Լիլիթ Ավետիսյանի բոլոր հրապարակումները

Lilit Avetisyan

Հայրենիքի պաշտպանը

Գարուն էր, մայիսյան ծիծաղկոտ ու փթթող գարուններից մեկը: Վարար անձրևը մաքրել էր բնությունը, ու նա կարծես ավելի էր դարձել մաքրամաքուր: Բնությունը էլ ավելի է գեղեցկանում մանկական ճիչերից:

1973 թվականն էր, նրանց ձայները կարծես միախառնվեցին, ու էլ ավելի գեղեցիկ դարձավ մայիսյան այդ առավոտը: Մանկիկի մորը հիվանդանոցի բուժքույրերն այսպես էին դիմում կատակով. «Ինչպե՞ս է, որ դու տգեղ ես (բայց նա գեղեցիկ կին էր), բայց քո մանկիկը շատ գեղեցիկ է»: Նրան կնքեցին Վալերիկ անունով: Գարնան բնության պես նա աճեց, հզորացավ, դարձավ մի առնական երիտասարդ: Հզոր բազուկներ ուներ, ծիծաղկոտ էր ու կատակասեր:

1990 թվականն էր, նրա պատանեկան հոգին կռվում էր ինքն իր հետ, շուրջբոլորը կատարվող իրադարձությունները նրա հոգում խռովք էին առաջացրել: Նրան ասում էին՝ գնա գնա: Համբերեց՝ չկարողանալով համբերել: Գիտակցում էր իր դերը հայրենիքի այս պատերազմում: Գրվեց կամավոր՝ առանց ծնողների իմացության, և գնաց պատերազմ: Նա դեռ 19 տարեկան էր: Տարիքով փոքր լինելու համար նրան զինակիցները Ճուտո էին անվանում: Կռվում էր հասակն առած մարդկանց հետ, և սիրում էին նրան՝ նրա տարիքն իմանալով: Ավտոմատը գցած ուսը՝ վերադարձավ տուն: Մարևանդ մայրը՝ իմ տատիկը, նրան ընդունեց գորովանքով և հպարտությամբ լցված հոգով: Տոնեցին նրա վերադարձը պատերազմից:

Անցավ մի քանի ամիս: Նրա փոթորկուն հոգին չէր հանգստանում: Նրան կարծես էլի կանչում էին: Ծնողները նրան ասում էին. «Հերիք է, որդի՛ս, դու գնացել ես, թող ուրիշներն էլ գնան»: Բայց ոչ, նրա հոգու հետ կարծես խոսում էր իր պապերի հոգին: Ու երիտասարդ Վալերիկը նորից ավտոմատը ուսն առավ: Կանգնեց իրենց տան վերևում գտնվող ավերակ եկեղեցու պատի մոտ ու նայեց դիմացը գտնվող դեռ ձյունածածկ սարերին: Երկար նայեց: Կարծես մի ինչ-որ բան նրա հայացքում ասում էր. «Չես տեսնելու, էլ չես տեսնելու»: Երբ հարցրին Վալերիկին, թե ինչու է գնում, նա պատասխանեց:

-Գնում եմ: Կամ կվերադառնամ, կամ չեմ վերադառնա:

Երկու օր անց նրա մայրը երազում տեսավ իրենց բակը, բակում երեք ցայտաղբյուր: Երկուսը ցայտում էին զուլալ ջրով, իսկ մեկը ցամաքած էր: Երազը տեսնելուն պես արթնացավ, վախեցած նստեց անկողնում և չուզեց հավատալ իր մտքերին, սակայն պատերազմը զոհեր էր պահանջում:

Քսան գարուն ոլորեց: Ապրեց քսան տարի: Նրա կյանքը իմաստավորվեց: Նա դարձավ հայրենիքի պաշտպան հերոսներից մեկը: Նրա գեղեցիկ անունը գրվեց հավերժ հիշատակվող քարի վրա: Այժմ ես, երբ այցելում եմ հորեղբորս շիրմին, մի խորը հպարտություն եմ ապրում և խոնարհվում եմ նրա ու նրա հերոս ընկերների շիրիմներին, որոնք իրենց կյանքը գիտակցաբար զոհոցին մեր ու մեր հայրենիքի համար:

-Իմ սիրելի՛ հորեղբայր, թող քո հոգին ազատ ճախրի քո ազատագրած հայրենի հողի վրա:

Lilit Avetisyan

Գյուղում հաճախ գործածվող օտար բառեր

Խորհրդային Միության ժամանակաշրջանում 15 հանրապետություն հաշտ ու համերաշխ ապրում էին: Այդ թվում էին նաև ադրբեջանցիներն ու հայերը: Նրանց հետ խաղաղ ապրելու ընթացքում հայերը օգտագործում էին ադրբեջաներեն, ռուսերեն բառեր և արտահայտություններ:

Մենք՝ անգեղակոթցիներս, նույնպես գործածում ենք որոշ օտար բառեր:

ալջագ- ձեռնոց

ջորաբ- գուլպա

բախչա- այգի

չայնիկ- թեյնիկ

չայ- թեյ

ակուշկա- լուսամուտ

գյուշա- անկյունաքար

կազան- կաթսա

քյուլաշ- ծղոտ

Այս բառերը մինչ օրս էլ հիմնականում օգտագործում են տատիկներն ու պապիկները:

Անհայտ տաղանդը

Ես սովորում եմ մեր գյուղի բանաստեղծի՝ Մայուլիս պապիկի թոռնուհու հետ, և մենք շատ մտերիմ ենք: Ես հաճախ եմ լինում նրանց տանը, զրուցում Մայուլիս պապիկի հետ: 

Մայուլիս պապիկը ծնվել է 1960 թվականի նոյեմբերի 5-ին Սիսիանի շրջանի Անգեղակոթ գյուղում: Սովորել է Անգեղակոթի միջնակարգ դպրոցում: Ավարտելուց հետո ուսումը շարունակել է Սիսիանի պրոֆտեխուսումնարանում՝ որպես տրակտորիստ-կոմբայնավար: Այնուհետև սովորել է ավտոդպրոցում, ծառայել սովետական բանակում: Ծառայությունից վերադառնալուց հետո 37 տարի աշխատել է որպես վարորդ:

Մայուլիս պապիկն ունի ստեղծագործական մեծ ձիրք: Նա գրել է բանաստեղծություններ, որոնցից շատերը, ցավոք, անտիպ են մնացել: Երբ Մայուլիս պապիկի տանն էի, որոշեցի նրան մի քանի հարց տալ:

-Ո՞ր թվականին գրեցիք Ձեր առաջին բանաստեղծությունը: 

-1967 թվականին գրեցի առաջին բանաստեղծությունը «Խաբուսիկ սեր» վերնագրով: Այնուհետև առաջացավ նորանոր բանաստեղծություններ գրելու հակում:

-Քանի՞ բանաստեղծություն եք գրել: 

-Գրել եմ 36 բանաստեղծություն, սակայն կան նաև անտիպ մնացած բանաստեղծություններ:

-Ե՞րբ են տպագրվել ձեր բանաստեղծությունները: 

-Իմ բանաստեղծությունների գիրքը տպագրվել է 2013 թվականի ամռանը: Գրքի հիմնական գաղափարը հայրենասիրությունը և մարդու էությունն են:

Նաև ասեմ, որ Մայուլիս պապիկը զբաղվում է Անգեղակոթի հուշարձանների, կոթողների պահպանմամբ ու մաքրությամբ:

Անգեղակոթի «Նոյլու բուլաղը»

Լուսանկարը` Լիլիթ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Ավետիսյանի

Անգեղակոթի հարավային մասում գտնվում է մի աղբյուր, որը կոչվում է «Նոյլու բուլաղ»: Պատմաբանները կարծում են, որ «նոյլու» բառը կապված է Նոյ նահապետի անվան հետ, իսկ «բուլաղը» պարսկերեն բառ է, նշանակում է աղբյուր, այսինքն՝ «Նոյյան աղբյուր»: Աղբյուրի ջուրն ունի յուրահատուկ համ և սառնություն: Այդ է պատճառը, որ տեղացիները ծարավը փորձում են հագեցնել հենց այս աղբյուրի ջրով:

Աղբյուրն ունի դարերի պատմություն: Գյուղում տարածված է մի ավանդություն. ասում են, իբրև հին ժամանակներում այդ ջրի ակունքում եղել են վիշապի արձանիկներ, որոնք ժողովրդի համար դարձել են պաշտամունքի առարկաներ: Երբ ջուրը կտրվում էր, մարդիկ մտածում էին, թե վիշապներն են զայրացել և ջուրը կտրել: Այդ պատճառով էլ պաշտում էին նրանց: Ամեն շաբաթ մենք երեխաներով գնում ենք աղբյուր, մաքրում ակունքը:

Իմ պապիկը շատ է սիրում այդ ջրի համն ու սառնությունը, քանի որ մանկուց այդ ջուրն է խմել և ուժ ու եռանդ ստացել հենց այդ ջրից: