Անի Ավետիսյանի բոլոր հրապարակումները

Որ երկու տարին շուտ անցնի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Շուտով կսկսվի ամառային զորակոչը: Հանրապետության ողջ տարածքից բանակ կզորակոչվեն 18 տարին լրացած հազարավոր տղաներ: Կգնան մեր և իրենց հայրենիքը պաշտպանելու, կգնան, որ գիշերները չքնեն: Չէ՜, կգնան, որ մենք գիշերները հանգիստ քնենք: Նրանք կգնան, որ փոխարինեն մյուսներին, և նրանցից մեկն էլ կփոխարինի եղբորս: Որ տուն գան նրանք: Հաղթանակած:

Ու կգան զորացրվող տղաները մեկ կամ երկու ամսից, կգան մեծացած, հասունացած. պատերազմ տեսած: Կգան հպարտ. պարզ ճակատով են կանգնել մահվան առաջ, թշնամուն թիկունք ցույց չեն տվել: Կգան ժպտալով, որ մենք էլ ժպտանք: Կգան տղաները՝ բոլորի նման երկու տարի ծառայելուց հետո: Բայց ես գիտեմ, բոլորն էլ գիտեն, որ նրանց երկու տարին նման չէր մնացածին: Ուրի՜շ էր: Ավելի երկար: Ավելի դժվար: Ու եթե օրերի հաշվարկը չլիներ, կարող էինք ասել, որ նրանք երեք ու նույնիսկ չորս տարի են ծառայել:

Կգան, որ մոռանան զորամասի երկար, փոշոտ ու դժվար ճանապարհները: Որ էլ առիթ չունենան մտածելու այդ ճանապարհների մասին:

Եղբայրս էլ կգա, ու ես էլ երևի կմոռանամ չսիրած, բայց և հարազատ դարձած, ամեն ծառն ու թուփն անգիր արած ճանապարհը: Երևի ես էլ էլ առիթ չեմ ունենա մտածելու այդ ճանապարհի մասին: Երևի չեմ մտածի, թե ինչ էին մտածում տղաները, երբ գնում էին այդ ճանապարհով: Չեմ մտածի, թե այդ ճամփան անցած քանի տղայի համար այն միակողմանի եղավ, քանիսի համար էր այն հավերժության ճանապարհ: Բայց միշտ կմտածեմ նրանց ապրած ու չապրած կյանքի, նրանց երազանքների ու հույսերի մասին, որոնք իմ երազանքներն էլ են դարձել:

Նրա՜նք, ախր, նրանք այնքան շատ էին, շա՜տ՝ մեր փոքրիկ ազգի համար: Երևի չեմ հիշի բոլորի անունները, շատերը չեն հիշի, բայց նրանց անուններն ամեն երեկո, դեռ շատ երկար կհնչեն զորամասում՝ անվանակոչի ժամանակ. Ազատ, Արարատ, Արշակ, Էդուարդ … Բայց` անպատասխան…

Բայց հետո նրանց էլ փոխարինելու կգնան ուրիշները՝ ճանապարհի նույն մտքերով: Կգնան, ու Աստված մի արասցե, նրանցից մի քանիսի համար էլ ճանապարհը միակողմանի դառնա…

Ու նրանց փոխարեն էլ երևի էլի ինչ-որ մեկը՝ ինձ նման, կմտածի ճանապարհին, կմտածի նրանց չապրած տարիների, չապրած կյանքի մասին ու ինքն իրեն կխոստանա՝ ապրել նաև նրանց փոխարեն, այնպես, ինչպես մտածում էր նրանց փոխարեն:

Ու ես, ես էլ երևի չեմ մոռանա ոչինչ, ոչ մեկին: Ես էլ մյուս ծնողների ու քույրերի պես կաղոթեմ, որ գոնե այս անգամ նրանց երկու տարին շուտ անցնի…

ani avetisyan portret

Դասը վարում է ոստիկանը

Այսօր յուրահատուկ օր էր մեր դպրոցի և հատկապես մեզ՝ Արագածոտնի մարզի Ոսկեհատ գյուղի աշակերտներիս համար: Ավագ դասարաններում դասը վարում էր ոստիկանը: 

Հանրակրթական դպրոցներում անցկացվող այդ ծրագրի մասին շատ էի լսել, բայց մեր դպրոցում այն առաջին անգամն էր: Ճիշտ է, անչափահասների տեսուչի հետ հանդիպումներ երբեմն լինում են, երբ  զրուցում ենք մեր իրավունքների ու պարտականությունների  և այլնի մասին, բայց այս անգամ խոսակցության նյութն ավելի լայն էր, ընդգրկուն: Խոսում էինք մեզ հուզուղ թեմաների մասին, տալիս հարցեր, որոնք վերաբերվում էին ինչպես օրենքներին ու իրավական ակտերին, այնպես էլ ոստիկանական, իրավաբանական կրթության, դրանց նրբությունների ու հետաքրքիր կողմերի մասին, մի խոսքով՝ խոսում էինք ամեն ինչից, իսկ ամենակարևորն այն էր, որ մեր զրույցը չուներ ոստիկան-քաղաքացի բնույթ: Զրույցն ընկերական էր, անմիջական, ինչի արդյունքում հանգիստ կարողանում էինք տալ մեզ հուզող ցանկացած հարց ու ստանալ պատասխան՝ գործի գիտակից:

Ճիշտ է, երբ ասում են, որ ոստիակնի դերը մեծ է հանրակրթական դպրոցներում, հատկապես երբ ոստիկանը աշակերտի ավագ ընկերն ու խորհրդատուն է լինում, էլ ավելի կարևոր աշակերտների կյանքում՝ իրավական նորմերին, ՀՀ օրենքներին, դրանց առավելություններին ու թերություններին ծանոթացնելու և, հետևաբար՝ որպես պատրաստի քաղաքացիական անձ նոր կյանք մուտք գործելու համար:

Ուրախալի է, որ այսօր աշակերտի կողքին են ու նրան ճիշտ ճանապարհի վրա դնելու համար դպրոցների հետ համագործակցում են ոստիկանն ու հոգևորականը, միաժամանակ նաև ավելի հետաքրքրացնելով աշակերտական կյանքը:

ani avetisyan portret

Հոսոն տուն կգա…..

-Գիշերը, երբ շատ մութ լինի, Հոսոն տուն է գալու…

Ապրլի երկուսից, ամեն օր այս տողերը կրկնում են փոքրիկ Գեղամն ու Էրիկը, իսկ  Հոսոն նրանց հայրն է՝ կապիտան Հովսեփ Կիրակոսյանը, ով զոհվեց Արցախի սահմանին, քառօրյա պատերազմի ժամանակ: Նրա զավակները դեռ սպասում են իրենց հորը՝ իրենք իրենց համոզելով, որ եթե առավոտյան շուտ արթնանան, կտեսնեն Հոսոյին… Բայց փոքրիկ ու անմեղ երեխաները դեռ չգիտեն, չեն հասկանում, որ աշխարհում պատերազմ անունով հրեշ կա, որ գալիս է, իր կոշտ ու արյունոտ ձեռքերով բռնում ու տանում տղերքին՝ Հոսոյի նման զինվոր տղերքին: Նրանք չգիտեն, որ պատերազմն իր չգրված օրենքերն ունի: Չգիտեն, որ հոր կարոտից՝ իրենց անմեղ աչուկներից թափվող ամեն կաթիլ արցունքը աշխարհի խղճին է ծանրանում: Որ իրենց նման՝ շատ ու շատ փոքրիկներ ամեն առավոտ արթնանում ու իրենց Հոսոյին են սպասում, նրանց, ում էլի պատերազմն է տարել…..

Պատերա՞զմ… Իսկ ինչպե՞ս 3-4 տարեկան փոքրիկներին բացատրել, թե ինչ է պատերազմը, ինչու են մարդիկ պատերազմում, երբ նույնիսկ մեծահասակները հստակ չգիտեն այդ հարցերի պատասխանները: Ինչպե՞ս նայել նրանց աչքերին ու չատել աշխարհի օրենքները, պատերազմը, պատերազմին…

 

 

… Մեզ համար ապրիլի 2-ից օրերի հաշվարկում ոչինչ չի փոխվել, բայց այս երկու փոքրիկների, նրա մայրիկի և մյուս բոլոր հերոսների ծնողների ու ընտանիքների համար ժամանակը կանգ է առել, և երևի դեռ երկար առաջ չի շարժվելու:Նրանց ժամանակը կանգնել է, որ շարունակվի մեր ժամանակը, որ Հայոց աշխարհի ժամանակը երբեք կանգ չառնի:

Կապիտաններ  Հովսեփ Կիրակոսյանը, Արմենակ Ուրֆանյանը, ժամկետային զինծառայողներ Ազատ Սիմոնյանը, Քյարամ Սլոյանն ու բոլո՜ր-բոլո՜ր  հերոս հայորդիներն իրենց այսօրվա գնով ապահովեցին մեր վաղվա օրը:

Փոքրիկ Էրիկի ու Գեղամի վերջացած մանկության  գնով ապահովագրվեցին  այնքա՜ ն անհոգ ու ազատ մանկություններ…

Նրանց  մանկությունը կավարտվի շատ շուտ, նույնիսկ չսկսած՝ այնպես, ինչպես ավարտվեցին 19-ամյա տղաների դեռ կարգին չսկսված կյանքերը: Կավարտվի այն օրը, երբ նրանք առավոտյան շատ շուտ կարթնանան  ու կհասկանան, որ Հոսոն գնացել է ու էլ չի գալու…

Իսկ նրանք դեռ հավատում են. Հոսոն տուն կգա…

Ի՞նչ անենք, ինչո՞վ ձեզ սփոփենք, իմ փոքրիկ եղբայրներ, ի՞նչ անենք, որ ձեր մանկությունն այսպես հանկարծակի չավարտվի…

ani avetisyan portret

Կրթությունը. այսօր և երեկ

Հարցազրույց մայրիկիս` ֆիզիկայի ուսուցչուհի  Հասմիկ Սարգսյանի հետ:

-Մա’մ, երբ փոքր էիր, ի՞նչ էիր ցանկանում դառնալ:

-Երբ երեխա էի, շատ երազանքներ ունեի, բայց դպրոց գնալուց հետո ցանկացել եմ ուսուցիչ  դառնալ: Դպրոցն ավարտելուց հետո ամեն ինչ արեցի նպատակս իրագործելու համար և ընդունվեցի մանկավարժական համալսարան:

-Դպրոցում լա՞վ ես սովորել: Իսկ ձեր ժամանակ գովասանագրեր տալի՞ս էին:

-Դպրոցում առաջադիմությունս բավականին բարձր է եղել: Գովասանագրեր, իհարկե, եղել են: Մեր ժամանակ մի լավ ավանդույթ էլ կար դպրոցում. գերազանց սովորող աշակերտներին ոգևորելու համար ժամանակ առ ժամանակ նվերներ (հիմնականում գրքեր) էին տալիս:Դա պատճառ էր դառնում նաև, որ մյուսներն էլ ձգտեն ինչ-որ արդյունքների: Ես նույնպես ստացել եմ նմանատիպ գրքեր, որոնք մինչ օրս էլ պահում եմ:

-Իսկ ինչո՞ւ ընտրեցիր հենց ֆիզիկան` որպես մասնագիտություն:

-Մանկավարժի մասնագիտությունն ինձ միշտ է գրավել, իսկ ֆիզիկան ընտրել եմ նախասիրություններիցս ելնելով. դպրոցում էլ նախընտրել եմ բնագիտական առարկաներ` մաթեմատիկա, քիմիա, ֆիզիկա…

-Քանի՞ տարի է, ինչ աշխատում ես դպրոցում:  Հե՞շտ է արդյոք  այսօրվա աշակերտների հետ «լեզու գտնելը»: 

-Դպրոցում աշխատում եմ արդեն 25 տարի: Ժամանակի ընթացքում երեխաների թե՜ հոգեբանությունը և թե՜ մտածելակերպը շատ է փոխվել: Մի քանի տարի առաջ աշակերտների հետ աշխատելն ավելի հեշտ էր, քան այսօր: Երեխաներին այսօր քիչ բան է հետաքրքրում:

-Իսկ ինչպիսի՞ն էր ձեր ժամանակների դպրոցը, ինչպիսի՞ն էին աշակերտները. փոփոխությունները դեպի լա՞վն են կատարվել, թե՞ հակառակը:

-Մեր ժամանակ դպրոցն ավելի կարգապահ էր, աշակերտների մեջ կրթություն ստանալու ձգտում, ցանկություն կար, իսկ ծրագրերը  մատչելի էին, աշակերտներին ավելի հասկանալի: Այսօր այդ ամենը չկա, իսկ աշակերտները տարված են ավելի շատ համացանցով, սոցիալական կայքերով, և դպրոցը մղվել է երկրորդ պլան:

-Մեր օրերում ֆիզիկայով հետաքրքրվող աշակերտներ կա՞ն: Ի՞նչ ես  կարծում,  ապագա ֆիզիկոսներ կունենա՞նք:

-Այսօր աշակերտների մի մասին ֆիզիկան չի հետաքրքրում, քանի որ բարդ է ու դժվար ընկալելի, իսկ դասագրքերն էլ շատ են ծանրաբեռնված: Բայց, ինչպես բոլոր ոլորտներում, ֆիզիկայում նույնպես տաղանդներ ունենք, ինչի ապացույցը միջազգային օլիմպիադաներում մեր երեխաների արդյունքներն են: Ճիշտ է, նրանք քիչ են, բայց ապագայի մեծ հեռանկարներ ունեն:

-Իսկ ի՞նչ ես կարծում, կա՞ ինչ-որ բան, որն ազդում է երեխաների նախասիրությունների, նրանց հետաքրքրությունների վրա:

-Այո, հատկապես միջավայրի ազդեցությունը աշակերտների վրա շատ է մեծ: Նրանցից շատերին հետաքրքրում են այնպիսի մասնագիտությունները, որոնք լավ աշխատանքով ու եկամտով կարող են ապահովել, իսկ գիտությունը, այն էլ Հայաստանում, դրանց թվում դասելը սխալ կլինի:

-Ի՞նչ կարծիքի ես այսօրվա կրթության որակի և կրթական մեթոդների մասին: Ինչպիսի՞ն պիտի լինի այսօրվա կամ ապագայի ուսուցչի կերպարը:

-Որակյալ կրթության համար այսօր նախադրյալներ շատ կան, հատկապես համացանցի, նոր տեխնոլոգիաների ճիշտ ու նպատակային օգտագործումը կարող է շատ օգնել, թեև այսօր էլ, եթե համեմատենք մեր երկրի չափերի ու զարգացվածության աստիճանի հետ՝ այն բավական բարձր մակարդակի վրա է: Սակայն ավելի լավ կլիներ, եթե ուշադրության կնտրոնում լինեին ոչ միայն հոսքային, այլ հանրապետության բոլոր դպրոցները. փաստ է, որ գյուղերի դպրոցներում աշակերտների առաջադիմությունն ավելի բարձր է, քան քաղաքներում: Իսկ կրթական մեթոդներում, թեև թերություններ կան, բայց հիմնականում համապատասխանում են ժամանակի պահանջներին:

Կարծում եմ, որ այսօրվա և ապագայի ուսուցիչը նախ և առաջ պիտի լավ հոգեբան լինի, հասկանա երեխաներին, նրանց մտածելակերպը, երեխաների համար նախ ընկեր լինի, ապա նոր միայն ուսուցիչ:

Հարցազրույցը վարեց Անի Ավետիսյանը

ani avetisyan portret

Նկարի ոչ լուսավոր կողմը

Երբեմն մտածում եմ, թե կյանքս ինչպե՞ս է փոխվելու, երբ ընդունվեմ համալսարան: Նոր ընկերներ, շրջապատ, հագեցած ու հետաքրքիր ուսանողական կյանք, արշավներ և ուսումնասիրություններ… 

Ամեն ինչ հետաքրքիր է թվում, բայց իրականում սա նկարի միայն լուսավոր մասն է: Լիարժեք ուսանող լինելու, ուսանողական կյանքին լիովին կցվելու համար ժամանակ է պետք, բայց ինչ անի գյուղում ապրող այն ուսանողը, ով նույնիսկ վերջին ժամերին մնալ չի կարող, որպեսզի չուշանա գյուղ գնացող վերջին ավտոբուսից, ուր մնաց թե` մասնակցի դասերից հետո անցկացվող միջոցառումներին ու ծրագրերին կամ ընկերների հետ ինչ-որ տեղ գնա:

Նման խնդիր կա Հայաստանի գրեթե բոլոր գյուղերում: Մեր գյուղն էլ` Արագածոտնի մարզի Ոսկեհատ գյուղը, բացառություն չէ: Այստեղ երթուղային տրանսպորտ հաճախ չենք տեսնում, իսկ եղածներն էլ շատ ժամանակ չեն աշխատում, և ոսկեհատցի ուսանողներն ու աշխատողները, նրանց թվում նաև քույրս ու եղբայրս, ստիպված են լինում տաքսիով կամ ոտքով հասնել կողքի գյուղ՝ այնտեղից քաղաք գնալու համար: Բարդ է, հատկապես առավոտյան, երբ լույսը դեռ չի բացվել:

…Ինքս էլ շատ անգամ զգացել եմ, թե ինչ է նշանակում տրանսպորտի բացակայության պատճառով երկու կիլոմետրից ավելի անցնել՝ պարապմունքի գնալու համար:

-Մի քիչ սպասենք, որ ծանոթ մեքենա գա, գնանք:

-Չէ, չէ, բա, որ չգա կուշանանք:

Էլ  ո՞վ կարող է այդքան ճանապարհ անցնելուց հետո խնդիրներ լուծել, այն էլ հանրահաշվից: