Ճրագալույցի Սուրբ Պատարագից հետո

IMG_0459-2Այսօր, երբ հունվարի հինգն է, ես ցանկանում եմ շնորհավորել Նոր տարվա հետ, Սուրբ Ծնունդը: Գրեթե բոլորը դեռ դեկտեմբերի երեսունմեկից ասում են. «Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ», երբ Պատարագի ժամանակ քահանան իր քարոզի մեջ ասաց, որ դա ճիշտ չէ, նաև ընկերս իր ֆեյսբուքյան շնորհավորանքի մեջ դա ասաց, սկսեցի մտածել, որ իրոք ճիշտ չէ շնորհավորել Սուրբ Ծնունդը, քանի որ դեռ դրան մի քանի օր կա:

IMG_0470-3Այդ իսկ պատճառով այսօր երեկոյան, երբ եկեղեցում Ճրագալույցի Սուրբ Պատարագից հետո Քրիստոսի ծննդյան ավետիսը նշանավորող ճրագը կտանենք տուն, նոր կարող ենք ասել` շնորհավոր Սուրբ Ծնունդ:

Շնորհավոր Սուրբ Ծնունդ:

Քրիստոս ծնաւ եւ յայտնեցաւ, ձեզ եւ մեզ մեծ աւետիս:

Քրիստոս ծնավ եւ հայտնեցավ, մեզ եւ ձեզ մեծ ավետիս

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Մեզանից 2017 տարի առաջ՝ մեր թվարկության մեկ թվականի հուվարի 5(6)-ին կատարվեց մարդկության կողմից երկար սպասված մարգարեությունը: Եսայի մարգարեն ասում է. «Ահա Կույսը պիտի հղիանա և որդի ծնի, և Նրա անունը պիտի լինի Էմմանուել» (Եսայի Է 14): Ապա Ղուկասի Ավետարանում կարդում ենք. «Եվ նա ծնեց իր անդրանիկ որդուն, խանձարուրի մէջ փաթաթեց նրան ու դրեց մսուրի մեջ, որովհետև իջևանում նրանց համար տեղ չկար»: Նախ մենք տեսնում ենք, որ Փրկչի ծննդյան համար ընտրվել էր ամենահասարակ տեղը, ապա Քրիստոսի ծննդյան լուրը հրեշտակը առաջինը հայտնում է հասարակ հովիվներին. «Մի՛ վախեցեք, որովհետև ահա ձեզ մեծ ուրախություն եմ ավետում, որը ամբողջ ժողովրդինը կլինի. որովհետև այսօր Դավթի քաղաքում ձեզ համար ծնվեց մի Փրկիչ, որ օծյալ Տերն է» (Ղուկ.Բ 10-11): Իրապես և եղավ ամբողջ ժողովրդինը:

Հիսուս Քրիստոսի Սուրբ Ծննդյան տոնը սկսվում է հունվարի 5-ի երեկոյան, քանի որ եկեղեցական օրը փոխվում է երեկոյան ժամերգությունից հետո` ժամը 17.00-ից: Սուրբ Ծնունդն սկսում ենք տոնել հունվարի 5-ի երեկոյան և հունվարի 6-ին: Նախօրեի երեկոյան բոլոր գործող եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույցի Ս. Պատարագ: Ճրագալույց նշանակում է ճրագ (մոմ) լուցանել, այսինքն` վառել: Այդ օրը երեկոյան մարդիկ եկեղեցում վառված ճրագներն իրենց հետ տուն են տանում: Այն խորհրդանշում է աստվածային լույս, եկեղեցու օրհնություն: Ճրագալույցը խորհրդանշում է բեթղեհեմյան աստղի լույսը, որն առաջնորդեց մոգերին դեպի մանուկ Հիսուսը: Իսկ հունվարի 6-ին` Ս. Ծննդյան Ս. Պատարագից հետո, կատարվում է Ջրօրհնեք, որը խորհրդանշում է Հորդանան գետում Քրիստոսի մկրտությունը: Խաչով և Սրբալույս Մյուռոնով օրհնված հրաշագործ ջուրը բաժանվում է ժողովրդին` ի բժշկություն հոգևոր և մարմնավոր ախտերի: Ճրագալույցից հետո բացվում է մեկ շաբաթյա պահքը և գցվում է տոնական սեղանը: Սեղանին գլխավոր ուտեստը ձուկն է : Ձուկը քրիստոնյաների խորհրդանիշն է: Սեղանին դրվում է նաև բրնձով, յուղով և չամիչով փլավ: Սա ևս պատահական չէ. բրինձը մարդկությունն է, իսկ չամիչները` ընտրյալները: Վերջում մնում է ավելացնել, որ բարևին մի քանի օրով փոխարինելու եկած այս արտահայտությունը` «Օրհնյալ է հայտնությունը Քրիստոսի» խորհրդանշում է Աստվածահայտնության տոնի հիմնական ասելիքը: Դէ ինչ, սիրելիներս,

ՔՐԻՍՏՈՍ ԾՆԱՎ ԵՒ ՀԱՅՏՆԵՑԱՎ, ՄԵԶ ԵՒ ՁԵԶ ՄԵԾ ԱՎԵՏԻՍ:
 ՕՐՀՆՅԱԼ Է ՀԱՅՏՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՔՐԻՍՏՈՍԻ:

arxiv

Բաժանում

-Գիտես, չէ՞, որ քեզ շատ ենք կարոտելու,- ասաց մայրիկը` ուշադիր նայելով դեմքիս:

-Ըհը, չանհանգստանաք,- ասացի ես արդեն քանիերորդ անգամ:

Նայեցի մյուսներին: Հայրիկը ոչինչ չէր ասում, բայց ձեռքը չէր իջեցնում ուսիցս: Նրա կողքին Մուշն ու Հոնն էին, երկուսն էլ` լուռ: Հոնը գլուխը հենել էր Մուշի թևին, աչքերն իջեցրել, ասես ուզում էր ինչ-որ բան ասել, որ լավ զգամ, ուղղակի չէր կարողանում: Մուշը կողք էր նայում, մերթ-մերթ քիթը վեր քաշում:

-Գիտես, չէ՞, որ քեզ շատ ենք կարոտելու, Գոռ ջան,- կրկնեց մայրիկս,- օրերն ենք հաշվելու:

-Գնացեք տուն, թող Մուշենք քնեն,- ասացի ես, բայց գիտեի, որ դեռ երկար են մնալու:

-Զգույշ կմնաս,- ասաց հայրիկը` փորձելով ձայնին անհոգության երանգ տալ:

-Չմտածեք,- պատասխանեցի ես:

Վերջապես Հոնը գլուխը բարձրացրեց, նայեց ինձ: Միշտ այդպես է նայում` առանց ժպտալու, առանց խոսքերի, ասես մեծ մարդ լինի: Հաճախ նույնիսկ անհարմար եմ զգում, ասես Հոնը չլինի: Այն ժամանակ էլ այդպես նայեց, հետո աչքով արեց, բայց դա միայն ես նկատեցի:

Մուշն էլ նայեց ինձ ու ժպտաց: Ոնց որ մայրիկը լինի: Վերջինս էլ էր ժպտում ու հայացքը չէր հեռացնում իմ դեմքից:

-Արդեն գնամ,- ասացի ես:

-Զգույշ կլինես:

-Ըհը:

-Նամակներ կգրես:

-Ըհը:

-Մենք քեզ կկարոտենք:

Ես դանդաղ հետ-հետ գնացի` ինձ մեղավոր զգալով, ասես վատ բան եմ արել:

-Գնացեք,- նորից ասացի ես:

Ոչինչ չպատասխանեցին:

Շրջվեցի ու առաջ քայլեցի: Չորսն էլ կանգնած էին` ամենաթանկ մարդիկ ինձ համար: Հոնը կրկին աչքերն իջեցրել էր, Մուշը կողք էր նայում, հայրիկը լուռ շոյում էր Հոնի գլուխը, իսկ մայրիկը ժպտալով ինձ էր նայում:

Սրահը դատարկ էր, ինչի համար շատ շնորհակալ էի: Դանդաղ առաջ էի քայլում, գիտեի, որ նրանք նայում են ինձ, սպասում, որ նորից ձեռքով անեմ: Առաջին անգամ հասկացա, որ նրանք իսկապես հաշվելու են օրերը, իսկապես հաշվելու են:

Այլևս չշրջվեցի, որովհետև ժպտալ չէի կարող, իսկ նրանք, իհարկե, ժպիտի էին սպասում:

Գոռ Բաղդասարյան, 15տ., 2003թ.

diana karapetyan

Դուք էլ վերադարձեք

Հայաստան, հայ:

Բարձր են հնչում, այնպես չէ՞: Բայց որքան բարձր են, նույնքան և կոտրված են: Կոտրված են, քանի որ ամեն օր այդ երկու, կարելի է ասել, միասնական բառերը բաժանվում, մասնատվում են ու վերջնականապես կոտրվում են: Ու պատճառը միայն մեկն է` հայը հեռանում է Հայաստանից: Թեկուզ երբեմն վերադառնում է, բայց հաճախ գնում է անվերադարձ: Գնում է ու թողնում դատարկ իր հայրենի հողը, որը պատվում է տխրությամբ ու կարոտով: Հայաստանից բողոքում ենք՝ մտածելով, որ ուրիշ տեղ ավելի լավ կարող ենք ապրել: Ու բոլորը մեկնում են՝ միայն լավ կյանք փնտրելու ցանկությամբ: Բոլորին թվում է, որ այնտեղ` այդքան քաղցր թվացող օտարության մեջ, նրանք լավ կյանք կունենան: Բայց մի բան հարցնեմ՝ հետո չե՞ք կարոտի ձեր երկիրը: Ինքներդ ձեզ հարց տվեք՝ եթե ես գնամ, չե՞մ կարոտի Հայաստանը: Հիմա շատերը կհավատացնեն, որ չեն կարոտի: Կկարոտեք, ես ինքս մտածում էի, որ չեմ կարոտի, բայց կարոտեցի: Երկու տարի առաջ ես նույնպես բողոքում էի Հայաստանից, բողոքում էի, որ այստեղ լավ չէ, և երբ տոմսը արդեն ձեռքումս էր, ես ուրախությունից ցատկոտում էի, բայց երբ նստեցի մեքենան, աչքերս արցունքով լցվեցին, սիրտս կծկվեց ու մի անբացատրելի զգացողություն պատեց ինձ: Երբ արդեն Մոսկվայում էինք, կարելի է ասել, կյանքը քաղցր էր ու թեթև, և ամեն ինչ հանգիստ էր, բայց հանգիստ էր միայն արտաքնապես: Իմ հոգում ամեն ինչ իրար էր խառնվել, ու մի բան ինձ խեղդում էր՝ կարոտը: Ես կարոտում էի իմ լեզուն, կարոտում էի իմ հողը, իմ ջուրը, ես կարոտում էի իմ Հայաստանը: Այդքան քաղցր թվացող օտարությունը բոլորին խաբում է, բայց գիտե՞ք՝ նա հեռվից է այդքան քաղցր, երբ ամբողջովին ընկղմվում ես նրա մեջ, հասկանում ես, որ հայրենիքից լավ տեղ չկա, և օտարության մեջ դու ուղղակի օտարական ես, ում ամեն կողմից փորձում են հալածել:
Ես վերադարձա, դուք էլ վերադարձեք:

seda harutynyan-2

Հրաշքը

Բարև, իմ շատ սիրելի ընթերցող։ Ամանոր է, և գաղտնիք չէ, որ բոլորս էլ սպասել ենք ամանորյա հրաշքին։ Շատերը՝ մեծամասամբ փոքրիկները, սպասել են Ձմեռ Պապի այցի և տոնածառի տակ դրված ինչ-որ նվերի։ Շատերի համար Նոր տարին միայն գեղեցիկ զարդարած սեղանն ու հեռու բարեկամների անսպասելի այցն է, իսկ ինձ համար կյանքի նոր սկիզբ է։ Ինչքան էլ մեծանամ, մեկ է, չեմ դադարի ուղիղ ժամը տասներկուսին երազանք պահել, և մի ամբողջ տարի դրա կատարմանը սպասել։

Այս տարի երազանքս այնքան է տարբերվում անցած տարիների երազանքներիցս, որ ինքս էլ ինձ վրա զարմանում եմ։ Այս տարվա ընթացքում ուզում եմ հանդիպել մի մարդու, նրան բոլորդ էլ ճանաչում եք, բայց թե ինչքա՜ն եմ ես սիրում նրան, գիտեմ միայն ես։ «Անհնարին ոչինչ չկա»․ կրկնում եմ ամեն անգամ ինքս ինձ, երբ մտածում եմ, որ այդ հանդիպումը երազանք էլ մնալու է։ Քանի որ ես և նա գտնվում ենք մի երկնքի տակ, անհնարին չի թվում նրա հետ հանդիպումը։ Չեմ ասում` ով է նա, քանի որ ուզում եմ 2017 թվականին նրա հետ նկար տեղադրել համացանց, և այդ ժամանակ բոլորին ցույց տալ, որ սրտանց պահված երազանքները իրականանում են։
Ես ինձ տրամադրել եմ, որ այս տարին պետք է ինձ համար ամենաանմոռանալի տարին լինի, լի լինի վառ հիշողություններով, անմոռանալի օրերով և անսպառ սիրով։
Ես համոզված եմ որ իմ երազանքը իրականանալու է։ Ախր, հերիք է միայն նայել երկնքից թափվող մանր փաթիլներին, շնչել ձմռան սառը օդը, տանը առնել բնական եղևնու անփոխարինելի հոտը, նայել պատին կախված գույնզգույն լույսերին ու ապրել հրաշքի սպասումով։ Ապրել` ինքդ քեզ հրաշքի մի մաս զգալով։ Ես հավատում եմ քեզ, և համոզված եմ դու 2017 թվականին երջանիկ ես լինելու, քանի որ դու էլ ինչ որ մեկի փոքրիկ ամանորյա հրաշքն ես։

arman arshak

Տարեվերջյան հաշվետվություն

-Արմ, ընկեր Աֆյանը կանչում ա,-ինչպես արդեն կռահեցիք, պատուհանից դուրս նայելով երազում էի, ու էլի խանգարեցին․․․

Գնացի ընկեր Աֆյանի սենյակ վստահ, որ էլի կազմակերպչական աշխատանքների հետ կապված բան պիտի ասի: Այդպես էլ եղավ. «Գրել տարեվերջյան հաշվետվություն, ինչ է արել աշակերտական խորհուրդը սեպտեմբերից մինչև դեկտեմբեր»։ Եկա դասարան ու փորձեցի հիշել` ինչ է արել աշակերտական խորհուրդը, մտածեցի ու հասկացա, որ «հաշվետվություն» ասվածը չափազանց լավ է: Ինչ լավ կլիներ, եթե յուրաքանչյուրս ամեն տարեվերջ հաշվետվություն ներկայացնեինք ինքներս մեզ։

Իմ հաշվետվությունը չափազանց երկար է. ձեռքբերումներ, կատարած աշխատանքներ ու իրականացված նախագծեր։ Անձնային հաշվետվության լավագույն ենթաբաժինը ձեռքբերումներն են, ձեռքբերումներ, որոնք այսօր իմ կողքին են ընկերների տեսքով, ձեռքբերումներ, որոնք թույլ են տալիս ինձ զգալ 2015-ի ու 2016-ի տարբերությունը, և վերջապես գլխավոր ձեռքբերումներից մեկը, որը հնարավորություն է տալիս այսօր ազատ գրելու՝ «Մանանա» ու 17.am, որոնք երբեք չեն հեռանա ձեռքբերումներիս ցուցակից, տարեվերջյան ձեռքբերումներ, որոնք ուղեկից են լինելու ողջ ընթացքում՝ «Հայ մարզային երիտասարդներ», «Հրազդանի քաղաքացիական երիտասարդական կենտրոն»․․․

Կփակենք 2016-ի գիրքը`այնտեղ թողնելով շատ ու շատ բազմակետեր, իսկ նրանց, ովքեր կարդում են այս հոդվածը, կցանկանամ ջանք ու եռանդ չխնայել այդ բազմակետերը իրենց նպատակին հասցնելու․․․

Առկայծող ճրագ

Հյուրասեր  ընտանիք,  բարի մարդիկ և փոքրիկ հրաշք:

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Այս մտքերը վաղուց էի ուզում հանձնել թղթին, սակայն դժվարանում էի, քանի որ քիչ տեղեկություններ ունեի այս ընտանիքի մասին: Այս ընտանիքի մարդիկ կարծես թե պապենական դաշինք ունեն իմ ընտանիքի հետ կնքած: Յուրաքանչյուր ժառանգի  մեկը քավոր է կանգնում: Մեր գյուղի «երգչուհին»  այս ընտանիքի փոքր զավակի առաջնեկն է՝ Ռաիսան: Մեր ընտանիքների մեջ եղած ջերմությունը անտարբեր չանցավ իմ ու Ռաիսայի կողքով: Մենք ընկերներ ենք, հարազատ մարդիկ, քույրեր: Հարցազրույցը վարել եմ  տան ավագ ներկայացուցչի հետ: 

-Ռայա տատիկ, պատմիր, թե ինչպես ստեղծվեց ձեր ընտանիքը: Ինչպե՞ս ծանոթացար Սեյրան պապիկի հետ: 

-Հունց կարգն ա` նենց ալ ծանոթացալ ենք: Գի՞դմ ես` հունց եմ ծանոթացել պապիկի հետ: Պապիկի, մին ալ մեր տունը իրար մոտ ա իլալ: Ես քիմ ի իրանց տոն, ինքը` մեր տոն, միասին մի թաղի խոխերք ինք, խաղմ ինք: Եդավ սկսեցինք խոսալ, 18 տարեկանմ ալ ամուսնացանք: Սեյրանը ամուսնանալուց հետո քինաց բանակ,  3 տարի ծառայեց, եկավ աշխատանքի անցավ դպրոցմ` տեխնոլոգիայի դասատու:

-Բա որ Սեյրան պապին գնաց բանակ, ո՞ւմ մոտ էիր մնում դու, իր ծնողների՞: 

-Ես մանցալ եմ կիսուրիս մոտ: Իրա, մին էլ իմ պապան պատերազմի ժամանակ են մհացել:

-Լսել եմ, որ ձեր երեխաները շատ փորձությունների միջով են անցել: Կարո՞ղ եք պատմել: 

-Վրույրիս հետ ավտովթար ա իլալ, Ծաղիկիս մատերը մնացալ ա ստանոկի տակ, սաղ ոսկորնին ջարդվել ա, բայց փառք աստծու, հիմա լավ ա: Գալուստս նախանցած տարի մահացավ, դժբախտ պատահարից:

Փորձությունները աննկատ չանցան Մանգո հոպարի կողքով: Նա` ծառայելով Օմարի սարում, կորցրեց ձեռքի 4 մատը: Պատճառը ավելի ցավալի է: Ձմեռ օրով,  ռազմի դաշտից փորձել է դուրս բերել մահացած ընկերոջը: Ցրտահարությունից կորցրել է մատերը: 

-Իսկ ե՞րբ մահացավ Սեյրան պապին: 

-Պապիս մահացել ա 2001 թվականի մարտի 1-ին, երբ ես 4 ամսական էի: Ասում են ինձ օրորելուց է մահացել: Այնքան եմ լացել, որ երգելու շնորհքն եմ ձեռք բերել,- միջամտեց թոռնիկը:

Այս փորձությունները ավարտվեցին Մանգո հոպարի երկար սպասված զավակի՝ Սեյրանի ծնունդով: 

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

-Ռաիսա, շատ եք չէ՞ սիրում ապերին,- դիմեցի փոքր Ռաիսային: 

-Անչափ շատ: Գիտես, արդեն նախընտրած երգ էլ ունի: Հենց պապիտոն լսում ա, սկսում ա թռվռալ, պարել:

-Այ բալա, Սեյրանս իրա ծնունդով մեղմացրեց կորուստները,-ասաց Ռայա տատին:

-Ինչի՞ Սեյրան, ոչ այլ անուն: 

-Որովհետև ուզում ենք պապիկի արժանի հետնորդը դառնա, փոքրիկ ընկեր Մաթևոսյան:

Ճրագը ծնվում է տան մեջ, առկայծելով ջերմություն տալիս:

Չորս նյութ, ու վե՞րջ…

Չորս նյութ, ու վե՞րջ: Ինչքան ժամանակ է` ինձ հարց եմ տալիս. «Չորս նյութ, ու վե՞րջ»: Ախր, թեմաները գալի՜ս-գնում են:

Նկատած կլինեք, որ բավական երկար ժամանակ չէի գրում: Բա չե՞ք հարցնում՝ ինչու: Ամեն անգամ վերցնում էի հեռախոսս, բացում Word ծրագիրն ու հիշում որևէ բան, որի մասին կարելի է նյութ գրել: Գրում էի սկիզբը, պահպանում ու թողնում: Հետո, երբ բացում էի նույն Word ծրագիրը, որ շարունակեմ, մի խեթ հայացք էի նետում նյութիս վրա ու այդպես կիսատ թողնելով՝ անցնում մյուսին:

Այսօր էլ, երբ հերթական անգամ կարդում էի 17.am-ի նյութերից, մտածեցի՝ գրեմ այս նյութս:

Այս նյութս գրելու պատճառներից մեկն էլ իմ խառնվածքն է: Ես, իմանալով իմ բնավորությունը, շատ զարմացա, երբ տեսա նյութերիս քանակը, որովհետև, եթե կարող եմ, ինչո՞ւ չգրեմ: Ախր, թեմաները գալիս-գնում են. ֆեյսբուքյան սխալներ, զրույց ուրվականների հետ, դառը իրականություն…

Գուցե նյութերս կարճ են ստացվում, բայց կարծում եմ՝ կարևորը ծավալի մեջ չէ: Վե՜րջ, էլ չեմ կորչի:

Anna Andreasyan

Ականջակալների մասին

Երբ տանը հիվանդ պառկած ես, էլ ինչ է մնում անելու, եթե ոչ՝ կարդալ ընկերներիդ հոդվածները և նորերը գրել: Վերջերս կարդացի ընկերուհուս՝ Անի Ավետիսյանի հոդվածը ականջակալների մասին և մտածեցի, ես էլ որոշակի բաներ ունեմ գրելու ականջակալների մասին:

Ի տարբերություն մեծամասնության, ես շատ քիչ եմ օգտագործում ականջակալներ: Իհարկե, դրանք շատ հարմարավետ են և մատչելի, առանց դրանց ֆիլմ չեմ նայում, բայց առօրյայում համարյա թե չեմ օգտագործում: Նախ, ականջներիս մասին եմ մտածում, հետո էլ երբ ականջակալներով եմ, ինձ թվում է՝ կտրվում եմ աշխարհից: Ահա մի բան կկատարվի, և ես դրա մասին չեմ իմանա: Մի տեսակ լիարժեք հաղորդակից չեմ զգում աշխարհին:

Չեմ կարող հասկանալ այն ընկերներիս, ովքեր էքսկուրսիա գնալիս՝ ճանապարհին ականջակալներով երգ են լսում: Ուրիշ է, երբ մենակ ես և ծանոթ չունես ավտոբուսի մեջ: Բայց երբ կողքիդ ընկերներդ են, կարծում եմ շատ ավելի հաճելի է նրանց հետ զրուցելը, քան ականջակալներով երգ լսելը: Չէ որ էքսկուրսիա գնալու ամենահաճելի մասը ճանապարհն է, երբ դեռ ամեն ինչ առջևում է:

Չնայած դա սովորության հարց է: Ես ուղղակի սովոր չեմ ականջակալներ կրել: