Հոկտեմբեր ամիսն էր։ Մենք հինգ հոգով էինք ներկայացնում «Մանանան»։ Մոնտենեգրոյում էինք, ի դեպ։
Մոնտենեգրոյում ամառներն ավելի երկար են, բայց ոչ թե ամսվա մեջ օրերի քանակով, այլ «սոլյարի» գնացածի տեսք ունենալու հնարավորություններով։ Հա, բոլորը գնում են ծով մի նպատակով՝ արևային լոգանք ընդունելու։ Ու էս երևույթը տարիք, սեռ, հագուստ չի ճանաչում (լողազգեստի գծի տեղը չպիտի մնա)։
Հիմար կզգաս ինքդ քեզ, եթե հասնես Ադրիատիկ ծովի ափ ու գոնե փորձ չանես ջուրը մտնելու։ Փորձը ո՞րն է։ «Գաղտնի» լողափ էինք գտել, ոտքով-գլխով մեզ ջուրն էինք գցում։ Ու իրականում կապ չուներ՝ ով լողալ գիտի, ով՝ չէ։ Բոլորս մեկի պես ջուրն էինք մտնում։ Իմ ու քո չկար, լավ ու վատ չկար, մոտ ու հեռու չկար․ բոլորս մի մարդու պես գնացինք, կազմակերպիչներին էլ տարանք անգամ։
Հիմա էսպես նկարագրում եմ, հետ եմ դառնում, գրածս կարդում եմ, մտածում եմ, թե ամբողջ օրը լողափում ենք եղել, ոչ գործ ենք արել, ոչ բան։ Բայց դե, չէ։ Էս ամեն ինչի համար մենք օրվա մեջ ընդամենը մեկուկես ժամ ունեինք։ Իսկ մնացած ընթացքում կպած աշխատում էինք։
Ծրագրի նպատակն էր` սովորեցնել 8 երկրներից ժամանած 45 մասնակիցներին, թե ինչպես զրոյից մշակել և այնուհետև իրականացնել փոխանակման ծրագիր կամ թրեյնինգ։ Այդ մեկ շաբաթվա ընթացքում մենք հիմնականում քննարկում էինք «Erasmus +»-ի հարթակում ծրագրերի գաղափարներով դիմելու հիմունքները, անհրաժեշտ պայմաններն ու այն կարևոր կետերը, առանց որոնց դիմումը հաստատ չէր ընդունվի։ Սրանից բացի՝ մենք բոլոր հնարավոր ձևերով ծանոթանում էինք մյուսների հկ-ներին։
Ամեն օր ներկայանում էինք տարբեր մարդիկ, կիսվում էին իրենց փորձով, ներկայացնում էինք կազմակերպությունները, պատմությունը, անցած ճանապարհը, ամենադժվար պահերն ու ամենամեծ հաղթանակները։ Էլի եմ ասում՝ իմ ու քո չկար, ամեն տեսակի օգտակար ինֆորմացիան մենք շատ արագ տարածում էինք իրար մեջ, ուրիշի փորձը մերն էինք դարձնում։
Բացի այդ՝ այցելել ենք մի քանի մոնտենեգրական հասարակական կազմակերպություններ, ուր ծանոթացել ենք դրանց աշխատանքի հետ։ Այնուհետև զրուցել ենք հիմնադիրների հետ, հետաքրքրվել ենք, թե ինչ խնդիրների են հանդիպել գործունեության ընթացքում և թե ինչպես են դրանք հաղթահարել։
Ձեռք բերած գիտելիքների և փորձի հիման վրա՝ ծրագրի ավարտին մենք պիտի ներկայանայինք աշխատանքային տարբեր խմբերով՝ ծրագրի բովանդակությունը գրելու, հովանավորներ գտնելու, կամավորներին մոտիվացնելու, նոր աշխատակիցներին կազմակերպություն ներգրավելու և այլն։ Ամեն մի խումբ համակարգել էր իր կատարած աշխատանքը, ստացել էր գործողությունների հստակ հերթականություն, ոմանք անգամ ունեին գործնական օրինակներ, և այս ամենը վերջին օրը ներկայացվել էր բոլորի առաջ։ Ըստ էության՝ փորձը իրար մեջ փոխանակել էինք։
«Աշխատանքային» գիտելիքներից բացի՝ ամեն մեկս տուն վերադարձավ եվրոպական մշակույթից մի փոքր ավելի տեղյակ դարձած։ Յոթ օրում մենք հասցրինք ճանաչել իրար և փորձեցինք հասկանալ, թե ինչպես է ամեն ներկայացուցիչ բնորոշում իր երկիրը։ Կարծրատիպեր էինք կոտրում, օրինակ, հույների շատ պասիվ լինելու մասին, կամ որ ֆրանսիացիները շատ սառն են։ Բայց մյուս կողմից էլ ամեն օր ավելի ու ավելի էինք համոզվում, որ եթե իտալացիների ձեռքերը կապես, լեզուն էլ կապ կընկնի։
Հարցրե՛ք՝ ինչ եմ բերել հետս։ Չէ, լուրջ, հարցրե՛ք։ Հարցրե՛ք, որ ասեմ՝ շոկոլադ եմ բերել, թարմ արևայրուք, մի քանի հատ քար ծովափից, խխունջների խեցիներ, շորերիս վրա մնացած ծովի աղ, մեծ տպավորություններ, լավ հիշողություններ։ Հա, ու նոր գաղափարներ, որոնք անպայման իրագործելու ենք։