Սեյրան Սողոյանի բոլոր հրապարակումները

seyran soghoyan

Երեք բառ

Երեք բառ, որ ստիպեցին ինձ շարունակել պայքարել հանուն ապրելու, հանուն քրոջս, եղբորս, ծնողներիս ժպիտը տեսնելու։

Հիմա մարդիկ կան՝ շարունակում են ապրել սեփական նստատեղը պահելու համար, մարդիկ կան՝ ապրում են ճանապարհներ փակելու համար, մարդիկ կան՝ ապրում են աթոռ ու սեղան ջարդելու համար, մարդիկ կան՝ ապրում են թվաքանակ ապահովելու համար, մարդիկ կան՝ ապրում են քննադատելու ու նվաստացնելու համար, մարդիկ կան՝ ապրում են ծափ տալու, գոռալու, սուլելու համար։ Ապրում են, էլի, ի՞նչ ասեմ: Մինչդեռ քանիսը կուզեին ապրել` իրենց մորը, քրոջը, ընկերուհուն, ուսուցչուհուն, սիրած մարդուն գոնե ապրեցնող ժպիտ պարգևելու համար, երկար ու կարճ բարեմաղթանքներ ասելու համար, նպատակներին հասնելու ու արարելու համար, ապրելու համար…

Երբ վերակենդանացման բաժանմունքում էի, մայրս մոտեցավ ինձ, համբուրեց ճակատս, ժպտաց ու անվերջ նայում էր ինձ, երբ ես ասացի մորս, որ ոտքերս չեմ զգում՝ չիմանալով, որ մայրս չգիտի։ Մայրս զսպեց իրեն, որ ես վատ չզգամ ու ասաց.

-Ոչինչ: Կզգանք: Չմտածես…

seyran soghoyan

Մենք ուղղակի «մենք» չենք

Մենք ուղղակի «մենք» չենք: Մեր «մենքը» մնացած բոլոր ազգերի «մենքերից» ամենահզորն ու ամենաուժեղն է: Բայց մեր խնդիրն այն է, որ մեր «մենքը» գնալով դառնում է «ես»՝ ամեն մեկը իր անհատական «ես»-ի մասին մտածելով։

Այս տարին իր ամեն ինչով դաս էր, որ պետք է ամեն մեկս վերցնեինք պետքականը ու օգտակարը։ Ոմանք վերցրին, ոմանք չվերցրին, ոմանք էլ ընդհանրապես չմասնակցեցին դասին։

Այս տարին ինձ համար գնահատման, սիրելու, ներելու, օգնելու, հաղթահարելու ու պայքարի տարի էր։ Հաջորդ տարուն սպասում եմ շատ ակնկալիքներով, բայց միայն չեմ սպասելու, այլ գործելու եմ, պայքարելու եմ։

Պայքար բառը շատ եմ սիրում. շատ մեծ ուժ ունի  ցանկացած պարագայում։ Վարժություններ անելիս, երբ կանգ եմ առնում, լսում եմ. «Հանձնվեցի՞ր», ու մեջս հենց պայքարն է արթնանում, ու սկսում եմ ավելի լավ անել։

Ես ու ընկերս պայքարում ենք ու պայքարելու ենք մնացած տղերքի հետ միասին։ Այս տարում շատ բաներ տեսանք, հասկացանք, ապրեցինք, կորցրեցինք, բայց ուզում եմ, որ շարունակենք ապրել՝ իրար մասին հոգ տանելով, մեկի ցավը ճիշտ պահին կիսելով, սիրելով, նվիրվելով, որովհետև մենք ուրիշ տարբերակ չունենք։

Մենք ուղղակի «մենք» չենք:

seyran soghoyan

Հավատա՛, հրաշքներ լինում են

Մինչ պատերազմը ծառայում էի Որոտանում: Վաշտի հրամանատարական տանկի ավագ նշանառու օպերատոր էի: Պատերազմի առաջին օրերից մեկնեցինք մարտադաշտ: Կյանքը փոխվեց:

Առհասարակ մինչ պատերազմը «հրաշք» բառն ինձ համար շատ սովորական բառ էր, մանավանդ «Հավատա՛, հրաշքներ լինում են» նախադասությունը։ Էս ամեն ինչը մինչև պատերազմի սկսվելը:

Հիմա պատմեմ իմ «հրաշքներից»։ Էն, որ մենք քնում ու արթնանում էինք՝ մի աչքը բաց, մեկը՝ փակ, արկերի անձրևի տակ, դա ձեզ մի հրաշք։

Մի տանկից մյուս տանկ վազելիս, մանկությունից մինչև էդ պահը գալիս էր աչքերիս առաջ, մինչև բարեհաջող տեղ էի հասնում. էս մի ուրիշ հրաշք։

Տանկիս մի քանի անգամ արկերով հարվածեցին, իմ հմուտ մեխանիկիս շնորհիվ մեր տանկին բան չեղավ. էս մի այլ հրաշք։

Էս մի հրաշքը տարբերվում ա մնացած բոլոր հրաշքներից նրանով, որ երբ զգացի, որ ոտքերս չեմ զգում, որ չեմ կարող խոսել, չեմ կարող շարժվել, չգիտեմ՝ ոնց իմ «հրաշք» ընկերների շնորհիվ դուրս եմ բերվել տանկից։ Երբ զգացի, որ պառկած եմ սառը գետնին, աչքերս հանգիստ փակեցի։ Երբ լսեցի, որ ինձ ուզում են զոհվածների հետ տեղափոխեն, կատարվեց հերթական հրաշքը, և ես սկսեցի խոսել. «Ես սաղ եմ»։

Հիվանդանոցում ընկա հրաշագործների ձեռքը: Վերածնվեցի։

Բժիշկները «հրաշքով» փրկեցին կյանքս, որի համար այդքան պայքարում էի ողջ դաժան ճանապարհի ընթացքում։

Հիմա էս պատմությունը ունի շատ ավելի «հրաշք» ընթացք։ Երբ ընդհանրապես չէի կարողանում խոսել, չէի կարողանում շարժվել, նորմալ շնչել, հիմա, փառք Աստծո, կարողանում եմ անել բոլոր թվարկածներս։

Ու ամենակարևորը, սպասում եմ հաջորդ «հրաշք»-ին, որը հավատում եմ, անպայման լինելու է  շնորհիվ Աստծո և հրաշագործ մարդկանց, ովքեր աշխատել և աշխատում են ինձ հետ. ես քայլելու եմ: էս էլ մի ՀՐԱՇՔ։

Ամեն:

Seyran Soghoyan

Քառակուսի կյանք

Երբ դուրս ես գալիս բակ, քեզ թվում է, թե մտել ես համակարգչային սենյակ: Բոլորը հեռախոսները գրկած նստած են, տանը ասելով, թե` գնում եմ բակ խաղալու:

Ես ուղղակի հիացած եմ, որ որոշ ժամանակ ունեցել եմ, գոնե առանց «հեռախոսի» մանկություն:

Հիմա, երբ երեխային հագուստ կամ հասարակ մի բան՝ գրիչ ես առնում, նա ասում է, որ դրանից իմ ընկերն էլ ունի: Արի` ավելի լավը առնենք, իսկ առաջներում ընդհակառակը, ասում էին` ինչ լավ է. ես էլ, ընկերս էլ նույն շորից ունենք: Այս ամենի մասին տեղեկությունները, ավելի հարստացնում է մայրս, պատմելով իր ջերմ մանկություն մասին:

Ինչու հենց վերնագրեցի քառակուսի կյանք, որովհետև այս կյանքում ամեն ինչը կախված է հեռախոսից, բառիս ուղիղ իմաստով: Ամեն մի խոսքի մեջ կա այդ չարաբաստիկ բառը: Մայրս ասում է, ճիշտ է, հիմա հեռախոսով կարող ես զանգել ու գտնել տվյալ մարդուն ու շուտ գտնում ես, բայց առաջ մենք վազում էինք տնից տուն` իմանալու, թե որտեղ է կորել նա: Դա էլ ցավոտ կողմ ունի, գոնե այդ ժամանակ տեսնում էին իրար հարևանները, հավաքվում, ուրախանում, իսկ հիմա, բոլորը իրարից առանձնացած կյանք են վարում:

Ես հավատում եմ, որ ի վերջո այդ պահն էլ կգա…

Seyran Soghoyan

Սևան մեդիա ճամբար. Ես էլ ընտրվեցի

Ահա և եկավ ֆիլմերի գաղափարների որոշման պահը: Բոլորը հավաքվել էին ու արագ-արագ իրենց գաղափարներն էին առաջարկում: Դե իհարկե, կային շատ լավ ու միաժամանակ շատ վատ գաղափարներ, բայց դրանք էլ մշակվեցին ու սկսվեցին նկարահանումները: Բոլորս անհամբեր սպասում էինք, թե ովքեր էին լինելու ֆիլմերի հերոսները: Պետք է ձևավորվեր դերասանական խումբ:

Արդեն գիտեք, որ սոցիալական գովազդներ էինք նկարահանում վիրտուալ և իրական կյանքի մասին:

Կանչում էինք լավ «սելֆի» անող աղջիկների, որոնք պետք է ցուցաբերեին իրենց տաղանդները տեսախցիկի առաջ: Բոլորն էլ լավ էին «սելֆի» անում, բայց ոչ ընկեր Արայի չափ: Բայց ի վերջո ընտրվեց Զարուհին, և նկարահանող խումբը անցավ գործի: Զարուհին անցավ բազում-բազում փորձությունների միջով` ընկնել գետնին, առավել ևս ձյան մեջ:

Առաջարկվեց նկարահանել ֆիլմ սիրահարների մասին, որոնք շփվում էին իրար հետ համացանցով, սակայն իրական կյանքում իրար չէին էլ նկատում: Պետք էր ընդամենը մեկ տղա ու աղջիկ: Սիրահար աղջկա դերում ընտրվեց գեղեցկուհի Շուշանը, որը պարզվեց դերասանական տաղանդ ունի: Ես էլ ընտրվեցի սիրահար տղայի դերում և շատ ուրախացա: Ինձ համար մեծ պատիվ էր աշխատել նկարահանող թիմի և Շուշանի հետ: Ամեն-ինչ շատ հետաքրքիր էր: Առաջին անգամ տեսախցիկի առաջ, դա ուղղակի գերագույն հաճույք էր:

Սևան մեդիա ճամբար. Ծածկագրված ֆիլմեր

Այսօր մեդիա ճամբարում, նախաճաշից հետո, հավաքվեցինք կոնֆերանսում` դիտելու մի քանի ֆիլմ մարդկանց և երեխաների իրավունքների պաշտպանության մասին: Ներկայացված ֆիլմերը նաև օգտագործվել են ՄԱԿ-ի մարդասիրական դասընթացների ժամանակ`տարբեր երկրներում:

Ֆիլմերը վերաբերում էին երեխաների իրավունքներին `խաղալու, ազատ լինելու, զարգանալու, բնության հետ շփվելու, ինքնաարտահայտվելու, որակյալ կրթություն ստանալու, որակյալ բուժօգնություն ստանալու, պատերազմական իրավիճակներում անվտանգության, հոգեկան և ֆիզիկական բռնություններից զերծ մնալու, տուն ունենալու և այլ իրավունքների մասին: Մենք դիտում էինք ֆիլմերը, որոնցում փոքր երեխաների միջոցով ներկայացնում են ավելի գլոբալ խնդիրներ: Ամեն ֆիլմից հետո մենք կարծիքներ էինք արտահայտում, թե որ իրավունքի մասին է ֆիլմը: Մարդկանց իրավունքները պատկերավոր դարձնելու նպատակով նկարահանվել էին ֆիլմեր, որոնք ավելի հեշտ են դարձնում  իրավունքնրի ընկալումը`իմ և ընկերներիս համար: Հատկապես հավանեցի ֆիլմերի վերջում գրված ուղերձները: Օրինակ`«Թույլ մի տուր քեզ լռեցնել», որը վերաբերվում էր մարդու ազատ արտահայտվելու իրավունքին, «Քո իրավունքները կմնան թղթի վրա, եթե չպայքարես դրանց համար», «Մեր երազանքները իրականանում են ոմանց ազատության գնով» և այլն: Այս ֆիլմերը սոցիալական գովազդներ են, որոնք տարբեր տարիների ժամանակ նկարահանել է «Մանանա» կենտրոնը, բայց արդիական է այսօր ևս:

Ֆիլմերից հետո անցանք իմ ամենասիրելի գործին`օպերատորությանը: Ներկայացվեցին նկարահանելու հմտությունները, իսկ երեխաները ստանում էին իրենց հարցերի պատասխանները` ֆիլմերում օպերատորական այս կամ այն աշխատանքը դիտելով կամ քննարկելով: Այս աշխատանքը մեզ համար շատ կարևոր էր, քանի որ մենք դրանից հետո պետք է մտածեինք մեր սոցիալական գովազդների թեմաները, որոնք պետք է նկարահանենք վաղը:

Սկսեցինք փոքր խմբերով քննարկել գաղափարները: Նախ ընտրեցինք մեր սերնդին անհանգստացնող խնդիրները: Թեմաները, գաղափարները շատ-շատ են` սկսած վիրտուալ և իրական կյանքի հակադրությունից, մինչև դեռահասների խնդիրներ:

Վաղը կընտրենք ամենաշատ դուր եկած սցենարները և կսկսենք նկարահանել:

seyran soghoyan

Իմ վոլեյբոլիստ տատիկը

Հարցազրույց տատիկիս՝ Հեղինե Սողոյանի հետ

-Տա’տ, ինչպե՞ս եղավ, որ դու ընտրեցիր սպորտի այդ տեսակը՝ վոլեյբոլը:

-Դպրոցական էի, սիրում էի սպորտը: 8-րդ դասարանում էի սովորում, երբ արդեն վոլեյբոլի խմբակ  կար, որոշեցի ես էլ մասնակցել: Մարզիչ Սմբատ Մհերյանն ինձ կանչեց, որ ես էլ դառնամ խմբակի անդամ: Մեր թիմը լավագույնն էր ներդպրոցական մրցույթներում, բոլորս մեծ հետաքրքրությամբ էինք մոտենում սպորտին:

-Սիրո՞ւմ էիր վոլեյբոլը և ինչպե՞ս էիր խաղում:

-Հաճելի էր, սիրում էի սպորտը, մեր  թիմի հետ մասնակցում էի շքերթներին: Նույնիսկ շքերթում ցուցադրության ժամանակ, մենք երեք ընկերուհիներով կամուրջ էինք իջնում, իսկ հաղորդավարը բղավում էր «Կերցցե’ Մայիսի 1-ը»: Դա  ուղղակի  հրաշք էր: Մեր  ժամանակները ավելի հետաքրքիր էին: Ես ո՛չ ուժեղ էի խաղում,  ո՛չ թույլ, բայց ճկունությանս ոչ ոք չէր գերազանցել: Երբ ես խաղում էի, թռնում, ընկնում էի գետնին, որպեսզի ոչ մի գնդակ չկորցնենք: Ընկեր Մհերյանը ասում էր. «Օ՛, ինչ անձնազոհ խաղացող է»:

-Իսկ մրցումների գնո՞ւմ էիր:   

-Ո՛չ, ցավոք սրտի, հայրս չէր թողնում: Մեր ժամանակ Մարտունիում շատ խիստ էին վերաբերվում աղջիկների սպորտով զբաղվելուն: Մեկ անգամ եմ ընդամենը մասնակցել, ու վերջ:

-Բացի վոլեբոլից էլ ի՞նչ սպորտի էիր տիրապետում:

-Սիրում և զբաղվում էի ակրոբատիկայով և ամբողջ ազատ ժամանակս գրեթե դրանով էի զբաղվում:

-Իսկ ի՞նչ եղավ, որ թողեցիր սպորտը:

-Մեծացա, դպրոցն ավարտելուց հետո էլ չմասնակցեցի ոչ մի բանի: Գորգագործության մեջ էլ եմ շատ ուժեղ եղել: Մեր և Գավառի միջև մրցույթ եղավ, լավագույնները նվերներ ստացան, ես էլ ստացա: Երգել եմ բեմերում, ունեցել եմ բազում-բազում հաղթանակներ:

-Իսկ կուզենայի՞ր դպրոցից հետո շարունակել ուսումդ: 

-Մեծ սիրով կուզենայի շարունակել, նախ` երաժշտությամբ, շատ լավ էի երգում, բայց ամուսնացա, ու ամեն ինչ մոռացվեց…