ruslan aleqsanyan

Հունձք

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Վարդավառին հաջորդեցին նորից ու նորից շարունակվող աշխատանքները: Մի պահ, երբ աշխատանքից հոգնած գլուխդ վեր ես բարձրացնում, թվում է, թե այդ աշխատանքներին վերջ չկա: Վարդավառից հետո էլ եկավ հացահատիկը հնձելու ժամանակը:

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Այրող արև, կոմբայնի խլացուցիչ ձայն և իրար հետ վեճի բռնված գյուղացիներ: Իմ ընտանիքը նույնպես մտնում է այն ընտանիքների թվի մեջ, որոնք հացահատիկ են ցանել: Մեր հողերն այդքան էլ մեծ չեն՝ իրար հետ վերցրած՝ 10 հեկտարին մոտ: Ճիշտ է՝ միշտ չէ, որ առատ բերք ենք ստանում, բայց ինչպես գյուղացիներն են ասում՝ էլածից գոհ կլինեն:

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Առաջին օրվա հունձը լավ ստացվեց, կոմբայնավարը գրեթե ավարտել էր իր աշխատանքը, սակայն մութը վրա հասավ: Գիշերն էլ անձրև եկավ և հաջորդ օրը անհնար էր հունձ անել:

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Ռուսլան Ալեքսանյանի

Երկու օր անց հունձը նորից վերսկսվեց, սակայն այդ օրն էլ չավարտվեց, քանի որ կոմբայնավարն իրեն լավ չէր զգում: Հաջորդ օրը վերջապես ավարտվեցին այդքան ձգձգվող աշխատանքները:

Դուք պիտի գնաք ու պիտի հետ վերադառնաք

Լուսանկարը՝ Լյուդվիգ Գորգիկյանի

Լուսանկարը՝ Լյուդվիգ Գորգիկյանի

Կյանքում ոչինչ չի փոխարինի դպրոցական ընկերության համ ու հոտին: Երբ ավարտեցինք, գիտակցում էի, որ սկսելու ենք պակասել, քչանալ, հեռանալ, գնալ: Ո՞ւր: Բանակ: Մենք ինքներս մեզ ամուր կապերով ենք կապել, ու տղաներին բանակ ճանապարհելը շատ դժվար գործընթաց է:

Հուլիսի 5, Էմիլենց տուն, բանակի քեֆ: Ուրախ տրամադրություն կար, պարում էինք:

-Եկե՛ք, եկե՛ք, մազերը կտրելու ժամանակն ա:

Լսվեց «Ախպերս ու ես» երգը: Էլ ի՞նչ ուրախ տրամադրության մասին էր խոսքը: Էնքան էինք հուզվել, որ Էմիլի մայրն էր մեզ հանգստացնում՝ ասելով.

-Երեխեք ջան, Աստված մեծ ա: Կարևորը՝ խաղաղություն լինի, թող Ղարաբաղ գնա:

Դասարանի երեխաներով՝ աղջիկ, տղա, կտրեցինք մազերը: Միշտ տվյալ մարդու կարևորությունը զգում ես այն ժամանակ, երբ գիտակցում ես՝ կարոտելու ես, կարոտելու ես նրա հետ կապված ամեն բան: Հիշում եմ, որ Էմիլին ասում էի․

-Էմիլ, լավ էլի, անջատիր էդ ռեփը:

Իսկ նա, միևնույնն է, մնում է մեր դասարանի ռեփերը:

Հուլիսի 6-ին ճանապարհեցինք, բայց արդեն առանց հուզվելու՝ խոսք էինք տվել: Ժամը 6-ն էր, երբ լուրը հասավ՝ Հայաստանում է ծառայելու՝ Նոյեմբերյանում: Բոլորով շտապեցինք Էմիլենց տուն ու կիսեցինք նրա մայրիկի, քույրերի ուրախությունը: Արդեն 25 օր է, ինչ ծառայում է հայոց բանակում. հանուն հայրենիքի, հանուն ընտանիքի, հանուն մեզ ու իր ապագայի: Բան չմնաց՝ 702 օր:

Մայիսը մեր դասարանի ուրախությունն է, միշտ մեզ խաբում էր, թե զինկոմիսարիատից կանչել են «պավեստկայի» համար: Վերջին մի քանի օրը բոլորին խաբել էր, թե 28-ին գնում է: 24-ին եղբայրը բանակից եկավ, 2 օր անց գնաց իր այդքան սպասված «պավեստկայի» հետևից: Սուտը ճիշտ դարձավ՝ 28-ին գնալու էր: 26-ին մկրտվեցին, իսկ 28-ի վաղ առավոտյան մյուռոնից հանվեցին: Դասարանի երեխաներով 27-ին գնացինք Մայիսենց տուն՝ բանակի քեֆին: Շատ դժվար պահ էր, երբ մտանք տուն ու առաջինը աչքիս դիպան Մայիսի մայրիկի կարմրած ու թաց աչքերը: Մայիսի մազերն էլ մենք կտրեցինք: Ուշ ժամ էր արդեն, պիտի գնայի: Մոտեցա նրան, գրկեցի.

-Սոն, լավ, հերիք ա:

-Վաղը չեմ լացի, Մայ:

Գնացի՝ Մայիսի մայրիկին գրկեմ, նոր գնամ: Լաց եղած մարդ հենց տեսնում էր, ավելի էր հուզվում:

Լուսանկարը՝ Լյուդվիգ Գորգիկյանի

Լուսանկարը՝ Լյուդվիգ Գորգիկյանի

Հուլիսի 28-ի առավոտյան էլ Մայիսին ճանապարհեցինք: Գրկախառնություններ, սրտանց ասվող խոսքեր՝ Աստված քեզ հետ:

Երեկոյան լուրը հասավ՝ Ղարաբաղ էր ընկել: Այստեղ հիշենք Էմիլի մոր խոսքերը. «Թող Ղարաբաղ ծառայի, կարևորը՝ խաղաղություն լինի»:

Հ. Գ. Ես շատ կուզենայի, որ մեր երկրում հիմա խաղաղություն լիներ, իսկ բանակ ունենալու կարիք ընդհանրապես չունենայինք: Բայց մեր երկիրը սա է, ու մեր տղերքը պիտի գնան ու պիտի հետ վերադառնան:

Ani avetisyan

Մեզ հերոսներ են պետք

Դա երևի մեր մեղքը չէ։ Մենք ոչ մի սխալ թույլ չենք տվել, ուղղակի ժամանակները փոխվում են, ու փոխվում ենք մենք էլ։ Դա հաստատ կապ չունի ո՛չ որևէ մեկիս մասնագիտության կամ նախասիրությունների, ո՛չ աշխարհագրական դիրքի ու ո՛չ էլ ֆիզիկական կամ հոգեկան վիճակի հետ։ Ուղղակի այդպես է, և վերջ։

Նրա մասին վերջերս բոլորն են մտածում՝ գրողները, լրագրողները, ֆիլմեր-մուլտֆիլմեր նկարողները, նրանք, ովքեր կյանքում ինչ-որ փոփոխության, շարժման ու մոտիվացիայի կարիք ունեն, անգամ նրանք, ում կյանքն ու աշխատանքը նորագույն տեխնոլոգիաների հետ է կապված։

Այսօր բոլորը նրա կարիքն ունեն։ Ու գիտե՞ք, ամենևին էլ կարևոր չէ, թե ինչ է նրա անունը, մազերը երկա՞ր են, կա՞րճ, թե՞ ընդհանրապես մազեր չունի։ Նա բարձրահասակ է կամ ցածրահասակ, խելացի է կամ՝ ոչ։ Երևի գեղեցիկ է, բայց դա էլ այս պատմության մեջ ամենակարևորը չէ։ Նա ընկերներ չունի, կամ, գուցե, ունի, չգիտեմ։ Էական էլ չէ։

Նա միայն իր ներկայությամբ, անգամ բացակայությամբ մեզ գրելու, նկարելու ու լուսանկարելու ուժ է տալիս։ Թեմա, գաղափար։ Թվում է, թե առանց նրա էլ մենք ամեն ինչից գլուխ կհանենք, բայց ոչ։ Չէ՞ որ նրանով էր Մաթևոսյանը՝ Մաթևոսյան։ Չէ՞ որ առանց նրա աշխարհի գրեթե բոլոր լուսանկարները դատարկ ուղղանկյուններ կլինեն միայն։ Չէ՞ որ առանց նրա կիսատ կլիներ այն աշխարհը, կյանքը, որի մասին Փելեշյանի ֆիլմերն են։ Առանց նրա ու նրա օրինակն ունենալու ոչ մի լրագրող չի կարող պատկերել այն, ինչն իսկապես պետք է մարդկանց։

Իսկ մարդուն իր իսկ տեսքով հերոսներ են պետք։ Չէ, հասկացեք, խոսքս Բեթմենի, Շերլոկի կամ պատմության գրքերից մեզ ծանոթ հերոսների մասին չէ։ Մեզ իսկական, հասարակ, բայց յուրահատուկ հերոսներ են պետք։ Մեկը, ով մարդուն ապրել կներշնչի, մեկը, ում օրինակով մարդն ավելի ուշադիր կլինի իր շրջապատի, նրա խնդիրների, ձախողումների ու հաջողությունների նկատմամբ։

Հուլիսի սկզբին՝ մեկ ամբողջ շաբաթ ամառային դպրոցում լրագրության մեջ նորագույն տեխնոլոգիաների ներառման մասին էինք խոսում, սովորում ծրագրեր, որոնց միջոցով սովորական հոդվածը աչքի և ուղեղի համար ավելի հաճելի կլինի, սովորում էինք սովորական լուսանկարը կենդանացնել, դարձնել, այսպես կոչված, «ինտերակտիվ» լուսանկար։ Սովորում էինք բոլոր համակարգչային ծրագրերն, ու, երբ թվում է, թե արդեն ամեն բան ունենք լավ լրագրող լինելու համար, հասկանում ենք, որ չկա ամենակարևորը։ Չէ՞ որ մեզ հերոսներ են պետք։ Իրական, իսկական հերոսներ։ Նրանք, ում մասին կարող ենք պատմել։ Նրանք, առանց որոնց լրագրությունը այդքան ազդեցիկ չի կարող լինել։ Առանց որոնց ընթերցողի համար հետաքրքիր ոչինչ չի լինի։

Նույն դասընթացի ընթացքում պատահաբար Լևոն Քալանթարին հանդիպեցինք, կիսվեցինք մեդիա ճամբարից ստացած տպավորություններով, նորից Փելեշյանից խոսեցինք, նրա ֆիլմերից, գրքից։ Ասում էր՝ նրա նման մարդու գրքերը պիտի հազարավոր օրինակներով տպվեին, փոխարենը՝ սիմվոլիկ ինչ-որ քանակ… Իսկ մեզ հերոսներ են պետք։ Մեզ մեր կողքին ապրող մարդիկ են պետք՝ իրենց կյանքով, գործերով։

seda mkhitaryan

Բա մենք ո՞նց ենք արել

Մինչ Արարատյան դաշտի բնակիչները բողոքում են սաստիկ շոգից ու կիզիչ արևից, Լոռիում երկու օր է՝ անձրևներ են, ամպրոպի ու կայծակի պակաս նույնպես չկա։ Այդ անպակաս կայծակի հետևանքով գյուղում քանի օր է՝ նորմալ էլեկտրականություն չկա: Այն լինում է մի երկու ժամով, այն էլ առավոտյան վաղ, երբ քնած ենք լինում ու մեր՝ իմ ու քույրերիս հեռախոսների մարտկոցները միշտ նստած են մնում։ Էլեկտրականության բացակայությունն իրենից ենթադրում է համացանցի բացակայություն, իսկ դրա բացակայությունն էլ զրկում է մեզ սոցիալական ցանցեր մուտք գործելու հնարավորությունից: Այդ փաստը ծնում է բողոքների անվերջանալի շարան, որոնք արտահայտվում են մեր կողմից, և որոնց ի պատասխան՝ մայրս սկսում է հիշել իր դպրոցական տարիները, երբ ոչ լույս կար, ոչ գազ, երբ իրենք դասերը ստիպված պատրաստում էին մոմի կամ լամպի լույսի տակ, երբ իրենց շորերը արդուկելու համար ստիպված սպասում էին մի քանի ժամ, իսկ հեռուստացույց դիտելը իսկական տոն էր: Իսկ մենք բողոքում ենք համացանցի մի քանի ժամ բացակայությունից, հեռախոսների անջատված լինելուց և նման այլ մանր բաներից, որոնք տևելու են առավելագույնը մի օր կամ ավելի քիչ, իսկ այն ժամանակ նրանք անգամ չգիտեին՝ այդ խավարը մի օր վերջանալո՞ւ է, թե՞ ոչ։ Ու մայրս միշտ կրկնում է.

-Բա մենք ո՞նց ենք արել…

nina arsutamyan portret

Արամը

Մանկուց սիրել եմ տղաների հետ խաղալ, տղաների հետ շփվել: Գիտե՞ք՝ ինչու, քանի որ տղաները քեզ ավելի լավ են հասկանում, քան աղջիկները (դե, իհարկե, բացառություններ կան):

Երևի կարդացել եք իմ նախորդ հոդվածը ճամբարի մասին: «Digicamp»-ը տարբերվեց ինձ համար: Մի օրում կարողացա գտնել իմ մոտ ընկերուհուն՝ Արմինեին: Իսկ երրորդ օրն արդեն կարողացա գտնել ինձ համար հարազատ մի մարդու՝ Արամին: Արամը 14 տարեկան է, ծնվել է Երևանում, շատ է հետաքրքրվում ծրագրավորմամբ: Արամից անգամ հարցազրույց են վերցրել այդ թեմայով:
Ինչպես մնացած երեխաները, այնպես էլ Արամը ուներ իր նախագիծը, ավելի ճիշտ՝ նախագծերը՝ «Խելացի լույս» և «Խոսող գազ»: «Խելացի լույս» համակարգը հեռախոսի ծրագրային ապահովման միջոցով անջատում կամ միացնում է էլեկտրականությունը: Իսկ «Խոսող գազ» գաղափարի նպատակն է՝ կանխել գազի արտահոսքը: Սարքը գազի արտահոսքի դեպքում ձայնային ազդանշան է արձակում: Եթե սարքից օգտվողը գազի արտահոսքի դեպքում 5 վայրկյանում չի անջատում գազի մուտքը, ապա բնակչին ուղարկվում է արտահոսքի մասին հաղորդագրություն: Նրա նախագծերն են հաղթել եզրափակչում՝ գրավել առաջին հորիզոնականը:
Անկեղծ կասեմ: Երբ սկզբից նա գնաց իր նախագիծը ներկայացնելու, առաջին իսկ հայացքից շատ հավանեցի դրանք:
Դե, հետո շատ մտերմացանք: Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ Արամն ու իր ընկերը փորձում էին մողեսով վախեցնել ինձ: Այնտեղի մոծակներն անտանելի էին. այնքան էին խայթել, որ ոտքերս ուռել էին, և ես մի կերպ էի շարժվում: Պետք է գնայինք արշավի դեպի մի լքված եկեղեցի, որը շատ հեռու էր: Ու պետք է հաղթահարեինք սարը: Բարձրանալը հեշտ էր, խնդիրը իջնելն էր: Արամը եկավ, օգնեց ինձ, և միասին իջանք: Երբ տխուր էի, Արամն առաջին մարդն էր, որ մոտենում էր, հարցնում՝ ինչ է պատահել, ինչու եմ տխրել:

Հիմա լայն ժպտում եմ, բայց աչքերիս մեջ թախիծ կա, քանի որ կռվել ենք մի նկարի պատճառով:
Երբ իրար հետ զրուցում ենք, միշտ շեշտում եմ՝ դու ուրիշ ես: Գիտեք՝ ես նրանից երկու տարի մեծ եմ:
Է՜հ, կարոտել եմ նրան: Շատ եմ կարոտել:

hovhannes ghulijanyan

«Թամբալության» արդարացում

Ու՜ֆ, սենց էլ բան կլինի, ոչ մի գործ չկա անելու։

Երևի հասկացաք, որ էլի պարապ եմ մնացել ու սկսել եմ մտածել։

Չէ, իրականում գործ շատ կա, ուղղակի հավես չկա։ Մի փոքր էլ մտածեցի՝ փորձեցի հիշել, թե նախկինում ինչպես էի տրամադրվում ու գործ անում, իսկ հիմա՝ ոչ:

Խնդիրը բոլորովին այն չէ, որ ես հոգնած եմ, այլ այն, որ երկար եմ պլանավորում ու մտածում ինչ-որ բան անելու մասին: Օրինակ, երբ մտածում եմ գնալ ֆուտբոլ խաղալու ու միանգամից գնում եմ, ինքնըստինքյան թիմն էլ է ձևավորվում, բայց, երբ մտածեմ՝ ում զանգեմ և հերթով բոլորին կանչեմ, արդյունքում ոգևորությունս կկորչի։ Կամ էլ գրելը. մտածելուց անմիջապես հետո սկսում եմ գրել, թե չէ էլի նյութ գրելու ճգնաժամ կսկսի։

Ոչինչ չանելու պատճառ կարող է լինել նաև այն, որ սկսում եմ մի քանի գործ միաժամանակ, և արդյունքում ոչ մեկն էլ չեմ կարողանում ավարտին հասցնել:

Արդարանալ միշտ  կարելի է, բայց դրանից օգուտ կա՞:

shushan stepanyan portret

«Կապույտ աղջկա» որոնումներում

Երկու տաղանդավոր ընկեր ունեմ և ուզում եմ նրանց մասին պատմել: Ես նրանցից շատ եմ հավատում իրենց ուժերին ու միշտ ասում եմ, որ մեծ հաջողություններ են ունենալու:

Ընկերներս՝ Աշոտն ու Հայկը, վերջերս ստեղծել են իրենց «ՆէԲլու» երաժշտական խումբը ու արդեն հեղինակային մի քանի երգ ունեն, ինչպես նաև տարբեր երգերի cover-ներ: Հարցազրույց «ՆէԲլու» խմբի անդամներ Հայկի ու Աշոտի հետ:

-Ե՞րբ ստեղծվեց խումբը:

-Մեր խումբը ստեղծվեց մոտ երեք ամիս առաջ: Ինքներս էլ չէինք մտադրվել, որ ինչ-որ մի կոնկրետ օր խումբ պիտի ստեղծվի:

-Ի՞նչը կարող է ստեղծագործական ներշնչանք լինել երկուսիդ համար՝ նոր երգ կամ երաժշտություն գրելիս:

-Շատ տարբեր բաներ: Օրինակ՝ կարող է մեկին հիշենք, մի ինչ-որ դեպք կատարվի, թեկուզ և մեզ հետ չառնչվող, բայց մեզ հետաքրքրի, ու սկսենք ստեղծագործել:

-Ի՞նչ թեմատիկայով եք հիմնականում ստեղծագործում:

-Հիմնականում մեր երգերը սիրային են, բայց ամբողջովին ստեղծագործել զուտ այդ թեմայով չարժե: Դրա մեջ էլ փորձում ենք ռոմանտիկայից բացի՝ կյանքի փիլիսոփայություն մտցնել, իրական ասելիք: Մեր երգերը, որոնք մենք ենք գրել ու գործիքավորել, հիմնված են իրական դեպքերի վրա: Դե, cover-ներ էլ ենք անում տարբեր երգերի:

-Ինչո՞ւ հենց «ՆէԲլու»:

-Մեր երգերը, ինչպես արդեն նշեցինք, հիմնականում սիրային են, խումբն էլ ինչ-որ ձևով պետք է համապատասխաներ երգերի թեմատիկային: Մեր երազած աղջկա կերպարը կապույտ աղջկա կերպարն է, որը շատ անգամ շեշտվել է գրականության մեջ: «Նէ»-ն աղջիկն է (բառն արևմտահայերենում է գործածավել և նշանակակում է նա՝ she), իսկ «Բլու»-ն՝ կապույտը: Խումբն էլ, կարելի է ասել, կապույտ աղջիկն է, կապո՜ւյտ աղջիկը՝ մեզ համար իդեալ համարվող:

-Ինչպե՞ս եք պատկերացնում ապագան և «ՆեԲլու»-ն:

-Շո՛ւշ, եթե անկեղծ՝ չենք պատկերացնում: Մեր խմբի զարգացման ընթացքը, հետոն իրոք մեզ համար աղոտ է: Շատ անելիքներ ունենք, շատ բաներ ենք մտածում անել, ուղղակի ապագայի մասին դեռ չենք մտածել: Ճիշտ կլինի, որ դեռևս մեր ներկան հստակ լինի՝ որպես խումբ: Գուցե դա նաև նրանից է, որ մենք գործիքներ չունենք: Դե, երկու կիթառով երգը լավ որակով չի լինի, երաժշտությունը այն հնչեղությունը չի ունենա, որը լինում է տարբեր գործիքների դեպքում: Հուսանք, ամեն ինչն էլ հերթով կլինի:

-Ի՞նչ անելիքներ ունեք ներկայում:

-Նրանց, ովքեր հասցրել սիրել մեր երգերը, ասենք, որ պատրաստվում ենք երկու երգի cover տարբերակ ներկայացնել, որոնցից մեկը X-Road-ի «Թող ծարավեմ»-ն է լինելու:

Ասեմ նաև, որ ընկերներս երկուսն էլ նախընտրել են ծրագրավորումը: Կյանքում չեն երազել երաժիշտ դառնալու մասին: Պարզապես իրենց սիրած զբաղմունքը վերածել են ավելի սիրելի գործի: Իսկ ես նրանց երգերից շատ սիրում եմ «Կապույտին»-ը և ուզում եմ, որ ստեղծագործական շատ վերելքներ ունենան:

Լուսանկարը՝ Լաուրա Մանուկյանի

Երեւան. տոթ կեսօր

milena sedrakyan

Ձմեռ, կարոտել եմ քեզ

Չէ, չմտածեք, թե ամառ է, դրա համար եմ ասում, որ կարոտել եմ ձմռան շունչն ու հաճելի ցուրտը: Ես միշտ էլ սիրել եմ այդ եղանակը ու տանել չեմ կարողանում ամռան անհարմար ու տհաճ շոգն ու անհավեսությունը:

Շոգից թմրում ես, թուլանում, անհավես դառնում ու տրամադրությունդ ընկնում է՝ ջերմաստիճանին հակառակ: Ձմռան սառնությունը սթափեցնող է, ձմռան մեջ սեր կա, և վերջապես՝ ձմռանը այնքան շատ են գրկախառնություններն ու համբույները թանկ ու հարազատ մարդկանցից, իսկ հիմա չգիտեմ էլ՝ ինչ անեմ, որ չգրկեն ու չբազմապատկեն շոգի տհաճությունը:

Բոլորն անհավես են ու անտրամադիր, շոգը գորշացրել է կյանքի գույները, իսկ ձյան ճերմակությունից աչքերդ բացվում են: Հա, ձմռանը ցուրտ է, բայց ցրտի դեմ կան միջոցներ: Մրսո՞ւմ ես՝ տաք հագնվիր, իսկ հիմա հակառակ գործողության դեպքում առանձնապես տարբերություն չենք զգում:

Լավ, լավ, արի չբողոքենք ու փորձենք փնտրել ամռան առավելությունները: Մարդիկ քիչ են գումար ծախսում, մրսկանները չեն մրսում, ամեն դեպքում՝ հարազատներիս գրկախառնությունները հաճելի են, ամենալավը՝ ամառը վերջանում է, ու շուտով ձմեռ է:

Ձմե՛ռ, կարոտել եմ, հետ արի:

mariam grigoryan

Արդի խնդիրները

Մի քանի օր առաջ կարդացի մի նորություն, որը մտքիցս դուրս չի գալիս. Իսրայելում քրիստոնյան սպանել է սեփական դստերը` մուսուլմանի սիրելու պատճառով: Այս լուրը ինձ շատ մտածելու տեղիք տվեց: Երբեք չեմ հասկանա, թե ինչու են մարդիկ անիմաստ խտրականություններ դնում իրենց առաջ, ապրում անհիմն կարծրատիպերով, որոնցով բարդացնում են իրենց կյանքը: Շատ ուրախ եմ, որ աստիճանաբար վերանում են այնպիսի հասկացողությունները, ինչպիսիք են ռասիզմը կամ սեքսիզմը, սակայն դեռ կա մարդկանց այնպիսի հատված, որը մտածում է ինչպես միջնադարյան մարդը: Ես ինքս ճանաչում եմ շատերին, ովքեր խուսափում են սևամորթներից: Այո, սևամորթները ստրուկ են եղել իրենց մաշկի գույնի պատճառով, շատ են աշխատել, բայց աշխատանքը գեղեցկացնում է մարդուն, չէ՞: Հատկապես հայ հասարակության մեջ առկա են սեռական խտրականությունները: Հասարակությունը սահմանափակումներ է դնում անհատի առջև, թե ինչպիսին պետք է լինի տղան, ինչպիսին պետք է լինի աղջիկը, ինչպես պետք է նա պահի իրեն: Դրանք դառնում են կոմպլեքսների պատճառ, մանկուց մարդիկ համարձակութուն չեն ունենում բացահայտելու իրենց «ես»-ը, ձուլվում են հասարակությանը: Իսկ ովքեր էլ ցուցաբերում են համարձակություն՝ ողջ կյանքի ընթացքում արժանանում են քարկոծման և քննադատությունների:

Նույնն անում է ներկայիս կրթական համակարգը: Չեք կարծո՞ւմ, որ այն մի քիչ հնացել է: Կան շատ երկրներ, որտեղ չկան գնահատականներ, որ աշակերտների մոտ չհասունանա այն գաղափարը, որ ինչ-որ մեկը իրենցից լավն է: Կամ, եթե աշակերտը չի ցանկանում գնալ գրատախտակի մոտ, ուսուցիչը իրավունք չունի նրան ստիպելու: Այն երեխաներին, ովքեր ի ծնե ունեն տաղանդ և սեր դեպի արվեստը, ստիպում են անգիր սովորել թեորեմները և բանաձևերը: Դպրոցներում չի խրախուսվում ունենալ սեփական կարծիք, աշակերտներին ստիպում են մտածել հասարակության մեջ արմատացած կարծրատիպերով:

Մենք հայերս միշտ հպարտանում ենք, որ հայ ենք: Այո, հպարտանալու շատ տեղ ունենք, բայց շատ մեծ թերություններ էլ ունենք: Թերությունների վերացումը պետք է սկսել նոր սերնդից` որակյալ կրթությամբ և դաստիարակությամբ: Ասեմ, որ ամեն րոպե ավագ սերնդից լսելը՝ «Օֆ, էս ինչ սերունդ ա մեծանում» արտահայտությունը, հեչ մոտիվացնող չէ: Ի վերջո, պետք է հասկանալ, որ ժամանակի ընթացքում փոխվում է ամեն ինչ, ինչպես նաև մարդկանց պատկերացումները տարբեր հարցերի շուրջը: Նույնիսկ, եթե չխոսենք սերունդների մասին, այլ անհատի, մարդը նույնպես, կյանքի տարբեր փուլերի հասնելով, փոխվում է: Փոխվում է նրա ճաշակը, վերաբերմունքը այս կամ այն հարցի նկատմամբ, մտածելակերպը, հետաքրքրությունները:

Անգլերենի դասերից մեկի ժամանակ հերթական բանավեճի թեմա դարձան հեռախոսները և ինտերնետը: Ուսուցչուհին պատմում էր, թե ինչ լավ էր իրենց ժամանակ, չկային հեռախոսները, չկար ինտերնետը: Ես կարծում եմ, որ այդ ամենը այնքան վատ չէ, ինչքան բոլորը կարծում են: Համացանցի միջոցով մենք կապ ենք պաշտպանում մեր երկրի սահմաններից դուրս գտնվող մարդկանց հետ: Ծանոթանում ենք նրանց ապրելակերպին, մշակույթին և մտածելակերպին, որն այդքան տարբերվում է: Վերջին մի քանի տարում կատարվել են ավելի շատ հայտագործություններ, քան 20-րդ դարում: Համացանցը և տեխնիկան ամենակարևորներից են, և եթե մարդկանց որոշ մասը չի կարողանում ճիշտ օգտվել և օգուտ քաղել այդ ամենից, դա ամենևին չի նշանակում, որ դրանք չարիք են: