Էստելա Ոսկանյանի բոլոր հրապարակումները

estela voskanyan

Չորս տարբերակ նոր լեզու սովորելու համար

Ես ուսումնասիրել եմ չորս լեզու՝ անգլերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, թուրքերեն, և ինձ համար կատարել եմ մի քանի բացահայտումներ, որոնցով կցանկանամ կիսվել ձեզ հետ։ Լեզուներ սովորելու գործընթացը բոլորս դպրոցից ենք հիշում՝ տառեր, քերականություն, ուղղագրություն, և այս շարքը տևում է բավականին երկար, մինչև անցնում են տարիներ, ու մեր բանավոր խոսքը մնում է միայն բազային մակարդակի վրա։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև քերականությունը մեզ չի սովորեցնում խոսել, այն միայն կարող է արդեն իսկ ձևավորված խոսքը բարելավել։ Իսկ նոր լեզու սովորելու և դրան ազատ տիրապետելու համար սկզբում պետք է․

Ես ուսումնասիրել եմ չորս լեզու՝ անգլերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, թուրքերեն, և ինձ համար կատարել եմ մի քանի բացահայտումներ, որոնցով կցանկանամ կիսվել ձեզ հետ։ Լեզուներ սովորելու գործընթացը բոլորս դպրոցից ենք հիշում՝ տառեր, քերականություն, ուղղագրություն, և այս շարքը տևում է բավականին երկար, մինչև անցնում են տարիներ, ու մեր բանավոր խոսքը մնում է միայն բազային մակարդակի վրա։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև քերականությունը մեզ չի սովորեցնում խոսել, այն միայն կարող է արդեն իսկ ձևավորված խոսքը բարելավել։ Իսկ նոր լեզու սովորելու և դրան ազատ տիրապետելու համար սկզբում պետք է․

1․ Լսել

Այո, այո։ Ես անգլերենին արդեն իսկ որոշ չափով տիրապետում էի մինչ համալսարան ընդունվելս, որովհետև 11 տարեկանից լսում էի անգլալեզու երգեր։ Ժամանակի ընթացքում այդ լեզվի արտասանությունն ինձ համար բավականին պարզ դարձավ, և չնայած՝ դեռ որոշակի բառեր կարդում եմ գերմանական արտասանությամբ, բայց բանավոր ելույթի ժամանակ խոսքս քիչ թե շատ հասկանալի է դառնում։ Իհարկե, լսելը չէ միայն, որ ձեզ կտա տեսանելի արդյունք։ Պետք է նաև․

2․ Արտասանել

Այս կետը տրամաբանորեն առաջինի շարունակությունն է, բայց իր կարևորությունն ստիպեց ինձ առանձնացնել այն։ Միայն լսելը չի կարող արդյունք տալ, որովհետև անգլերենում շատ բառեր միանման են հնչում, և դրանք հստակ տարանջատելու համար պետք է բավականին մեծ ուշադրություն։ Նույնը չեմ կարող ասել գերմաներենի մասին, որտեղ բառերի 90 տոկոսն ունեն հստակ արտասանություն, և հեշտորեն կարելի է դրանք տարբերել։ Անգլերենում, օրինակ, հետևյալ բառերը ունեն տարբեր նշանակություն և միանման արտասանություն․ read-red, bare- bear, be-bee, coarse-course։ Լսելու ընթացքում միայն տեքստի կոնտեքստից կարող եք հասկանալ թե խոսողն ինչ նկատի ունի։ Խոսակցական թյուրիմացություններից խուսափելու համար պետք է նաև արտասանել լսածը։ Վերոնշյալ անգլալեզու երգերի տեքստերը ժամանակի ընթացքում ես սկսեցի նաև կարդալ։ Մի կողմից ես լսում էի տեքստը, իսկ մյուս կողմից կարդում, ինչի շնորհիվ շատ բառեր ինձ համար հասկանալի դարձան։ Նաև կարդում էի որոշակի երգերի թարգմանություններ ռուսերենով, ինչը հավելյալ ինձ օգնում էր երկու լեզուների լեզվամտածողության զարգացման, ինչպես նաև ռուսերենի բարելավման համար։

3․ Պատմել

Այս կետը, թերևս, սկսնակ լեզվակրի համար ամենադժվար, բայց և ամենաօգտակար կետն է։ Տեքստի բովանդակությունը մայրենի լեզվով իմանալն ու օրիգինալ լեզվով պատմելը շատ օգտակար է բառապաշարի համար։ Ունենալով անգլերենի որոշակի բազային մակարդակ և գրեթե չունենալով բանավոր խոսք՝ ես սկսեցի մասնագիտական տեքստեր պատմել, որը, ինչ խոսք, չափազանց դժվար էր։ Առաջին հերթին դա թարգմանելն էր դժվար, և հետո՝ պատմելը։ Բավականին ժամանակատար և հոգնեցնող էր, բայց քանի որ արդեն արտասանության և կարդալու վրա ժամանակ չէի ծախսում, գործս մի փոքր հեշտանում էր։ Պատմելու միջոցով բառապաշարս բավականին զարգանում էր, և թարգմանություն կատարելու կամ խոսելու պահին ես կարող էի հիշել առանձին անգլերեն բառեր, որոնք սովորել էի հենց այդ տեքստերից։ Օտար լեզուն լեզվակրի մոտ կարող է զարգանալ միայն այն ժամանակ, երբ այն ակտիվ է։ Իսկ օտարալեզու տեքստեր պատմելը օգտակար է և՛ արտասանության, և՛ լսողության, և՛ իհարկե, բառապաշարի զարգացման համար։

4․ Առանձին արտահայտություններ

Եվ հասանք վերջին կետին, որը կարելի է լրացում համարել։ Այս կետը նույնպես կարևորում եմ նրանով, որ ընդհանրապես, օտար լեզվով խոսելու ժամանակ կարևոր է օգտագործել առանձին արտահայտություններ խոսքը պարզունակության մակարդակից բարձրացնելու և ավելի քաղաքակիրթ ձևով շարադրելու համար։ Այլապես նախադասությունները տախտակների նման կշարվեն և դրանց մեջ կապող ոչինչ չի լինի։ Խոսքը կդառնա անիմաստ, անկապ և չոր։ Իհարկե, խոսքը ճոռոմաբանությունների և ամպագոռգոռ ու նույնիսկ լեզվակրի համար չօգտագործելի բառերի մասին չէ, ոչ, այլ այնպիսի արտահայտությունների, որոնք խոսքը ավելի գրագետ և խոսակցական ոճից ավելի բարձր են դարձնում։ Օրինակ՝ այստեղ կարող եմ ներկայացնել գերմաներեն մի քանի այդպիսի արտահայտություններ։

Ich bin der Überzeugung, dass․․․ -Ես այն համոզման եմ, որ․․․

Mit Sicherheit kann ich behaupten, dass․․․ -Վստահությամբ կարող եմ հավաստիացնել, որ․․․

Nach meiner persönlichen Einschätzung․․․ -Ըստ իմ անձնական գնահատականի/եզրակացության․․․

Ein wichtiger/zentraler Punkt ist… -Կարևոր/կենտրոնական հանգամանք է այն, որ…

Սրանք հարմար կապող արտահայտություններ են, որոնք թույլ են տալիս ձեզ տարբեր նախադասությունների մեջ իմաստալից և տրամաբանական կապ ստեղծելու։

estela voskanyan

Հատված «Բիթլզից» ու նոստալգիայից

Աչքերս փակելու ու քնել փորձելու անհույս ջանքերս անհաջողության էին մատնված: Անհաջողության էր մատնված նաև իմ՝ ինձ հաջորդ օրվա վաղ արթնանալն ու համալսարան գնալը հիշեցնելու միջոցով քնել ստիպելը։ Չէ, չէր ստացվում: Ուղեղս, մի տեսակ, չէր ուզում անջատվել: Կողքի սենյակից` Բիթլզի «Միշել»-ն էր լսվում․ երևի հեռուստացույցը միացրած էր մնացել, ես էլ կրկնում էի․

Michelle, ma belle

These are words that go together well,

My Michelle…

Ու էսպես երևի անընդհատ կկրկնեի, եթե չզգայի, որ երգը վաղուց ավարտվել է, հեռուստացույցն անջատվել, իսկ ես արդեն Yesterday-ին եմ անցել:

Զավեշտալի էր, ինչ խոսք։

Վեր կացա, անիմաստ պառկելուց ու գլխիս մեջ անընդհատ նույն բառերի կրկնությունից նյարդայնանում էի: Բայց Բիթլզն ինձ չէր լքում, իսկ ես արդեն փորձում էի համակերպվել նրա ներկայությանը: Հետաքրքիր է, ՄաքՔարթնին իր պացիֆիստական երգերը գրելուց առաջ մտածո՞ւմ էր, որ դրանք մի օր խանգարելու են 19-ամյա հասարակ աղջկան պառկել ու աչքերը հանգիստ փակել: Ես ասացի խանգարե՞լ, կներեք…

Հայացքս սահեց պատուհանից դուրս: Փողոցի լույսերը թույլ լուսավորում էին փոշոտ մայթերը, փոշո՜տ մայթերը: Դեմքիս աննկատ մի ժպիտ երևաց։ Ամեն անգամ էս փողոցին նայելիս՝ ինձ մոտ նոստալգիկ զգացումներ են առաջանում։ Ամեն անգամ հիշում եմ էս փողոցի վրա անցկացրած վայրկյանները, էն հույզերն ու զգացումները, որ ապրել եմ։ Աչքիս առաջ են մեր թաքստոցներն ու զենքերը, որ պատրաստում էինք, երբ հարևան թաղի երեխեքի հետ կռիվներ էինք անում, բայց աչքիս առաջից էդ բոլոր երեխեքը շատ աննկատ ցրվեցին, ու այժմ չգիտեմ էլ, թե որ կռիվներին մասնակցեցին…

Ու զգում եմ, որ մի օր մի անկյունում կամ գուցե ճոխ սեղանի շուրջ նստած՝ հիշելու ենք մեր խաղերը, կատակները, երազները, անուրջները, դժվար ու նեղ օրերը։

Հիշելու ենք, թե ինչպես էին մեր հույսերը՝ սահմանները կորցրած, թափառում, երազում, մեզ համար ապագա կառուցում: Հիշելու ենք լուսացրած գիշերներն ու առավոտները, մայրամուտներն ու հորիզոնները, ժպիտներն ու արցունքները: Հիշելու ենք էն բոլոր երդումները, որ իբր իսկական ընկերներ՝ անբաժան ենք մնալու։

Ավաղ, ժամանակը, գնալով առաջ, մեր երազանքներն էլ տարավ, ու անբաժան մնալու խոստումները փոշոտ փողոցում մնացին…

Աչքերս փակելու ու քնել փորձելու անհույս ջանքերս անհաջողության էին մատնված: Անհաջողության էր մատնված նաև իմ` ինձ հաջորդ օրվա վաղ արթնանալն ու համալսարան գնալը հիշեցնելու միջոցով քնել ստիպելը…

estela voskanyan

Համալսարանի և ուսանողական կյանքի մանրուքների մասին

Մինչ կհասնեի կանգառ, ուշացա ավտոբուսից։ Ստիպված էի 15 րոպե սպասել մյուսին, քանի որ նախկինը աչքիս դիմաց անցավ։ Մի քանի կանգառ ներքև կիջնեի, բայց նոր սկսվող անձրևը խանգարում էր։ Գնացի կանգառ։ Նստարանին մի պապիկ էր նստած․ հերթական օրաթերթերից մեկն էր կարդում, ես էլ ձև էի տալիս, թե իբր չեմ կարդում իրեն հավասար։ Երկուշաբթի առավոտ էր, կանգառն էլ՝ բավականին մարդաշատ։ Պետք է խոստովանել, որ առավոտյան ժամերին Երևանի գրեթե յուրաքանչյուր թաղամասում այսպիսի վիճակ է տիրում, և պիտի համալսարանին կից փողոցում ապրես, որ հանգիստ ու առանց գլխացավդ գրկելու՝ հասնես բուհ։

Ժամը ուղիղ 9։05 ավտոբուսը եկավ։ Լավ է, որ մեծ ավտոբուսներից էր ու կանգնելու տեղեր կային։ Պապիկն էլ գնաց ավտոբուսի ամենավերջը, թերթը մնաց կիսատ։

Արդեն գրեթե 9 ամիս է, ինչ նույն ճանապարհով եմ գնում դասի։ Սեպտեմբերից մինչ օրս ոչ մի էական բան չի փոխվել։ «Համալսարանական հրաշք» կամ «նոր փորձություններ» չեմ ապրել։ Չհաշված այն, որ սեպտեմբերի սթրեսային ու անկայուն վիճակը (կապված նորանոր պատասխանատվությունների ավելացման, գիրք գտնելու հնարավորության բացակայության, տրանսպորտային դժվարությունների, քննաշրջանի մասին գիտելիքների բացակայության, նոր շրջապատի ու դրա հետ կապված դժվարությունների հետ) վաղուց անցել է։ Համալսարանը, իրականում, ուսումնական կյանքի սպասելի շարունակություն է, կաղապարը նույնն է՝ դպրոցի փոխարեն՝ համալսարան, համադասարանցիների փոխարեն՝ կուրսեցիներ։ Միայն մթնոլորտն է տարբեր․ այստեղ չենք հանդիպում «հարրիփոթերյան» գիտելիքաշունչ պատկերների, բոլորը միայն զարգացած ու ինտելեկտուալ մարդիկ չեն, արիստոկրատական էթիկետը ընդհանրապես պետք է բացառել, բայց սրան զուգահեռ՝ կարող ես շփվել բազմաթիվ մարդկանց հետ, ունենալ հագեցած (ու ոչ այնքան) դասընթացներ, լսել բավականին բանիմաց դասախոսների, համալսարանից դուրս՝ մասնակցել գիտական-հասարակական դասընթացների, բայց եթե, իհարկե, ինքդ ես ուզում և եթե մոտիվացիադ դա է, իսկ եթե ոչ` ճաշարանն ու համալսարանական այգիները միշտ էլ կան, և քեզ այստեղ չեն ստիպելու սովորել։

Սա համալսարան է, ուղղակի համալսարան, այն «հանճարների ամրոց» չէ, և ոչ էլ «բաքոսի տաճար», այն ուղղակի ուսումնական հաստատություն է, որտեղ հավաքված են ամենատարբեր կրթական ու սոցիալական մակարդակի մարդիկ։ Սովորել կամ չսովորել, շփվել կամ չշփվել, անիմաստ վճարել ու ոչինչ չվերցնել, պարապել կամ մնալ վերաքննության, հարմարվել կամ հաստատվել, հաճախել կամ չհաճախել՝ դուք եք որոշում։ Իրականում ավելի ճիշտ կլինի մինչ համալսարան գալը իրատեսական սպասելիքներ ու համալսարանի առօրյայի հետ կապված պրակտիկ գիտելիքներ ունենալ, որպեսզի հետո ամեն ինչ սթրեսային ու դժվար չլինի։

Մոտ երեսուն րոպե տևեց ավտոբուսի ճանապարհը։ Լավ է, որ այսօր խցանումներ չկային, ստիպված չեղա ուշանալ։ Ավտոբուսի 20 տոկոսը, որը ինձ նման ուսանող էր, իջավ հենց իմ կանգառում։ Համալսարան տանող ճանապարհը օրվա այս ժամերին նորից մարդաշատ էր։ Եվս հինգ րոպե ու հասա համալսարանի հարակից շրջանին։ Հայացքս կոշիկներիցս բարձրացրի վեր, գրեթե բոլորը արագ էին քայլում․ անձրև պիտի սկսվեր։ Հասա մայր բուհի բակ։ Ունեի երկու տարբերակ՝ կամ գլխավոր մուտքով բարձրանալ երրորդ հարկ, կամ իրավաբանական ֆակուլտետի մուտքով գնալ։ Ընտրեցի առաջին տարբերակը։ Բարձրացա գլխավոր մասնաշենքի աստիճաններով, մտա համալսարան, ուր ես մտնում եմ արդեն ինը ամիս…