապատները վերածվեցին անպետքության, ժայռերը համրացան` կորել էր բնության կանաչ ոգին: Երկինքն էլ ընկավ` հազիվ կախվելով հեռավոր մի երազի բարակ թելից, ու ցավից գալարվելով, փաթաթվեց գնդին: Գանգրահեր մանուկը հազիվ նստեց մի փոքր ամպի ու նվագեց, բայց ոչ մեկը չէր լսում նրա երաժշտությունը, այն հալվում էր ու սահելով ընկնում ջուրը, որտեղ էլ կորչում էր: Նրան չէին լսում, որովհետև չկար այն ոգին, որ անզուսպ հիացմունքից վեր կթռչեր ու կգրկեր մանկանը:

Երեք աշխարհների բախումից առաջացած քաոսը շատ ժամանակ անց միայն փոքր ինչ հանդարտվեց: Ծովը տարածվեց հողի կրծքի մեջ, հողը ձեռքը պարզեց դեպի երկինք: Երեք ոգիների բախումից առաջացած քաոսը չի հանդարտվում, նրանք չեն կարողանում ընտելանալ, նրանք բանտարկված են մի հողածին մարմնում: Նրանք չեն ընտելանում, ձգտում են իրենց աշխարհներ, պայքարում են իրենց դարերի համար:

Ես վերցրի իմ կարմիր ծայրով վրձինը, թաթախեցի այն կապույտի ու սպիտակի մեջ, երկար ժամանակ ժպտացի` նայելով սեղանիս դրված հրեշտակին, ով նվագում էր ջութակով: Հետո արագ վրձինը մոտեցրի թղթին: Զգում եմ, չեմ կարողանա նկարել, մի բան ինձ չի թողնում: Ախր, հասկանում եմ, որ բացի բանտարկված ոգուց, ոչ մեկը չի կարողանա հանդարտեցնել փոթորկված ծովին, որը զայրույթից կուլ է տալիս ամեն բան, ոչ մեկը, բացի նրանից, չի կարողանա գտնել ծովի սիրտը: Գիտեմ, որ բացի ամպերում ապրող ոգուց, ոչ մեկը չի կարողանա կանգնեցնել գանգրահեր մանկան լացը, ոչ մեկն այլևս չի կարողանա մխիթարել ծեր ծառերին ու վախեցած ավազահատիկներին, ոչ մեկն այլևս չի լսի համրացած ժայռի երգը: Գիտե՞ք, սիրելինե՛րս, գիտեմ նաև, որ ոչ մեկը չի կարողանա ազատել այդ ոգիներին, բացի ինձնից, ինձնից, որովհետև նրանք իմ մեջ են բանտվել…

Mariam barseghyan

Գեղասահքի քաղաք Վանաձոր

Ըստ իս, գեղասահքը ամենագեղեցիկ սպորտաձևերից մեկն է: Ես միշտ հետաքրքրվել եմ այդ սպորտաձևով: Մի քանի տարի առաջ առաջին անգամ հագա չմուշկներ և արեցի իմ առաջին քայլերը սառույցի վրայով: Եվ այդ օրվանից միշտ ցանկացել եմ, որ Վանաձորն էլ սահադաշտ ունենա: Բայց պատմությունս ամենևին էլ գեղասահքի մասին չէ: Ես չէի պատկերացնում, որ մի փոքրիկ սահադաշտի փոխարեն ամբողջ Վանաձորը կվերածվի սահադաշտի, չէ’, ավելի շուտ սառցե դաշտի: Նման պայմաններում Եվգենի Պլյուշենկոն անգամ իր գեղեցիկ չմուշկներով չէր կարող սահել այն սահադաշտում, որը ձևավորվել է Վանաձորում ցրտի պատճառով: Եթե նա չի կարողանա, ի՞նչ եք կարծում, սովորական ձմեռային կոշիկներով վանաձորցիները կկարողանա՞ն հաղթահարել սառցե դաշտը: Չգիտեմ՝ դուք ինչ եք կարծում, բայց ես կարող եմ հաստատել, որ ո’չ, չեն կարողանում: Հունվարի 5-ին երեկոյան ինչպես բոլորը, այնպես էլ մենք` վանաձորցիներս, գնում ենք եկեղեցի՝ պատարագին մասնակցելու: Եվ ցավալին այն է, որ նույնիսկ այդ օրը, եկեղեցու տարածքը մաքրված չէր: Դե լավ, մաքրելը մի կողմ, կարելի էր չէ՞ գոնե աղ, ավազ լցնել, որպեսզի մարդիկ վայր չընկնեն սառույցի վրա: Իհարկե կարելի էր, բայց փաստը մնում է փաստ, որ ոչինչ էլ արված չէր: Ի դեպ, նշեմ նաև այն փաստը, որ ավտոմեքենաներն էլ էին դժվարությամբ մոտենում եկեղեցուն: Միակ գովելի բանը, որ տեսա քաղաքում, դա տոնական տրամադրությունն էր, որ ստեղծվել էր քաղաքում գեղեցիկ լուսավորման շնորհիվ: Բայց երբ վայր ես ընկնում սառույցի վրա, ո’չ գեղեցիկ լուսավորվածության, ո’չ դիմացի զարդարված եղևնու մեջ ոչ մի գովելի բան էլ չես տեսնում: Չեմ կարող ասել ի՞նչ են մտածում այս հարցի շուրջ մնացած վանաձորցիները, բայց անձամբ ես նախընտրում եմ առանց կոտրվածքների տուն հասնելը, այլ ոչ թե գեղեցիկ լուսավորվածությունը:

gayane harutyunyan

Ձմեռային զորակոչ

Սկսվեց ձմեռաին զորակոչը: Եկան ծնողների դաժան ու չսիրելի օրերը, երբ պետք է գնան ծառայելու իրենց տղաները՝ իրենց ծնողների աչքերը թաց թողնելով: Գնան, որ պաշտպանեն մեզ բոլորիս:

Այս անգամ այդ բոլոր զինվորների շարքերում է նաև իմ եղբայր Մուշեղը: Նրան տեսնելուց միանգամից նկատեցի, որ եղբորս  ժպիտը կեղծ էր, չէր ուզում, որ ծնողները տեսնեն, թե ինքը դեռ չգնացած, արդեն կարոտում է ծնողներին: Գնացինք նրանց տուն, տեսնելով  հորեղբորս կարմրած աչքերը, ես էլ անկախ ինձանից, տխրեցի: Չգիտեի՝ ինչ անել, արցունքներս մի կերպ էի զսպում:

 Քիչ մնաց: Հաշված ժամեր հետո եղբայրս կգնա բանակ՝ մեզ մենակ թողնելով երկու տարով:

Թող իմ ապագա զինվոր եղբորը և մյուս բոլոր զինվորներին Աստված ամուր ձեռքերով պահի ու պահպանի:

Բարի ծառայություն ձեզ, սիրելի զինվոր եղբայրներ:

milena antonyan (aragacotn)

Հեռախոսս ու ականջակալներս

Ինձանից մեծերը երանի են տալիս այն ժամանակներին, երբ չկային բազմատեսակ սարքավորումները: Իսկ երբեք չեմ կաողանում պատկերացնել կյանքս առանց այդ ամենի: Ինձ շատ հաճախ տրվող հարցին, թե արդյոք չե՞մ մոռացել վերցնել հեռախոսս, ես շատ հանգիստ պատասխանում եմ.

-Եթե նույնիսկ մոռանամ վերարկուս, պայուսակս, կոշիկս, հաստատ երբևէ չեմ մոռանա հեռախոսս ու ականջակալներս:

Ես համարյա ամեն ինչ անում եմ ականջակալները ականջիս՝ մտածում եմ, նկարում, կարդում և այլն: Հաճախ ես էլ եմ մտածում, որ այս բոլոր սարքերը խանգարում են մարդուն: Ստեղծում են մի շարք անբուժելի հիվանդություններ: Նաև ըստ ինձ, մարդիկ իրենց կյանքի մեծ մասը անցկացնում են համակարգչով կամ հեռախոսով ինչ-որ բան անելով: Բայց այս ամենը իմանալով, ես չեմ կարողանում հաղթահարել հեռախոսս կորցնելու վախը: Երբ մի օր որոշեցի ջնջել հեռախոսիցս ամեն ինչ ու այն հանձնել մայրիկիս, հասկացա, որ նրա մեջ են իմ ողջ պատանեկությունը, իմ մտքերը, իմ երազանքներն ու նպատակները, իմ նախասիրությունները, իմ ընկերներն ու ամեն ամեն ինչ: Երևի միայն մեծ կամքի ուժը կարողացավ ստիպել ինձ ջնջել ամեն ինչ, բայց… Բայց երբ ամեն ինչ ջնջված էր ու պատրաստ, ես վերջին վայրկյանին հասկացա, որ չեմ կարող ուղղակի կորցնել այն: Հասկացա, որ 21-րդ դարի հիվանդությունը դարձել է իմ միակ ընկերը:

Հոգեբաններն այս ամենը կանվանեն «կախվածություն հեռախոսից»: Երևի այդպես էլ կա, բայց ինձ համար շատ դժվար է կորցնել հեռախոսս ու իրենից անբաժան ականջակալներս:

Lusine atanesyan

Ամանորը Անգեղակոթ գյուղում

Ամանոր՝ ծախսեր, նվերներ, Ձմեռ պապ, տոնածառ և այլն: Համոզված եմ, որ բոլորդ էլ շատ եք սիրում Ամանորը, մանավանդ երեխաները (դե մտածելու ոչինչ չունեն): Իմ կարծիքով, շատ սիրելը կապված է նվերների և Ձմեռ պապի հետ: Ես էլ եմ շատ սիրում Ամանորը և հիմնականում սիրում եմ այն ամենի համար, ինչի համար սիրում են երեխաները:

Երբ ասում ենք Նոր տարի, միանգամից հիշում ենք Ձմեռ պապին, ով ամեն հունվարի 1-ին մեզ նվերներ է բերում: Երեխաները մեծանալով սկսում են չհավատալ Ձմեռ պապի գոյությանը, սակայն ես կարծում եմ, որ նրանք իրենց սրտի խորքում հավատում են այդ հրաշքին, ում կոչում են Ձմեռ պապ: Ես հավատում եմ այդ հրաշքին, բայց ոչ հոգուս խորքում: Հիշում եմ, երբ 4-5 տարեկան էի, տեսել էի, թե մայրս մեր նվերները ինչպես է դնում տոնածառի տակ, և նեղացել էի նրանից՝ կարծելով, թե թույլ չի տվել, որ Ձմեռ պապը բերի, իսկ երբ իմացա, որ Ձմեռ պապ չկա, էլի նեղացա մայրիկիցս, սակայն այս անգամ մտածելով, թե նա վիրավորվել է մայրիկիցս, քանի որ մայրիկս նրան թույլ չէր տվել գալ մեր տուն: Անցավ որոշ ժամանակ, և ես հաշտվեցի մայրիկիս հետ, իսկ իմ հավատը էլ ավելի շատացավ:

Դեկտեմբերի 23-ն էր, երբ մայրս մեզ արթնացրեց և ասաց.

-Դեռ քնա՞ծ եք, ի՞նչ է, արթնացեք, գիտե՞ք՝ ամսի քանիսն է:

Իսկ մենք պատասխանեցինք, որ գիտենք, թե ամսի քանիսն է, և մայրս ասաց.

-Հապա նայեք մեր տանը, զգացվո՞ւմ է, որ շուտով Ամանոր է:

Մենք արագ վեր կացանք և վազեցինք խանութ, գնեցինք ամեն տեսակ զարդարանքներ, բրինձ, ուլունքներ և այլ բաներ ու վերադարձանք տուն: Վերադարձանք ու սկսեցինք պատրաստվել Նոր տարվան: Այն բրինձը, որը գնել էինք, ձնեմարդեր պատրաստեցինք, նորոգեցինք իմ տնակը, որը պատրաստել էինք անցյալ տարի, պատրաստեցինք նոր տոնածառեր ու վերջացրինք անտառը: Այս տարի որոշեցի պատրաստել ևս մեկ ձնեմարդ, բայց ոչ թե բրնձով, այլ բաժակով՝մեկ անգամյա օգտագործվող, նաև շրջանաձև տոնածառ, որը կախեցի դռան վերևից: Երեկոյան զարդարեցինք տոնածառը, իսկ հաջորդ օրը ձևավորեցինք տունը: Դեկտեմբերի 28-ի երեկոյան ամանորյա գնումների ցուցակ կազմեցինք ու 29-ի առավոտյան գնացինք գնումների, վերադարձանք ու անցանք գործի:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյանի

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյանի

Պատրաստեցինք թխվածքներ, աղցաններ, տատիկս պատրաստեց տոլմա, հայրիկս՝ խորոված Նոր տարվա գիշերը և այլ ուտելիքներ: Գնացինք Սիսիան և նվերներ գնեցինք երեխաների համար, որը այցելության ժամանակ նվիրեցինք նրանց:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյանի

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյանի

Ամանոորը դիմավորեցինք մեր տանը, իսկ մոտավորապես ժամը 1-ին գնացինք տատիկիս տուն: Ամեն տարի մենք, մորաքրոջս և մորեղբայրներիս ընտանիքները հավաքվում ենք այնտեղ և նշում Ամանորը մինչև առավոտյան ժամը 4-5-ը: Մոռացա նշել, որ մինչև ժամը 10-ը երեխաներով ենք նշում՝ պարում ենք, պայթուցիկ պայթեցնում և հրավառություն կազմակերպում:

Հենց այդպես ենք մենք նշում Ամանորը Անգեղակոթ գյուղում:

mariam tonoyan

Մի փունջ խնդիրներ

-Փող չկա, մանդր-մունդրից բացի բան չեմ առե: Ճժերին էլ հլը նվեր չեմ առե, հլը տենանք իմալ ա հլնում…

- Ես էլ որ խանութ մտնում եմ, ինչ առնում եմ, ասում եմ մեշու էժան գնով տվեք: Ի՞նչ անենք… Ո՛չ աշխատանք կա ստե, ո՛չ փող: Ռուսաստանից էլ մարդուս աշխատավարձը չեն ճամփում, որ գոնե Նոր տարի անենք:

Նախատոնական օրերին Գավառի խանութներում ամանորյա գնումներ կատարելիս կարելի էր հանդիպել նմանատիպ հարյուրավոր խոսակցությունների: Ամենուր խոսակցությունների թեման ընտանեկան բյուջեի ճեղքվածքն էր` արտահայտված նյարդային միմիկաներով ու բուռն լարվածությամբ: Ըստ երևույթին, բոլորիս ծանոթ և ցավալի երևույթ է, երբ երեխան Ձմեռ պապիկից խնդրում է այնպիսի արժեքավոր նվերներ, ինչպիսիք գնելը ծնողի համար գրեթե անհնար է դառնում` գումարի սակավության պատճառով: Ինչո՞ւ գումար չկա: Որովհետև մարդկանց մեծամասնությունը աշխատանք չունի տարբեր հասկանալի պատճառներով: Որոշ զանգված զոհաբերում է ընտանիքը` ընտանիքի հոր արտագնա աշխատանքի պատճառով: Դա դիտարկենք որպես առաջին խնդիր:

Հաջորդիվ կարելի է նշել ապրանքների բարձր գները, որոնք հատկապես բարձրանում են Ամանորը «դիմավորելու» նպատակով: Ինչո՞ւ է, որ Գերմանիայում Սուրբ Ծննդյան տոների ընթացքում ապրանքների գները հասնում են նվազագույնին և առավելագույնս յուրացվում, իսկ Հայաստանում այն ունի հակառակ պատկերը` ապրանքների գները բարձր են, իսկ սպառումները` քիչ: Դա երկրորդ խնդիրն է:

Աշխարհագրության դասերին աշակերտները սովորում են, որ ի տարբերություն զարգացած երկրների, Հայաստանը «զարգացող» է: Այս դեպքում չակերտները համարում եմ տեղին, քանի որ ամեն տարի նույն համայնքային խնդիրները տեսնելով և ամբողջ հանրապետության շրջանակներում դժգոհություններ լսելով, կարելի է կարծել, որ մենք ոչ թե զարգացող, այլ տեղում դոփող երկրում ենք ապրում: Համարելով սա պետության կողմից լուծվող խնդիր, երրորդ խնդիրը թողնենք պետությանը և զինվենք համբերությամբ, մինչև…

Բայց չէ՞ որ մեր պետությունը ժողովրդավարական է: Իսկ ինչպե՞ս են սովորաբար լուծվում հասարակական խնդիրները ժողովրդավարական պետությունում. ժողովրդի կողմից շահերի պաշտպանության միջոցով: Իսկ ո՞ւր է մեր ակտիվ հասարակության զգալի հատվածը: Չհամարե՞նք սա չորրորդ խնդիր:

Հարգելի՛ ընթերցող, թեպետ մենք բոլորս էլ ունենք այլ խնդիրներ, որոնք առավել կարևոր ենք համարում, բայցևայնպես, եկեք մի քանի րոպե տրամադրենք հասարակական խնդիրների մասին մտածելուն և դրանց արդարացի լուծման համար պլանների մշակմանը: Չէ՞ որ վաղվա հասարակությունը մենք ենք: