Սևակ Կիրակոսյանի բոլոր հրապարակումները

Մխոն, պահմտոցին ու հողաթափը

-Մխիթա՜ր, Գրիգո՜ր, Մանե՜, Լիլի՜թ, Արմե՜ն, տյուս եկե՜ք, հալամոլա ենք հաղ անում:

Այսպիսի սկիզբ է ունենում ամառային արձակուրդը մեր Վահան գյուղում: Մի օր հավաքվեցինք ու սկսեցինք խաղալ: Քանի որ գրասենյակի բակում թաքնվելու շատ տեղ կա, էնտեղ խաղացինք: Այնտեղ Բլոենց տան մոտ թրիքի կույտ կար, որը շուտով պետք է տանեին: Էս Մխիթարը, ինչպես միշտ, հողաթափով էր եկել: Ես թաքնվել էի, և հենց նա տեսավ ինձ, ես ընկա նրա հետևից: Մխիթարը խառնված վազեց դեպի թրիքը: Վազեց, ոտքը դրեց թրիքի մեջ ու դուրս եկավ առանց հողաթափի: Սկսեցինք փնտրել: Զարմանալին այն էր, որ գոմաղբի կույտի մեջ չէր երևում ոչ մի հետք, բայց Մխոյի ոտքը թրիքոտ էր:

-Մխո, վե՞րդե ես տրել վետդ:

-Աաայ, ընդե:

Նայում ենք` հողաթափ չկա:

-Մխո, ստե՞:

-Չէ, ընդե:

Ու այսպես մեկ էնտեղ է ցույց տալիս, մեկ` էստեղ: Հո չի լացում, հո չի լացում…

Հետո եկավ Մխոյի եղբայրը` Հայկը:

-Մխո ջան, դուխդ չգցես, ես կգտնեմ: Ի՞նչ եք ծիծաղում:

Կողքի տանից դուրս եկավ Լյուդիկ տոտան.

-Դե վեր ասեմ` վեխճար ես, կասես` ասեց: Տենում չի՞ր, վեր ղաքիտ թրիք կա:

Զարմանալի բան, մի փոքրիկ թրիքի կույտում չկարողացանք մի հողաթափ գտնել:

-Տղեք, սպասեք գնամ կոշիկ հագնեմ գամ,- ասաց Մխիթարը:

-Մխո, կոշիկ հագի, որ ոտիցդ դուրս չգա:

Մխոն գնաց և արագ վերադարձավ: Մեկ էլ տեսնենք, գնացել ու մի ուրիշ հողաթափ է հագել եկել:

Դե վեր ասեմ` վեխճար ես, կասես` ասեց:

 

Դեկտեմբեր, 2015

Ասացինք` արի, բայց ոչ այսքան

Լուսանարը՝ Տաթեւիկ Հարությունյանի

Լուսանարը՝ Տաթեւիկ Հարությունյանի

Դեկտեմբերի 29-ն էր, ձյան ճերմակությամբ հիանում էինք միայն մեր Վահան գյուղը շրջապատող սարերին նայելով: Մոտենում էր Նոր տարին, և կարծես ամեն մեկը մտքում դժգոհում էր ժամանակին ոչ համապատասխան եղանակից, և բացի այդ, ի՞նչ Նոր տարի առանց ձյուն:

Բոլորը տներում խառնված պատրաստվում էին Նոր տարուն, խանութներում «շունը տիրոջը չէր ճանաչում»:

Ես սիրում եմ, որ Նոր տարուն փաթիլները հանգիստ պարելով իջնում են ներքև, բայց հակառակ իմ ցանկության, ձյան մեկ փաթիլ անգամ չկար, և ես անընդհատ մտքումս ասում էի.

-Երանի ձյուն գա, երանի ձյուն գա…

Այնպիսի տպավորություն էր, կարծես եղանակը լսեց ինձ ու բարկացավ:

Դեկտեմբերի 31-ի առավոտյան արթնացանք ու տեսանք համարյա մեկ մետրի հասնող ձյան շերտ: Դրանից հետո ցրտաշունչ քամին վեր կացավ, և սկսեցին սառնամանիքները:

Հայրս նայեց պատուհանից դուրս և ասաց.

-Ասացինք` արի, բայց ոչ այսքան:

Ուրեմն հայրս էլ էր մտքում կրկնել` երանի ձյուն գա…

Մխոն, պահմտոցին ու հողաթափը

Լուսանկարը՝ Նատալյա Թիզյանի

Լուսանկարը՝ Նատալյա Թիզյանի

-Մխիթա՜ր, Գրիգո՜ր, Մանե՜, Լիլի՜թ, Արմե՜ն, տյուս եկե՜ք, հալամոլա ենք հաղ անում:
Այսպիսի սկիզբ է ունենում մեր գյուղական ամառային արձակուրդը: Մի օր հավաքվեցինք ու սկսեցինք խաղալ: Քանի որ գրասենյակի բակում թաքնվելու շատ տեղ կա, էնտեղ խաղացինք: Այնտեղ Բլոենց տան մոտ թրիքի կույտ կար, որը շուտով պետք է տանեին: Էս Մխիթարը, ինչպես միշտ, հողաթափով էր եկել: Ես թաքնվել էի, և հենց նա տեսավ ինձ, ես ընկա նրա հետևից: Մխիթարը խառնված վազեց դեպի թրիքը: Վազեց, ոտքը դրեց թրիքի մեջ ու դուրս եկավ առանց հողաթափի: Սկսեցինք փնտրել: Զարմանալին այն էր, որ գոմաղբի կույտի մեջ չէր երևում ոչ մի հետք, բայց Մխոյի ոտքը թրիքոտ էր:
-Մխո, վե՞րդե ես տրել վետդ:
-Աաայ, ընդե:
Նայում ենք` հողաթափ չկա:
-Մխո, ստե՞:
-Չէ, ընդե:
Ու այսպես մեկ էնտեղ է ցույց տալիս, մեկ` էստեղ: Հո չի լացում, հո չի լացում…
Հետո եկավ Մխոյի եղբայրը` Հայկը:
-Մխո ջան, դուխդ չգցես, ես կգտնեմ: Ի՞նչ եք ծիծաղում:
Կողքի տանից դուրս եկավ Լյուդիկ տոտան.
-Դե վեր ասեմ` վեխճար ես, կասես` ասեց: Տենում չի՞ր, վեր ղաքիտ թրիք կա:
Զարմանալի բան, մի փոքրիկ թրիքի կույտում չկարողացանք մի հողաթափ գտնել:
-Տղեք, սպասեք գնամ կոշիկ հագնեմ գամ,- ասաց Մխիթարը:
-Մխո, կոշիկ հագի, որ ոտիցդ դուրս չգա:
Մխոն գնաց և արագ վերադարձավ: Մեկ էլ տեսնենք, գնացել ու մի ուրիշ հողաթափ է հագել եկել:
Դե վեր ասեմ` վեխճար ես, կասես` ասեց:

sevak

Արևի բաղը

Մեր գյուղում կա մի տուն, որի տերը շատ սարսափազդու և դաժան կին է: Ամեն տարի, երբ նա հիշում է իր լաբիրինթոսանման և կիսաշեն նկուղներով տունը, գալիս է գյուղ: Եվ այդ պահին.

-Փախե՜ք, Արևը եկավ, շաղ հընցե՛ք:

Երբ գալիս էր, բոլորին համբուրում էր, իսկ երեխաներն Արևին տանել չէին կարողանում: Բայց միայն Արևի համբույրից խուսափելու համար չէր այդ նախազգուշացումը: Հիմա կասեմ:

Այդ Արևն ունի մի մեծ խնձորենիների այգի, իր տան հետևում, և թաղում ամեն մեկը Արևի խնձորի այգում ունի իր ծառը: Նույնիսկ ասում ենք.

-Ով իմ ծառիցը խնձոր ա քաղել` մտքինս ա:

Ու, եթե հանկարծ մեկը մյուսի ծառից խնձոր քաղեր, կռիվ, պատերազմ էր: Այդ նախազգուշացումը նաև նրանց համար էր, ովքեր Արևի գալու պահին գտնվում էին այգում: Ու եթե հանկարծ Արևը տեսավ մեկին, համբուրելը կմոռանա, մեկ-մեկ կբռնի ու կսպանի, մեռածին կսաղացնի…
Այդ ժամանակ Արևն ընկնում էր հետևներիցս, ասելով.
-Կաղնե՜ք, այլանդակնի, տյուք իմ բաղից խնձյոր քաղեք ու մարսե՞ք, քթներովդ դեմ պիրիլ, վեչ ըլածնի:

Ու, եթե հանկարծ բռներ` ծամ-ծամ էր անում, իսկականից քթներովս հանում էր: Ահա այսպիսի ոչ ցանկալի պատմություն է ստացվում, երբ Արևը որոշում է այցելել իր լքված տունը: Բայց անգամ այդ սարսափներին, մենք միևնույնն է, մեր ծառի տերն ենք:
Հիմա ձմեռ է, ոչ Արևն է գյուղում, ոչ էլ խնձորի այգու ծառերի ճյուղերին երեխաներ կան: Դրա համար էլ հիշեցի այս ամառային պատմությունը:

Բղաքաղը մեր թաղում

Բղաքաղը այն գործընթացն է, երբ թաքուն, ուրիշի այգուց մենք ինչ-որ միրգ կամ հատապտուղ ենք ուտում: Վահան գյուղի մեր թաղում բղաքաղը անց է կացվում կատարյալ ձևով, առանց «ժողովի» ` մենք բղաքաղ չենք անում: Մեր թաղի «բղաքաղի ժողովի նստավայր»-ը գտնվում է Արևի բաղում, որտեղ գեղեցիկ ծառերի տակ կա սեղան` իր աթոռների հետ միասին, որոնք հեռվից նայելիս սնկերի ընտանիքի են նմանվում: Մեր թաղում բղաքաղը սկսվում է այսպես.
- Քանի եղանակը լավն ա, եկեք քյանք Սևանանց բաղ,- ասում է տղաներից մեկը:
-Քյացինք,- պատասխանում եմ ես:
Ինձ են ասում, որովհետև մեր թաղի բղաքաղի կազմակերպիչը մշտապես ես եմ լինում, որովհետև միայն ես եմ կարողանում այնպես կազմակերպել, որ չբռնվենք:
Հավաքվում ենք Արևի բաղում և սկսում ժողովը.
- Հայկո, մեջերներիս լաղո վազ տվողը ես ու տյու ենք, մենք դենք դյերիլ ծառը: Մխո, տյու վիրեվիցն ես շախը պահում, Գրիգոր, տյու տակիցը, Արսեն, տյու աջիցը, Արմեն, տյու ծյախիցը:Պատրաս՞տ եք,- ասում եմ ես:
- Հա, հա, հա,- ասում են տղաները:
-Կապիշոնները քցեք, քյացիք,- ասում եմ ես:
Կապիշոնները գցում էինք, որպեսզի մեզ ճանաչելը փոքր-ինչ դժվարանար:
Վերևի, ներքևի, աջի, ձախի տղաների դասավորվածությունը հենց այնպես չէ: Վերևում և աջում կանգնեցնում եմ թույլ վազողներին, որովհետև ավելի մոտիկ են գտնվում ճանապարհին, իսկ ներքևում և ձախում բնականաբար ավելի ուժեղ վազողներին:
Ահա այսպիսի ընթացք է ունենում մեր թաղի բղաքաղը:
Աշունը շուտով կվերջանա, բղաքաղն էլ: Իսկ ձմռանն էլ ուրիշ արկածներ կսկսեն: