Հայոց Անմահների գունդը խորագրի արխիվներ

Անծանոթ բարեկամը…

Եռաբլուրում շատ Հերոսներ կան… Բոլորն էլ հարազատ են, սիրված ու չմոռացված, բայց հազարավորների մեջ կա մեկը, ում մասին ուզում եմ խոսել:

Եռաբլուր գնալուց միշտ այցելում եմ Նրան ու ժամերով խոսում: Ուղղակի այնքան ուշ-ուշ եմ գնում նրա մոտ, որ Եռաբլուրում էլ ավելի շատ Հերոսներ են ավելանում, ու նրան գտնելն ինձ համար էլ ավելի դժվար է լինում: Առանց այդ էլ այնտեղ գնալն ինձ համար միշտ դժվար է, որովհետև ես զգացմունքներս ցուցադրել չեմ սիրում, ամեն կերպ պահում եմ ինձ, բայց Եռաբլուրն այդ վայրը չէ: Այնտեղ անգամ ամենաուժեղ մարդիկ են ցավի ու հպարտության առաջ ծնկի գալիս… Էլ ուր մնաց` էմոցիաները կարողանան թաքցնել կամ չարտասվել:

Այնտեղ միշտ շատ մարդիկ են լինում, ովքեր ինձ նման նստում և ժամերով խոսում են նրանց հետ, պատմում ամեն ինչի մասին կամ ուղղակի լռում ու մտածում, թե` հնարավոր լիներ ժամանակը հետ տալ, կփրկեին նրան, չէին թողնի, որ գնար, նրա տեղը կգնային…

Պատմում են եղանակի մասին, որ նրանց հեռանալուց հետո դրսում ինչքան էլ տաք լինի, արևն ինչքան էլ ջերմացնի, մեկ է՝ սկսում ես դողալ, մրսել ու չտաքանալ:

Այցելում են իրենց երեխաների, քույրերի, եղբայրերի հետ, ում ծնվելը նրանք այդպես էլ չհասցրեցին տեսնել, այցելում են ավարտական շորերով ու դիպլոմներով. կյանքի կարևոր օրերը պետք է, ախր, անցկացնել հարազատ մարդու հետ, կապ չունի նրա գտնվելու վայրը:

Նայելով այդ ամենին, զգացմունքներս խառնվում են իրար: Սկսում եմ ժպտալ, ուրախանալ, բայց հանկարծակի տխրել, որովհետև գնալով մոտենում էի Նրան…

Վերջապես… Գտա նրան, ում փնտրում էի: Տեսա, որ թարմ ծաղիկներ են դրված, հասկացա, թե ինձանից առաջ այստեղ ով է եղել…

Ձեռքիս ծաղիկները դրեցի ու նստեցի դիմացի նստարանին ու անթարթ սկսեցի նայել նրան, նայելով այնքան հարազատ բան էի զգում, չգիտեմ, թե դա ինչի հետ էր կապված:

Սկսեցի խոսել ու պատմել, թե այս ընթացքում, երբ իրեն չեմ այցելել, ինչեր են փոխվել, ովքեր են եկել իմ կյանք, ովքեր հեռացել, ինչքան ցավ են պատճառել, բայց իր օրինակին հետևելով ոչ ոքից չեմ նեղացել, չեմ չարացել: Շատ խոսեցինք տարբեր թեմաներից, բայց վերջում ամենակարևորն էի թողել՝ ներողություն խնդրելը, բայց դա ապրել կամ չապրելու, ուրախանալու կամ տխրելու, բարձր երաժշտություն լսելու կամ հեռավորությամբ ուրախանալու համար ներողություն չէր դա. ավելի խորն էր, ամեն ինչ այլ էր….

Ներողություն էի խնդրում, որովհետև երբ վերջին անգամ այցելել էի Նրան, խոսք էի տվել, բայց այդպես էլ խոստումս պահել չկարողացա, բայց չսկսեցի արդարանալ, խոսելով հանգամանքների մասին, ուղղակի շարունակեցի ներողություն խնդրել, որ ընկերոջը միայնակ եմ թողել, վիշտը չեմ կիսել, չեմ օգնել: Կամ միգուցե օգնել եմ, կամ միգուցե չստացվեց: Այդ այն հարցն է, որի պատասխանը դժվար էլ կարողանամ իմանալ, բայց մեկ կարևոր բան կար. նա երբեք չէր մեղադրի, նա կհասկանար…

Նրա մասին խոսելուց անցյալի ու ներկայի մեջ խճճվում եմ: Չէ՛, նա ինձ համար միշտ ներկա կլինի, ուղղակի չգիտեմ ճիշտը անցյալո՞վ խոսելն է, թե՞ ներկայով, իսկ  միգուցե այս հարցում ներկա ու անցյալ չկա, ճիշտ ու սխալ չկա:

Չգիտեմ…

Նրանից ներողություն խնդրելը շատ դժվար էր, ոչ թե որ ես այդ բառը չեմ սիրում, կամ ներողություն խնդրել չեմ սիրում, կամ ինձ մեղավոր էի զգում, ուղղակի ոնց էր կարելի Նրան տված խոստումը չպահել, բայց չէ՞ որ մենք սխալների վրա ենք սովորում, իդեալական մարդիկ չկան, չվրիպող մարդիկ չկան:

Դժվար էր մի բանը երկրորդ անգամ անելը, բայց ես ուժեղ եմ, չէ՞…

Հավաքեցի ինձ ու ցաքուցրիվ եղած մտքերս: Նայեցի ուղիղ իր նկարին ու խոստացա…

Խոստացա, որ այս կյանքում, անգամ եթե լքեմ ես, կամ լքեն ինձ, նա կմնա միակը, ում ես չեմ լքի Երբեք…

Վահեի այգին մեծանում է

44-օրյա պատերազմի ընթացքում, երբ Վահե Ասատրյանից ընտանիքը լուր չուներ ու համացանցով փնտրում էր նրան, շատ տղաներ գրում էին մորն ու ասում, որ Վահեն է իրենց վիրակապել ու դուրս հանել դիրքերից։

Երևանի պետական Հենակետային քոլեջի դեղագործական բաժնում էր սովորել ու երազում էր ատամնաբույժ դառնալ։ Քոլեջում սովորածն էլ բավականացրել էր շատ ընկերների կյանք փրկել դիրքերում։

Վահեի նկարին նայելիս իր բարությունը, պարզությունն ու հանգստությունը փոխանցվում են քեզ։ Դրան զուգահեռ, ինչպես մայրն է նշում, Վահեն ըմբոստ էր ու անարդարության դեմ պայքարող։

Երբ պատերազմը սկսվեց, Վահեն 2 ամսվա ծառայող էր․ հազիվ էր հասցրել հարմարվել ծառայությանը, զենքին և զինվորական կոշիկներին։ Որպես հայրենիքի երդվյալ պաշտպան՝ Վահեն մեկնեց առաջնագիծ և մասնակցեց Ջրականի և Ասկերանի, այնուհետև նաև բերդաքաղաք Շուշիի մարտերին։

Վիրավոր դաստակով, իր վիրավոր ընկերոջը գրկած՝ Վահեն փորձել էր դուրս գալ Շուշիի մատույցներից։ Ճանապարհին զանգել էր հորն ու ասել, որ Կժկժան ձորի հատվածում են ու սպասում են մութն ընկնի, որ նահանջեն։ Լուսաբացին Վահեն այլևս կապի դուրս չեկավ․․․

Նոյեմբերի 15-ին Կարմիր խաչի միջնորդությամբ Վահեի մարմինը տեղափոխվեց  Մարտունի։ Վահեն զոհվեց հենց իր ծննդյան օրը՝ նոյեմբերի 12-ին։

Մինչ ծառայության գնալը Վահեն իր հայրենի Գեղարքունիքի մարզի Արմաղան լեռան լանջին մոտ 300 ծառ էր տնկել՝ հիմնելով իր երազած այգին։ Ցանկանում էր վերադառնալ ու հանգստյան գոտի կառուցել այգում։ Նախքան ոռոգման համակարգ կառուցելը Վահեն տարաներով մեկ առ մեկ ջրում էր իր այգու ծառերը։ Հիմա ծնողներն են շարունակում իրականացնել Վահեի նպատակները․ խնամում են այգին։ Վահեի մայրը՝ Լիլիթը, դեղագործություն է սովորում, որ դեղատուն բացի, ինչպես Վահեն էր երազում։

Վահե Ասատրյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Լույսի հետևից քայլողը

Հովհաննես Հաջինյանի անվան կողքին ուրախ ու լուսավոր ածականներն ամենաշատն են հնչում։ Նրան ճանաչողները առանց այդ բառերի Հովհաննեսի մասին խոսել չեն կարողանում, ինչպես որ առանց ժպիտի ու փայլող աչքերի։

Հովհաննեսը շրջապատի հոգին էր, ուրախությունը, ընկերների գլխավոր հաշտարարը․ նա հայտնվում էր ու խաղաղեցնում բոլորին։

Նա արտիստ էր յուրաքանչյուր բջիջով, անհնար էր շփվել Հովհաննեսի հետ ու միանգամից չնկատել նրա տաղանդը, յուրահատուկ մոտեցումը դեպի արվեստը, թատրոնն ու իր մասնագիտությունը՝ դերասանությունը։

Հովհաննեսը Երևանի Մնջախաղի պետական թատրոնի արտիստ էր, ինչպես նաև ընկերների հետ 2003-ին ստեղծած «Միմ Ստուդիո» թատերախմբի հիմնադիրը։ Նրան հաճախ էին տեսնում քաղաքում՝ դեմքը սպիտակ ներկած, փուչիկները ձեռքին․ ծաղրածուի կերպարով Հովհաննեսը հաճախ պարզապես քայլում էր սիրելի Երևանում և ուրախացնում երեխաներին։ Այդպիսին էր նա՝ բարի, չարության և խավարի հետ չհաշտվող ու լույսի հետևից քայլող։

44-օրյա պատերազմին Հովհաննեսը կամավոր էր գնացել։ Երբ մայրն ասում էր՝ երեք երեխա ունես, մնա իրենց հետ, պատասխանում էր՝ 18 տարեկան երեխեքը կռվեն, ես տանը նստե՞մ։  Ընտանիքին ասել էր, որ կամավոր չի գնում, այլ իրեն պարտադիր կանչում են։

Մատաղիսի թեժ մարտերում անգամ Հովհաննեսը տղաների ուրախությունն ու հույսն էր, մի քանի րոպեով ցրում էր լարվածությունն ու տղաներին կտրում իրականությունից։ 2020թ․ հոկտեմբերի 19-ին Հովհաննեսը զոհվեց հանուն հայրենիքի, իր երեխաների ու բոլորիս ապագայի։

Հովհաննես Հաջինյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Երկիրդ ո՞վ պիտի պահի

Նժդեհյան գաղափարներով դաստիարակված ու մեծացած 20-ամյա Արտաշես Հակոբյանը մայր հողին ամուր կանգնած ու մեծ հայրենասեր էր։ Երբ խոսում էին Հայաստանից արտագաղթելու մասին, կտրականապես դեմ էր արտահայտվում, ասում էր․ «Որ ուրիշ երկրում ապրես, երկիրդ ո՞վ պիտի պահի, զարգացնի։ Եթե վիճակը վատ է, մարդ դրանից պիտի դասեր քաղի, շտկի»:

Երբ 44-օրյա պատերազմը սկսվեց, երկու ամիս էր մնացել զորացրմանը։ Անհամբեր էր սպասում տուն գնալուն։ Քույրը՝ Մարիամը, հիշում է․ «Զանգում, ասում էր՝ մեռնեմ քեզ, ի՞նչ կա, ո՞նց ես, կարոտել եմ բոլորիդ, մի քիչ մնաց, ու գալու եմ, բոլորիդ հետ լինեմ, բոլորիդ կողքին»։ Հայրենապաշտ Արտաշեսն այժմ բոլորի կողքին է իր երկնային ներկայությամբ։

Արտաշեսը դիպուկահար էր։ Սակայն իր զենքից բացի կրտսեր սերժանտը տիրապետում էր նաև մի քանի այլ զինատեսակի։ 44-օրյա պատերազմի օրերին հերոսաբար կռվում էր ամենաթեժ կետերում՝ Ջրական, Հադրութ, Թաղավարդ, Քերթ, Ավետարանոց, Կարմիր Շուկա։ Մարտական հմտությունների և ճիշտ հաշվարկների շնորհիվ այդ օրերին ընկերների հետ ոչնչացրել էր թշնամու մեծաքանակ մարդկային ուժ և մարտական տեխնիկա։

Ընկերասեր ու հավասարակշռված Արտաշեսի քույրը պատմում է, որ թեև եղբայրն իրենից փոքր էր, բայց այնքան հասուն էր, որ միշտ ինքն էր եղբորից խորհուրդ հարցնում:

«Մի օր Արտաշեսը մորս հարցրեց, թե որն է հոգևոր սնունդը։ Մայրս օրինակներով բացատրեց։ Մի քանի օր հետո մայրս աշխատանքից ուշ եկավ տուն ու շատ անհանգիստ էր՝ մտածելով, թե քաղցած ենք մնացել։ Տուն մտնելուն պես արագ անցավ խոհանոց ու սկսեց պատրաստել։ Եղբայրս գնաց, նստեց խոհանոցում ու մորս հույս տվեց. «Մամ ջան, մենք այսօր հոգևոր սնունդ ենք ստացել, դա ավելի կարևոր է», – հիշում է Մարիամը։

Վերջին անգամ Արտաշեսը տուն էր զանգել հոկտեմբերի 28-ին, իսկ նույն օրը, երբ արդեն վիրավոր փորձում էր հրամանատարին փրկել, նրան գտավ թշնամու ԱԹՍ-ն, և Արտաշեսն անմահացավ։

Մարիամը չի մոռանում եղբոր առաջին սեպտեմբերի 1-ը. «Երբ եղբորս 1-ին դասարան ուղեկցեցինք, ուսուցչուհին ասաց՝ գնացեք, 2 ժամից կգաք՝ երեխաներին տանելու։ Մեր տունը դպրոցին մոտ էր. որոշեցինք անակնկալ պատրաստել, հետո գնալ նրան բերելու։ Դեռ 1 ժամ չէր անցել, հանկարծ դռան թույլ թակոց լսեցինք, մայրս դուռը բացեց, տեսանք եղբորս՝ շեմին տխուր կանգնած։ Մայրս գրկեց, համբուրեց, շնորհավորեց մուտքը դպրոց, իսկ Արտաշեսն արցունքակալած աչքերով մորս պարանոցը գրկել ու բաց չէր թողնում՝ անդադար կրկնելով. «Մա՛մ, բոլորին տարան, դու չկայիր, էլ երբեք ինձ մենակ չթողնես, մա՛մ ջան»։ Մորս մտքից մինչև հիմա դուրս չեն գալիս Արտաշեսի խոսքերը. «Էլ ինձ երբեք մենակ չթողնես, մա՛մ»»։

Արտաշես Արմանի Հակոբյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

 

Սամվելի վերջին շախմատային պարտիան

Սամվել Գևորգյանի ընտանիքը երկար տարիներ Ռուսաստանի Դաշնությունում էր ապրում, սակայն Սամվելը համառորեն պնդում էր՝ ինքը պիտի հայրենիքում ծառայի։

Ուրախ, ազնիվ ու պատասխանատու էր Սամվելը և լեզու էր գտնում բոլորի հետ, անկախ տեսակից ու տարիքից։ Մայրը՝ Հասմիկը, երբեմն զարմանում էր՝ ինչպես էր Սամվելը շփվում անգամ ամենաբարդ բնավորության տեր մարդկանց հետ։ Սամվելի հետ երբեք չէիր հոգնում ու չէիր ձանձրանում։

5-րդ դասարանից Սամվելը շախմատ էր սովորում։ Հենց շախմատի հետ էլ կապված էին նպատակները․ ծառայությունից հետո պիտի մնար հայրենիքում, Ֆիզիկական կուլտուրայի ինստիտուտ ընդունվեր ու հետագայում շախմատ դասավանդեր։ «Դեռ չավարտած էլ արդեն դասավանդում էր ու պարապում երեխաների հետ։ Իր շախմատի ուսուցիչն իրեն այդքան վստահում էր», – պատմում է մայրը։

Կյանքում էլ շախմատային մտածողությունն օգնում էր Սամվելին, ու նա միշտ մի քանի քայլ առաջ էր մտածում։

Սամվելը լավատես էր ու ցանկացած պարագայում կրկնում էր՝ ամեն ինչ լավ ա լինելու, մամ, ցավդ տանեմ։ Այդպես էր նաև պատերազմի օրերին։

Չկար մեկը, ում Սամվելը նեղացրած կլիներ։ Նույն հոգատարությամբ էր վերաբերվում նաև  կենդանիներին։

Թեև Սամվելը երկար տարիներ հայրենիքում չէր ապրել և երկու տարի մեծ էր իր ծառայակից ընկերներից, հեշտ էր հարմարվել ծառայությանը։ Մատաղիսում էր ծառայում ու պատերազմի օրերին էլ հիմնականում հենց այնտեղ է կռվել։ Վերջին օրերին Մարտակերտի բարձունքում է եղել, որտեղ էլ հերոսացել է ԱԹՍ-ի հարվածից` 2020թ․ հոկտեմբերի 7-ին։

Սամվել Վարդանի Գևորգյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

IMG_20211020_152150

Մեր ազգը Տիգրան ունի

44-օրյա պատերազմում հերոսացած Տիգրան Գևորգյանն ամենից շատ սուտը տանել չէր կարողանում։ Իր ապրած 21 տարիներին երբեք չի ստել ու չէր սիրում, երբ ինչ-որ մեկն իրեն էր ստում։

Թշնամու 3 տանկ ու 2 հետևակի մարտական մեքենա ոչնչացրած, «Մարտական խաչ» շքանշանի արժանացած Տիգրանն ինքն էր ընտրել Արցախում ծառայելը, ասել էր՝ ես Ղարաբաղ պիտի ծառայեմ, ու գնացել էր։

Հայրը պատմում է․ «Պատերազմի ընթացքում Մարտունի 4-ում էր։ Կռվի ժամանակ իր հրամանատարության տակ գտնվող 4 տանկը խոցել էր հակառակորդը, որից երեքին ԱԹՍ-ն էր խփել։ Տանկից դուրս է եկել, իր վիրավոր հրամանատարին ու զինվորին մի կողմ է տարել, ինքը երկու տեղից վիրավորումով շարունակել է կռվել մինչև որ ևս երկու վիրավորում են հասցրել թշնամու դիպուկահարները, ու դրանից հետո զոհվել է»։

Ընկերները պատմում են, որ չնայած Տիգրանը որպես հրամանատար խիստ էր կարգ ու կանոնի պահպանման հարցում, սակայն մնացած առումներով երբեք խնդիրներ չեն ունեցել նրա հետ։

Անվճար ընդունվել էր Ճարտարապետության և շինարարության ազգային համալսարան ու ծառայության գնացել ավարտելուց հետո։

«Սիրում էր ծառայությունը, զինվորական կյանքն ու ոգևորությամբ էր գնացել։ Իր ծառայակից շատ ընկերներից տարիքով մեծ էր։ Երբ Արմավիրի ուսումնական զորամասում էր, տանից անընդհատ գրքեր էր ուզում, շատ էր կարդում», – ասում է հայրը։

Պատերազմի ամբողջ ընթացքում Տիգրանի հայրը նույնպես առաջնագծում է եղել, ասում է՝ ամեն օր խոսում էին, ու Տիգրանն ինքն էր հանգստացնում հորը․ «Ասում էր՝ էդ քո մոտ ա իրավիճակը վատ, մեր մոտ ամեն ինչ նորմալ ա։ Ասում էր նաև, որ հիմա ամենակարևորը հայրենիքն ա»։

Տիգրանի կյանքն ընդհատվեց նոյեմբերի 2-ին՝ իր փրկած երկու ընկերների ու բոլորիս համար։

Տիգրան Արմենի Գևորգյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

«Կլսեք իմ անունն ավելի բարձր…»

Գևորգ Ջավախյանի՝ ծառայության մեկնելուց մեկ օր առաջ հրապարակած գրառումը սոցցանցում, նրա զոհվելուց հետո ապշեցրել էր բոլորին․ «Ես չեմ ուզում կիսվել իմ պլանների մասին, մաքսիմում կարող եմ ասել, որ շուտով դուք կլսեք իմ անունն ավելի բարձր»։ Այդպես էլ հնչում է նրա անունն այսօր՝ բարձր ու հստակ՝ հայրենիքի համար հերոսաբար անմահանալուց հետո։

«Իսկական տանկիստ էր Գևորգը», – բնութագրում են նրան հրամանատարները։ Թեև միշտ ցանկանում էր կապավոր դառնալ, բայց ծառայությունը սկսել էր Արմավիրի ուսումնական զորամասում՝ որպես տանկիստ, ու շարունակել Խոջալուի տանկային զորամասում։ Ինչպես փոքր տարիքում դպրոցում, այնպես էլ զորամասում, բոլորի ուրախությունն էր իր լուսավոր կերպարով։

«Գևորգն ուշ խոսելու պատճառով իր ամբողջ զգայական ներաշխարհը հանձնում էր թղթին ու սև-սպիտակ պատկերներ նկարում։ Արվեստին շատ մոտ էր ու նկարելուց բացի երաժշտությամբ էր զբաղվում, Հայաստանում beatbox-ի ֆեդերացիայի առաջին անդամներից էր։ Հենց beatbox-ի շնորհիվ էլ հետագայում կանչում են նկարահանվելու երիտասարդական սերիալներից մեկում, որից սկսում է իր դերասանական կարիերան», – պատմում է քույրը՝  Սեդան։

Կապուտաչյա ու խարտյաշ Գևորգն արդեն 19 տարեկանում դարձել էր հանդիսատեսի սիրելին․ փողոցում հանգիստ չէին կարողանում քայլել Գևորգի հետ․ բոլորը ճանաչում էին, մոտենում, խոսում ու լուսանկարվում։

Ծառայության ընթացքում՝ մինչ 44-օրյա պատերազմը, 2020թ․ Տավուշյան դեպքերի ժամանակ առաջնագծում էր եղել, և հետո միայն տանեցիներին ասել այդ մասին։ 44-օրյա պատերազմի ամբողջ ընթացքում էլ ընտանիքին չէր հայտնում, թե Արցախի որ հատված են տեղափոխել իրեն։ Հոկտեմբերի 23-ին Գևորգին տեղափոխում են Կարմիր Շուկա։ Դրանից հետո զանգել է քրոջ ամուսնուն ու ասել․ «Եթե ինձ հետ մի բան պատահի, քրոջս ու տանեցիներիս լավ կնայես»։

Սեդան պատմում է՝ մի անգամ եղբոր հետ խոսելիս ասել է՝ ամեն օր աղոթում է նրա համար, սակայն Գևորգն ուղղել է, թե միայն իր չէ, այլ բոլոր զինվորների համար պիտի աղոթել։

Գևորգը պատերազմի ընթացքում ոչնչացնում է թշնամու մեկ տանկ ու խոցում մի քանի տեսակի զրահատեխնիկա։ Սակայն հոկտեմբերի 24-ին թշնամու անօդաչուն գտնում է Գևորգի տանկն ու խոցում՝ ծանր վնասվածքներ հասցնելով նրան։ Մի քանի օր Գևորգն անգիտակից վիճակում մնում է հիվանդանոցում։ Հոկտեմբերի 28-ին Գևորգ Ջավախյանն անմահանում է ու, ինչպես որ ցանկանում էր, հնչեցնում իր անունը բարձր ու լսելի բոլորին։

Գևորգ Գրիգորի Ջավախյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Ոչ մի քայլ հետ

Փոխգնդապետ Դավիթ Ղազարյանին իր զինվորները հիշում են մեծ ոգևորությամբ․ հրամանատարից ստացած ուժը թև է տալիս նույնիսկ նրա բացակայությունից երկու տարի անց:

Ծնողների ցանկությանը հակառակ` Դավիթն ընդունվել էր Վ. Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարան` հստակ որոշելով շարունակել զինվորական հոր ճանապարհն ու ծառայությամբ արտահայտել իր անսահման սերը դեպի հայրենիքը:

Զինվորական համազգեստ կրելու 10 տարիների ընթացքում յուրաքանչյուր օր Դավիթի համար ծառայություն էր իր հայրենիքին:

Դավիթը ծառայությունը սկսել էր Հադրութում ավագ լեյտենանտի կոչումով։ Նա դասակի հրամանատար էր։ 44-օրյա պատերազմից օրեր առաջ ստացել էր փոխգնդապետի կոչում` դառնալով գումարտակի հրամանատար: Սիրահարված Արցախին` Դավիթը Հադրութից հայրենի Վեդի վերադառնալ չէր էլ դիտարկում:

Դավիթի զինվորների սխրանքների մասին շատերն են խոսում․ առանց մեծաքանակ զինամթերքի նրանց հաջողվել է գրավել թշնամու 3 և ոչնչացրել 37 տանկ:

Թշնամու տանկերից մեկի ճանապարհը սեպտեմբերի 30-ին Դավիթը պահում է իր մարմնով, վիրավորվում և շարունակում մարտ վարել այնպես, որ զինվորները չեն նկատում նրա վիրավոր լինելը:  «Ոչ մի քայլ հետ» իր սկզբունքին հավատարիմ մնալով և իր տղերքին մենակ չթողնելով՝ զոհվում է:

Դավիթը երկու երեխա ունի` Անին ու Վանը, ում աչքերում Դավիթը աշխարհի ամենահոգատար հայրն էր:

Կինը՝ Հռիփսիմեն, նշում է, որ Դավիթն օգնում էր բոլորին, հույս ու ուժ տալիս։ Եվ ինքը շարունակում է Դավիթի այդ առաքելությունը՝ հիմնադրելով «Դավիթ Ղազարյան» բարեգործական հիմնադրամը, որը աջակցելու է զինծառայողների ընտանիքներին։

Դավիթ Ղազարյանը հետմահու «Արցախի հերոս» բարձրագույն կոչմանն է արժանացել:

Դավիթ Ղազարյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է:

Ու եթե պետք լինի…

Հայրենիքի մասին շարադրությունը Պատվական Հարությունյանը փոքր տարիքում ավարտել էր այսպես՝ «․․․ու եթե պետք լինի, կյանքս էլ կտամ հանուն հայրենիքիս»։ Նա չէր կարող պատկերացնել, որ տարիներ անց պե՛տք է լինելու, ու ինքը կյանքը զոհելու է հանուն հայրենիքի, հանուն բոլորիս։

Պատվականը մարզիկ էր․ 7 տարի սամբո-ձյուդո մարզաձևով էր զբաղվում և հայաստանյան տարբեր մրցույթներում իր քաշային կարգում միշտ լավագույնների մեջ էր։ Մինչև ծառայությունը Պատվականի պատկերացումները ուսումը շարունակելու մասին հստակ չէին, բայց բանակում արդեն որոշել էր՝ ընդունվելու է Ֆիզիկական կուլտուրայի ինստիտուտ։

Որոշել էր, որ զորացրվելուց հետո միանգամից ընտանիք պիտի կազմի, ամուսնանա․ ընտանիքի դերը նրա համար առաջնային էր։

Պատվականը մանկուց ագրեսիան ու կոնֆլիկտները չէր ընդունում: Երբեք ոչնչից չէր բողոքում։ Քույրն ասում է՝ ծառայության ընթացքում ավելի կարգապահ, ուշադիր էր դարձել մանրուքների նկատմամբ։

Սեպտեմբերի 29-ին նա Ջրականում էր՝ ամենաթեժ դիրքում, որտեղ սկզբնական օրերին թշնամու ամենամեծ ուշադրությունն էր կենտրոնացած։ Երեկոյան ընտանիքի հետ էր խոսել զրնգուն ու հուսադրող ձայնով․ մի քանի ժամ անց զոհվել ԱԹՍ-ի հարվածից․․․

2020թ․-ի հոկտեմբերին Պատվականը Արցախի նախագահի հրամանով հետմահու պարգևատրվեց «Մարտական ծառայություն» մեդալով։

Պատվական Վաչագանի Հարությունյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Նարեկ Ստեփանյան

Բարև, հա, էլի ես եմ։ Գիտեմ որ երկար ժամանակ է` չկայի։ Վերջին նյութս, որ գրել էի, հերոս եղբորս մասին էր՝ Սևակի։

Այսօր էլի եկել եմ հերոս եղբորս մասին գրելու, բայց այս անգամ  Նարեկի։

Նարեկ Ստեփանյան` ծնված 2003 թվականի սեպտեմբերի 20-ին Կարբիում։

Ծառայող էր… Հա, ճիշտ կարդացիք` էր, բայց միայն ձեզ համար է` էր, իսկ ինձ համար հավերժ ծառայող։

Ու էլի սեպտեմբեր ամիս ու էլի պատերազմ։

Սեպտեմբեր ամիսը չարաբաստիկ ամիս է դարձել մեզ՝ հայերիս համար։

13-ին Ադրբեջանը նորից լայնածավալ հարձակում գործեց… Ու էլի զոհեր ու էլի անմեղ կյանքեր, սգացող մայրեր ու անվերջ լռող, ոչինչ չասող հոր աչքեր։

Նարեկի հետ վերջին անգամ խոսել ենք 13-ին ու դրանից հետո ոչ մի տեղեկություն չունեինք նրա մասին։ Մտածում էինք` գերի է ընկել, որովհետև  նրա հետ խոսելու ժամանակ վերջին բառը, որ լսեցինք, լսել էինք հեռախոսից այս կողմ. «Նարեկ, փախի» բառերն էին։

Հա, մենք չէինք սխալվել. գերի էր, բայց զոհված գերի։

Նարեկը  բարի, ժպտերես ու ընկերասեր մարդ է։ Ընկերների համար ամեն ինչի պատրաստ էր, ընկերների հետ լինելու համար ինքը անձամբ դիմում գրեց, որպեսզի մեկնի ծառայության (նրան ազատում էին բանակից): Կյանքը չէր խնայի իր հարազատների համար, բայց այսօր կյանքը չխնայեց ողջ ազգի համար։ Հերոսաբար ընկավ մարտի դաշտում։

Բայց ո՞նց ասեմ, որ մեզ հերոս պետք չէր, ախր, մեզ մեր եղբայրն էր պետք։

Սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը 32 դի փոխանցեց, որոնցից մեկը իմ հերոսն էր։

Երեկ Նարեկի հոգեհանգիստն էր ու ծննդյան տարեդարձը։ Հիմա ո՞նց շնորհավորեմ ծնունդդ, Նարեկ։

Շնորհավոր երկնային ծնունդդ, հավերժ հերոս։

Ցավս, կսկիծս ու կարոտս կրկնապատկվեց։ Հիմա երկու հերոս ունեմ` Սևակը ու Նարեկը, իմ հերոս եղբայրները։ Կարոտել եմ անչափ: Կարոտը սրտումս  մենակ թողեցիք ինձ։ Ի՞նչ անեմ, հպարտանա՞մ, որ հերոս եղբայրներ ունեմ: Ախր, էս ամենը հպարտանալու չի, է, էս ամենը  ողբալի է։

Տեր իմ, պահպանիր մյուս տղեքին, նրանց քո գիրկը առ ու կանգեցրու այս ցեղասպան աղետը: Մեզ կենդանի հերոսներ են պետք, մեզ մեր տղեքն են պետք` ողջ ու առողջ:  Խնդրում եմ,  Տեր, պահպանիր նրանց։