GAP (Ակադեմիական) տարին դպրոցն ավարտելու կամ բարձրագույն ուսումնական հաստատություն ընդունվելու ընդմիջման տարին է, որը նպատակաուղղված է բարձրագույն կրթություն ստանալու վերաբերյալ տեսակետների ձևավորմանը։ Այդ շրջանում անցկացվում են առաջադեմ ակադեմիական դասընթացներ, արտադասարանային դասընթացներ, ինչպես նաև ոչ ակադեմիական դասընթացներ:

Շատ երկրների քաղաքացիներ տարբեր կերպ են կազմակերպում իրենց ակադեմիական տարին, օրինակ «Time Credit » համակարգը Բելգիայում տալիս է հնարավորություն, որ երիտասարդները մեկ տարի առանց աշխատելու անցկացնեն այս երկրում: Սա միտված է այն հանգամանքին, որ երիտասարդները, առանց վախի, առանց աշխատանքն իրենց գոյությունն ապահովող միջոցի գիտակցության, հանգիստ ապրեն և զբաղվեն իրենց համար ավելի կարևոր խնդիրների լուծման գործով:

Նիգերիայում երիտասարդները քոլեջն ավարտելուց հետո, մեկ տարվա ընթացքում անցնում են հանրային ծառայության: Այն սկսվում է երեքշաբաթյա ռազմական ճամբարից, որտեղից նրանք տեղափոխվում են կառավարության գրասենյակ` տարվա մնացած ժամանակահատվածում աշխատելու համար:

Ավստրալիացիները և Նոր Զելանդացիները ճանապարհորդում են արտերկրում, իսկ ԱՄՆ-ում շատ համալսարաններ, օրինակ՝  Հարվարդը և Պրինթսոնը, խրախուսում են  ընդունելության ժամանակ այն ուսանողներին, ովքեր վերցրել են GAP տարի։

Կախարդական «Գուգլ» փայտիկով չստացվեց պրպտել ու գտնել հայաստանյան GAP տարվա օրինակը, որովհետև ծայրահեղ տարբեր է հայերի վերաբերմունքը դպրոցից հետո GAP տարի վերցնելու վերաբերյալ, չնայած որ  ճանաչում եմ շատ մարդկանց, ովքեր օգտվել են այդ հնարավորությունից և «անխնա» խորհուրդ են տալիս ու խրախուսում են  ակադեմիական տարին։

Մի ամիս առաջ, երբ դպրոցն ավարտելուց հետո արդեն որոշել էի, որ GAP տարի եմ վերցնելու, անընդհատ հանդիպում էի տարօրինակ ու սահմանափակ կարծիքների,  որոնց լսելը ցավոք ուղղակի խելագարության էր հասցնում։ Օրինակ՝ «Հա, լավ ա, բայց դե տարի ես կորցնում», «Բայց ինչի՞ չես ուզում սովորել (էն, որ մտքի մեջ արդեն պատկերացրել է իմ ապագա ամուսնու, լացող ու անհոգ երեխեքի պատկերը մի տարվա նպատակի շրջանակում», «Հա, լավ, ինչի՞ հետևից ես ընկնում, ԵՊՀ տուր՝ պրծի», «Շատ ձևերով ես, հիմա որ ես GAP տարի չեմ վերցրել, վա՞տ եմ առավոտ արթնանում, գնում գործի ու գալիս տուն», «Գնացիր Ամերիկա եկար՝ զարգացար, ուզում ես մեր ուսանողներին փոխես»։

Մեր իրականության մեջ, շատ դժվար է բացատրել համալսարանական կյանքի իրական կորստի մասին,  ոչ ֆորմալ կրթական կյանքի ու արտահամալսարանական ծրագրերի դերի մասին ու հա, գրողի տարած ընտանեկան երջանկության սահմանումը։ Ծնողներիս ու ընկերներիս խորհրդով, որոշեցի 1 տարի ժամանակ տալ ինձ՝ ինքնազարգացման, մասնագիտական կողմնորոշման, նոր հմտություններ զարգացնելու, նախաբուհական քննություններին ավելի լավ պատրաստվելու ու մշակութային և սոցիալական ծրագրերի մասնիկը դառնալու համար։ Վստահ եմ, որ ինձ սպասվում է շատ արդյունավետ տարի, ինչպես նաև կիսվելու եմ իմ GAP տարվա փորձառությամբ համացանցի միջոցով։ Հուսով եմ, օրինակ կծառայեմ շատ հայ երիտասարդների համար, որոնք տատանվում են մասնագիտական  առումով բուհ ընդունվելուց առաջ կամ ձախողել են ընդունելության քննությունները և չեն պատրաստվում փոխել իրենց նպատակակետը այլ համալսարանի ուղղությամբ, մտածելով ՝ դե հա բարին էլ էս էր։ Չէ, բարին մարդու կամքն է, որը չի ակնկալում չար կամ կեղտոտ մտքեր։

Ինչո՞ւ վերցնել GAP տարի

•  Ցանկանում ես սովորել նոր լեզու և նոր հմտություններ:

• Ուզում ես ուսումնասիրել նոր գիտական ճյուղ, որի ժամանակը երբեք չես ունեցել 12 լարված տարիների ընթացքում։

•  Տատանվում ես մասնագիտության ընտրության հարցում և չես ուզում լսել հարևան Գագո ձյաձյային, ով միշտ ասում է ՝ ճիշտը բիզնեսն է, եթե չունեցար՝ չես ապրի։

• Ձախողել ես ընդունելության քննություններդ կամ ուզում ես ձեռք բերել ավելի բարձր միավորներ` կրթաթոշակ ստանալու համար քո ցանկալի բուհում սովորելիս։

• Հավես ունես կամավորական աշխատանքների, մշակութային ծրագրերի ու  նոր խելացի ծանոթությունների համար։

•  Ուզում ես ժամանակ տրամադրել սպորտին, գնալ թենիսի, լողի կամ ֆիզիկական պարապմունքների։

• Կարիք ունես part-time աշխատանքի և երազում ես ֆինանսապես անկախ լինել ծնողներիցդ, կամ զուտ համալսարանի campus-ի գումարն ես ուզում կամաց-կամաց հավաքել ։

• Ուղղակի ուզում ես չշտապել, ինքդ քեզ ժամանակ տալ կարևոր որոշումների համար, որովհետև հավատում ես, որ կյանքի միջին տևողությունը բավականին կարճ ժամանակ է ձանձրալի լինելու համար։

Ինչո՞ւ չվերցնել GAP տարի

• Եթե կարծում եք, որ չպետք է կորցնել ժամանակ, քանի որ արդեն հստակ են մասնագիտական, բուհական և ապագայի հետ կապված որոշումները։

• Եթե մտավախություններ ունես, որ 1 տարվա ընթացքում կընտրես սխալ ծրագրեր, կվատնես ժամանակդ, կքնես, կնստես տանը, կմիանաս տատիկիդ ու պապիկիդ «support group»-ին հնդկական սերիալի ժամանակ և հետ կզարգացնես բոլոր հմտություններդ, որոնք քեզանից ժամանակ են խլել զարգանալու համար։

• Եթե չգիտես` ինչի համար ես վերցնում։

• Եթե մտածում ես, որ ժամանակի վատնում է, ու դրա փոխարեն կարելի է միանգամից այլ համալսարան ու մասնագիտություն ընտրել, անցյալում թողնելով նպատակները, ցանկությունները ու երջանկության ձգտումը։

•  Եթե հավատում ես Գագո ձյաձյային։

• Եթե համալսարան ընդունվելու միակ նպատակը դիպլոմն է, որը հետագայում դնելու ես օժիտիդ մեջ սկեսուրիդ մոտ հպարտանալու համար։

•  Եթե մտածում ես, որ մածունը սպիտակ է։

• Եթե կրթություն ստանալու մասին պատկերացումներդ արտահայտվում են միայն համալսարան ընդունվելով և ավարտելով։

• Եթե մտածում ես, որ չես կարող ավելի շատ բան անել 1 GAP տարվա ընթացքում, քան կարող է անել միջին վիճակագրական ուսանողը 1 տարի բուհում սովորելու ժամանակ։

Մի քանի օրից կսկսեմ իմ GAP տարին և 17.am-ի և սոցիալական ցանցերի միջոցով ժամանակ առ ժամանակ կկիսվեմ իմ փորձառությամբ։ Ու վերջում, ինչպես կասեին մեր հայ բլոգերները․ «Եթե հետաքրքրված եք, դրեք լայք, սըբսքրայբ եղեք իմ էջին և սեղմեք զանգակը` հետագա նորություններին հետևելու համար»։

Հաշվի առնելով, որ բոլոր մարդիկ էլ ապուշ արարածներ են՝ երկու ձեռքերով, երկու ոտքերով, երկու ականջներով, երկու աչքերով, 1-ական քթով ու բերանով, որպես ապուշյաց ապուշ ուզում եմ ինձ իրավունք վերապահել դասակարգելու մեր տրամադրության երանգները։ «Ճշտով ապրած», թզբեխի ճտտոցով հարց լուծող, լավ աղջկա ու լավ տղայի սահմանումները որոշող, 3-րդ մաս և Կայարան արգելանոցներում «թայֆաներով լռվցնող», յուղոտ փետրագագաթով՝ չոլկայով ու հիպնոսացնող կլկլաձայն մռինչի համար «գժվող» ախպերներին խորհուրդ չի տրվում կարդալ, քանի որ վերոնշյալ մարդիկ ունեն մի տրամադրություն, որը միայն կարող է փոխվել իրենց «խարեբի» ծնունդից ծնունդ։

Չջրիկանալով, դուրս չգալով անլրջության տարայից և սիրելով մեր «քյարթակիրների» ճշտի կրոնը՝ հարկ եմ համարում «չլղոզվել» և անցնել բուն թեմային։

1․ Երբ էնքան ես ուզում կռիվ անես, որ նյարդերդ հանգստանա, որոշում ես մազերդ կապույտ, կանաչ, վարդագույն, դեղին ներկել, իջնել Չարբախ, մոտենալ առաջին հանդիպած երիտասարդին, բռնել նրա ուսերից ու մի քանի անգամ թափ տալով ասել․ «Դե, կարողանո՞ւմ ես՝ մի բան ասա, դե ասա է, ասա, ասա, հենց հիմա ասա» կամ «Բա ինչի՞ չես ասում, դե կարողանում ես՝ ասա, է»։

2․ Երբ մեկը մոտդ դատարկորեն շատախոսում է, առանց քեզ հերթ տալու, ուզում ես ուղղակի իր ուսերից բռնես, բարձրացնես վեր ու միանգամից իջեցնես սառը ջրի մեջ։ 5 վայրկյան, շատ չէ, պահես սառը ջրի տակ, հետո միանգամից հանես, ու զգաս՝ ո՜նց հանգստացավ, է։

3․ Երբ էնքան ես հոգնել մարդկանցից, քննական ճնշումից, սոցիալական մեդիայի աղմուկից, հիմար ու տափակ խնդիրներից, որ ուզում ես ուղղակի տնից դուրս գալ ու գնալ կորչելու։ Քեզ համար հանգիստ քայլես, որ հարևանդ հարցնի՝ ո՞ւր ես գնում, դու հպարտ պատասխանես՝ կորչելու։ Հա՛, ուղղակի կորչելու։ Մենակ կորչելու։

4․ Ունենք, չէ՞ էնպիսի ծանոթներ, որ ամռանը շոգից են բողոքում, ձմռանը՝ ցրտից։ Ամռանը հավաքես էդ բոլոր ծանոթներին մի բեռնատարի մեջ, քշես տանես մի մութ սենյակ, որտեղ շատ ցուրտ է, ու ասես՝ դե, վայելեք ամառը։ Հետո ձմռանը գաս նորից էդ սենյակ, բոլորին նորից հավաքես ու տանես մի ուրիշ մութ սենյակ, որտեղ շատ տաք է։ Էնքան բարձրացնես ջերմաստիճանը, որ վառվեն։ Հետո նորից գա ամառ, էլի կրկնես նույն պրոցեդուրան։ Էնքան, մինչև հասկանան, որ շատ նորմալ երևույթներ են ամռան արևն ու ձմռան բուքը։ Բա դրա համար էդ անտերներից մեկը ամառ ա կոչվում, մյուսը՝ ձմեռ։ Վա՜յ։

5․ Մեկ-մեկ էնքան մտազբաղ ես լինում, որ ուզում ես անձրևը գա ու լցվի փոքրիկ ջրափոսերի մեջ, դու էլ մի քանի անգամ ոտքով պարբերաբար հարվածես էդ ջրերին ու ընթացքում մտածես, թե ինչի էիր էն օրը Վարդուշիկի հետ հեռախոսով խոսելիս փորձում դարակը հակառակ կողմով բացել։

6․ Մեկ-մեկ ուզում ես իրոք մտածել գրողի ծոց կառուցելու մասին, որ մարդկանց կամ գաղափարները էնտեղ ուղարկելիս՝ իմանաս գոնե էդ խեղճերն ուր են գնում։

7․ Երբ ֆեյսբուքում կամ ինստագրամում էջդ սքրոլ անելիս տեսնում ես, որ 14-15 տարեկան երեխաները բազմազավակ մարդկանց նման գրում են․ «Ուզում եմ մոռանամ», ուզում ես գնաս Մեշոկ պապիկի շորերը հագնես, մի հատ ֆեյք էջ բացես ու գնաս մեկնաբանություն գրես․ «Ի՞նչը մոռանաս, այ մեռնեմ քեզ, բազմապատկման աղյուսա՞կը»։

8․ Էն որ էնքան ես ջղայնանում աղբը գետնին թափող մարդկանց փչացած գիտակցության վրա, որ ուզում ես էդ մարդկանց տեսնելուն պես էնպես հարվածես իրենց երեսներին, որ էն մուլտիկների պես գլուխները առաձգական լինեն՝ հարվածես, երկարեն, ծռվեն, հետո ուղղվեն, ու էդպես շարունակ։

9․ Էն որ անկապ հայկական երգեր կան, որ մտածում ես՝ լավ, բա դրանք ո՞նց են ստեղծվել, էդ երգերից միացնես, լավ պարես՝ հավեսդ հանես, հետո անջատես, անցնի ժամանակ, էլի ասես՝ լավ, բա էդ երգերը ո՞նց էին ստեղծվել։

10․ Ու վերջում, կա մի տրամադրություն, որ ուզում ես հասկանալ էն մարդկանց ուղեղի կառուցվածքը, որոնք չգիտես՝ ինչի չափից դուրս ինքնավստահ են և ի ծնե օժտված են դիմացիններին ծաղրելու գարշելի սովորությամբ։ Էն որ չես հասկանում, լավ բա իմաստը ո՞րն է, որ այդ զարմանալի անձ-երևույթը ֆեյսբուքում ազատ տարածում է ֆոտոշոփի ենթարկված նկարներ քաղաքական և հասարակական գործիչների մասնակցությամբ՝ դինոզավրերի, տելեպուզիկների, արջերի, կոկորդիլոսների և նմանատիպ հրաշագեղ այլ կենդանիների հետ իլյուզիայով։ Էն որ ԿՆՀ-իդ նեյրոնները չեն ընկալում, թե իր օգուտը ո՞րն է, որ ֆեյսբուքի իր էջով հանրայնացնում է էդ անիմաստ, հիմար, տգետ նկարները, որոնք միայն անգրագիտության և տհասության վառ վկաներ են։ Ու գալիս է պահ, որ քեզ թվում է, թե շունչդ կտրվում է, թե խեղդվում ես, որ քո պատկերացրած այլմոլորակայինները (գոյություն չունեցող արարածները ) «մարդ» անունն ունեն, որ չեն հասկանում մարդու՝ բարձրագույն արժեք լինելը։ Ու էդ մարդկանց գռեհիկ ու անգրագետ լատինատառ գրառումները տեսնելուց հետո միայն ուզում ես հռետորական հարցնես․ «Բարև Ձեզ, կներեք, Դուք անասո՞ւն եք»։ Մի արեք նման բաներ, էլի, լուրջ եմ ասում, մի օր ձեր երազների մեջ էդ տելեպուզիկները, կոկորդիլոսները, արջերը, դինոզավրերը ու հրաշագեղ կենդանիները միասին կհավաքվեն, կգան ու ձեզ կուտեն։ Բա ձեզ պե՞տք է։

10․1․ Կներեք, սիրելի այլմոլորակայիններ, եթե դուք իսկապես գոյություն ունեք, ես պաշտոնապես գետինը կմտնեմ, որ նման համեմատություն արեցի։

1. Պապան երբեք չի ասում «չէ» կամ` «ոչ»: Բայց, եթե իրեն հարց ես տալիս, պիտի տիրապետես իր «այո»-ների 51 երանգներին: Հարցադրում անելիս, ցանկալի է «նյուխ» ունենալ ու հասկանալ, թե էդ ո՞ր «այո»-ն էր:

2. Եթե ուզում ես, պապայի «աչքը մտնել», ուրեմն իր հետ քաղաքականությունից բացարձակապես մի խոսիր: Օրինակ, եթե ասում ես, որ X կամ Y կուսակցությունն ամենաուժեղն է, ու էդ ընթացքում պապան առանց միմիկայի ուշադիր վրադ է նայում, ուրեմն պապան մտքի մեջ մի հազար անգամ սեղանի վրա դրված առաջինն աչքին ընկած առարկայով քեզ խփում է:

3. Պապան չափից դուրս համբերատար ու հավասարկշիռ մարդ է: Ինքը անպարագիծ հանգստությամբ  կարող է լսել ցանկացած ցնդաբանություն ու անիմաստ պատմություն:  Էս փաստը հաստատում է 2-րդ կետը, որովհետև, եթե հավասարակշիռ չլիներ` մտքի մեջ չէր խփի:

4. Պապան աշխարհի չափ սիրում է մամային: Եթե քեզ պապայից ինչ-որ բան է պետք, ուրեմն պարզապես լավ եղիր մամայի հետ, օրինակ, կարող ես` հատակը մաքրել, ճաշ պատրաստել, փոշիները վերցնել ու վերջապես գլուխդ կախ լսել` ինչ ասում է մաման:

5. Եթե չես ուզում պապան «թարսվի» հետդ, ուրեմն, ախպերական, Դավալուի կոնյակը մի գովիր:

6. Չուշանաս երբեք: Եթե պապան ասել ա` 14:16 եղիր X վայրում, հանկարծ չգնաս 14:15 կամ 14:17: Պապան տանել չի կարողանում անճշտապահ ու անպատասխանատու մարդկանց, դե օրինակ` ինձ: Բայց դե ես որոշ քայլեր ձեռնարկում եմ դեպի լույսը գնալու համար:

7. Ցավոք, պապան միշտ զբաղված է: Ինքը միշտ ժամանակ չունի, որովհետև գրաֆիկով դասակարգում է իր բոլոր անելիքները, որ ժամանակի կորուստ չլինի: Պապան էնքան զբաղված է, որ եթե պլանավորում ես իր հետ տեղ գնալ, պիտի  մեկ ամիս առաջ օր վերցնես: Օրինակ, մենք երեխաներով, հունիսի 1-ին օր ենք վերցրել, որպեսզի հուլիսի 1-ին պապայի հետ գնանք գազանանոց: Մենք գնահատում ենք նրա հետ անցկացրած ժամանակը:

8. Պապան նաև շատ լավ խոհարար է: Ճիշտ է, մամայի պես սալորի թթու, բադրիջանի ու դդմիկի լցոնած եսիմինչիկ ու վարունգի լավաշ չի կարողանում սարքել, բայց աշխարհի ամենահամով հայկական խորովածն է սարքում:

9. Պապան սիրում է բոլորին, մանավանդ նրանց, ովքեր պատրաստակամություն են հայտնում իր մեքենան լվանալ:

10. Եվ վերջապես, նրան է պատկանում լավագույն ընկերոջ, հրաշալի հոր և շատ ուժեղ մարդու պաշտոնական հավաստագիրը:

Շնորհավոր ծնունդդ, պա՛պ, ես քեզ շատ եմ սիրում:

Էս վերջերս ինչի մասնակցում եմ, ներկայանալիս միշտ ասում եմ՝ ես Վալենտինան եմ, 18 տարեկան եմ։ Էնպիսի տպավորություն է, որ էդ թիվը նշելիս դու ամեն ինչի բացատրությունը տալիս ես։ Բայց, ցավոք, դա միայն տպավորություն է։ Որովհետև դու քանի տարեկան էլ լինես, մեկ է, դու ունես պարտավորություններ քո ծնողների հանդեպ՝ միշտ տեղեկացնելու նրանց քո ամեն էքստրեմալ քայլի մասին։ Եթե ուզում ես մազերդ կանաչ ներկել, պետք չէ գնալ խանութից ներկ առնել, բերել ու սկսել ներկել։ Նախ պիտի սկսես մայրիկի «դեսպանատան» մուտքի արտոնագիր ստանալու գործընթացը։ Դրա համար պահանջվում են հետևյալ փաստաթղթերը․

1․ 3X4 լուսանկար,

2․ Հավերժ տանը մաքրություն անելու վկայական,

3․ Մինչև մահ քիչ խոսելու անդորրագիր,

4․ Տարօրինակ բաների մասին չմտածելու վկայական,

5․ Միջին վիճակագրական տուն տանելու աղջիկ դառնալու գրավոր պայմանավորվածություն:

Լավ, շատ եղավ, էն լուսանկարը՝ մինուս։ Երբ ներկայացնես էս բոլոր փաստաթղթերը, մայրիկը վերջնական հարցազրույցի օր կնշանակի։ Էդ հարցազրույցին կարող ես տանել 7 օրվա ուտելիք, հագուստ ու համբերություն։ Եթե դու կարողացար անցնել այս բոլոր կետերը, քեզ կտրամադրվի արտոնագիրը, որը կապահովի հայրիկի դեսպանատան մուտքը։ Այս արտոնագիրը թերևս ամենաբարդն է, ու շատ դիմողներ կտրվում են հենց այս փուլից։ Այս փուլին մասնակցելու համար դու պետք է աշխատեցնես քո բոլոր սրամիտ քայլերը։ Էստեղ պետք չեն հատուկ փաստաթղթեր, պարզապես պետք է տակտիկայով առաջ շարժվես։ Օրինակ․

1․ Հասկանալ հայրիկի տրամադրությունը,

2․ Եթե գինովցած է, նենգորեն օգտվել առիթից:

Երբ ստանաս ծնողներիդ դեսպանատան վիզաները, հավատա, դրանով էլ ոչինչ չի ավարտվում։ Պիտի զգույշ ապրես, նվազեցնես նրանց բարկացնելու հավանականությունը ու ավելացնես սերն ու նվիրվածությունը՝ պայմանագրի յուրաքանչյուր կետ կատարելիս։ Մի խոսքով՝ քեզ կանաչ մազերը ձեռք չեն տալիս։ Մոռացիր, դու էսպես ավելի ապահով ես։

Դե հիմա կասեք՝ բա ո՞րն ա էդ 18-ի խերը։ Ասեմ՝ դու առավելություն ես ստանում ավելի լուրջ հարցեր տալու նրանց, օրինակ՝ կարո՞ղ եմ գնալ գրողի ծոցը, իսկ դրա՞խտ գնամ, թե՞ դժոխք։

***

-Ես իմ քննությունից առաջ 4 ժամ քնեցի։

-Ինչի՞ Մըկ, քննությունից առաջ պիտի լավ քնես։

-Դե, Վալյա ջան, էդքան էլ հեշտ չի։

-Ես էսօր գնալու եմ ու ժամը 21։00-ից պառկեմ։ Պիտի լավ քնեմ, որ առավոտը շուտ արթնանամ ու գնամ։

Ժամը 20 անց 30 էր, ես արդեն հորդորում էի սենյակի դուռը չբացել, որովհետև ուզում եմ քնել։ Փոքր եղբորս բացատրում էի, որ էսօր ինչ էլ լինի, չգա սենյակ։ Մահճակալը պատրաստեցի ու պառկեցի, բայց ընթացքում ընդունում էի ընկերներիս վերջին պաշտոնական մաղթանքները։ Մեկն ասում էր՝ չլարվես, մյուսը թե բա՝ տրամադրությունդ բարձր կպահես, էն մյուսը՝ անձնագիրդ չմոռանաս, որովհետև ինքը հավի պես առանց անձնագիր գնացել էր քննության, էն մյուսն ասում էր՝ չես էլ իմանում, ոնց ա ժամանակը սահում։ Հիմա արդեն ուզում եմ աչքերս փակեմ, հիշում եմ, որ սիրտս պոպկորն ա ուզում։ Սկսվում է մենախոսություն իմ ու իմ եսի միջև։

-Չէ, դե, հրա՛շք։ Չի կարելի 6-ից հետո նման բաներ ուտել։ Գոնե էսօր ստամոքսիդ համոզի։

-Հա, չէ, գի՞ժ ես։ Քնում եմ։

-Դե քնի։

-Ուղղակի, դու պիտի անես էն, ինչ ուզում ես։ Կյանքը մարդուն մի անգամ ա տրվում։ Բլա՜, բլա՜, բլա՜…

-Լավ, բայց շուտ կգաս։

11-ն էր, երբ արդեն կերել էի իմ պատրաստած պոպկորնը։ Պոպկորն էլ կերա, բա սպագետի՞ն։ Գիշերվա հազարին սպագետի պատրաստեցի ու դա էլ կերա։ Ամեն ինչ արել էի, բացի քնելուց։ Պառկեցի, բայց էլի մտածում էի։ Չէի կարողանում քնել, ժամերն ապարդյուն անցնում էին։ Երևի ժամը 3-ն էր՝ քնեցի, 6 անց կես առանց զարթուցիչի ձայնի արթնացա, որովհետև գիշերը էն մտքով էի քնել, որ ուշանալու եմ։ Ու ամենատարօրինակը էն էր, որ երազումս տեսնում էի, թե քննության ժամանակ, երբ հարցը կարդում էի ու պատասխանը նշում էի, պատասխանը չէր նշվում։ Վերջում բերել էր, որ ես ոչինչ չեմ նշել։ Քննությունից առաջ էլի եմ նման երազներ տեսել։ Ամենաշատ տպավորված երազս էն էր, որ քննությունը անցկացնում էին հողի տակ։ Մարդիկ մեծ փոսեր էին փորել ու համակարգիչները դրել էին հողի տակ։ Երեխաները, որոնք պետք է քննություն հանձնեին, պիտի 3 վայրկյանում այդ փոսով սահեին ներքև ու հայտնվեին համակարգիչների առաջ։ Ես անվերջ սահում էի այդ փոսի միջով, կարծես ժամեր էին անցել, բայց էդպես էլ չէի հասնում համակարգչիս։ Մի անգամ էլ տեսել էի, որ քննությունը անցկացնում են ջրի տակ, ու եթե 4-ից ավելի ժամ չես կարող մնալ ջրի տակ, ուրեմն չես էլ կարող մասնակցել։ Ես էլ փորձում էի, մի քանի անգամ խեղդվում ու մեռնում էի, նորից էի ծնվում, խեղդվում, մեռնում ու էդպես մինչև առավոտ։

Հասնելով քննական տեղամաս, դու հասկանում ես, որ չկան հողե փոսեր, ջրային թեստեր ու չնշվող տարբերակներ։ Կա ժամանակ, կա խնդիր ու կա լուծող՝ դու։

***

Միշտ բացում եմ նոթբուքը, ինքս ինձ ականջներիցս արյուն կաթալու չափ ասում եմ՝ էսօր պիտի լուրջ նյութ գրեմ՝ խորը ու փիլիսոփայական, որ մարդիկ կարդալուց ձեռքը դնեն իրենց ծնոտին ու ասեն՝ այ, այստեղ, որ գրել ա` թափանցիկ սիրամարգ, ինքը նկատի ա ունեցել, որ անմահության հասնող ճանապարհը հավերժ է, ինչպես թափանցիկ սիրամարգի փետուրները, որոնք պոկելուց հետո ես հասկանում, որ դրանք իրականում չեն էլ եղել։ Հետո մի քանի ընթերցողներ նյութիս մեկնաբանությունների դաշտում վիճեն, ասեն՝ գրողը նկատի չի ունեցել դրանց փետուրների առկայությունը նախկինում, ուղղակի կասկածի տակ է դրել թափանցիկ սիրամարգի գոյությունը։ Բայց գրելու ընթացքում ու գրելուց հետո հասկանում ես, որ դու ինչ տրամադրություն էլ ունենաս, մեկ է՝ դու մի անլուրջ բան ես գրելու։ Հիասթափվե՞լ ես, տխրե՞լ ես, նեղվե՞լ ես, ու ընդհանրապես՝ մեռե՞լ ես, հոգ չէ, գնա ու գրիր կարմիր ծիածանների մասին, վերջում քեզ ու քեզ ծիծաղիր, որ չկան նման ծիածաններ, ուղղակի դու անկապ «խորացել ես», բայց ինքդ քեզ ապացուցիր, որ նորմալ չի դրանց բացակայությունը։

Մի ժամանակ ուզում էի բարի սիրային երկխոսություն գրել, բայց գրելուց «կծում» էի հերոսներին, սարկազմով էի մոտենում իմ հորինած մարդկային լուրջ հարաբերություններին, ջնջում էի գրածս ու սկսում էի մի տափակ թեմա քննարկել՝ ծովախոզուկներիս ուսիս դրած։

Ժամանակի ընթացքում դու հասկանում ես, որ չես կարող ձգտել մի բանի, որը քոնը չէ։ Իսկ վերջում հասկանում ես, որ դու սովորական ապուշ էիր։ Երևի էլի եմ ասել։ Տեսնես միայն ի՞նձ է թվում։

-Ապուշը դու ես,- ասաց «քուչում ճշտով աբրած» Գուրգենչիկը։

-Ես ի՞նչ իմանամ, կապրենք, կտեսնենք, – ասաց լավատես Վարդուշիկը։

-Տո, բա ինչ ենք, – վերջապես համաձայնեց իմ «ես»-ը։

Որոշ ժամանակ առաջ, երբ հայտնվել էի օտար երկրում, ու օտարազգին հարցրեց ՝ հա՞յ ես, էնքան ինքնավստահ պատասխանեցի, որ հայ եմ, ոնց որ Ավշարը առած լինեի, Արարատն էլ վարձով տված։ Ես էդքան ինքնավստահ մեկ էլ մանկապարտեզում եմ եղել, երբ գիտեի, թե կաղամբից եմ ծնվել ու մյուս ընկերներիս համոզում էի, որ իրենց արագիլը չի բերել։ Հենց էդ ժամանակ էր, որ կյանքում առաջին անգամ հիասթափվեցի, երբ մեր խմբի Լյուդմիլան (անունը չեմ հիշում, դրա համար), ասաց, որ ինքը մահճակալի տակից է ծնվել։ Բայց ես էդ ժամանակ էնքան էի հավատում իմ հորինած փոքրիկ հեքիաթին, որ մտածեցի թե Լյուդմիլայենց մահճակալի տակ կաղամբներ են աճում։

Եկավ մի տարիք, երբ սկսեցի վերլուծել, որ եթե բոլոր երեխաները կաղամբից են ծնվել, ապա շատ մեծ է հավանականությունը, որ ծնողներս ինձ շփոթել են այլ երեխայի հետ։ Էդ հենց էն ժամանակ էր, երբ առաջին անգամ լուրջ կասկածեցի, ու ցավոք, ծնողներիս։ Ամիսներով ապուշի պես իրական ծնողների փնտրտուքների մեջ էի, ու չէի բարձրաձայնում։ Մտածում էի, որ նրանց կարող եմ գտնել շուկաներում, որտեղ շատ են կաղամբ վաճառողները, ու կամ գուցե նրանք ճանաչեն ծնողներիս։

Որոշ ժամանակ հետո մոռացա բոլոր տեսակի կաղամբներին, որովհետև մայրս ասաց, որ սիրո արդյունք եմ, ու եզրափակեց բոլոր տարօրինակ մտքերի տարափը։ Մտածեցի, որ երբ մարդիկ սիրում ու ամուսնանում են, Աստված նկատում է ու երեխա է պարգևում։ Բայց, ապա որտեղի՞ց էն ընտանիքները, որտեղ մարդիկ դեռ չեն ամուսնացել, բայց արդեն երեխաներ կան։ Էդ ժամանակ հասկացա, որ ուղեղս կծխա ու կպայթի, էդ պատճառով էլ որոշեցի, որ Աստված հաշվարկում է, որ հաստատ էդ մարդիկ պիտի ամուսնանան, ուղղակի վերևներում երեխաները շատ չկուտակվեն, արագ ընտանիքներ ա ուղարկում։

Չեմ հիշում, թե երբ իմացա հարցերիս պատասխանները, բայց հավանաբար դպրոցական տարիքում էի։ Հիշում ու մտածում եմ, ոնց կարող էի վիրավորել ծնողներիս կամ ինձ, կամ ոնց էր Լյուդմիլան խոսակցության կեսը լսել և մյուս կեսն էլ ինքը հորինել ու ապատեղեկատվություն տարածում։

Հիմա եղբորս հարցնում եմ հետաքրքրությունից ելնելով, թե էդ ծնվելու էվոլյուցիան իր մոտ ոնց է ընթանում, սկսում է ծիծաղել ու որպես պատասխան հարցնել․

-Ինչի՞, չգիտե՞ս, այ անշնորհք։

Ա՜յ մարդ, բոլորը էվոլյուցիայից շեղվել են, բա լա՞վ չէր, իմ կաղամբ ժամանակները: