Սովորությունները մեր երկրորդ բնավորությունն են. ոչ մենք ենք կարողանում առանց նրանց, ոչ էլ իրենք առանց մեզ, երևի…
Մեկի համար մյուսի սովորությունը կարող է անմիտ թվալ. Օրինակ, ինձ համար բավական անմիտ ու անքաղաքավարի սովորություն կամ ավելի ճիշտ սովորույթ է այն, ինչ անում են նորվեգացիները. Կպատկերացնե՞ք՝ նրանք երթուղայինում տեղը չեն զիջում տարեց մարդկանց՝ կարծելով, որ այդպես ընդգծում են իրենց ֆիզիկական առավելությունը: Եթե նման բան մեզ մոտ անես, կհամարեն, որ անկիրթ ես ու անդաստիարակ: Ինչևէ:
Բայց ես գիտակցում եմ նաև, որ այդպիսով առանձնանում ու ճյուղավորվում են ընտանիքները, գերդաստանները, ազգերը, մշակույթները:
Բայց, օրինակ, պատկերացրեք, թե ինչքան կուրախանային իրենց զոքանչներին չսիրող հայ տղամարդիկ հունական սովորույթից. Հունաստանում տղամարդկանց արգելվում է նայել իրենց զոքանչի աչքերին:
Մենք՝ հայերս էլ շատ սովորույթներ ունենք. Օրինակ, երբ սեղանին աղ է թափվում, տատս ջուր է լցնում աղի վրա, որ չարը խափանվի:
Կամ երբ անծանոթ, բայց հայազգի մարդու դուռն ես թակում՝ ինչ-որ մի բան հարցնելու, առանց հյուրասիրության չի ճանապարհի, թեկուզ եթե սեղանը ճոխ չլինի (կարևորը վերաբերմունքն է). այստեղից էլ, հավանաբար ծագել է հին հայկական ասույթը՝ պանիր ու հաց, սիրտը՝ բաց:
Հայկական սովորույթներին ես մեկն էլ կավելացնեմ. ամառը հանգստանալու, քաղաքից ու առօրյա հոգսերից կտրվելու եղանակ է, բայց ոչ Հայաստանում. ամառը սկսվելուն պես հայ կանանց մոտ սկսվում է ավանդական «ավլեմ-թափեմը». պետք է ամեն ինչ մաքրեն, փայլեցնեն, ձևափոխություններ անեն՝ հաշվի չառնելով, որ այն, ինչ ուզում են մաքրել, մաքուր է, թե ոչ: Եթե ավելի խորը նայենք, ապա այս սովորույթը հատկապես խիստ ` զարգացած Գյումրիում: Գյումրեցի կանայք մի առանձին պատմության թեմա են, որոնց սովորությունների մասին հետո կպատմեմ: