Anush abrahamyan

Աշնան ապտակ

-Աշունը դեռ չէր ավարտվել, բայց անսպասելի ցրտերը վրա հասան, դրա հետ մեկտեղ էլ առաջին ձյունը դրեց: Գյուղացու հոգսը միայն սարից անասուններին բերելն էր, որը առաջին ձյան դնելու հետ մեկտեղ դժվարացավ:

Գյուղի հերթական ցուրտ առավոտն էր: Արթնացա ու տեսա, որ գյուղը ճերմակին ա տվել: Ինքս իմ վրա մի լավ բարկացա ՝ ինչի շուտ չեմ բերել անասուններին սարից: Ախր, հարևան Մեսրոպը երեք օր առաջ էր բերել իր անասուններին, հլա մի բան էլ խնդրել էր, որ հետը գնամ: Բայց ո՞ւր գնայի, տան միակ տղամարդը ես էի, մեծ ախպերս ու հերս անցած տարի էին մեռել: Ախպորս կնոջ, երեք երեխի, ծեր մորս՝ Ազնիվի հոգսը ուսերիս էր մնացել: Մեսրոպի գնալու օրը ես ախպորս մեծ տղու՝ տասնչորս տարեկան Սուրիկի հետ հանդից բերած խոտն էի տեղավորում հացատան տանիքին, որ հենց անասուններին բերեմ, գործս էլ չծանրանա:

Որ էդ առավոտ տեսա ձյուն ա եկել, արագ վերցրի մի երկու տաք շոր, մի երկու օրվա ուտելիք ու ասի՝ գնում եմ անասունը սարից բերեմ: Մերս բա՝ տղա ջան, մենակ մի գնա, սպասի էս երկու օրն էլ, ձյունը հալվի, հովիվները սարից կբերեն: Ես բա՝ չէ: Ողորմած հորս բնավորությունն էր վրաս, մի բան որ ասի, էլ տեր չի փրկի, պիտի անեմ: Մերս տեսավ, որ ինձ հետ չի համոզի, ախպորս մեծ տղուն դրեց հետս: Բա՝ գոնե երկուսով գնացեք:

Էդ առավոտ կանուխ ոտով ճամփա ընկանք: Ճանապարհի կեսն էլ չէինք անցել, երբ տեսա, որ էս երեխեն հազիվ ա հասնում ինձ: Հիմա, դե, տասնչորս տարեկան երեխա, վրան բարկանաս՝ էն չի, ստիպես քայլի՝ մեղք ա: Մենք էլ դեռ գետ ունենք կտրել անցնելու, գոնե լուսով հասնենք, հա: Մեկի տանը կքնենք, առավոտը կգնանք: Վերջը խիղճս տանջեց, ասի՝ լավ, արի մի քիչ հանգստանանք ու մի կտոր հաց ուտենք: Մեծ քարերից մեկի վրայի ձյունը ձեռքով մաքրեցինք ու դողալով սկսեցինք հաց ուտել: Քիչ էլ անցավ, ու անսպասելի սկսեց ձյուն գալ: Արագ հավաքվեցինք ու սկսեցինք քայլել: Հիմա սիրտս վախ ա ընկել, էս անաստված ձյունը քանի գնում շատանում ա, դրա հետ մեկտեղ՝ մեր քայլերը դանդաղում են: Աշնան օրն էլ ի՞նչ օր ա, աչքդ թարթեցիր՝ մթնեց: Քայլում եմ ինձ ու իրան ռիսկ տալու համար ասում, որ հեսա կհասնենք յայլայի տներն ու չենք շարունակի քայլել: Քայլում ու մտածում եմ՝ հիմա մերս ոնց ա վախեցել: Ամուսինն ու տղեն սարի ճամփին մեռան, հիմա էլ կրտսեր տղեն:

Մի քիչ էր քայլեցինք, հասանք խորը ձորի մոտ, որ գիլու ձոր էին ասում: Հիմա ուշադիր նայում եմ, հանկարծ էս օրվա հետ մի անիրավ կենդանի չպատահի:

Ոնց նայեցի՝ ձորը դատարկ էր, ասի՝ լավ ա, շուտ կանցնենք, մի ժամից արդեն հաստատ տուն կպատահի: Շարունակեցինք գնալ: Հիմա ինձ ու ինձ սրտնեղում եմ՝ էս անտեր ձյունը հիմա՞ պիտի գար, ու հիմա՞ պիտի ես ճամփա ընկնեի: Բա որ գել պատահի, ես հեչ, բա էս երեխեն: Շատ չէր անցել, երբ Սուրենս վախից գոռաց՝ գելը: Ես էլ ինձ միանգամից կորցրի, ասի՝ վերջ, մեռանք: Հույս չկա:

Շրջվեցի, ասի՝ տեսնեմ, որ կողմից ա վրա տվել ու քանի հատ են: Հլա չէի հասցրել էդ սպիտակի մեջ բացի Սուրենից ուրիշ բան տեսնել, երբ էս կենդանին հասավ ու քսմսվեց ոտքերիս: Սիրտս հանգստացավ: Մեր հին ծանոթ Արծրուն պապի (ով դեռ յայլայում էր) շունն էր՝ Չուկմանը: Մի լավ ուրախացա, որ համ փորձանքից պրծանք, համ սպասվածից շուտ հասանք տներին: Գնացինք Արծրուն պապին հյուր ու գիշերն էլ մնացինք էնտեղ: Առավոտը հանգիստ խղճով շարունակեցինք մեր ճամփան ու անասուններին անփորձանք բերինք հասցրինք: Էդ երեկո վառարանի կողքին նստած, տաք կաթի բաժակը ձեռքին՝ Սուրենը ծիծաղելով պատմում էր՝ ոնց էր շնից էդքան վախեցել:

-Սարո պապ, իսկ դրանից հետո էլ ձյունով գնացի՞ր սար:

-Չէ, էդ առաջին ու վերջին անգամն էր: