Ամենօրյա կյանք խորագրի արխիվներ

Մոշի հետեւից

aniharutyunyanarm

Գյուղում հենց այնպես ոչինչ չեն սիրում

- Էս ձմեռը չեմ սիրում, էլի, – հայտարարեց Գևորգը, ու օղի թորելու սարքի մոտ հավաքված ընկերները հավասար շարժումով բարձրացրին գլուխները, զարմացած նայեցին մեկ Գևորգին, մեկ իրար։ Գևորգը, որ վերջին 6 տարում միայն ձմռան իշխանությունն էր ընդունում, հիմա հանկարծ հայտարարում է, որ չի սիրում։

Չսպասեց, որ ընկերները հայացքները բառեր դարձնեն ու առանց այդ էլ բոլորի համար հասկանալի հարցը տան՝ քեզ ի՞նչ եղավ, էդ ինչի՞։ Շարունակեց այնպիսի տոնով, որ թվաց՝ քիչ առաջվա հայտարարության հետ ասելիքն ընդհանրապես կապ չունի.

- Երեկ տղես էր զանգել։ Ասեց՝ չեն գալու էս տարի ձմեռը. գործը շատ ա։

Նույն հավասար շարժումով, ամեն ինչ հասկացածի հոգոցով ընկերները շարունակեցին իրենց գործը. մեկը կրակին էր հետևում, մյուսը օղու աստիճանն էր չափում, երրորդն էլ «զակուսկին» էր շարում սեղանին։ Գևորգը շարունակում էր ծխել ու չսիրել ձմեռը։

Առհասարակ գյուղում ոչ ոք հենց այնպես, ուղղակի իր կամքով ինչ-որ եղանակ չի սիրում։ Ամեն ինչ կապված է եղանակի բերած խնդիրների ու չբերած պտուղների հետ։ Մարդիկ հիմնականում սիրում են գարունը, որովհետև այստեղ գարունը միայն գեղեցիկ խոսքերով չէ, որ ասոցացվում է հույսի հետ: Գյուղացիների համար յուրաքանչյուր գարուն այգիների ծաղկման, հողի բերրիության ու ցրտահարված ծառեր չտեսնելու հույս է:

Ամառն ինչպե՞ս սիրես, երբ դաշտում գործ անելիս պատսպարվելու տեղ չկա, մի ծառ է, այն էլ մի քանի րոպեով սուրճ խմելու համար: Ամառն այնքան էլ չեն սիրում, որովհետև գյուղում սկսում են ապրել այլ ժամային գրաֆիկով. արթնանում են լույսը չբացված` մի քիչ հովին դաշտ գնալու, որ հասցնեն մինչև կեսօր գործն առաջ գցել: Կեսօրից հետո անհնար է. փողոցներում մարդ չես գտնի, բոլորը լրացնում են քունն ու սպասում երեկոյան հովին: Ամառը չեն սիրում երկար օրերի համար, որովհետև որքան ուշ է մթնում, այնքան շատ են գործ անում: Բայց ամառը նաև երբեմն սիրում են. տունը տաքացնելու մասին չեն մտածում, կոմունալները շատ չեն, ու տղամարդիկ ամեն օր ստիպված չեն վառարանի մոխիրը թափել:

Աշնանը գործը որքան շատ է լինում, մարդիկ այնքան գոհ են. չէ՞ որ նշանակում է` բերքն առատ է: Պատրաստ են առանց հանգստի հավաքել դաշտերից, պահածոյացնել, առավոտ կանուխ շուկա գնալ` դատարկ մեքենայով վերադառնալու հույսով: Աշունը սիրում են, երբ ամեն ինչ ըստ ցանկության է դասավորվում, ու մարդիկ պատրաստվում են ձմռանը` վաստակած հանգստին: Պատրաստվում ու վառելիք են գնում, խոպանից տղաներին ու թոռներին են սպասում, ու ձմեռը չեն սիրում, եթե նրանք որոշում են չգալ…

Seroj zinvor

Մեկ ամիս բանակից հետո

Բարև, գիտե՞ս, էս անգամ էնպես անսովոր ա: Միշտ նյութ որ գրելուց եմ եղել, չէ ավելի ճիշտ կներես, միշտ չէ, վերջին երկու անգամը, ծառայության ընթացքում, միշտ գրել եմ արձակուրդիս ու չգիտեմ ինչի վերջին օրը, վերջին պահին ու արագ, շտապելով, որպեսզի կիսատ չմնար, բացառությամբ «27. 09. 2020թ., Արցախ» նյութը, որը ոնց հասկացաք, բավականին երկար էր, ու դրա համար այն սկսել էի հենց արձակուրդիս առաջին օրվանից: Այս անգամ արձակուրդ չէ: Հա, ի դեպ, եթե ընթերցողների մեջ կան մարդիկ, ովքեր կարդացել են իմ նյութերը կամ տեսել ֆոտոները ու ինձ ճանաչում են՝ ասեմ, որ ես վերադարձել եմ, ավարտել եմ ծառայությունս, ու դու հաճախակի կտեսնես թե նոր նյութեր, թե ֆոտոներ իմ ստորագրությամբ:

Հիմա պատմեմ մի քիչ իմ մասին, թե ոնց է ընթանում կյանքս, ինչ կա: Սկսեմ հոդվածներ գրելուց, որը  ոնց որ առաջին անգամ լինի կյանքումս, անծանոթ ստեղնաշար, բայց իրականում այն մեծաքանակ նյութերը, որ նախկինում գրել եմ, գրել եմ նույն ստեղնաշարով ու միտքս հեշտությամբ էի շարադրում, դժվար կապակցվող բաներ չկային, ինչպես հիմա է: Բայց ասեմ, հաճելի է, ոնց որ սկսնակ լինես ու պայքարես ամեն խոսքի հետ, որպեսզի լավագույնս արտահայտես մտքերդ:

Երեկ լրացավ մեկ ամիսը, որ ես արդեն իմ ընտանիքի հետ եմ, իմ տանն եմ, իմ սենյակում: Արդեն մեկ ամիս է, ինչ քնելուց առաջ հեռախոսս հանգիստ դնում եմ լիցքավորման և արթնանում հանգիստ, առանց մտածելու, որ  քնած ժամանակ ուրիշը կարող է վերցնել: Գիշերը ֆիլմ եմ նայում, գծագրում հատակագծեր, լոգոներ, մշակում ֆոտոներ և նաև այս պահին այս ուշ ժամին գրում այս նյութը` չմտածելով անգամ, որ քուն հրաման է, ու որևէ սպա չի գա ասի` ինչի՞ քնած չես: Բայց դե առաջին 15 օրը, անկախ իմ քնելու ժամից, վեցն անց տասնհինգ արթնանում էի՝ տեսնում անաղմուկ սենյակ, պատից միացված հեռախոսս, տանն առավոտյան հանգստությունն ու մեկ ուրիշ հաճույքով վայելում այդ երկար սպասված պահը:

Մի քանի օրից կգամ Երևան էլի, ավելի ճիշտ, մշտական կտեղափոխվեմ թե ապրելու, թե մնացած երկու տարին համալսարանը շարունակելու:

Երբ մի քանի օր առաջ Բաղանիսից եկա Երևան, կարծես թե առաջին անգամ էի քաղաքում, բայց գիտեի, որ շենքի հետևում սուպերմարկետն է, որտեղից միշտ գնումներ էի անում տուն գնալուց առաջ: Նույն կերպ համալսարանը: Ես հիմա երրորդ կուրս եմ՝ գնալու եմ դասի ուրիշ համակուրսեցիների հետ: Դեռ չեմ ճանաչում ոչ մեկին, և էլի կարծես առաջին անգամ եմ ուսանող: Իրականում ես երկու տարի սովորել եմ այդտեղ՝ Ճարտարապետության և Շինարարության Հայաստանի Ազգային Համալսարանում, համալսարան, որը կստիպի էլի քաղաքի անցորդներին շեղել ուշադրությունը դեպի իմ կողմը, իմ ձեռքի գծագրերի ու մեծ գծագրական տախտակի պատճառով, ու արդեն սեպտեմբերյան ոճով, ինչպես միշտ, ծննդյանս օրով, էլի համալսարան սեպտեմբերի 1-ին:

Արդեն քսաներկու տարեկան եմ դառնում, բայց դե վերջին երկու ծննդյանս օրը անմոռանալի էին ինձ համար: Առաջինը մարտավարամասնագիտական դասերին սողեսող ցեխերի մեջ, իսկ երկրորդը` 148 մարտական դիրքում գիշերը, դիրքում կանգնած ժամանակ, տղաների հաճելի անակնկալը. վաֆլիի վրա լցրած սուրճի ու խտացրած կաթի միջոցով ստացված շոկոլադե տորթը:

Լավ ամիս է սեպտեմբերը: Չգիտեմ ինչու, միշտ լավ հիշողություններ են եղել սեպտեմբերի հետ կապված. թե որպես աշնան ամիս,  որն իմ սիրած եղանակն է տարվա, թե որպես արձակուրդներից հետո նոր կյանք մտնելու ու սկսելու ամիս, և ինչու չէ, նաև ծննդյանս օրվա պատճառով: Բայց 2020թ.-ի սեպտեմբերի 27-ը կստիպի ամեն ամիս այդ օրը  լրջանալ, քարանալ, հիշել, փշաքաղվելով հիշել, թե ինչպես առավոտյան սկսեց այդ արյունալի պատերազմը: Փակել աչքերը, ևս մեկ անգամ շնորհակալություն հայտնել Աստծուն, որ ես կամ, և շարունակել ապրել, ոնց որ մնացած մարդիկ, այդ ամենը չմոռանալով, բայց թողնելով անցյալում: Այսքանը, երկար չեմ գրի: Ուղղակի գրել եմ, որ ես եկել եմ, ու մենք հաճախ կհանդիպենք իրար, թե նյութի, թե ֆոտոների տեսքով, ու ևս մեկ անգամ էլ կրկնեմ. ուղղակի ուրախ եմ, որ էլի հնարավորություն ունեմ էստեղ գրելու ու իմ նյութերով Ձեզ հետ շփվելու:

Մինչ նոր հանդիպում:

Edita Galstyan new

Քաղաքի աղմկոտ փողոցները

Քաղաք։ Ավտոմեքենաներ։ Աղմուկ։

Քայլում ես քաղաքի փողոցներում, ականջիդ մեջ քաղաքի աղմուկն է, ներսումդ՝ քո։

Գնում ես ամենօրյա ճանապարհովդ. էն ճանապարհով, որ էնքան է հարազատ դարձել, որ աչքերդ էլ փակես, ոտքերդ ինքնուրույն կգնան։

Անցնում ես քաղաքիդ փողոցներով, նայում ես այս ու այն կողմ, մարդիկ տարբեր արագությամբ գնում են։ Մե՜կ շտապում են, մե՜կ վազում, մե՜կ էլ ճոճվելով հազիվ տուն են ուզում հասնել։

Դու գնում ես, քաղաքը հետդ տանում։ Մտքումդ խառը մտքեր են։ Մե՜կ ամենասովորական ամենօրյա մտքեր են պտտվում գլխումդ, մե՜կ էլ ամենատարօրինակ ու անսպասելի մտքերը, որ երբևէ ունեցել ես։

Քաղաքդ արդեն չի հասցում հետևիցդ գալ, սկսում ես արագ քայլել, ինքդ քեզ տեսնում ես խանութների մուգ ցուցափեղկերում, որոշում ես մի րոպե կանգնել, նայել՝ նման էիր վերջին անգամ տեսածդ քեզ: Հետո հանում ես հեռախոսդ, նկարվում, հետո պատուհանից տեսնում ես, որ մի տեսակ տարօրինակ են նայում քաղաքիդ մարդիկ։ Հետո հասկանում ես, որ ոչ թե իրենք են տարօրինակ նայում, այլ էստեղի միակ տարօրինակը դու ես։ Թողնում, արագ գնում ես էդտեղից, կարծես ոչ մի բան էլ չէր եղել։

Ճանապարհին տարբեր տներ ես տեսնում, մեկի լուսամուտը փոշու մեջ կորած է, մյուսինը փայլում է մաքրությունից։ Հետո հասկանում ես, որ փոշոտ պատուհանով տան մարդիկ ոչ թե փնթի են, այլ  վաղուց թողել են տունը, գնացել…

Գնում ես, փողոցը վազում է հետևիցդ, մի կերպ բռնում է քեզ։ Դանդաղեցնում ես քայլերդ, փողոցը աղմկում է, դու՝ լռում, բայց մոռանում ես քաղաքդ, էլի թողնում իրեն էլ, իր աղմուկն էլ ու ներսիդ աղմուկից վազում տուն…

margarita ghazaryan

Նորից դեպի դպրոց

Այս տարի շրջանցեցինք ամենասպասված ու ամենալուռ սեպտեմբերի 1-ը։ Երկար ժամանակ սրտի թրթիռով սպասել ենք հենց այս՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 1-ին, որը կլիներ մեր աշակերտական կյանքի վերջին տարվա սկիզբը։ Վերջին անգամ էինք գիտելիքի օրը տոնելու մեր հարազատ կրթօջախում, որն անկասկած մեր հիշողության մեջ միշտ վառ էր մնալու։ Բայց…

Բայց լուռ էր այս սեպտեմբերի 1-ը։ Այն անցկացրինք առանց դպրոցի, առանց երգ ու պարի, առանց հարազատ դարձած դեմքերի ու կարոտած գրկախառնությունների։

Ամեն տարի, երբ սեպտեմբերի 1-ից դպրոց էինք գնում, մի փոքր դժվար էր լինում ամառվա ազատ կյանքից հետո կրկին համակերպվել դպրոցական առօրյային, իսկ հիմա պատկերացնո՞ւմ եք, թե որքան դժվար է լինելու։ Ոչ թե երեք, այլ հինգ-վեց ամիս մենք դպրոց ոտք չենք դրել, ամեն ինչ եղել է օնլայն՝ բարդ, հոգնեցնող, առանց էմոցիաների։ Եվ երևի բոլորս էլ կարոտել ենք մեր դպրոցական օրերի զավեշտալի դեպքերը, անկեղծ ժպիտները և անգամ վեճերը, իսկ առցանց տարբերակով անցկացրած դասերի ժամանակ մենք զուրկ եղանք այդ ամենից։

Սեպտեմբերի 15-ին նորից դպրոց կգնանք, նորից կտեսնենք իրար, բայց այս անգամ ամեն ինչ այլ կլինի։ Ոչ թե մեր երազած ուրախ միջոցառումով կսկսենք ուսումնական տարին, այլ միմյանցից պահպանելով հեռավորությունը և շնչահեղձ անող դիմակները դեմքներիս։

Առաջին դասարանցու նման ենք մուտք գործելու դպրոց, մի քիչ դժվար ու անսովոր է լինելու, բայց՝ սպասված ու անհրաժեշտ։

Իհարկե, մենք կարող ենք ներել համավարակին մեր չստացված սեպտեմբերի 1-ի համար, բայց մի՞թե այդքանով կբավարարվի կորանան։ Անկեղծ՝ որքան էլ, որ դա ցանկալի չէ ինձ համար, միևնույնն է, կասկածում եմ, որ կկարողանանք ողջ ուսումնական տարին անցկացնել դպրոցում՝ նորմալ ու բնականոն ձևով։

Ուղղակի ցանկանում եմ չհուսահատվել և մտածել, որ աշակերտական կյանքիս վերջին տարվա էջերը դատարկ չեն մնա, շատ ու շատ նոր հիշողություններ կթողնենք ապագայի համար, հետաքրքիր ու անմոռաց օրեր կանցկացնենք։

Դպրոցական կյանքի ամենանշանակալի տարիները հենց առաջին ու վերջին տարիներն են։ Կարծես երեկ էր, որ առաջին անգամ դպրոց մտա, որքա՜ն ոգևորված էի այդ օրը, անգամ չէի էլ գիտակցում, թե ուր եմ գնում, բայց հաստատ գիտեի, որ այդ օրն իմ կյանքի ամենակարևոր օրերից է լինելու։ Որքա՜ն արագ անցան տարիները…

Հուսանք՝ գոնե վերջին զանգով կավարտենք դպրոցը, մեր երազած չկրկնվող, ուրախ ու անմոռանալի միջոցառումով։ Բայց կյանքն արդեն մեզ սովորեցրել է, որ պետք չէ նախապես ամեն ինչ ծրագրել ու հետո ափսոսալ մեր չիրականացած երազանքների համար, չէ՞ որ երբեմն կյանքը մեզ համար լրիվ ուրիշ ուղի է պատրաստել։

Բոլորիս ուրախ, գիտելիքով լի ու հետաքրքիր ուսումնական տարի եմ մաղթում։ Ու թող դիմակները չխանգարեն մեր ժպիտներին։ Ժպտացե՛ք։

Ամառն անց կացավ, հոտն իջնում է տուն

Մնաք բարով, դո՛ւք, արոտնե՛ր սիրուն,
Ամառն անց կացավ, հոտն իջնում է տուն։

Մենք ետ կըգանք ձեզ նորեկ գարունքին,
Երբ զարթնեն ուրախ երգերը կըրկին,

Երբ որ սարերը զուգվեն կանաչով,
Երբ որ ջըրերը վազեն կարկաչով։

Մնաք բարով, դո՛ւք, արոտնե՛ր սիրուն,
Ամառն անց կացավ, հոտն իջնում է տուն։