Բարև, սրտանց շնորհավորում եմ ծնունդդ: Ի սրտե ուզում եմ, որ առողջ ու երջանիկ լինես: Ճիշտ է, դու լավ աղջիկ չես, բայց ուզում եմ, որ էս տարվանից գոնե փոխես կեղծ պահվածքդ: Դե, հասկանո՞ւմ ես, բնական չի: Մի քիչ հայելու դիմաց շատ փորձիր, նոր արի ու խաղա: Իսկ եթե լուրջ, դադարիր կարդալ ցիտատներ այն մասին, որ ժպիտը լավագույն դիմահարդարումն է: Դու միշտ կեղծ ես ժպտում: Գիտե՞ս՝ ոնց է զգացվում, թե ինչպես են կեղծ ժպիտիդ տակից հոսում նախանձն ու չարությունը: Առաջ, երբ մամայիդ չէի սիրում (կներես, ուղղակի որ սա էլ չասեմ` կմեռնեմ), մտածում էի, թե դու ում ես նման քո հրեշտակային բնույթով, բայց շատ ուշ հասկացա, որ խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում: Քթից թռած մայրդ ես: Մի խոսքով, գոնե էս տարի եղիր «դու»:

Ուրախ ծնունդ, վայելիր օրդ, փոխվելու համար էլ ուշ չի:

***

Բարև, մենք իրար ամբողջ օրը տեսնում ենք, բայց դու ինձ «ատելու» ես տալիս: Էդ էն է, որ ուզում ես ատես, բայց չի ստացվում, էլի: Գիտես, որ ինձ չես կարող ատել ու չտեսնելու տալ, որովհետև ամեն օր բուի նման կողքովդ անցնելու եմ:

Շնորհավոր ծնունդդ, արժանի ես լավագույնին, որովհետև շատ լավ մարդ ես: Աստված տա, ուր ուզում ես՝ անվճար ընդունվես: Դու իմ միակ անցյալի ընկերներից ես, որ ես եմ սխալ եղել մեր ընկերության մեջ: Ուղղակի գիտե՞ս, էդ անտեր հպարտությունը… Ախ, եթե թողներ՝ էս նամակը կուղարկեի: Կներես: Հա, դու էլ էիր մեղավոր: Բայց չմտածես՝ ես քեզ ներել եմ:

***

Դե ինչ, արդեն մեծ ես, արդեն սովորում ես բարձրագույն հաստատությունում: Ամեն տարի ես քո ծնունդին նամակ էի գրում, բայց դու իմը միշտ մոռանում էիր: Դրա համար էլ ասացի՝ էս տարի ես էլ ինձ չհիշելու տամ: Դե, հասկանո՞ւմ ես: Բայց շատ եմ ուզում, որ ավարտես ու քո ուզած վայրում աշխատես: Ամենալավը, դե, վա՜յ:

***

Թող կյանքդ միայն ծիծաղով լեցուն լինի: Ես քեզ էն գլխից էլ չեմ սիրել: Լավ է, որ քեզ չեմ տեսնում արդեն երկար ժամանակ: Բայց որ տեսնեմ, ճակատդ կպաչեմ, որովհետև դու ինձ թույլ տվեցիր ճանաչել մարդկային այդ տեսակը: Հետաքրքիր ես: Մենակ չեմ հասկանում՝ ի՞նչ ես ուզում: Վերջը, էլի: Պինդ համբուրում եմ:

***

Շնորհավոր ծնունդդ, կեքսս: Չգիտեմ՝ քանի հատ երես ունես, բայց Աստված տվել՝ չի խնայել: Գիտե՞ս՝ ինչու կեքս ասացի: Ուղղակի կեքս չեմ սիրում: Ուզում էի ասել բուլկի, բայց հետո հասկացա, որ եթե շատ սոված լինեմ, բուլկի էլ կուտեմ, իսկ կեքս՝ երբեք: Բուտերբրոտ եղիր, եղբա՛յր: Չնայած՝ շփվում ենք, դու գիտես, որ խուսափում եմ քեզնից: Քեզ հաջողություն բուտերբրոտ դառնալու ճանապարհին: Ուրախ ծնունդ:

***

Վայ, Տեր Աստված, թե մենք ինչու հանդիպեցինք: Չես պատկերացնի՝ ոնց չեմ սիրում քեզ: Դու ինձ էս վերջերս մեծ վատություն արեցիր, բայց ես էդ վատությանդ լավությամբ կպատասխանեմ ու էս նամակը ծնունդիդ չեմ ուղարկի: Ափսոս էլ է, ասեմ՝ մարդ եղիր: Ժամանակդ էլ անցել է, մեծ մարդ ես:

***

Բարև, իմ մանկապարտեզի ընկեր: Ես չեմ մոռացել քեզ: Որ մի քիչ փոքր էինք, սպասում էի, որ գաս տեսնեմ՝ էսօր ինչ շոր ես հագել: Հիմա ոչ ես եմ տեսնում քեզ, ոչ էլ դու՝ ինձ: Ափսոս, փոքր ժամանակ լավ երեխա էիր, մտնում էինք սեղանի տակ ու կոնֆետներով կիսվում: Բա հիշո՞ւմ ես, ոնց էինք շորիդ մանր քարերը պոկում, լցնում մեր թեյերի մեջ ու խմում: Էհ, թող ամեն ինչ քո սրտով լինի:

***

Ծնունդդ շնորհավոր, հեռակառավարվող վահանակիկ: Մեկ-մեկ միայն քեզ լսիր, ոչ թե ուրիշի թելադրածը: Համոզվեցի՞ր, որ դու արդեն դու չես: Բան չկա, մի՛ նեղվիր: Ուղղակի էդ պատիժդ քեզ քիչ էր: Պիտի դեռ քո քիթը լավ գետնին քսվի, որ հասկանաս՝ կյանքում մարդ լինելուց ոչինչ կարևոր չէ: Վայելիր օրդ:

Ոգեշնչված Վահե Ստեփանյանի «Նամակներ Մալիշկայից» նյութից:

Կեսգիշեր էր, երբ հայրս աշխատանքից հոգնած վերադարձավ տուն: Հինգ գիշեր էր, ինչ չէի տեսել նրան: Սովորության համաձայն՝ սկզբում մտավ իմ սենյակ: Գիտեմ, ուզում էր բարևել: Ամուր փակեցի աչքերս՝ ոչինչ չարձագանքելով: Ինչ հիմար եմ ես, ձևացրի, թե անուշ քնած եմ: Բայց հետո մտորեցի, համարձակ վեր կացա ու գնացի ննջասենյակ: Վստահ էի, որ նա դեռ քնած չէր:

-Պա՞պ:

-Քնած չէիր, չէ՞:

-Չէ:

Մեկ էլ մաման կողքից ասաց.

-Ի՞նչ կա, ուրվական:

-Տան դռներն էի ստուգում:

-Դե, լավ, գուցե կարոտել էր ինձ,- փրկեց պապան:

-Կարո՞տ: Ինչի ինքը զգացմուքներ ունի՞: Կարոտո՞ւմ էլ ա: Իսկ ես միշտ կարծել եմ, որ սառը էակ ենք մեծացնում: Ինչ հետաքրքիր ա:

-Հա, մամ, գիտե՞ս՝ ես ուրախանալ էլ գիտեմ: Օրինակ, երբ ես ուտում եմ բուտերբրոտներ՝ ուրախանում եմ, իսկ երբ դու ինձնից չես խլում իմ սիրելի բյուրեղանման կոնֆետները, չեմ տխրում:

-Դու ուտելուց բացի ուրիշ պլաններ ունե՞ս:

-Իհարկե: Սիրում եմ ճանապարհորդել:

-Բրավո՜: Որտե՞ղ:

-Մի տեղ, որտեղ բուտերբրոտներ են պատրաստում:

-Չլինի՞ սիրում ես կարդալ նաև խոհանոցային գրքեր:

-Չէ, մամ, հույսդ կտրի՛ր: Որ դրանք կարդում եմ, թքագեղձերս սկսում են աշխատել: Չեմ դիմանա՝ թուղթը կուտեմ:

-Անլրջությունն էլ սահման ունի: Անգամ դա չի քողարկում քո անտարբերությունը: Որովհետև ծայրահեղությունից ծայրահեղություն ես:

-Տան դռները փակ էին: Բարի գիշեր:

***

Արարատյան դաշտի լուսապայծառ առավոտներից էր՝ ժամը 10-ի մոտակայքում, երբ կանգնած էի գրախանութի առաջ, որտեղ երկար հերթ էր գոյացել: Ընդամենը 2 թերթ պիտի տպեի: Ատում եմ այդ գրախանութը՝ ողջ սրտով ու էությամբ: Սպասարկումը սարսափելի է: Ուղղակի, երբ դու ապրում ես մի վայրում, որտեղ մեկից ավելի գրախանութ չկա, ստիպված պիտի օգտվես դրանից: Ես էլ ստիպված սպասում էի իմ հերթին:

Աշխատողը 35-40 տարեկան մեռելային դեմքով մի տղամարդ էր, որն արտաքնապես նման էր մուլտֆիլմերի միջի էն չար հերոսներին, որոնք միշտ կան տրամադրությունդ փչացնելու համար: Էն, որ առանց իրենց ֆիլմը առաջ չի գնում, բայց հայտնվում են այն պահին, երբ պետք չէր: Մի խոսքով՝ հրեշ: Ուղղակի մի տարբերությամբ, որ մուլտֆիլմի մեջ գտնվող հրեշը շատ դեպքերում բարի է դառնում ու ամուսնանում արքայադստեր հետ, իսկ այս մարդն արդեն ամուսնացած է և ունի 4 երեխա:

-Բարև Ձեզ, այս ֆլեշի մեջ 2 նյութ կա, դրանք կարո՞ղ եք տպել:

Ոչինչ չասաց: Սարքս վերցրեց ու գնաց մի մութ սենյակ:

-Հլը արի, տես՝ էս ա՞,- ասաց հրեշը:

Արագ մոտեցա համակարգչին: Մռայլ դեմքով նստած էր ու մկնիկի ցուցիչով ցույց էր տալիս ֆայլերը: Մտածում էի, որ եթե մարդը 35 տարեկան է, պիտի կյանքը եռա նրա համար: Պիտի թռվռա ու ժպտա խանութում: Ի վերջո, գրախանութ է սպասարկում: Հետո կասեն՝ ինչի մեր երիտասարդությունը գրքասեր չէ, բա պիտի նորմալ սպասարկում ունենանք: Ախր, ինչի՞ պիտի երիտասարդը մտնի մի գրախանութ, որտեղ իրեն սպասարկելու է մռայլ դեմքով 35 տարեկան ծերուկ: Փոխանակ նա ուրախությունից եռար, ես սկսեցի զայրույթից եռալ ու չպատասխանեցի.

-Քո հետ չե՞մ:

-Կներեք, պարոն, դուք ինձ ճանաչո՞ւմ եք:

-Ինչի ո՞վ ես:

-Չէ, նկատի ունեմ՝ ինչո՞ւ «դուք»-ով չեք խոսում: Ծանո՞թ ենք:

-Լսի, իմ խանութը չի՞: Ոնց ուզում, սպասարկում եմ: Դուրդ չի գալիս՝ գնա:

-Իսկ կլինի՞ պատճենեք՝ նոր գնամ:

Մռայլ դեմքով դուրս եկավ, դանդաղ մոտեցավ մյուս համակարգչին ու ասաց.

-էս ծրագիրը չի բացում, պիտի 20 րոպե սպասես:

Համաձայնեցի, որովհետև այլ տեղ չկար գնալու: Որոշ ժամանակ հետո ասաց, թե չի բացի, չի հասկանում ծրագիրը:

-Լավ, կներեք անհանգստացնելու համար:

-Պահ, կյանքիս կես ժամը խլեց, մի հատ էլ՝ կներեք,- մրթմրթալով «ճպացրեց» կախարդը:

Թե ասա՝ ի՞նչ պիտի անեիր էդ 30 րոպեում, մի ուրիշ հաճախորդի նյարդերը պիտի քայքայեիր, էլի: Իմանալով, որ սպասարկումը վատն է, շարունակում է քայլ չանել, գիտակցելով, որ բոլորը զզվանքով են մտնում իր խանութ: Որոշեցի խանութից հեռու գտնվող մի պուրակում հայտարարություն սարքել: Մի թերթ վերցրի, վրան գրեցի. «Անցկացվում են դրական էներգետիկ դասընթացներ, որոնց տևողությունը 1 րոպե է: Ուսման ավարտին տրվում է լիցենզավորված ժպիտ: Մանրամասների համար զանգահարել նշված հեռախոսահամարով»: Արագ վազեցի ու դա փակցրի դռանն այնպես, որ ծերուկն ինձ չնկատի:

Հեռվից տեսա, որ բացեց դուռը, մռայլ դեմքով կարդաց հայտարարությունն ու սկսեց ծիծաղել: Ինչ գեղեցիկ է ժպիտը, անգամ, եթե ժպտացողը հրեշ է:

***

Գնացել էի քննության: Դասախոսը ներկայացնում էր մանրամասները, որոնք կապված էին թեստի հետ: Իսկ կողքիս նստած աղջիկը անգամ 70 հոգանոց լուռ լսարանի մեջ ագահաբար մաստակ էր ծամում ու փուչիկով հրավառություն անում: Այդ պահին մտքովս անգամ անցնում էր քննություն չհանձնելու տարբերակը, միայն թե չլսեի այդ տարօրինակ «գըմփը», որը 2 րոպե անընդմեջ շարունակվում էր: Լավ, այս աղջկա համար կյանքն էլ գուցե այս կերպ է «եռում»: Բայց ինչ անշնորհք ու վատ է դիտվում այդ գործողությունը կողքից: Սկսեցի քայլեր ձեռնարկել: Սկզբից «թարս» հայացքով նայեցի, որովհետև մտածում էի, թե կազդվի: Ոչինչ չփոխվեց: Հիշեցի, որ նախորդ օրը եղբորս խոսք էի տվել խուսափել արկածներից, քանի որ վերջերս շատ էի հայտնվում անհաջող պատմությունների կիզակետում:

-Բարև Ձեզ:

-Պրիվետ:

-Պատրաստվե՞լ եք քննությանը:

-Հա, դո՞ւ:

-Ըհըն:

-Կներեք, քանի՞ տարեկան եք:

-16:

-Հա, ես փոքր կտայի:

-Լո՞ւրջ: Ով ինձ նայում ա, ասում ա, որ ես մեծ աղջիկ եմ երևում:

-Գուցե տեսքով, բայց բնավորությամբ ու արարքներով հասուն չեք:

-Ինչի՞ց ենթադրեցիր:

-Ձեզնից:

-Ասում եմ՝ ինչի՞ց, ոչ թե ումից:

-Ի՞նչ տարբերություն:

Ու այդ պահին մաստակն արագ ծամելով՝ զայրացած մոտեցավ ինձ: Սկսեց դիմացս մեծ փուչիկ անել:

-Նման են:

-Ինչե՞րը:

-Ձեր ուղեղն ու փուչիկը:

-Ու ո՞նց,- քմծիծաղեց աղջնակը:

-Տորիչելյան դատարկությամբ:

-Հա, կարդացել եմ դրա մասին: Վիլյամ Տոլստոյն էր գրել, չէ՞:

-Չէ՜, Տերյանը:

-Հա, ճիշտ ա: Շատ հետաքրքիր գիրք ա:

-Լո՞ւրջ: Կարդացե՞լ եք:

-Հա:

-Ինչի՞ մասին ա:

-Դատարկության,- հիմար հայացքով պատասխանեց նա:

-Ուրիշ էլ ի՞նչ գրքեր եք կարդացել:

-Շատ գրքեր եմ կարդացել, վերնագրերը չեմ հիշում:

-Լավ: Ձեզ հաջողություն:

-Քեզ էլ:

***

Այս անավարտ պատմությունները գրել եմ տարբեր ժամանակահատվածներում՝ չմտածելով, որ երբևէ կարող եմ հանձնել շատ ընթերցողների լսարանին:

Նշանավոր անձնավորությունը նստում է Երեվան-Երասխավան ճեպընթացը:

-Վաղ առավոտ էր, ցուրտ, տեղական ժամանակով ժամը վեցը: «Երևան» կայարան կառամատույցի առջև կանգնած էր այն գնացքը, որը Հարավկովկասյան երկաթուղային տեղեկագրքերում մեծարվում է որպես «Երեւան-Երասխավան» ճեպընթաց:

-Ի՞նչ ես խոսում:

-Ճեպընթացը բաղկացած է վագոն ռեստորանից, մեկ ննջարան-վագոնից և երկու վագոնից, որոնք հարմարեցված են տեղական հաղորդակցության համար:

-Լսի: Ես էլ ու հավանաբար դու էլ հոգնած ենք: Էս ճեպընթաց չի: Էս սովորական գնացք ա, որը բաղկացած ա ընդամենը վագոններից: Ես քո հետախուզական արկածների ժամանակը չունեմ: Խելոք կնստես, որ մարդավարի հասնենք Արարատ: Լա՞վ:

-Սկսվե՜ց: Լսիր, քո աշխարհում բացի քեզնից ուրիշ էլ ո՞վ կա: Ախր, չե՞ս հասկանում էս ամենը պատահականություն չի: Ինձ տիեզերքն ա նույն ժամին ուղարկել, որ ինչ-որ սպանություն բացահայտեմ:

-Նախ, քեզ տիեզերքը չի ուղարկել, մամադ ա կանչել: Հետո էլ՝ ի՞նչ սպանություն: Գժվե՞լ ես: Էս արևելյան ճեպըթնացը չի, դու էլ Էրքյուլ Պուարոն չես:

-Պա՜հ, բա էն մարդը, որ վագոնի դռան մոտ փայլուն համազգեստով պճնված կանգնած է, հեչ նման չի՞ ֆրանսիական բանակի երիտասարդ լեյտենանտ Դյուբոսկին, ու որը հիմա խոսում է փոքրամարմին մարդուկի հետ, ինչպես գրքում էր:

-Չէ, Պուարո ջան: Էն մարդը լեյտենանտ չի, այլ Զորիկ ձյաձյան է, իսկ փոքրամարմին մարդուկը` տոմս հավաքողը:

-Սարսափելի ցուրտ է:

-Արդեն շարժվում ա գնացքը, կխնդրեի, որ դադարեցնես ստեպ-ստեպ պաճուճազարդ նախադասություններդ, որոնք արտասանում ես ամենանրբին հայերենով, քանի որ դու երբեք Պուարո չես դառնա:

-Բայց դու լրիվ Մսյո Բուկն ես, լսի:

Ես այս ոչ խոստումնալից զրուցակցիս հետ գնալու էի երկար ու անխուսափելի ճանապարհ, որն անցնելու էր Արարատյան դաշտավայրի գեղատեսիլ հովիտներով: Քամին սառն էր, ինչպես նրա անտարբերությունը, որը հետզհետե լցնում էր իմ համբերության բաժակը: Զրուցակիցս քնեց, իսկ ես պարապությունից սկսեցի ուսումնասիրել մարդկանց: Դիմացս մի կին էր նստած, որը հավանաբար անգլիացի էր: Երիտասարդ, բարեկազմ, սևահեր, արտաքինից մի 30 տարեկան: «Նա իրեն շատ անկաշկանդ, անկախ էր պահում և դատելով այդ ամենից նա չափազանց գործնական է»,-եզրակացրի ես: Հագին կար մուգ գունավորմամբ բարակ կտորից ճամփորդական զգեստ` չափազանց հարմար վագոնի պայմաններում: Վախեցած նայեցի կողքս` զրուցակցիս, ու հանգստացած շունչ քաշեցի, որ քնած է, թե չէ մտածածս լսելուց հետո կասեր` «Չէ՛, ինքն էլ միս Դեբենհեմը չի, Գայան ծյոծյան ա»:

Արդեն 30 րոպե ճանապարհ էինք անցել, բայց ոչ մի սպանություն չէր կատարվել: Ինչ անհետաքրքիր է, իզուր էի նախապատրաստել Պուարոյի կերպարը:

Հանկարծ տեսնեմ նույն կինը դուրս եկավ մեր վագոնից:

«Հետաքրքիր է»,- մտածեցի ես: Սկսեցի հետևել նրան, և տեսա, որ խոսում է մյուս վագոնի անծանոթ պարոնի հետ: Հազիվ լսեցի, որ տիկինն ասաց. «Շուտով ժամանակը կգա»: Ի՞նչ ժամանակ: Հա՜, հիշեցի: Սպասում են հարմար առիթի՝ սպանության համար: Ավելի լավ է արթնացնեմ նրան, որ հավատա ինձ: Բայց չէ, է, չի հավատա ինձ: Ես մենակ կբացահայտեմ էս ամենը: Լավ, բայց էս անգլիացիները լավ էլ հայերեն են խոսում, կմտածես, թե հայ են: Այս ամենը ծրագրել են, զուտ իրականությունը թաքցնելու համար:

Քիչ ժամանակ հետո նույն տիկինը բաժակով ջուր բերեց իր մոտ նստած ծեր կնոջը: Բայց դե ես հո՞ հիմար չեմ: Էդ ջուր չի: Էդ թույն ա: Ուրեմն էս ծեր կնոջն են ուզում սպանել: Ինչ մեղք է, շատ անուշիկ տատիկ է:

-Հը՞ն, դիմանո՞ւմ ես պարապությանը,- արթնացավ նա այն ժամանակ, երբ պետք չէր:

-Չէ՜:

-Ի՞նչ՝ չէ: Չե՞ս դիմանում:

-Հա, հա:

-Հա, հա՞:

-Չէ, չէ, չէ՜…

-Թե մի բան հասկանում եմ…

Հենց այդ ժամանակ տատիկը խմեց ինչ-որ նյութով լի բաժակը: Ես հասկացա, որ ամեն ինչ կորցրեցի: Ստուգեցի դեղատուփս: Տեսա, որ մոտս միայն «Մեզիմ» է: Էդ դեղն էլ, միայն ստամոքսի խանգարման համար էր կարծեմ օգտագործվում: Երևի: Ուֆ… Ամեն ինչ կորավ: Վայ, ոնց նշտարիկով կսպանեի սրան: Ասա` քնած էիր, քնեիր, մտածեցի ես:

Էդ պահին նկատեցի, որ տատիկը գունատվեց ու սկսեց դժվար շնչել: Չհամբերեցի ու մոտեցա:

-Տատիկ ջան, էն բաժակի միջինը ամբողջությամբ խմեցի՞ր:

-Հա: Դո՞ւ էլ էիր ծարավ:

-Մոտս միայն էս դեղն է: Կուզեի օգնել: Բայց երևի ուշ է:

-Ի՞նչ իմացար:

-Դե ես գիտեի, որ էն երիտասարդ կինը վատ մտադրություններով էր կողքդ:

-Աղջիկս էր:

-Բայց ինչ դաժան ա, ո՞նց եք դիմանալու էս ցավին: Աղջիկը… Մորը…

-Վիրահատված եմ, ու նարկոզից նոր եմ դուրս եկել: Իմ դեպքում դաժան չի, նորմալ է:

-Ո՞նց, բա ձեզ չպիտի սպանեի՞ն:

-Եթե վիրահատությունը սպանություն է, ուրեմն 13-րդ անգամ եմ սպանվում:

-Հա-, հուսահատված ասացի ես:

Փաստորեն տատիկի մոտ հետվիրահատական շրջան էր, ոչ թե թունավորում, իսկ երիտասարդ կինը` անգլիացի չէր, այլ տատիկի միակ հայ դուստրը, որը խնամում էր նրան: Ես էլ Պուարոն չէի, որը ճեպընթացից դուրս եկավ Արարատի կանգառում, իսկ նա` նա էր, սառը ինչպես անտարբերությունը և իրական, ինչպես մսյո Բուկը:

Երբ մտնում եմ տուն, բացականչում եմ` «Մա՞մ…», իսկ դու պատասխանում ես՝ «ջա՜ն»: Էդ «ջանը» ամեն ինչ արժի: Օրինակ` կարող եմ օրական երեք հատ խնձոր, երկու աման փոփքորն, չորս հատ պաղպաղակ ու վեց հատ չուպիկ չուտել, միայն թե օրեկան տասն անգամ լսեմ այդ բառը: Դե, վերջինը խաբեցի, առանց չուպիկ չեմ կարող:

ՄԱ՛Մ, ինձ միշտ հետաքրքրել է, թե դու ինչպե՞ս ես հասկանում, որ քաղցած կամ տխուր եմ, կամ պապան մոտակայքում է, թե ոչ: Մեկ- մեկ թեման «ցրելու» համար ասում ես` ՄԱՅՐԸ ամեն ինչ հասկանում է, դու էլ մայր  կլինես, ապա կհասկանաս` մի քիչ տխրում եմ: Լուրջ եմ ասում, չեմ ուզում ինձ պես երեխա ունենալ, որը բծախնդիր, հարցասեր, շատախոս, «կոտոշներով» ու քնկոտ կլինի: Ես էդ երեխուն չեմ կարող պահել: Ախր, ո՞նց կարելի է այդքան մեծ համբերություն ունենալ, ընդունել իմ բոլոր սխալները ու անընդհատ սովորեցնել, հոգնած կամ բարկացած ժամանակ չդադարել աղոթել, շարունակ կրկնել` ճիշտ ուղին ցույց տալով:

ՄԱ՛Մ, ինձ նաև հետաքրքրել էր, թե ինչու են արթնանալուց հետո իմ այտերը ցավում ու մազերս թաց լինում: Վերջերս տեղեկացա, որ էսքան ժամանակ ինձ քնից արթնացրել ես այտերս քաշքշելով ու սառը ջուր լցնելով, իսկ դու ասում էիր, որ այտիս վրա եմ քնել և շոգից է, որ մազերս թաց են… Քանի առիթ կա, ասեմ` էս ձախ այտս շատ է ցավում, երևի էս ձախը շատ ես կսմթել, հաջորդ անգամ աջին կխփես` էդ մեկը էդքան շատ չի ցավում:

Հա ՄԱ՛Մ, քո նման խոհարար էլ չկա էս աշխարհում: Ես էդ ոլորտում անզոր եմ: Դու հաճախ ես ասում, որ պիտի անպայման սովորեմ: Բայց դե ես միշտ հակաճառում եմ, ասելով`իմ ընտրյալը գիտնական կամ քաղաքական գործիչ է լինելու, ու մենք ռեստորաններում ենք ճաշելու: Բայց ես հասկացել եմ, որ պիտի սովորեմ էդ ուտելու «բաները» ուտել: Է՜հ, ասում եմ ուտել` սովորել: Կգնամ գրախանութ, մի քիչ էլ խոհանոցային գրքեր կառնեմ, որ դրանք էլ կարդամ: ՄԱ՛Մ,  կսովորեմ, բայց չեմ խոստանում, որ քեզ պես տոլմա, խինկալի, գրիլ, բրնձով փլավ, բորշչ ու ոսպով ապուր, տապակած կաղամբ կպատրաստեմ:

ՄԱ՛Մ,  դու ասում ես, որ ես կոպիտ եմ, բայց մեր մեջ ասած` ես մեղք չունեմ, ինչ արել-չեն արել, էն պապայի գեներն են արել: Բայց ես շատ ուրախ եմ, որ բոլորն ասում են, որ մեծանալով նմանվում եմ քեզ: Էս  անգամ էլ պապիկենց տանը, ձերոնք գիտեին, թե կարող եմ քո նման բիսկվիթ պատրաստել` գործի դրեցին: ՄԱ՛Մ, մի քիչ եմ վառել, բայց ասել եմ, որ իրենց տված թավան լավը չէր, մի խոսքով, հավատացել են:

Հիմա քեզ գրում եմ շատ հեռվից` կարոտախտով տառապելիս, և ուզում եմ շնորհավորել ծնունդդ: Գիտես, որ դու իմ ողջ կյանքն ես, իմ հպարտությունը ու լույսը մթության մեջ: Գիտեմ, որ, եթե մութ գիշեր լինի, լուսաբացը դու ես բերելու, կամ եթե պատուհանիս տակ  անձրևները չդադարեն, դու ես կապելու ծիածանը ու արև բերես ինձ: Թող բոլորը իմանան, որ իմ բոլոր հաջողությունների գաղտնիքը դու ես:

Այո՛, ես ունեմ ՄԱՅՐ, որը հավատում է ինձ ու իր հավատով ուժ տալիս պայքարելու: Նաև գիտես, որ չեմ սիրում ասել՝ «ես քեզ սիրում եմ», «ես քեզ պաշտում եմ», դրանք քեզ համար շատ հասարակ ու ծեծված խոսքեր են: Միայն կուզեի ասել` կներես արած ու չարած արարքների համար և արտասանած  ու չմտածված խոսքերի համար: Շա՜տ երջանիկ եմ, որ ծնվելուց շատ առաջ, քեզ եմ ընտրել որպես մայր: Որովհետև, ես առանց քեզ անկարող եմ գոյություն ունենալ:

ՄԱ՜Մ, դու էս աշխարհում միակ մարդն ես, ում մասին չեմ կարողանում երկար գրել: Երևի նրանից է, որ զգացածս ունակ չեմ բառերով արտահայտել:

ՄԱ՜Մ, խնդրում եմ միշտ ժպտա: ՄԻՇՏ, ՄԱ՜Մ: Դու քո ծնունդով ծնունդ ես տվել երեք խենթերի ու մի սիրո, որը կապում է քեզ ու պապայիս:

ՄԱ՜Մ, հիշո՞ւմ ես, չէ՞, ՄԻՇՏ կժպտաս:

Լուսինը երկնքում արդեն երևում էր, երբ դուրս եկա դասից ու նստեցի առաջին պատահած տաքսին:

-Ազա՞տ եք:

-Իհարկե, ո՞ւր ենք գնում:

-«Սասունցի Դավիթ» կայարան:

Ողջ ճանապարհին նայում էի երկրի ամենամերձավոր արբանյակին՝ լուսնին, որն այդ օրն արտասովոր գեղեցիկ էր: Տեսնես՝ այսօր ի՞նչ է թաքցնում լուսինն իր հակառակ կողմում: Մտորումներս կշարունակվեին, եթե վարորդը չսկսեր բողոքել:

-Մեկը լիներ էդ Սուրենյանի ձեռքից պուլտը վերցներ: Այ մարդ, խաշեց: Չի կարելի, չէ: Իրեն ի՞նչ կա, հիմա օդափոխիչը միացրել, նստել՝ եղանակն ա փոխում:

-Պապի ջան, դե Սուրենյանը ի՞նչ մեղք ունի: Եղանակն ինչպես փոփոխվում է, այդպես մեկնաբանում է,- ծիծաղելով պատասխանեցի ես:

-Յա, լավ ա ասիր: Թե չէ՝ չգիտեինք: Էդ դուք «շուստրի» քանի՞ քույր եք:

-Մի քանի:

-Լավ, էս շոգը հերիք չէր, հիմա էլ «Հոլին»: Էն «Հելոինն» ու «Սուրբ Վալենտինը» «դորդուբեշ արեցինք», հիմա էլ «Հոլի»: Սենց, որ գնա, հայկական տոները կվերանան:

-Չեն վերանա, պապի՛կ ջան: Ես էլ եմ դեմ «Հելոուինին», բայց եկեք «Սուրբ Վալենտինին» մի՛ քննադատեք: Սիրում եմ այդ տոնը:

-Յա, էդ ինչի՞ որ: Մեր Սուրբ Սարգիսը թողած, «խալխի» տոնն ես սիրո՞ւմ:

-Ես «խալխի» տոները չեմ սիրում ու դեմ եմ, որ նշվում են մեր երկրում: Բայց ես ծնվել եմ «Սուրբ Վալենտինի» մոտակա օրը: Ճիշտ է, անունս Վալենտին չէ, բայց Վալենտինա են դրել միայն այդ պատճառով:

-Հիմա որ «Սուրբ Սարգսին» ծնվեիր, անունդ Սաքո էին դնելո՞ւ,- կատակեց պապիկը:

-Պապի ջան, որ վերածնվեմ «Սուրբ Սարգսին» տղայի կերպարով, կորոշենք: Հնարավոր է, ինչի՞ չէ:

-Ասում էիր, դուք տենց «շուստրի» քանի՞ քույր եք:

-Ասացի, պապի ջան: Մի քանի: Մի քանի:

-Է՜հ, «խակ» ես, քո տարիքին էի, երբ «Սուրբ Վալենտինի» օրը եղնիկիս գտա:

-Ու չամուսնացաք, չէ՞, որովհետև դեմ էիք «Սուրբ Վալենտինին»:

-Ամուսնացանք: Որ սերը գալիս ա, չի հարցնում, թե որ օրն եք ծանոթացել: Սրտին չես հրամայի: Գիտե՞ս ինչ լավ բան ա սերը:

-Չէ հա, էս կյանքում ավելի կարևոր բաներ կան: Ի՞նչ սեր: Դրա տեղը, որ համալսարան ընդունվեիք, տարիներով սովորեիք, հիմա տաքսու վարորդ չէիք լինի, չէ՞,- փորձեցի սրամտել ես:

-Տո, գիտե՞ս, ես ռուսաստաններն ինչ բիզնեսներ եմ ունեցել: Էնքան համալսարաններ եմ ավարտել, որ էսօր, եթե հաշվես, չես վերջացնի: Հո ես ողջ կյանքս պապի չե՞մ եղել: Սերը լավ բան ա, եթե փոխադարձ ա: Հանկարծ միակողմանի չսիրես, թե չէ շատ կտանջվես: Մարալիս միակողմանի էի սիրում, բայց հետո եղնիկիս գտա: Փառք Աստծո, 4 երեխա, 7 թոռ ունեմ:

-Աստված պահի:

-Ապրես, բալի՛կ ջան: Քեզ էլ թող Աստված ժպիտ նվիրի: Թե չէ, հո դա էլ փողով չի:

-Է՜հ, պապի ջան: Ես ժպիտ ունեմ, ուղղակի, որ սկզբից սկսեցիք բողոքել երկրից, ժպիտս մոռացա լուսնի վրա:

-Հասանք,- վերջապես ժպտաց պապիկը:

-Շնորհակալ եմ, շա՜տ: Վերցրեք:

-Չէ, էդ պահի մոտդ, մի քիչ էլ վրան կավելացնես, կգնաս լուսին՝ ժպիտդ բերելու:

Ժպտացի: Գումարը դրեցի նստատեղին ու լուռ դուրս եկա:

Ա՜խ, ինչ լավն են մեր պապիկները, անգամ եթե բողոքում են:

«Ես ունեմ այն ամենն, ինչ ցանկանում եմ, բայց դեռ երջանիկ չեմ: Ինչո՞ւ: Երբ ես 4 տարեկան էի, իմ միակ նպատակը մանկապարտեզից մի աղջկա ուշադրությունը գրավելն էր: Երբ դարձա 7 տարեկան, իմ միակ նպատակը Բրյուս Լիի նման կռվելն էր: Երբ ես դարձա 11 տարեկան, իմ միակ նպատակը Հայաստանի բասկետբոլի առաջնությունում (NBA) խաղալն էր: Երբ դարձա 13 տարեկան, իմ միակ նպատակը միջազգային օլիմպիադային մասնակցելն էր: Երբ դարձա 14 տարեկան, իմ միակ նպատակը մեդալ շահելն էր ֆիզիկայի միջազգային օլիմպիադայում և Հայաստանի բասկետբոլի առաջնությունում: Երբ 16 տարեկան էի, կորցրի իմ նպատակը, որի համար արժեր պայքարել: Կորցրել էի կյանքի հանդեպ հետաքրքրությունը: Սկսեցի հարցեր տալ ինքս ինձ, որ հասկանամ՝ թե ինչ եմ ուզում կյանքից: Շատ փոփոխություններից հետո ես դուրս եկա սթրեսից, դա մեծ հաջողություն էր»: Արա Մամբրեյանը 18 տարեկան է, աշխույժ և տարօրինակ տղա, որը հաճույք է ստանում լեգոներով խաղալուց ինչպես երեխան: Հաճախ է ասում, որ չկա որևէ տարիք, երբ կդադարի խաղալ լեգոներով: Չնայած երեխայական ցանկություններին, խոստովանում է, որ ապագայում կուզենա ունենալ 2 կամ 4 երեխա, որովհետև պաշտում է երեխաներին. նրանք իր կյանքը լցնում են երջանկությամբ: «Երբ ես երեխա էի, ինձ հրավիրել էին կինոյում խաղալու, բայց ես մերժեցի: Հիմա՛ր»: Չնայած իր տարիքին՝ արդեն 6 անգամ հաղթել է միջազգային գիտական օլիմպիադաներում և 5 անգամ Հայաստանի բասկետբոլի առաջնությունում նվաճել է մեդալ` խաղալով ազգային հավաքականում: Նա Հայաստանի պատմության մեջ առաջին մարդն է, ով 1 տարվա մեջ 4 տարբեր մեդալ է նվաճել: Ավարտելով Ա. Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոցը՝ սեփական ուժերով ընդունվել է Քեմբրիջի համալսարանի բակալավրիատի գիտությունների բաժինը: «SAT»-ի և «TOEFL»-ի քննությունները Հայաստանում հանձնելուց հետո մեկ շաբաթվա ընթացքում պատրաստվել է հարցազրույցին՝ Քեմբրիջ ընդունվելու համար: Հիմա Արան ունի մեր օժանդակության կարիքը, կա ֆինանսավորման խնդիր, իսկ հայ տաղանդին ձեռք մեկնելու համար յուրաքանչյուրս պետք է փորձենք օգնել նրան գումար գտնելու գործում: Գուցե տարիներ հետո հենց նա մեր երկրին օգնի բարելավել կրթության կամ որևէ այլ ոլորտ: Արան արդեն ապացուցել է, որ տաղանդավոր է, այժմ մեր հերթն է լուսավորելու Քեմբրիջի ճանապարհը նրա համար: Արան այժմ չունի հիմնական նպատակներ, բայց ունի ցանկություններ: Ուզում է դառնալ լավ մարդ՝ ավելի խելացի և ինքնավստահ, ավելի հանդուրժող և քաղաքակիրթ: