Լուսանկարը` Արևիկ Մկրտչյանի

Դուրս եկա փողոց: Դրսում՝ քարի վրա, նստած էին հարևան տատիկները: Լուռ նստեցի նրանց կողքին, լսեցի, թե ինչ են խոսում: Նրանք դժգոհում էին, որ երեխաները բարձրագույնն ավարտում են ու նստում են տանը: Քանի որ ես էլ անելու բան չունեի, սկսեցի Թամար տատիկին հարցեր տալ: 

-Թամար տատի, որտե՞ղ ես ծնվել: 

-Ես ծնվել եմ գյուղ Անգեղակոթում: Իմ ծննդավայրը Անգեղակոթն է, որն էլ շատ սիրում եմ:

-Իսկ ի՞նչ ես աշխատել: 

-40 տարի աշխատել եմ գրադարանում, լավ եմ աշխատել: Իմ աշխատանքից ես հաճույք էի ստանում, իմ 2-րդ տունն էր գրադարանը, շատ իմ սիրում կարդալ, արժանանում էի միշտ խրախուսանքի:

-Քանի՞ երեխա ունես: 

-Ունեմ հինգ երեխա, հետո… Էլ ի՞նչ ասեմ:

Լուսանկարը` Արևիկ Մկրտչյանի

-Հպարտանո՞ւմ ես նրանցով, Թամար տատի: 

-Այո: Բա ինչ եմ անում, իմ երեխաներով շատ-շատ եմ հպարտանում, հինգն էլ խելոք են: Երեք աղջիկ ունեմ, երկու տղա: Աղջիկներս ամուսնացել են, մեկը երկու երեխա ունի, մյուսը՝ երեք: Հետով… Փոքր տղաս դեռ նոր է ամուսնացել, երեխա չունի: Մեծ տղաս՝ Մկրտիչ Արզումանյանը, երկու երեխա ունի՝ մի տղա, մի աղջիկ: Հետով էլ ի՞նչ ասեմ, մասնակցել է պատերազմի, վիրավորվել է Լաչինը գրավելու ժամանակ, 2-րդ կարգի հաշմանդամ է, շատ հայրենասեր տղա է: Նա էս պատերազմին մասնակցել ա, ապրիլյան պատերազմին նույնպես մասնակից ա եղել, հա: Էլ ի՞նչ ասեմ:

-Թամար տատի, ո՞ր թվականին տղադ գնաց պատերազմ:

-Սովետական բանակից հենց եկավ, էդ ազգային շարժումները սկսվեցին, այդ ժամանակներից հենց ինքը մասնակցել էր պատերազմների: Նախիջևանի սարերն էին գնում, մասնակցում էին խմբով: Մեր սահմանակից սարերից, որ կրակում էին, ինքը մասնակցում էր: Ազատագրական շարժումների ժամանակ ջոկատ կազմեցին: Վուրգի ջոկատն էր՝ Վոլոդյա Կարապետյանի գլխավորությամբ: Մասնակցեցին Լաչինի ազատագրմանը, դրանից հետո՝ պատերազմին: 1993թ. մարտի 31-ին շատ ուժեղ կռիվ եղավ, վիրավորվեց: Դրա հետ մեկտեղ՝ Վուրգը մահացավ իր աչքի առաջ, իր ձեռքերի մեջ: 12 հոգի ևս այդ օրը մահացան, որից 7-ը մեր գյուղից էին, մնացածը՝ Բարձրավանից, Բռնակոթից: Քանի՜ տղերք մահացան կռիվների ժամանակ: Մուկուչը շատ ծանր վիրավոր էր: Բոլորը մեզ մեր տանը ցավակցեցին, հետո գնացինք Գորիս, տեսանք՝ վիրավոր է: Շատ ծանր վիճակով տեղափոխեցին Երևան՝ ուղղաթիռով: Մի քանի անգամ վիրահատվեց, մի փոքր ապաքինվեց, հիմա էլ 2-րդ կարգի հաշմանդամ է:

-Նա ինչպիսի՞ տրամադրությամբ գնաց Լաչին: 

-Ինքը իսկի մեզ չի ասել: Ես չէի հավատում, որ կռիվ ա գնում: Ասաց, որ գնում են գրավյալ տարածքները պաշտպանեն, ասաց՝ մենք կռվի չենք մասնակցում, բայց առաջին օրվանից էլ ինքը մասնակցել ա: Դե, մեզ խաբեց: Ասում էր, որ ինքը չգնա, մյուսը չգնա, բա էլ ո՞վ գնա: Բոլորն էլ գնում են, ես էլ պիտի գնամ, պաշտպանեմ մեր հայրենիքը:

Էսպես ամռան մի սովորական օր քարերին նստած տատիկները պատմեցին մեր պատմության ծանր ու հերոսական օրերից, որ կերտվել է իրենց վիշտ ու արյունով: