Շարունակելով բացահայտել IT ոլորտը` այս անգամ փորձել եմ հասկանալ, թե որն է տեխնոլոգիական էվոլյուցիայի հաջորդ քայլը։ Եվ այդ նպատակով զրուցել եմ AR (Augmented reality)-ով զբաղվող առաջատար ընկերություններից մեկի՝ Arloopa-ի համահիմնադիր և տնօրեն Արման Աթոյանի հետ։

-Եկե՛ք մի քիչ AR-ի մասին խոսենք, ինչո՞ւ որոշեցիք հենց սրանով զբաղվել։

-Ես և իմ գործընկեր Թորգոմ Բլեյանը ցանկանում էինք նոր պրոդուկտ ստեղծել, որը ապագա կունենա և անձամբ մեզ համար հետաքրքիր կլինի։ Այն ժամանակ դեռ լավ չէինք պատկերացնում, թե տարիների ընթացքում ինչով ենք զբաղվելու, բայց լրացված իրականությունը արդեն փորձարկում էինք։ Ճիշտ է 2014թ․-ին այս ուղղությունը դեռ շատ հում էր, չնայած՝ հիմա էլ իդեալական վիճակում չէ, բայց մենք հստակ հասկանում էինք, որ AR-ը ու VR (Virtual reality)-ը բավականին լուրջ ու խոստումնալից տեխնոլոգիաներ են։ Եթե առաջ այս տեխնոլոգիաների հեռանկարային լինելն այդքան պարզ չէր երևում, ապա հիմա մենք տեսնում ենք, որ օրինակ՝ Google-ի, Apple-ի ու Facebook-ի նման ընկերությունները սկսում են սրան ուշադրություն դարձնել: Առհասարակ համարվում է, որ smartphone-երին հաջորդելու են smart ակնոցները, իսկ սա իհարկե հենց AR-ի գաղափարն է ու տեխնոլոգիական զարգացման հաջորդ քայլը։

-Ինչպիսի՞ կիրառություն և պահանջարկ ունի այն տարբեր ոլորտներում։

-Այս պահին այն ավելի լայն կիրառվում է որպես մարքեթինգային գործիք, որը հնարավորություն է տալիս տարբեր ընկերություններին հետաքրքիր իլյուստրացիաներ ստանալ իրենց պրոդուկտի համար՝ մեծացնելով վաճառքները։ Բայց ինձ համար AR-ի կիրառությունը ավելի հետաքրքիր է ոչ թե մարքեթինգում, որտեղ այն ֆինանսապես իհարկե ավելի ձեռնտու է, այլ՝ կրթության, արվեստի, զվարճանքի ոլորտներում, որտեղ այն շատ ավելի հետաքրքիր է։

-Ի՞նչ է պետք իմանալ AR-ով զբաղվելու համար։

-Կարելի է առանձնացնել հետևյալը՝ ծրագրավորում, անիմացիա և մոդելավորում։ Բայց եթե խորանանք նրա մեջ, թե ինչ մասնագիտական, տեխնիկական գիտելիքներ են անհրաժեշտ, ապա ծրագրավորման համար պետք է իմանալ՝ C#, Swift, Objective C և Java, հիմա նաև տարածում է ստանում Web AR-ը, այնպես որ web ծրագրավորողները նույնպես կարող են AR-ով զբաղվել, իսկ երկրորդ մասը 3D-ի իմացությունն է։

-Ի՞նչպես է ստեղծվել Arloopa-ն։

-2008թ․-ից արդեն գոյություն ուներ X-Tech Creative Studio-ն, որը զբաղվում է web և mobile հավելվածներով, իսկ Arloopa-ն, այսպես կոչված, X-Tech-ի spin-off –ն է (կից առանձին միավոր, ճյուղ): Ի սկզբանե նպատակը պրոդուկտ հանդիսացող ընկերություն ստեղծելն էր և բավականին երկար քննարկումներից հետո 2014թ․-ին մենք ստեղծեցինք Arloopa-ն, որը զբաղվում է լրացված և վիրտուալ իրականությամբ։

-Ի՞նչ հնարավորություններ ունի հավելվածը։

-Arloopa app-ը բազմաֆունկցիոնալ scanner է ու իր մեջ պարունակում է լրացված իրականության բոլոր հնարավոր դրսևորումները։ Մենք ունենք MarkerScanner, որի շնորհիվ հավելվածում ակտիվացված նկարը scan անելով կարող ենք տեսնել ինչ-որ 3D անիմացիա կամ վիդեո-հոլովակ (օրինակ՝ թղթի կամ T-Sirt-ի վրա տպված նկար, որը ունի հավելվածի ակտիվացում)։ Երկրորդը 3D գրադարանն է, որտեղից կարող ենք ընտրել ցանկացած անիմացիա և այն տեսնել մեր միջավայրում։ Իսկ վերջինը՝ արդեն կցված է կոնկրետ գեոլոկացիայի հետ, այսինքն՝ այն կարող ենք տեսնել միայն եթե տվյալ վայրում ենք գտնվում (օրինակ նմանատիպ անիմացիա կա Հովհաննես Թումանյանի արձանի մոտ, որը կարող ենք տեսնել միայն արձանի մոտ գտնվելիս)։ Մեր պատվիրատուների համար ստեղծվող պրոյեկտները ոչ թե առանձին հավելվածներ են, այլ արդեն Arloopa-ի ներսում կատարվող ակտիվացումներ։

-Ո՞ր հարթակներում է այն հասանելի։

-IOS և Android:

Arloopa app-ից բացի ընկերությունը ստեղծել է մոտ 30 VR խաղեր սկսած 2015թ-ից։ Վերջին երկու տարիների ընթացքում թիմը աշխատում է ORCZ Evolve  VR խաղի վրա, որը համակարգչի համար նախատեսված shooter ժանրի խաղ է և շուտով հասանելի կլինի։

-Քանի՞ օգտատեր ունի այժմ հավելվածը, և ո՞ր տարածաշրջաններում է այն տարածված։

-Հավելվածը օգտագործում են տարբեր երկրներում՝ ԱՄՆ, Ռուսաստան, Եվրոպական երկրներ, այն մեծ տարածում ունի Ուկրաինայում։ Ընդհանուր 200 000 ներբեռնում է եղել, դրանցից ակտիվ են ամսական մոտ 40 000-ը։

-Ովքե՞ր են ձեր գործընկերները, ո՞ւմ հետ եք համագործակցում։

-Մենք փորձում ենք համագործակցել այնպիսի կազմակերպությունների հետ, որոնք զբաղվում են 3D-ով։ Մոտ ապագայում մենք փորձելու ենք Arloopa app-ի միջոցով մոնետիզացնել իրենց ստեղծած 3D անիմացիաները կամ խաղերը։ Օրինակ՝ մեր գործընկերներից մեկը DreamShots ընկերությունն է, որի հետ մենք զբաղվում ենք 360⁰ վիդեոներով և շուտով մեր հավելվածում ավելանալու է ֆունկցիա, որը թույլ կտա մտնել այդ վիդեոյի մեջ։

-Ի՞նչ գիտելիքներ, հմտություններ և անձնական կարողություններ են անհրաժեշտ ձեր թիմում լինելու համար։

-X-Tech-ում լինելու համար անհրաժեշտ են PHP և JavaScript տեխնոլոգիաների իմացություն web հավելվածներով զբաղվելու համար, իսկ եթե IOS և Android հարթակների համար է աշխատանքը, ապա՝ Swift-ի, Objective C-ի, Java-ի իմացություն։ Arloopa-ում որպես ծրագրավորող աշխատելու համար պետք է հիմնականում C# կամ C++, իսկ անիմատորներին պետք է տիրապետել 3DS Max կամ Maya տեխնոլոգիաներին։ Իսկ ինչ վերաբերում է անձնական կարողություններին, մեզ համար կարևոր է թիմի անդամների հետ շփվելու և համագործակցելու կարողությունը։ Առհասարակ, ես համարում եմ, որ միջավայրը փոխում է մարդկանց և հարցազրույցի փուլում չես կարող հասկանալ՝ տվյալ մարդը քո թիմի արժեհամակարգով կարող է աշխատել, թե ոչ։

-Ի՞նչ ապագա ունի AR-ը և VR-ը Հայաստանում, և ովքե՞ր են այս ոլորտում Arloopa-ի մրցակիցները։

-Մեր հիմնական մրցակիցներից է ֆրանսիական՝ Augment ընկերությունը, որը չնայած 10 մլն ներդրում է ստացել, միևնույնն է, մեզ զիջում է իր ֆունկցիոնալությամբ։ Մրցակից ընկերություններ են նաև Roar Augmented Reality և Zappar հավելվածները։ Հայաստանում մենք մրցակիցներ չենք փնտրում, այլ հակառակը՝ փորձում ենք անել ամեն ինչ, որպեսզի ոլորտն ավելի զարգանա այստեղ։ Մենք համարում ենք, որ Հայաստանը պետք է AR-ի և VR-ի hub դառնա աշխարհում։ Էլ չեմ ասում, որ «ARArmenia» շատ լավ է հնչում․․․