nare hovhannisyan

«Մեծեր և փոքրեր» խաչմերուկին

Երբ դեռ փոքր էի, երազում էի շուտ մեծանալ, քանի որ ըստ իմ փոքրիկ աշխարհի, որ ունեի ներսումս, մեծերի աշխարհն ավելի լավն էր, մտածում էի, որ մեծ լինեմ, էլ չեն ասի. «Փոքր ես, չի՛ կարելի», «Փոքրերը շուտ են քնում, որ շուտ մեծանան», «Դու փոքր ես, չես հասկանա»։ Գլխումս պտտվող այս տողերը չէի սիրում, կարծես արգելոց լինեին իմ այդ փոքր աշխարհում, որ տեղավորել էի հոգումս։ Չէի համբերում, թե երբ պետք է մեծանամ։ Ամեն անգամ վազում ու տատիս ձեռքն էի տալիս մի ժապավեն, որին ամրացված թվերն ինձ չէին հետաքրքրում, կարևորն այն էր, որ տատս ասեր. «Հասակդ ավելացել է»։ Եվ ուզում էի մեծանալ մի կարևոր նպատակի համար. մայրիկը վերջապես թույլ կտար հագնել բա՜րձր «կտկտան» կոշիկներ, քսել վառ կարմիր շրթներկ ու ձեռքս վերցնել մի մեծ պայուսակ։ Ի՜նչ նպատակներ են, է՜։

Ոչնչի մասին չմտածելով, ապրելով լոկ մանկական հոգով՝ դու այդպես էլ չես նկատում, թե ինչպես ես մեծանում, չես հասցնում հասկանալ, թե ուր հասար, ինչպես այդ բաղձալի երազանքդ կատարվեց՝ մեծացար։ Ո՞ւմ էր պետք։ Փոքր էիր ու արդար, միամիտ ու բարի։ Իսկ հիմա մեծ ես ու ապրում ես մեծերի աշխարում, միգուցե թաքուն երազում մի օր նորից փոքրանալ։ Քանզի մեր երազանքների ճանապարհին հետդարձի տոմս չկա, դու այդպես էլ մնում ես մեծերի ու փոքրերի խաչմերուկում։

Մեծացանք։ Չնայած՝ ինչպես փոքրերի աշխարհում, մեծերի աշխարհում ևս շա՜տ-շա՜տ «չի կարելի»-ներ և չգրված չափանիշներ կային, որ դժվար էր ընդունել, հասկանալ, իրագործել։ «Մեծեր-փոքրեր» խաչմերուկին թվում էր, թե «չի կարելի»-ները հետևում են, այս աշխարհում ոչինչ քեզ չի խանգարի հագնել «կտկտան» կոշիկներ և երջանիկ վազել։

Հետո մանկապարտեզ, մի կարգին չհարմարված՝ վազում ես դպրոց, որն ամբողջությամբ քեզ համար մի նոր չբացահայտված մայրցամաք է թվում, որ ինքդ պիտի բացահայտես։ Այնքան գրված ու չգրված տողեր կան դպրոցի մասին՝ մեկը՝ կեղծ, մյուսն՝ անկեղծ, մյուսն էլ այնքան ծամծմված, որ երբեմն ծիծաղում ես։ Բայց վեց տարեկան մանկիկի համար իր անծանոթ, բայց արդեն հարազատ «մայրցամաքում» շատ պաշտոններ կային, որ պետք է բացահայտվեին՝ ուսուցիչ, գիրք, դասամիջոց, գրատախտակ, ճաշարան ու ամենաթանկ պաշտոնը՝ ընկերները։

Օրինակ՝ ես դպրոցից տուն վազելուն պես վերցնում էի իմ ամենասիրելի տիկնիկն ու վազում բակ։ Այդ պահերին ինձ համար միևնույն էր՝ դա՜ս, դպրո՜ց։ Կարևորն իմ տիկնիկն էր, որից այդպես էլ չէի հրաժարվում։

-Նա՜րե, Նա՜րե։ Ա՜խր, դաս չես սովորել, դեռ տուն չհասած՝ վազում ես տիկնիկիդ հետ անհայտ ուղղությամբ։ Բարձրացի՛ր տուն, դասերդ մնացին։

-Լա՜վ, մամ, ի՞նչ դաս։ Խաղում եմ։

Իսկապես, սկզբում դժվար էր, բայց սովորեցի, իհարկե՝ լավ։ Չնայած դրան՝ մաթեմատիկան այդպես էլ չսիրեցի։ Միշտ ուզում էի հարցնել, թե ինչու ենք գումարում, հանում, բաժանում, արմատ հանում, քառակուսի հավասարումներ լուծում… Երևի ամաչում էի։ Բայց եթե հարցնեի, կասեին՝ պետք է։

Իսկ հիմա քո առաջ կանգնած մի աղջնակ եմ՝ ուղիղ տասնյոթ տարեկան։ Մեծացել եմ, բայց երազանքներս փոխվել են ու կոչվել նպատակներ։ Հետ եմ նայում, ու թաքուն ուզում նորից հագնել «կտկտան» կոշիկներս ու վազել։

Ուզում եմ նորից ու նորից, ամեն ուստարի մտնել դպրոց ու ասել. «Շնորհավոր սեպտեմբերի մեկդ»։ Ուզում եմ նորից վազել միջանցքներով, ծիծաղել անվերջ ընկերներիս հետ, մի նոր բան սովորել ուսուցչիցս։ Տուն վազել, ու ամեն նոր օրվա հետ դառնալ ալարկոտ, երբ ուղիղ 8։00 կզնգա զարթուցիչը։

Եվ վերջապես, հավերժ ընկերը մնալ իմ մայրցամաքի, որը բացահայտեցի տասնմեկ տարիների ընթացքում։