Ադրբեջանն սկսել է հերթական և արդեն լայնամասշտաբ պատերազմը այս անգամ որպես խամաճիկ Թուրքիայի ձեռքին, որը ոչինչ չունի ակնկալելու բացի սարսափելի ծանր հետևանքներից և սա անգամ եռակողմ՝ թուրք֊ազերի֊ահաբեկիչ դիմադրության դեպքում, որից շատ լուրջ հետևություններ ունի անելու թուրք֊ազերական տերությունը և ոչ միայն: Որոնց ախորժակը իրենց հասցրել է գերագնահատված ինքնախաբեության։

Ինչպես մեր մեծերը կասեին, եթե ազգը բանակ է դառնում, հնարավոր չէ հաղթել։

Այո՛, մենք կանգուն ենք, մենք մի բռունցք ենք, որին հնարավոր չէ հաղթել, և կրկին փաստեցինք, որ քանակը ոչինչ է, որակ է պետք։

Եվ այս անգամ Հայը կրկին մենակ է, և դա բնական է, բայց մենք հզոր ենք և դիմակայում ենք անգամ եռակողմ լավ զինված զորքերին։ Միևնույն ժամանակ, մեծ ակնկալիք ունենք աշխարհից, միջազգային հանրությունից, բայց զուր են մեր սպասումները: Եկեք այլևս չխոսենք աշխարհի մասին, որովհետև մենք դուրս ենք «աշխարհ» բաժնից։ Մենք ավելին ենք, քան աշխարհը և ամեն ինչում, քանի որ մենք ՀԱՅ ենք, ովքեր մարդասեր են անգամ պատերազմի դաշտում։ Աշխարհի մասին ավելորդ է խոսել և առավել ևս նրանից ինչ֊որ բան սպասել, քանի որ աշխարհի համար առաջնահերթ սեփական շահադիտական խաղաքարտերն են:

Քաղաքականության մեջ չկան մարդիկ, կամ անմեղ ու մեղավորներ, կան ընդամենը խանգարող հանգամանքներ։ Ինչ սպասել և ինչու սպասել աշխարհից, եթե անգամ 1915թ. Հայոց Ցեղասպանությունն իր արժանվույն լուծումը չի ստացել մինչ օրս, ու այսօր կատարվողը նաև դրա հետևանքն է:

Այսքանից հետո մենք դեռ ինչ֊որ բա՞ն ենք ակնկալում աշխարհից։ Մեր հույսն Աստված է, մենք ենք, մեր հերոսները: Մենք ենք աշխարհը, այլ աշխարհ գոյություն չունի։

Եվ թող ոչ մեկը չմոռանա քրիստոնեությունն առաջինը ընդունած հզոր ու բացառիկ ազգիս մասին, քանի որ դա արդեն ամեն ինչ ասում է։

Փառք Տիրոջը, փառք Հայոց ազգին, փառք Հայոց բանակին, փառք և խոնարհում մեր Հերոսներին։

#ՄԵՆՔ_ՀԱՂԹԵԼՈՒ_ԵՆՔ

Լռություն… Թվացյալ դատարկությամբ քողարկված ազդու խոսքեր ու երբեմնի ճիչ։ Ազդու խոսքեր, որ երբևէ չեն կարող կեղծվել: Ազդու խոսքեր, որ ամեն մեկն ունակ չէ լսել և հասկանալ, բայց գուցե և ստացվի ինքնակրթությամբ ու միևնույն ժամանակ սեփական ուժերի հանդեպ հավատով։ Այնուամենայնիվ, եկեք չմոռանանք, որ փորձը փորձանք չէ, և Աստված մեզ ընձեռում է երկրորդ հնարավորություն ևս։ Մի դուռ փակվելիս մյուսը բացվում է, ուղղակի պետք է կարողանալ բացասական էմոցիաները մի կողմ դնել, նկատել և խելացիորեն օգտագործելով պահը։ Պետք է թողնել, որ այդ դուռը բացվի։ Եվ վերջիվերջո կյանքը զերծ չէ նաև հրաշքներից։ Ազդու խոսքերը նաև անցանկալի են լինում մեզ համար լսել մեկ ուրիշից։ Եվ կա կյանքի մութ ուղու ծալքերում թաքնված համընդհանուր ճշմարտություն, որը լսելը ցավ է բոլորիս համար։ Ճշմարտություն, որը լսելիս ակամա սկսում է մեր էությունը ապաշխարել։ Սակայն, ինչ արած, բոլորս էլ ունենք սխալներ և ոչ մեկս էլ անթերի չենք, իսկ ո՞րն է այդ ճշմարտությունը։ Ճշմարտությունը բազմապիսի է և բազմաբովանդակ, ինչպես նրանից բխող հետևանքներն ու բացահայտումները։

Ինչ վերաբերում է «երբեմնի ճիչ» ասվածին, դա լինում է այն պահին, երբ արդեն կյանքի բոլոր իրադարձային խաչմերուկները հատում են սահմանը։ Եվ ի՞նչ է լինում այդժամ։ Այդժամ ամեն ինչ շատ ավելի լուրջ է, քան կարող ենք պատկերացնել։

Լռությունը լինում է երկու տեսակ՝ երաժշտական և աղաղակող։ Երաժշտական է այնժամ, երբ հոգումդ ամեն ինչ ներդաշնակ է և լռության հետ չունես որևէ բանավեճ։ Ինքներդ էլ կհամոզվեք, որ օրինակ նշեմ այն երևույթը, երբ միայնակ մնալով լռության հետ՝ սկսում ենք երգել։ Դա մենք չենք երգում, այլ մեր հոգին։ Իսկ աղաղակող լռությունն այն է, երբ քեզ անհրաժեշտ է ուղղակի առանձնանալ ու մեն-մենակ պարզաբանել շատ հարցերի պատասխաններ՝ գտնելով կյանքի կարգախոսը։ Իսկ կարգախոսը մեկը չէ, մի ամբողջ ճշմարտությունների շարան է, որ կարելի է անվերջ թվել, սակայն միայն գտնելուց հետո։ Կարգախոսները բանալիներ են, որոնք օգտագործելով կարող ենք և մեզ, և շատ ուրիշների համար ճիշտ ճանապարհ հարթել՝ բոլորիս համար բացելով նոր դռներ։ Իսկ մյուս իրավիճակում ուղղակի փորձել հույզերից շնչահեղձ ելնելով ստեղծագործել և դուրս հանել լռության ձայնը։ Փորձել լսել լռության ձայնը, դա արդեն իսկ բանավեճ է լռության հետ։ Իսկ ո՞րն է լռության ձայնը, արդեն իսկ պարզ է…

Լռությունը մեղեդի է, լռությունը կյանք է և կյանքի կարգախոսն ու լռության ձայնը հենց իր` լռության մեջ է։ Պարզապես պետք է մենանալ և փորձել այն գտնել։ Գիտես, գուցե և ստացվի, գուցե և ոչ, քանի որ քեզ անհրաժեշտ չափով չես ընդգրկել նրանում, կամ էլ կյանքի անհրաժեշտ ճանապարհը միգուցե դեռ չես անցել ևս մի բանալի բացահայտելու համար, իսկ ո՞վ գիտե, գուցե պարզապես Աստծո կողմից մեզ տրված շնորհն է անհրաժեշտ դրան հասնելու համար։ Բայց այնուհանդերձ, որոշ բաներ սեփական փորձից հաստատ կարող ես քաղել։

Լռությունը խորհրդավոր էություն է, որին բացահայտել ոչ միշտ է հնարավոր և գուցե նրա դժվարությունը կայանում է հենց իր խորհրդավորությա՞ն մեջ։ Բայց նախքան դա պետք է հասկանալ, թե ինչ է այն։

Լռությունը ինչ-որ տեղ նաև մենություն է, իսկ մենությունը՝ ինքնին լռություն։ Մենության մեջ կա այն ամենը, ինչ կա լռության մեջ։

Բոլորիս շատ հայտնի մի արտահայ֊տություն կա, ըստ որի «լռությունը համաձայնության նշան է»։ Համամիտ եմ որոշ չափով, բայց լիովին համաձայնելու համար կավելացնեի մի բան ևս. «Լռությունը համաձայնության նշան է, բայց շատ անգամ նաև կասկածի կամ անորոշության»։ Լռության գինը շա՜տ թանկ է, գուցե և անգին։ Այն շատ դժվար հասանելի երևույթ է իր էությամբ, սակայն այն քիչ թե շատ կարող ենք համարել նվաճված, եթե բացահայտենք դրա խորհրդավոր էության գաղտնիքը։ Իսկ ով գիտե՝ ո՞րն է լռության խորհրդավոր գաղտնիքը։

Մենք չենք ընտրում մեր ծննդավայրը, բայց մենք ենք ընտրում մեր բնակավայրը։ Այդ որոշման ճանապարհին կան մի շարք հարցեր ու փուլային փորձություններ, որոնց միջով ստիպված ենք անցնել։ Սակայն ավելի դժվար է, երբ ապրելով մի վայրում, գտնվում ես լրիվ այլ վայրում։ Դժվար է, երբ ծնվել ու մեծացել ես մի վայրում, որտեղ ապրում ես մինչ օրս, կրթությունդ շարունակել ու աշխատել ես լրիվ այլ միջավայրում, և արդյունքում գտնվելով երկու տարբեր կենսակերպում՝ հասկանում ես, որ ապրում ես երկու ծայրահեղ բևեռներում։ Անհամեմատելի բևեռներ, որոնց մեջ ստիպված ես ընտրություն կատարել։ Ապրել դժվարին կյանքի պայմաններով, թե՞ թեթև կյանքի ու վայելքների կիզակետում։ Մյուս կողմից էլ ծննդավայրդ էլ մի ուրիշ սեր ու կապվածություն է քեզ համար, և ուր էլ լինես, միևնույնն է, այնտեղ ես քո հանգիստը գտնելու։

Գյո՞ւղ, թե՞ քաղաք, ա՛յս է խնդիրը։ Ինքս արդեն 10 տարի է, ինչ գյուղ-քաղաք հակասության ու հակամարտության մեջ եմ և շատ լավ գիտեմ, թե դա ինչ է։

Կան շատ նրբություններ այս խնդրում ևս, որում կուզեի ծնողների դերը մանուկ հասակից էլ ավելի մեծ ու խորքային լիներ (գյուղ, թե քաղաք՝ կապ չունի)։ Այնքան տարածված գյուղացի-քաղաքացի հասկացությունը, որը հաճախ որոշակի հակամարտություն է, չկա, գոնե ինձ համար։ Ուղղակի կան ինչպես տարբեր կարծիքներ, այնպես էլ մարդկային տարբեր էություններ, ըստ որի կյանքը քեզ ուղղորդում է՝ ինչ անել։ Իհարկե, կան նաև ակամա ստացված հակառակ պատկերներ, բայց դա էլ ոչինչ չի նշանակում։ Մարդու արժեքը վայրով չի կարելի որոշել ու պիտակավորել, մարդու արժեքն էությունն է, ոչ թե տեղամասը։
Խնդիրներ, որին վստահ եմ՝ շատերն են բախվել ու բախվում, թե՛ ուսանողների, և թե՛ ավելի ավագ սերնդի շրջանում։ Խոսքս սկսում եմ այս կետից, որովհետև կարծում եմ՝ սա հարց է, խնդիր, որի մասին բացարձակապես չի խոսվում։ Ճիշտ է, ես ո՛չ հոգեբան եմ, ո՛չ էլ այլ համապատասխան բաժնի մասնագետ, որ հարցին տամ լուծում, բայց գուցե մի օր սա օգնի ինչ-որ մեկին սկսել հարցին տալ որոշակի լուծում։ Ամեն դեպքում կխոսեմ հարցի մասին, որովհետև սա մարզերում ապրող մարդկանց, եթե ոչ մեծ մասի, ապա մի մասի համար մեծ խնդիր է, մանավանդ, որ կենսակերպից բացի՝ իրենց բնույթն է տարբեր, աշխարհայացքը, մտածելակերպը։ Իրենց համար մարզի կենսակերպից պահանջվող մի շարք կետեր դժվար է կատարել, շատ դեպքերում նաև շոկային, հենց իրենց ձևավորված ես-ի խիստ տարբեր լինելու համար։ Դժվար է նաև այդ գյուղ-քաղաք հեռավորությունն ամեն օր անցնել։ Այդ ճանապարհը ինչքան էլ կարճ լինի, ոչինչ քեզ այդքան չի հոգնեցնի, ինչքան ճանապարհը, որքան էլ երկար ճանապարհի սիրահար լինես, ուղղակի գոնե պետք է ի օգուտ քեզ այդ ժամանակը օգտագործես։ Գյուղի ծանր, բայց գրեթե անաղմուկ կյանքին սովոր էությունդ միանգամից նկատել է տալիս նաև քաղաքի հոգնեցնող աղմուկը, որը հաճախ ստիպում է փախչել ինչ-որ մի տեղ, քանի չես խելագարվել։ Քաղաքում կարող է քեզ շատ բան դուր չգալ ու չպահել, բայց, իհարկե, քեզ էլ ոչինչ չի մնում անելու, եթե քո ուսման կամ աշխատանքի բնույթը քեզ ստիպում է օրվա մի մասը, հաճախ նաև մեծ մասը անցկացնել քաղաքում։ Այս դեպքում ի՞նչ անել։ Ո՞րն է ժամանակը՝ ապրելու այնտեղ, որտեղ կապրես, ինչպես ձուկը ջրում։ Ուսման պարագայում գոնե կարող ես ոչ շատ մեծ հեռավորության դեպքում ինչ-որ չափով դիմակայել, կարող է ծննդավայրի հետ կապվածությունն էլ օգնել, բայց աշխատանքի հարցում դա երկար չի կարող տևել։

Իհարկե, ամեն դեպքում ոչ թե պետք է կոտրվել ու կոմպլեքսավորվել նման իրավիճակում, այլ պետք է հպարտ լինել մարզից ու հենց ծննդավայրիցդ լինելու համար և պետք է ամեն իրավիճակում կարողանալ դրականն էլ տեսնել ու քաղել։ Եվ իրոք, այս հարցում ևս կան դրական կողմեր։ Բացի դրանից՝ ամեն բան անցողիկ է կյանքում, ընդամենը խելացի պայքար է պահանջում։ Պետք է հիշել նաև՝ ժամանակը կտա լուծում, եթե կա ցանկություն ու խելացի դիրքորոշում։