Էմմա Թադևոսյանի բոլոր հրապարակումները

emma tadevosyan

Ներսում

Ասում են՝ զգո՛ւյշ երազեք, քանի որ ձեր երազանքները իրականանալու հատկություն ունեն: Երբ ես փոքր էի, ամեն առավոտ՝ աչքերս բացելուն պես, մի սիրուն անզգույշ երազանք էի պահում: Ես վստահ էի, որ այն երբեք չի կատարվի, բայց շարունակում էի անխնա պատկերացնել դրա ամեն մի դետալը: Անջատում էի զարթուցիչը, փակում էի աչքերս ու պատկերացնում, թե ինչպես ենք մենք մեր չորսակնանի անկողին-մեքենաներով գնում դպրոց, որտեղ կարիք չկա սեղանների և աթոռների, որտեղ հեչ պարտադիր չէ կտրվել մեր տաքուկ վերմակներից:

Բարի գալուստ 2020 թվական: Գրեթե մեկ ամիս շարունակ՝ ամեն առավոտ, երբ ես բացում եմ աչքերս, տեսնում եմ մեր դասախոսներին, կուրսեցիներիս. ես այլևս ստիպված չեմ շարժվել տեղիցս, իմ սենյակը դարձել է մի ողջ համալսարան, իսկ անկողինս սիրով և ջերմությամբ փոխարինելու է եկել այնքան անցանկալի սեղաններին և նստարաններին:

Բարև, սիրելի՛ օրագիր: Այսօր ապրիլի 12-ն է՝ օրը կիրակի: Եկել եմ՝ էլի մի գաղտնիք հետդ կիսելու, բայց ոչ ոքի չասես, հա՞, միայն քեզ եմ վստահում: Այսօր մի բան եմ արել, որի համար այնքա՜ն եմ զղջում: Չգիտեմ էլ ինչպես սկսել… Ախր… Ես չէի ուզում… Ես հասկանում եմ,  բայց…

Այսօր առավոտյան, երկար դադարից հետո որոշեցի տանից դուրս գալ. ուզում էի մի քիչ զգալ գարունը:  Հիմա ավելի շատ ժամանակ է պետք թե՛ հոգեպես, և թե՛ ֆիզիկապես պատրաստվելու համար նախքան տանից դուրս գալը՝  է՛լ դիմակ, է՛լ ձեռնոց, է՛լ զեկուցագիր, է՛լ. «Էմմա, ձեռքերով դեմքիդ չդիպչես», է՛լ. «Էմմա, առհասարակ ոչ ոքի և ոչնչի չդիպչես»։

Դուրս եկա: Սկզբում ամեն ինչ լավ էր, ոչ սովորականի պես շունչս վայելելով քայլում էի մեր քաղաքի դատարկ փողոցների հետ համերաշխ, մի քիչ էլ անսովոր լռության հետ կռիվ տալով: Ամեն ինչ լավ էր, քանի դեռ հեռվում չնկատեցի ընկերներիցս մեկին, ով նայում էր ինձ այնպես, ինչպես, կարծում եմ, Ռոբինզոն Կրուզոն Ուրբաթին է նայել, երբ հանդիպել են: Քայլերս արագացրի: Երկար ժամանակ է՝ չէինք հանդիպել, մոռացել էի՝ ոնց էր ժպտում Մարին: Հենց մոտեցա, անմիջապես գրկեցի նրան, ամուր-ամուր, կարոտա՜ծ: Հեչ մտադրություն չունեինք իրար բաց թողնելու, մինչև պատահաբար աչքովս չընկան կապույտ-կապույտ ձեռնոցներս… Միանգամից բաց թողեցի Մարիին ու հետ ցատկեցի: Անմիջապես սկսեցի հիմար հարցերով լցնել մեր միջև եղած մեկ մետր հեռավորությունը, որ չզգայինք: Չեմ հիշում, թե նա ինչ պատասխաններ էր տալիս, որովհետև մտքումս պտտվում էին այն բոլոր սահմանափակումներն ու կանոնները, որոնք այնքա՜ն նորմալ ու հեշտ էին թվում…

Տուն վերադառնալիս կամա թե ակամա մտքումս հաշվում էի, թե արդյոք 14 օր հետո որքան եմ զղջալու Մարիին գրկելու համար…

Հիմա գրում եմ քեզ, սիրելի՛ օրագիր, որովհետև իմ՝ դեռևս փոքրիկ կյանքում, ամենադատարկ, ամենատարօրինակ, ամենասառը զղջումն է պատահել ինձ հետ:

Շատ բան չի փոխվել: Ամեն օր սովորականի պես արթնանում եմ, նախաճաշում, հետո՝ դասի, հետո՝ դասեր, հետո՝ քուն: Պարզապես ներքին խելագարության հետ մենակ մնալ ենք սովորում: Պարզապես էլ ամեն երկուշաբթի մեր ներսի դժգոհությունը գումարի հետ չենք փոխանցում երթուղայինի վարորդին ու ամեն ուրբաթ «Աստվա՜ծ իմ, վերջապես այս շաբաթն էլ ավարտվեց…» նախադասությունը չենք շպրտում տիեզերք ու տուն վազում:

Տա՜նն ենք, մեզ հետ ենք, աշխարհին փոխարինելու ենք եկել ամեն մեկս մեզ համար: Դրսի աշխարհի հետ ամեն օր պայքար էր. ներսում ոչ ոք չէր մնացել…

emma tadevosyan

Ես Լոլոզի՛կն եմ բարձրացել

Լոլոզիկ սարը, որ օրերից մի օր իմը դարձավ, ասում են՝ Քաղսիինն է: Քաղսիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում տեսնողներ են եղել: Բայց չմոռանանք, որ մինչև 1959 թվականը Հրազդանը կոչվել է Ներքին Ախտա, դե իսկ հրազդանցիներին էլ ախտեցիներ են կոչել, ավելին՝ ըստ լեգենդի՝ քյոռախտեցիներ: Այսպիսով, ապացուցելով լեգենդը՝ վստահորեն կասեմ՝ Լոլոզիկը Հրազդանինն է ու իմը:

Հիշում եմ՝ գիշեր էր: Մենք էինք: Տանն էինք: Հիշում եմ՝ խաղաղ էր գիշերը, խաղաղ չէր քույրս. լաց եղավ:

Սովորական լաց էր, ամենասովորական արցունքներով: Մի դպրոցից մյուսը տեղափոխված, նոր դասարանում դեռ չհարմարված, դասարանցիների «ջերմ ընդունելությունից» վիրավորված աղջնակի ամենասովորական արցունքներն էին:

-Ոնց թե, ո՞վ ա նեղացրել իմ աղջկան:

-Ես հիմա կզանգեմ դասղեկին:

-Ալլո, ներեցեք, որ այս ժամին անհանգստացնում եմ…

-Ոչ, ոչ, կարիք չկա, որ հայրը դպրոց գա, ես այդ հարցը վաղը կլուծեմ…

Դե հա, պարզվեց, որ դասղեկը ամենակարող էր և այդ հարցը հաջորդ օրն իսկ լուծելու էր, օրինակ՝ էս երկու կախարդական նախադասություններով՝ «Դե ոչինչ, բալես, պիտի հարմարվես» և «Երեխաներ, դուք բոլորդ քույրեր և եղբայրներ եք, մի նեղացրեք իրար»:

Հիշում եմ՝ առավոտ էր: Էլի մենք էինք: Տանն էինք: Խաղաղ էր առավոտը, խաղաղ էինք մենք:

-Իմ աղջիկների հետ էսօր գնում ենք Լոլոզիկը բարձրանալու,- նախաճաշելիս հանկարծ ասաց հայրս:

-Էն ջղայն սա՞րը, պա՜պ, վա՜յ, էդ սարը չար ա, չի ժպտում, արի էն կողքի սարը բարձրանանք, բարի ա…

Չգիտեմ՝ ոնց էր 8-9 տարեկան իմ փոքրիկ ես-ը տարբերակում սարերի չար ու բարի լինելը, բայց լավ հիշում եմ էն սարսուռը, որ ամեն անգամ մարմնովս անցնում էր, երբ հանկարծ մի քիչ երկար էի նայում Լոլոզիկին՝ իր խիստ ու խիտ անտառ-կատարով:

Երբեմնի չարը, հեռուն ու անհասանելին ուղիղ մեր առջև էր, մեզ մոտ: Ամեն ծառի ու քարի հետևում երևակայական արջերին ու օձերին նկատելով՝ հայրիկիս ձեռքից բռնած լուռ առաջ էի շարժվում: Ողջ ճանապարհին հորս պատմած հետաքրքիր ու համով պատմություններով սնվեցինք: Շատն անցել էինք, քիչն էր մնացել, երբ հոգնածությունը քամու հետ եկավ ու սկսեց մեզ հետ գլորել:

-Եթե մինչև վերջ կարողանաք բարձրանալ, դուք կդառնաք աշխարհում ամենաուժեղները, գիտե՞ք,- քամուն ու հոգնածությանը հետ շպրտելով՝ ասաց հայրս:

-Մեր դպրոցո՞ւմ էլ, պա՛պ,- հարցրեց քույրս:

-Բա իհարկե, ձեր դպրոցում միակ աշակերտներն եք լինելու, որ կարողացել են էս սարը բարձրանալ, բալես,- հետո ծիծաղով ավելացրեց,- սրանից հետո եթե փորձեն ձեզ նեղացնել, ուղիղ կնայեք էդ նեղացնողի աչքերին ու կասեք «Ես Լոլոզի՛կն եմ բարձրացել»:

-Հա՞, կվախենա՞ն, պապ:

-Կհասկանան , որ դուք ուժեղ եք, բալես…

Իսկ դուք թռչկոտելով սար բարձրացող փոքրիկ աղջիկներ տեսե՞լ եք: Ախր պապան ասել էր՝ պիտի բարձրանանք, որ ուժեղ լինենք: Ու մինչև հիմա բարձրանա՜լ, չհոգնե՜լ…

Վերևից ամեն ինչ գունավոր էր, անթերի ու խաղաղ: Վերևում «վախենալ» բառին վ-ով սկսվող այլ բառ փոխարինելու եկավ՝ «վայելել»-ը: Դրսի քամիներն անզոր են, եթե ներսիդ քամիները ճիշտ ուղղությամբ են փչում…

-Ես Լոլոզի՛կն եմ բարձրացել:

Ու որքա՜ն մեծ էր մանկական միամտությունից ծնված հիասթափությունս, երբ մի անգամ հնչեց ամենաչսպասված պատասխանը.

-Հա ի՞նչ, ես էլ եմ բարձրացել…