Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի
Էլի գտնվում ենք Հրազդան-Երևան և Երևան-Հրազդան ճանապարհի վրա: Ամեն ինչ սկսվեց սեպտեմբերի 1-ին, երբ պետք է գնայինք դասի: Հրազդանցի ուսանողները, թեև Հրազդանից Երևան այնքան էլ մոտ չէ, սակայն Երևանում չեն մնում, այլ ամեն օր անցնում են այդ երկար ճանապարհը և վերադառնում: Լավ է, եթե կարողանում ես համագյուղացի այլ ուսանողներ էլ գտնել, և միասին մի մեքենա վարձել, որն ամեն օր կտանի ու կբերի: Աստիճանաբար ձևավորվեց մեր փոքրիկ ընտանիքը: Մեր հիմնական անդամները 7-ն են` ես, քույրս` Անին, Անահիտը, Լիլիթը (ում մենք գրեթե միշտ ազգանունով ենք դիմում` Շահիջանյան), մեր երկու Լուսինեները (Տոնոյան և Հակոբյան), և դե, իհարկե, մեր վարորդ Աշոտ «ձաձան»: Շատ համախմբված ենք, եթե մեզնից որևէ մեկի դասերը ուշ են վերջանում, մենք բոլորս միասին սպասում ենք նրան: Ամեն օր, երբ վերջացնում ենք դասերը և հավաքվում ենք մեքենայի մեջ, ամեն մեկս սկսում ենք պատմել մեր օրից: Ներկայացնեմ մեր անդամներին մեկ առ մեկ: Սկսեմ Անիից: Անին մեր ռեկորդակիրն է: Նա գրանցել է մի շարք ռեկորդներ (ամբողջ ճանապարհին խոսելու, ամբողջ ճանապարհին չխոսելու և մի շարք այլ ռեկորդներ): Եթե Անին տրամադրություն չունի, դա լավ չի. նրանից պետք է հեռու մնալ: Մոռացա նշել, որ մի անգամ Անին ռեկորդ գրանցեց և մինչև Երևան հասնելը բոլորիս հետ կռվեց: Անահիտը մեր Սիայի («Hello Kitty» խաղալիք) մայրիկն է, որի գլխարկը պոկվեց Լուսինե Հակոբյանի թեթև ձեռքով: Մի անգամ Անահիտը Սիային մոռացել էր տանը և խնդրում էր մեր վարորդին հետ գնալ, բայց մենք, իհարկե, չհամաձայնեցինք: Անահիտը նաև մեր պարուհին է: Նա շատ է սիրում ասել «Ինչ հաճելի ա» արտահայտությունը, որը արդեն ազդում է մեր նյարդերի վրա: Անահիտը ևս զերծ չի մնացել ռեկորդներից: Նա մինչև Երևան հասնելը ոչ մի անգամ չասաց իր սիրելի արտահայտությունը, բայց ոչ թե նրա համար, որ այլևս չէր օգտագործելու, այլ նրա համար, որ այդ օրը պարզապես չէր խոսում: Ես և Անահիտը հաճախ ենք պարային համերգներ տալիս մեքենայի մեջ ռադիոյի ուրախ երգերի տակ: Լիլիթը կամ նույն ինքը` Շահիջանյանը, մեր Սմայլիկն է: Լիլիթին գրեթե անհնար է պատկերացնել առանց ժպիտի: Ինչպես մի անգամ նշեցի ես` Լիլիթը նման է «Ալիսը հեքիաթների աշխարհում» հեքիաթի կատվին, որը միշտ ժպտում է: Մեր Լիլիթը նրան ոչնչով չի զիջում, քանի որ նույնպես միշտ ժպիտով է (նրան շատ դժվար է տխուր պատկերացնելը): Ես և Լիլիթը մեր խմբի ամենաշատ ուտողներն ենք: Բայց, եթե Լիլիթը առավոտյան հաց չի ուտում, դա լուրջ խնդիր է դառնում մեզ համար, որովհետև սոված Լիլիթից պետք է զգուշանալ: Լիլիթը մեզ ուրախացնում է իր քրոջ երեխաների` Նարեկի և Արամեի մասին պատմություններով: Իսկ Լիլիթի սիրած արտահայտությունն է` հըմմ: Երբ ինչ-որ բան ենք պատմում և ավարտում ենք, հանկարծ լսում ենք Լիլիթի ձայնը` հըմմ, և ստիպված ենք լինում ամեն ինչ նորից պատմել: Լուսինե Տոնոյանը մեր խմբի ամենահումորով և անկանխատեսելի անձնավորությունն է: Լուսինեն կարող է չխոսել-չխոսել, բայց մի հատ այնպիսի հումոր անել, որը կհիշվի մի քանի օր: Մի անգամ Լուսինեի կողմի դուռը բաց էր, իսկ այդ ժամանակ մեքենան ընթացքի մեջ էր: Լուսինեն ոչ մեկ, ոչ երկու ասաց. «Հա էլի, բաց ա, ես էլ` ասեմ ինչի ա փչում», ու դուռը բացեց-փակեց: Հետո Լուսինեն պարզաբանեց եղելությունը: Փաստորեն ինքը շուտ էր զգացել, բայց մտածել էր չի կարելի բացել: Բայց, երբ վարորդը հարցրել էր, իրեն թվացել էր` ուրեմն կարելի է: Ես ու Լուսինեն «V.I.P. կուպեի» բնակիչներ ենք Անահիտի հետ, կա նաև առաջին կուպե և զրո կուպե (վարորդի կողքը): Զրո կուպեում հաճախ Անահիտն էր նստում, իսկ Արմենի հայտնվելուց հետո ամեն ինչ փոխվեց: Իսկ այն օրերին, երբ Արմենը չի գալիս, Շահիջանյանը պահը չկորցնելով իրեն նետում է զրո կուպե:
Եվ մեր գլխավոր անդամը, որից սարսափում են բոլորը, Լուսինե Հակոբյանն է: Եթե Լուսինեն բարկացած է, նրանից հեռու մնալը ամենալավ բանն է, որ կարող ենք անել: Երբ մենք ուշանում ենք, Լուսինեն այնքան է զանգում, որ արդեն չենք իմանում, թե ինչ սուտ հորինել: Իսկ վերջում, երբ հասնում ենք «Ռայկոմ», արժանանում ենք նրա ահեղ դատաստանին, որին արժանանալը հավասար է մահվան: Ահա, թե ինչու ենք մենք բոլորս վախենում Լուսինեին սպասեցնելուց: Բայց միշտ հակառակի նման այնպես է ստացվում, որ ուշանում ենք: Մենք բոլորս Լուսինե Հակոբյանի համար ուսուցիչներ ենք` հայոց լեզվի, անգլերենի, գրականության, մաթեմատիկայի: Բայց ոչ ոք չի կարող ժխտել, որ ամենամոլի ուսուցիչը Լիլիթն է` Շահիջանյանը:
Մեր բարձրագույն մաթեմատիկա իմացող և մաթեմատիկայի մոլի երկրպագու Լիլիթը անչափ ուրախանում է երկու բառ լսելիս` «ուտելիք» և «մաթեմատիկա»: Եվ երբ նա Լուսինեին օգնում է տնային աշխատանքները գրելիս, միայն պետք է տեսնել նրա դեմքի ժպիտը: Հաճախ օգնելիս մոռանում է, որ ոչ թե ինքը պետք է գրի, այլ պետք է Լուսինեին օգնի, և սկսում է ինքնամոռաց լուծել վարժությունները: Երբ Լիլիթը սոված է լինում, և նրան հարց ես տալիս ուտելիքի մասին, շատ ոգևորված է սկսում պատմել: Մի անգամ Լիլիթը սկսել էր պատմել իր սիրած պանրով կարկանդակի մասին. «Ան, հլը լսի, ուրեմն ինքը սենց տաք հաց ա, ու համ էլ նենց փափուկ ա… Դե որ տաք ա, պանիրն էլ դնում են մեջը, սենց հալվում ա, նեեենց համովա…» Ու այդ պահին կարելի է նկատել նրա աչքերի փայլը: Դե ինչ, այսքանը մեր փոքրիկ «ճամփորդական-ուսանողական» ընտանիքի մասին: Ի դեպ այս ամենին անմասն չի մնում նաև մեր սիրելի վարորդ Աշոտ «ձաձան»: