Ինգա Թամրազյանի բոլոր հրապարակումները

inga tamrazyan

«Սկսեցի կարդալ այն ժամանակ, երբ ինքս էի ուզում». Էդգար Կոստանդյան

- Էդգար, երբ մտովի վերադառնում եք մանկություն, ձեզ ինչպե՞ս եք հիշում, ինչպիսի՞ երեխա եք եղել:  

- Աշխույժ, հետաքրքրասեր, ինձ ամեն ինչ հետաքրքիր էր այդ ժամանակ: Ես մտովի չեմ գնում, ինձ մոտ այնքան առարկայական է, շոշափելի, ես մանկությունը չեմ առանձնացնում ինձնից: Իմ կյանքում կարևոր բաղադրիչ է:

- Ձեր մանկության ամենագեղեցիկ հուշը: 

- Չեմ կարող հիմա որևէ բան հիշել, ամբողջ մանկությունս գեղեցիկ է եղել:

- Մենք բոլորս, մանկությունից մի կամ մի քանի սովորություն ենք մեզ հետ բերում, դուք ի՞նչ սովորություն եք բերել մանկությունից:

- Սովորությու՞ն, հա, ծխելը (ծիծաղում է):

- Մի բառով կնկարագրեք ձեզ:

- Չէ, ես ինձ ո՞նց նկարագրեմ, մի քիչ անշնորհակալ գործ է:

- Ի սկզբանե գիտե՞ք, ինչ եք գրում, թե ինչ-որ բաներ նպաստում են գրելուն:

- Շատ բաներ են նպաստում, ի սկզբանե գիտեմ` ինչ է լինելու, բայց ոնց կավարտվի, չգիտեմ, կամ գիտեմ` ոնց կավարտվի, բայց ոնց կսկսվի` չգիտեմ:

- Ե՞րբ հասկացաք, որ պետք է գրեք:

- Ուսանողությունից մեկ-երկու տարի առաջ, հասուն տարիքում:

- Հարցազրույցներից մեկում ասել էիք, որ մինչև 14 տարեկանը գիրք կարդալ չէիք սիրում, չէիք ուզում տեսնել: 

- Հա, ատում էի գիրքը: Սկսեցի կարդալ այն ժամանակ, երբ ինքս էի արդեն ուզում, այսինքն չստիպեցին ինձ, ծեծելով գիրք չեն կարդացրել, սկսեցի կարդալ, ու դուրս եկավ, բայց եթե ստիպեին, հետո կարող է դուր չգար:

- Ինչու՞ եք գրում: 

- Դե դա է իմ գործը, ի՞նչ անեմ:

- Բանաստեղծություններ երբևէ գրե՞լ եք, թե՞ ամեն դեպքում արձակը ավելի մոտ է ձեզ:

- Երբեմն, ես չեմ ուզում մտնեմ այդ դաշտ, այնտեղ պրոֆեսիոնալ չեմ, բայց փորձեր արել եմ:

- Գրողը մարզիկի նման միշտ պետք է լավ մարզավիճակում լինի, ոչ թե սպասի ներշնչանքի բարեհաճությանը: Համաձա՞յն եք այս մտքի հետ:  

- Հա, իհարկե, եթե սպասես ներշնչանքին, չգիտես, երբ կգա, կամ կարող է չգալ:

- Կա՞ ինչ-որ բան, որը ձեզ խանգարում է ստեղծագործել:

- Հա, վատ աղմուկը, որ մեր շուրջ կա, նաև շրջակա միջավայրի տրամադրությունը:

- Ի՞նչն է անհետաքրքիր ձեզ համար, որի մասին չարժի էլ գրել:

- Չկա ինձ համար անհետաքրքիր բան, ցանկացած անհետաքրքիր բան կարելի է հետաքրքիր դարձնել:

- Ո՞վ է ձեր առաջին քննադատը: 

- Ես, երևի:

- Ձեր ֆեյսբուքյան էջը ուսումնասիրելիս նկատեցի, որ ձեր ընկերների հետ հաճախ եք լինում, լուսանկարներ տեղադրում, ի՞նչ դեր ունեն նրանք ձեր կյանքում:

- Ամենակարևոր, ամենաառաջնային, թեև ես վախենում եմ շփվել այն մարդկանց հետ, որոնք անընդհատ փոխում են իրենց շրջապատը, այսինքն ես նոր ծանոթություններին չեմ դեմ, այլ անընդհատ շրջապատը փոխող մարդկանց: Օրինակ, ես նախկին ընկերներ չունեմ, իմ բոլոր ընկերները երբվանից ընկերս են եղել, մինչև հիմա ընկերս են:

- Ո՞վ կարող է լինել ձեր ընկերը:

- Չգիտեմ, երևի ինչ-որ ընդհանուր բան պիտի ունենանք, բայց օրինակ, տարբեր ենք ես և իմ ընկերները, պիտի ինչ-որ տարբերություններ լինեն, թե չէ անհետաքրքիր կլինի:

- Վերջին հարցազրույցում, ձեր կինը` դերասանուհի Անի Պետրոսյանը, ասաց, որ մի տարի է ամուսնացած եք, մինչ այդ դուք երբեք չեք խոսել, բայց Անիի հետ շուրջ 10 տարվա մտերիմ ընկերներ եք եղել: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ ձեր տարիների ընկերությունը վերածվեց սիրո:

- Գուցե վերածվել էր, մենք չէինք հասկանում:

- Ի՞նչ ասելիք ունեք, որի մասին դեռ չեք գրել:

- Վատ բան եմ ասում, բայց ինձ թվում է, մարդկանց ասելիքն էլ է արդեն սպառվել, մենք այնպիսի ժամանակներում ենք հիմա ապրում, որ ամեն ինչ շատ «ուղիղ» է, ասելիքի չեն սպասում, ինչ-որ ուղիղ բաների են սպասում, այնպես են անում, որ ասելիքդ չուզես տեղ հասցնել, բայց, չէ, շատ ասելիք  ունեմ:

- Էդգար, հարցին, թե ով է այսօրվա հերոսը, տարիներ առաջ պատասխանել եք, որ հերոս չկա, հիմա փոխվե՞լ է որևէ բան, կա՞ հերոս: 

- Ոչ:

- Ի՞նչ եք կարդում հիմա:

- Չեմ կարդում հիմա, շատ ծանրաբեռնված է գրաֆիկս, այս տարի ընդհանրապես չեմ կարդացել, բայց կկարդամ:

- Ձեզ համարու՞մ եք երջանիկ մարդ:

- Եթե փոքր իմաստով` ընտանիք, ընկերներ և այլն, ապա այո, եթե գլոբալ իմաստով` մյուսների երջանիկ չլինելն է խանգարում, որ դու քեզ լիարժեք երջանիկ զգաս: Չես կարող անընդհատ երջանիկ լինել, կամ անընդհատ երջանիկ չլինել, հատուկ բան չի երջանկությունը, սովորական զգացողություն է, մրսել, շոգել, երջանիկ զգալ, ավելի շատ ֆիզիկական զգացողություն է:

- Այսօր այն կետո՞ւմ եք, որին ձգտել եք:

- Եթե հիմա ես համարեմ, որ այն կետում եմ, որին ձգտել եմ, էլ ոչ մի բան չեմ անի: Բայց այն, ինչ պատկերացրել եմ, որ այսօր պիտի լինի, այդ առումով  այդ կետում եմ:

- Նոր ստեղծագործություն սպասե՞նք ձեզնից: 

- Այո, հույս ունեմ աշնանը կլինի:

Inga Tamrazyan

Երեխան և պատերազմը

Մանկական տրավմաները մեծ ազդեցություն են թողնում մարդու ներաշխարհի, աշխարհայացքի և ընկալումների վրա, իսկ ինչպիսի՞ ազդեցություն կարող է ունենալ պատերազմը, արդյո՞ք սա տրավմայի մի մաս է, արժե՞ այս թեմայով խոսել երեխայի հետ, նրան տեղեկացնել պատերազմի մասին։
Այս առիթով զրուցել ենք մանկական հոգեբան Անի Քոչարյանի հետ։

- Անի, շատերն են ասում, որ մեծ տարիքում մեզ անհանգստացնող վախերը գալիս են փոքր տարիքից, որքանո՞վ է դա համապատասխանում իրականությանը։

- Վախեր, ֆոբիաներ և տագնապներ կան, որ առաջանում են հենց մեծ տարիքում` կյանքի իրադարձություններով պայմանավորված, իսկ կան վախեր, որոնք գալիս են մանկությունից, նաև ներարգանդային կյանքից, կան նաև վախեր, որոնք երեխաներին են փոխանցվում ծնողներից։

- Մենք, որպես պատերազմող երկիր, արդյո՞ք պարտավոր ենք խոսել երեխաների հետ, նրանց ներկայացնել, թե ինչ է պատերազմը։

- Եթե չլինեինք էլ պատերազմող երկիր, պետք է երեխային ասենք, թե ինչ է պատերազմը, բնականաբար, իր տարիքային առանձնահատկությունների շրջանակներում։ Դեռահասության տարիքում արդեն լիարժեք կարող ենք ներկայացնել, թե ինչ է պատերազմը, իսկ ավելի փոքր տարիքում կարող ենք դա ցույց տալ մուլտֆիլմերի միջոցով, հնարավոր տրավմաներից խուսափելու համար, բացառությամբ այն դեպքերը, երբ երեխան ականատես է լինում ռազմական գործողությունների:

- Կարծրատիպ կա, որ երեխան ինչքան քիչ բան իմանա մեր շուրջը կատարվող վատ իրադարձությունների մասին, այնքան մանկությունը ավելի գունեղ կանցնի, ճի՞շտ է արդյոք դա։

- Նայած որ իրադարձությունների մասին է իմանում, եթե բացասական, բնականաբար գունեղ չի անցնի, իսկ եթե դրական, ապա հակառակը։ Պետք է կարողանանք մեծացնել հոգեպես առողջ երեխաներ, պահելով ոսկե միջին կոչվածը։

-  44-օրյա պատերազմի ժամանակ տարածվել էր մի տեսանյութ, որտեղ երեխան ասում էր, որ պատերազմում կորցրել է իր հայրիկին, ի՞նչ եք կարծում սա հետագայում որքանով կանդրադառնա երեխայի հոգեբանության վրա։

- Շատ անհատական հարց եք տալիս, որի դեպքում ենթադրություններ անելը շատ սխալ է, բնականաբար երեխայի մոտ կա կորուստ, որը պետք է կարողանա ապրվի իր կողմից և հաղթահարվի։ Իսկ հետագան, թե ինչպես կանդրադառնա, կախված է մեծահասակների քայլերից:

- Անի, հետաքրքիր է, երբևէ փորձ ունեցե՞լ եք աշխատել նման երեխաների հետ։

- Այո, և՛ քառասունչորսօրյայից հետո, և՛ հիմա։

- Ո՞ր դեպքում եք խորհուրդ տալիս դիմել հոգեբանի, ինչպե՞ս հասկանալ, որ երեխան ունի հոգեբանի կարիք։

- Կան ախտանշաններ, որոնց դեպքում պետք է աշխատել՝ սննդի ընդունման խանգարումներ, քնի խանգարումներ, վարքային փոփոխություններ, տրավմայի չապրման զգացողություն և այլն։

- Արդյո՞ք դրանք շուտ հայտնաբերելու և բուժելու դեպքում  երեխային այլևս չի անհանգստացնի։

- Դեպքեր կան, որ աշխատանքը պահանջում է տարիներ։ Հետագայում, նաև մեծ տարիքում, անդրադարձ տվյալ հարցերին։

- Եվ վերջում, ի՞նչ խորհուրդ կտաք ծնողներին, ինչպե՞ս աշխատել երեխաների հետ, նրանց մոտ հնարավորինս առողջ մանկություն ձևավորելու համար։

- Առաջինը` լինեն «բաց» երեխաների նկատմամբ, ունենան լսելու և կարեկցելու կարողություն և հաճախ զրուցեն երեխաների հետ։