Պատահում է, որ փրկությունը սպանում է քեզ, իսկ սպանությունը դառնում փրկություն: Պատահում է, որ կյանքը դառնում է շնչել, իսկ շունչը՝ կյանք: Պատահում է, որ իմաստը դառնում է թշնամի, իսկ անիմաստությունը՝ լավ ընկեր: Պատահում է, որ լավ ընկերը դառնում է բառ, իսկ բառը՝ կողքինդ: Պատահում է, որ կողքինդ դառնում է կողքի, իսկ կողքինը՝ անցյալ: Պատահում է, որ անցյալը դառնում է  մարդ, իսկ մարդը՝ տանջանք: Տանջանքը դառնում է խաղ, իսկ խաղը՝ սովորական: Իսկ պատահում է նաև, որ սովորականը դառնում է երազանք, իսկ երազանքը… Երազանք պատահում է, որ չես ունենում: Պատահում է, որ ազատությունը դառնում է երազ, իսկ երազը… Իսկ երազներ չես տեսնում: Պատահում է, որ իրականությունը դառնում է անհայտ, իսկ անհայտը… Ամեն բան բացահայտված է լինում. պատահու՛մ է: Պատահում է, որ բացահայտումը դառնում ես դու, իսկ դու…

Լավ, սպասիր: Ես որոշում եմ որոշել դու-ն: Թող որոշեմ:

Իսկ որոշումից առաջ կարծում ես` կա՞ ընտրություն։

Պատահում է, ես քեզ չեմ հասկանում քո ընտրություններում, որովհետև չեմ կարող նախապես գնահատել բոլոր հնարավոր եզրույթները ո՛չ քո ենթագիտակցականի, ո՛չ էլ՝ կյանքի։ Հիմնականում ես չեմ որոշում քո որոշվելիք ընտրությունները։

Ա՜յ օրինակ, պատկերացրու. դու նստած ես մի հարմարավետ աթոռի՝ դրսում մի տեղ` հաճելի լուսավորության, մաքուր օդի ու առհասարակ բավականին ապրեցնող պայմաններում։ Կյանքը հոսում է ուղիղ։ Դու նստած ես անշարժ, իսկ շուրջդ…  Շուրջդ անվերջ մի ուղղությամբ ընթանում է. չէ՛, առաջ չէ, ուղղակի անընդմեջ ընթացքի կանգառն էլ հենց դա է. նույնն է։ Ու էստեղ գալիս եմ ես։ Ես որոշում եմ, որ դու պետք է որոշես, որ որոշումով դու շարժվես. ես որոշում եմ, թե ինչ ես ընտրելու դու, որ ընթացքին՝ կանգնած, տաս իմաստներ։ Ես քեզ տալու եմ մի բուռ կրակ, որ ծխացնես, ես քեզ տալու եմ մի բաժակ՝ կիսով չափ լիքը, ես քեզ տալու եմ ելևէջներ ՝ տիեզերական, ես քեզ տալու եմ սերեր՝ դառնաքաղցր ու գինովցած, ես քեզ տալու եմ գույներ՝ արբեցնող, ու տալու եմ համեր, ասես համբույրներ առաջին ու տալու եմ համբույրներ՝ թե հարմար մեկը եղավ։ Ես քեզ տալու եմ երփնաշատ անկյուններ ու տալու եմ բազմաձև հայելիներ, ես քեզ տալու եմ, ու տալու եմ, ու տալու եմ, ու տանուլ եմ տալու, եթե քո միակ հարցի միակ տոնայնություններն ու շեշտադրումները փոխվեն։

Ես քեզ տալու եմ հարցեր, շա՜տ հարցեր։ Դու տուր ինձ միայն մի պատասխան։

Որովհետև… Որովհետև գժվում եմ ես այս անիմաստ իմաստներում, որովհետև գիժ եմ ես, քանզի իմաստ եմ ստեղծում կամ որովհետև կգժվեմ մի օր, որովհետև անիմա՜ստ եմ այնքան՝ իմաստաշատ այս պայմաններում։

Ես երևի թե չշարունակեմ, որովհետև այստեղ հատվում են իմ ու քո ոսկե միջինները։ Ես երևի չշարունակեմ, քանզի էստեղ է, որ չկա ոսկե միջին, այլ միայն ծայրահեղ կյանք՝ միշտ միջին, միջին, միջին։ Ես երևի չշարունակեմ, քանզի երբեք էլ չեմ սկսել ոչինչ. ինձ տրված են որոշված ընտրություններ, ես քեզ կտամ որոշվելիք ընտրություններ, իսկ դու նստիր ու ազատ զգա քեզ՝ «քո» ընտրություններում։ Ես քեզ կտամ քեզ. խնդրում եմ, գտիր…

Երբեմն պատահում է, պատահում է ինձ հետ որևէ բան, ու ես գտնում եմ, երբեմն պատահում է գտնելը դառնում է խաբեություն, իսկ խաբեությունը՝ անհրաժեշտություն: Պատահում է անհրաժեշտությունը դառնում է թուլություն, իսկ  թուլությունը դառնում է ժամանակավոր, իսկ ժամանակավորը՝ հավերժ: Պատահում է հավերժը դառնում է սահման, իսկ սահմանները՝ ազատություն: Պատահում է ազատությունը դառնում է բառ, իսկ բառը՝ հորինվածք: Պատահում է հորինվածքը դառնում է արվեստ, իսկ արվեստը՝ իրականություն: Իսկ իրականությունը երբեմն փրկում է: Իսկ փրկությունը…

Տան մասին

Ես վերցնում եմ հալչող մոմերն ու շարում՝ տան սյուների տեսքով, դնում եմ թրջվող գիրքը՝ գլխավերևումս՝ տանիքի պես, սառչող  թեյի գոլորշով տաքացնում եմ տանս պատերը, որ նոթատետրի բարակ էջերն են: Ես փորձում եմ հյուրերին ընդունել ու կարգին հյուրասիրել ու նոր՝ ճանապարհել,  չհորինվածության ամենամսյա փառատոներ ստեղծել և հաղթող՝ ընտանիքի անդամներ ընտրել: Հետո բացում եմ պատուհանը ու անընդմեջ պատերազմի ռմբակոծություններ լսածի պես՝ ամեն կաթիլի հետ թփրտալով՝ լսում անձրևը: Քամին էլ փչում ու քանդում է ամենը:

 

Ֆիլմ՝ փողոցի ու անցորդի մասին

Իմ կեղծանունով փողոց կա: Ինչու կեղծանունո՞վ: Ինձ ոչ մի անունով չեմ պատկերացնում, երևի թե ունեմ որևէ համապատասխան կեղծանուն, և իմ փողոցը հենց այդպես է կոչվում: Փողոցի ազդանշաններին գրված է «Շնչե՛լ ասոցիացիաներ», «Ապրե՛լ ֆիլմեր», «Խփե՛լ իրար բարձերով», «Հագնե՛լ լայնացած սվիտերներ», «Չթափել սուրճը անկողնուն խստիվ արգելվու՛մ է»,  «Չծխելը՝ ցուրտ պատշգամբում, վնասակար է առողջությանը», «Գրե՛լ զավեշտալի, պարզ ու պաթոսային», «Խոսե՛լ երգելով ու գոռալով»: Անցո՛րդ,  նայի՛ր սևեռուն  ապագան մոռացած, անցյալը թողած, պահը ապրած՝ լուսակիրի բոլոր երեք կարմիր գույներին ու կանգնիր: Հետևիր բոլոր ազդանշաններին ու… «Մի՛ գնա, անցորդ»:

«Զգու՜յշ, չընկնե՛ս մեքենայի տակ»:

Երևի մի օր կհանդիպենք նորից՝ մեկ այլ փողոցում:

 

«Դու կդառնաս քո երազած գնացքը» հույսը  և ռոբոտացված կյանք

Օրերն ասես գնացքի սպասող երկաթգծեր լինեն, իսկ ես որևէ մետաղաշեն բազմաֆունկցիոնալ տեխնոլոգիա, որն ուղղակի չի կարող անցնել երկաթգծերով: Անվերջ ժամերը փախչում են, անում եմ ինչ-որ բան. ինչ-որ անկարևոր, մեխանիկական ու չնչին շատուշատ բաներ, որովհետև «պետք» եմ, որովհետև պետք է և… Հա, երևի միայն այդպես: Անում եմ, որ չմտածեմ, կամ որովհետև ուժ չեմ գտնում, կամ որովհետև օրը բացվում է՝ ես էլի նույնն եմ, աշխարհը կառուցված է նույն սխեմայով, օրն էլ դեռ 24 ժամ ունի: Շուտո՜վ, շուտով սա՛ էլ կանցնի. շուտով կդառնամ իմ երազած գնացքը ու հուսամ կյանքը չի անցնի:

 

Անքնությունը որպես ապրելակերպ

Գիշերը միշտ էլ տարօրինակորեն հետաքրքիր է ազդում օրգանիզմի վրա: Լիալուսնային տեղատվություններ՝ օրը մեջ, անքնություններ՝ 24 ժամը մեկ: Ես կիսախուփ աչքերս հառում եմ երկինք և ունենում մթնշաղային անուրջներ: Ես մղկտացող աչքերս հառում եմ երկինք ու հաշվում աստղերը: Ես չռված աչքերս հառում եմ երկինք ու զգում դատարկ մտքերս: Ես ուղղակի շագանակագույն աչքերս հառում եմ երկինք ու փնտրում ինձ համար ստեղծված ապրելակերպը՝ բոլոր 24 ժամերից դուրս:

 

Այն մասին, թե ինչպես է անցնում իմ կյանքը

Հաշվարկելով ժամաքանակները՝ կորցրի հաշիվս և ուղղակի չոր հաշվարկով որոշեցի, որ կյանքիս կեսը շատ էլ լավ ձևով է անցնում. լսելով ճանապարհի մասին՝ ավտոբուսում՝ որևէ տեղ գնալիս, լսելով որևէ տեղի մասին՝ քայլելիս, լսելով ծանոթ քայլեր՝ որևէ աղմուկ խեղդելիս, լսելով ելևէջներ՝ լռության մեջ, լսելով մտքեր՝ դատարկ գլուխ ունենալու դեպքում, լսելով հիշողություններ՝ օբլիվիոնի ժամանակ, լսելով էմոցիաներ՝ ապատիայի ճիրաններում, լսելով՝ սեփական ձայնս և անջատելով՝ ավելի հաճախ:

Էռնեստ Հեմինգուեյն ասել է . «Աշխարհը լավ տեղ է և պայքարելու համար՝ արժանի»:

Ֆինչերի ֆիլմի հերոսն էլ սա մեջբերելով՝ ասաց.

- Ես համաձայն եմ երկրորդ մասի հետ:

Եվ եթե ամեն բան նախօրոք որոշված է, կամ կյանքիս բնույթն էնպիսին է, որ տակավին մեզ ծալում, ճմռթում ու թողնում է քամիների քմահաճույքին, որ վերքեր է բացում՝ չթողնելով չորացնել, որ տալիս է այն, ինչն այդքան պետք է ու հաջորդ վայրկյանին խլում՝ թողնելով մեզ՝ ինքներս մեզ, կորած ու ցնորված՝ հրեշների մեջ. թողնելով մեզ երբեք չլցվող փոսեր, դատարկություններ ու սև խոռոչներ, որոնց մեջ հայտնի չէ, թե ինչ կգտնվի կամ չի գտնվի էլ երբեք. դատարկություններ, որ ամեն աշուն ու գարուն լցվում են ջրով՝ կեղտաջրով: Հետո խոնավացած ցեխ են դառնում, տարածվում ամբողջ մարմնով ու էությամբ մեկ: Եվ չկա մի մեծություն և չկա մի իմաստ մեծագույն. միայն գուշակում ու սպասում, և հույս ու անօգնականություն: Մի՞թե սխալ տեղ ենք մենք ընկել կամ սխալ ենք ստեղծվել մենք:

Մի կյանքում այդքան սիրուն ու չհասկացված, այդքան սիրված ու չգնահատված, այդքան իմացած, բայց դեռ ոչինչ նույնիսկ չգուշակած, այդքան ապրած ու չապրած, մի կյանք ու այդքան չկյանք, չկանք, կանք ու չկանք:

Եվ սփոփանքներ անհիմն՝ այդքան վատշաքար ու այդքան օդանման անտեսանելի և այդքան օդանման շնչելի ու անհրաժեշտ: Եվ սիրունություններ՝ այդքան մոտիկ ու հեռու, այդքան ապրեցնող ու վայրկյանահորդ: Եվ մարդ՝ այդքան դաժան ու անտեր.  մարդ՝ այդքան մութ ու փայլուն՝ ասես մի փոքր տիեզերք, մարդ՝ այդքան մարդ, և մարդ՝ տմարդի՝ մի բուռ աստղափոշում:

Փոքր ու թույլ, մեծ ու մեծագործ, իմաստուն և անտեղյակ ու ցնորված՝ կյանքից ու գիժ՝ կյանքով, արի՜, արի փնտրենք իմաստներ ու պահենք սիրուն՝ սիրով ու մարդկությամբ մեր. ե՜կ գնանք ու գտնենք գնացածների համար հարմար մի տեղ: Սպասի՜ր ինձ, որ սփոփենք մեր հոգին ելևէջաափոշով ու օշարակաչրով մի տաք ու քամոտ երեկոյի, երբ աստղերն ունեն մարդանուններ, խոտը՝ գույնն ապագայի, որ ցույց չի տա լուսինը գիշերվա վազքին մեր ու փախուստին, և օդն անցյալաբույր է ու լռությունն՝ ամայի:

Բռնի՜ր ձեռքս, ընկե՛ր հողամարմին. մե՜կ, երկու, երեք և վերջ, մեկ, երկու, երեք և …

Սիրուն է, ու…

Չէ~… Ավելի շատ սիրուն է: Տխուր է … Շա~տ է տխուր:

Տեսնես` իմ սիրտն էլի էսպես ցավե՞լ է: Կարծես թե ցավել է, բայց չեմ հիշում արդեն:

Մի օր այս ձեռագիրն էլ մոռանամ, ու «լինենք խայտառակ», ինչպես կասեր ապարանցի տատիկս: Այս ցավի ձեռագիրը. ՄՈՌԱՆԱՄ…

Բլինչիկ: Նա: Նա: Նա: Նա: Հեռուստացույց: Նա: 11:48: Նա: Նա: Ձեռքեր: Մութ: Մանդարին: Նոր օծանելիքի բույր: Մոխրահոտ: Կանաչ: Արցախ: Նա: Այնտեղ: Կնճիռներ: Այտերի փոսիկներ: Ոսկեգույն սփռոց:11:49: Լույս: Նա: Նա: Նա…

ՀԻՇԻ՛Ր

Հիշի~ր …

…

Ու՞ր ես…

Մոռացում…

Ես շու՞ն եմ:

-Չէ հա, ինձնից ի՞նչ շուն՝ թեկուզև միայն այն պարզ պատճառով, որ շներին սիրում եմ:

Ես վախկոտ կենդանի եմ: Իսկ միգուցե անիմա՞ստ է վախենալը: Իսկ եթե ջնջվի՞ ամեն բան:

Դատարկություն…

Մոռացում…

Մոռացում: Մոռանալ: Մոռացել եմ: Մոռանում ենք: Մոռացում: Մոռացկոտ: Կենդանի: Կենդանիներ: Կապիկ, շուն, նապաստակ, գայլ, մարդ, շնաձուկ…

…

Տենց մի նայի սառած աչքերիս: Հյուրերը մեկ է` գալու են: Աչքերս կապ չունեն: ՉՈՒՆԵ~Ն:

Ըհը~ն, թարսի պես պատառաքաղը գցեց գետնին. հիմա էլ հետդարձ չկա:

Հյուրերը հմուտ սահում են տան ճանապարհների սառույցների վրայով: Ես էլ ասում եմ` ինչու՞ ենք աղ լցնում ճանապարհին, մեր քարաշատ, ցեխոտ, նեղ ճանապարհին:

Իսկ ես, այն օրը՝ չգիտես ինչու, համարյա ընկա:

…

Պետք է որ երկու կաթիլ օղի թափվեր մեր մաշված ու շքեղ սփռոցներին, որոնց մաշված հատվածներին աման-չաման ենք դնում, երբեք չեն երևում: Հետո էլ զարմանում են, թե ինչու՞ է մեր սեղանների դիզայնն այդքան ճաշակով: Հայ մայրերն ու տատերը ճաշակով են երևի: Կամ դժբախտ ուղղակի: Կամ ճաշակով դժբախտ: Կամ հազար տարվա տան տնտեսուհի են: Տան խնայողուհի: Տան պահողուհի: Տան ուհի: Տուն են երևի: Տունը ուհի է: ՈՒՀԻ: Գենդերային հավասարությունը մեզ դեռ չի հասել:

Ես դեռ չեմ կարողանում ծածկել մաշվածությունները սփռոցիս: Դրանք առանձնահատուկ շիտակություն ունեն ինձ համար: Ես ոսկեգույնը չեմ սիրում: Իսկ մեր սփռոցները միշտ ոսկեգույն են: Սովորական օրերին էլ՝ սպիտակ, որ երբեք դարավոր մոխրից՝ պապերի ծխախոտի, չեն մրոտվում:

Ես համաձայն չեմ մեր սփռոցի ոսկեգույնին ու սպիտակին: Ավելի ճիշտ՝ դրանց դասավորությա՛նը համաձայն չեմ: Շա~տ են խառնում: Ոսկեգույնը թող փռեն դռան վրա, շարեն ուտելիքները՝ եթե շա~տ են ուզում: Սպիտակը թող փռեն տանը ու երբեք չծխեն:

Ես դեմ եմ ծխախոտի ու սպիտակ սփռոցի համադրությանը:

-Է~հ, խելոք ջան: Առանց մոխրի սպիտա՞կ:

Նույնիսկ նրան հանդիպելիս էիր սպիտակ հագել: Սպիտակ էիր դու՝ տան սփռոցի պես:

Մենք միշտ լվանում ենք: Մենք ամեն բան լվանում ենք ու փռում՝ չորանա, ու նորից ենք լվանում: Լվում՝ լվանում, լվում, լվանում, բայց երբեք չենք փոխում: Սփռոցն ասեղնագործ է, քանդել հավաքել էլ չի լինում:

Ես, օրինակ, ասեղնագործել եմ սովորում, բայց չեմ կարող սպիտակ սփռոցը փոխել: Չեմ կարող նորը փռել: Ուրեմն կամ ռեալիստ եմ կամ անտաղանդ: Ես սփռոց փռել էդպես էլ չեմ սովորի երևի: Փռելուց միշտ ուղղում են, ասել է թե՝ «ծուռ» եմ փռում:

Հիմա էլ չեն գործում: Մարդիկ չեն գործում: Մարդիկ գնում են պատրաստի սփռոցներ:

Ես էլ մտածում եմ ինքս իմ բոյի՝ փոքրը, ծուռը ասեղնագործել կամ գործել, բայց կծիկս խճճվել է: Դեռ չեմ էլ ուզում քանդել:

…

ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ:

…

Աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր…

Տեսնես իմ աչքերին ինչ որ մեկը նայե՞լ է մոտիկից: Իսկ ի՞նչ կա իմ աչքերում հիմա:

Եվ մի՞թե բոլորի աչքերում նույնը չէ…

-Չէէէ~, դժվար:

Քո աչքերը… Էս նեղ մաջալին աչքերդ էին ինձ պակաս: Քո աչքերը չափից շատ վառ են: Այս տարի հրավառություն չենք անելու. կորցրու՛ աչքերդ մի տեղ:

ՓՈՔՐ: ՄԱՆՐ: ՓՈՔՐ ԵՄ: ՇԱՏ ԵՄ ՓՈՔՐ:

-Ստալիչնիից: Հերի… էէէ~…

…

Ա~խ, սիրտս խառնում է: Չէ~, «ստալիչնին» լավն էր, հաստա՛տ «մայրաքաղաքային» աղցանից չի: ՍԻ՛ՐՏՍ է խառնում. ստամոքսս վաղուց չի խառնվել իրար:

Դառն ու քաղցր է այս ամենը:

Իսկ ինչու՞ եմ սուրճը դառը խմում: Երևի մի բան գիտեմ:

Մի րոպե~. սուրճը մեկ է, դառն է:

Իսկ քաղցր գցողներն ինչի՞ հույսով են քաղցր ավելացնում:

Իսկ ես քաղցր ավելացնող չե՞մ:

Սիրտս դառն ու քաղցրից է խառնում: Բոլորս էլ քաղցր ավելացնողներ ենք: Հաաաա~…

Գուցե այս տարին դառը սու՞րճ էր:

Ես միշտ հավատում էի, որ սուրճի մեջ շաքարավազ կա: Այն լուծված է սուրճի հետ: Իսկ միգուցե սու՞րճն է լուծվում շաքարի հետ:

Անհա~մ ջուր, փաստորեն ես ամենաքաղցր խմողներից եմ:

…

Չէ~, ամեն դեպքում շատ խնայող եմ կարևոր հարցերում. ինքս ինձ էլ առատաձեռն եմ համարում: Ստախոս էլ եմ փաստորեն: Լա~վ, խաբեցի. դա վաղուց գիտեի:

Չէ~, խնայող չեմ ուզում լինել ու մի մե~ծ դրամապանակ եմ ուզում:

Տեսնես ինչ-որ մեկն ինձ կնվիրի՞  դրամապանակ:

Չէ՛, ես եմ գնելու:

Ես էլ ասում եմ ինչու՞ եմ ավելի շատ սիրում նվիրել: Լա~վ էլ ռեալիստ եմ փաստորեն. նվերների չեմ սպասում:

Հա~, իդեալական խոհափիլիսոփայական կենաց է. «ՄԱՂԹՈՒՄ ԵՄ, ՈՐ ԱՅՍ ՏԱՐԻ ՆՎԵՐՆԵՐԻ ՉՍՊԱՍԵՄ»:

Հիմա չեմ ուզում նոր դրամապանակ, ոչ էլ նոր սփռոց: Ուզում եմ տեղավորվել ունեցածումս ու չնեղվել, ուզում եմ լայն լինի այն: Ես կփորձեմ այնքան լայնացնել, որ տեղ անեմ: Ուզում եմ անընդհատ լայնացնել դրամապանակս ու մեկ է բողոքել, որ նեղ է:

Բայց դու սխալվեցիր այս անգամ. ես էլ ոչինչ չեմ ուզում:

Բայց հո կուզե՞մ էլի մի օր:

Փաստորեն էլի ճիշտ դուրս եկար:

…

ՀԻՄԱ: ՀԻՄԱ: ՀԻՄԱ: ԼԱՎ Է: ՀԻՄԱ ԼԱՎ Է: ՀԻՄԱ Է ԼԱՎ: ՍԵՐ: ԳՆԱՀԱՏԱՆՔ: ԼԱ~Վ Է: «Ըսկի անցած տարի սենց լավ չէր»,-կասեր դեռ ապարանցի տատս, բայց այս տարին բացառություն էր՝ չասեց:

…

Չնայած… Կարևորը` չեմ փախչում:

Հա~, հիմա հաստատ գիտեմ. աչքերս փոխվել են:

Տեսնես հիմա կճանաչե՞ս աչքերս: Չէ~: Չե՛մ բացելու էլ, եթե իհարկե «աչքերը հոգու հայելին են» խոսքերը սուտ չեն:

Բայց ախր, աչքերը բաց լինելու համար են, և ինչու՞ եմ միայն ես չռում դրանք:

…

Սիրտ, ինչու՞ ես արագացնում ռիթմդ:

Իսկ ինձ միշտ ապացույցներ էին պետք:

Սի~րտ, կարող էիր չխփել, ինձ այս տարի ապացույցներ պետք չեն: Հավատում եմ:

Հավատում եմ, որ մարդ եմ, դրա համար էլ չեմ գրում, որ հետո կարդամ: Չե՛մ գրելու այս տարվա մասին: Այս տարի կարևորների մասին չեմ գրելու, միայն գրելու եմ կարևորներին, ասելու եմ, շա~տ եմ ասելու, անելու~ եմ, մի~շտ եմ անելու: Իսկ անկարևորները թող տեղավորվեն ենթագիտակցությանս մեջ ու դուրս պրծնեն անարմատ թվացող քայլերիցս, իսկ մանրուքները թող կերտեն ինձ դետալ առ դետալ, իսկ ծանոթ անծանոթությունները թող պահի խաղի տակ կրկնապատկերներ առաջացնեն, որ զարմանամ մեկ-մեկ:

Փաստորեն ոչի՛նչ էլ չեմ ուզում փոխվի:

Մեկ է` սրտիս ցավի ձեռագիրն անընդհատ փոխվելու է ու ամեն անգամ ավելի տգեղ ձեռագրերն եմ կարողանալու կարդալ՝ մոռանալով նախորդները: Եվ կարևորը, հասցնեմ սովորել սիրուն ձեռագրերի բոլոր տառերն ու մասնիկները: Եվ կարևորը, պահեմ բոլոր նամակների պատճենները: Եվ կարևորը, ամենաիսկական վերջակետից հետո հիշեմ կարմիրով ընդգծված տողերը:

Ես չեմ էլ ուզում վերջանաս, սիրու~ն ձմեռ, սևուսպիտակ ձմեռ:

- «Հիմա՛ գոնե մի քիչ ապրենք, քանի դեռ ուշ չի… »

Մայրս սիրում է տարբեր մեջբերումներով լցնել մեր առօրյա կյանքը՝ հատկապես իմը, որովհետև նույնիսկ ի՛նքն իր մեջբերումները երբեմն չի լսում, ու որովհետև ամենից ուշադիր միայն ես եմ երևի շուրջբոլորս հնչող բոլոր բառերը վերցնում ու զտում ներսումս (միգուցե պարապ եմ, դրանից է):

Մտածում եմ, եթե մայրիկիս բոլոր մեջբերումներին հետևեինք, շատ-շատ բաներ այլ կերպ կլինեին: Մի խոսքով, ամեն ինչ միշտ ճիշտ կլիներ, ու նույնիսկ չէինք կարողանա բողոքել:

Մի րոպե, կներեք, ընկերուհիս է զանգում:

-Հաստա՞տ կգաս:

-Հա, գալու եմ:

-Համոզվա՞ծ ես, որ խնդիրներ չեն առաջանա:

- …

- …

-Լուրջ, գալու եմ, ինչ էլ լինի:

- Դե լավ ա, որ տենց ես տրամադրված:

-Հա, երևի…

Հանգամանքները, բախտը, փողը, երկիրը, մեր անտաղանդությունը կամ էդքան էլ կարող չլինելը, սուրճի բաժակի միջի օձը (ոնց-որ թե վատ նշան էր), թուղթուգիրը, վատ մարդիկ, բախտը, գուշակ Մանուշակն ու մի շարք էսպիսի հարմար բաներ, ավելի մեծ դեր ունեն մեր կյանքում, քան մենք ինքներս:

Երբեմն վատ երազի պես տեսնում եմ ինձ՝ամբողջ կյանքում ալարելուց, մի տասն անգամ թուղթուգրված, էդ ջահելների զարգացած մտածելակերպը չհասկացող, մի հատ էլ չընդունող, թոշակից բողոքող ու մեկ-մեկ էլ կողքի հարևանի հետ համեմատվելիս… Հետո ուշքի եմ գալիս ու հասկանում, որ ինչ էլ լինի, չե՛մ կարող էդպիսին դառնալ, որովհետև էդպիսին չեմ (հուսամ):

Տասնյոթն էլ ցրված ու անուշադիր լինելու, էգոիստ լինելու, ականջներն ու աչքերը փակ ապրելու կամ երևակայական կախարդական շարինգան աչքով աշխարհին նայելու ու հրաշքներ գործելու ժամանակը չէ: Արդեն ինքս ինձ վրա շատ աշխատելու և ամենավատը սպասելու ժամանակն է (էդպես երևի նյարդային համակարգս իրեն պաշտպանում է, որ մարդ ես, մի բան լինի՝ չգժվի): Արդեն գիտակցելու, դառն իրականությունը թխվածքաբլիթով կուլ տալու ու իրենց ուզածներից շատ հեռու կանգնածներին հեգնանքով չմոտենալու, վախկոտ չլինելու, մեկ-մեկ ալարելու, բայց բամբասող ու ապերջանիկ, գուշակ Մանուշակի մշտական «կլիենտ» տատիկի մասին վատ երազը տեսնելուց հետո՝ վեր թռնելու ու մի բան անելու, ապագա դժբախտներին փոխել փորձելու ու չկարողանալու, հետո կոմպրոմիսի գնալու, վերջում ամեն ինչի վրա թքելու ու դեմ գնալու ժամանակն է:

Էս թեյիս բաժակով էլ կենացս ասեմ ու գնամ: Խոսք եմ տալիս, երկար չի տևի (խոստումները պահելու ժամանակն էլ է):

Իմ կյանքում, բացի ինձնից, ոչ ոք ու ոչ մի բան մեղավոր չի լինի ապրած-չապրածիս, արած-չարածիս, տեսած-չտեսածիս համար:

Իմ կյանքում չգնահատված մարդ չի լինի, ուշադրություն ու սեր չստացածը չի լինի:

Իմ կյանքում չեն լինի «իսկ եթե»-ներ, «բա, որ»-ներ՝ բեկումնային պահերին:

(Կենացս քիչ-քիչ նմանվում է մոտիվացիոն վիդեոյի սցենարի):

Իմ կյանքում չեն լինի  «Նա կոտրեց ինձ, դրա համար էլ …» , «Դու՛ էիր մեղավոր, որ …»-ներ:

Իմ կյանքում չեն լինի «Ես չէի կարող», «Ինձ մոտ չէր ստացվի» կամ «Ես այդքան ունակ չեմ, որ… » արդարացումներ:

Իմ կյանքում կան ու կլինեն վատ մարդիկ, դժբախտ պատահարներ, կորուստներ, չընդունողներ, ընդիմացողներ, խանգարողներ, դժբախտ՝ «ճիշտ ապրել» քարոզողներ, բարբարոսներ, տարբեր «ճիշտ մտածողներ», որ վստահ են իրենց կարծիքը մյուսին հրամցնելու մեջ: Կլինեն վատ ժամանակներ՝ անտանելի թվացող ու անվերջ թվացող, կլինեն կոտրվելու, միգուցե հիասթափվելու, բոլոր կրքերը կորցրած ու թքած, աննպատակ ու անուրախ գոյատևելու շրջաններ:

Իմ կյանքն իդեալական չէ ու չի լինի, ու միգուցե ես մեկ-մեկ մոռանամ էն ամենը, ինչ հենց նոր գրեցի: Բայց իմ կյանքը չի՛ դառնա ափսոսանքի, մեղադրանքի, սահմանափակումների ու քննադատությունների կույտ ու առավել ևս,  չի՛ ընկնի ինչ-որ մեկի ոտքի տակ ու խանգարի՝ անպիտան դառնալու պատճառով: (Կարծես թե սովորել եմ իրերն իրենց անունով կոչել):

«Ո՜ղջ, առո՜ղջ»-ի  փոխարեն էլ մայրս հաստատ մի լավ բան կասի իր մեջբերումներից:

Աշունն իմ սիրած եղանակն էր, մինչև հոկտեմբերի 6-ին Երևանի ամայացած փողոցները 3 ժամ ոտքի տակ տալը:

Անձրևի տակ միայնակ քայլելն այս աշխարհում իմ ամենասիրելի զբաղմունքներից մեկն է, բայց այս տարի քայլելիս 3 ժամ շարունակ, սիրտս ճմլվում ու անվերջ թվացող անձրևի պես քամվում էր։ Մտածում էի. «Դիրքերում հիմա թրջվում ու մրսում են»։
Ու կոկորդիս կանգնած հիստերիկ գունդն ինձ 3 ժամ հանգիստ չտվեց, հետո ևս մի քանի օր, հիմա արդեն մի ամիս է, ինչ չի նահանջում…

Աշունը համարում էի հոգուս եղանակը, բայց հիմա հասկանում եմ, որ նո՜ր-նոր է իսկապե՛ս դառնում։ Ուղղակի այս անգամ տերևների փոխարեն տղե՛րքն են ընկնում՝ դեռ դեղնականաչ, դեռ կարգին չգունավորված:

Ես երբեք այսքան աշուն չէի ցանկացել։ Ոռնացող քամիներից դողացող ճյուղից պոկված մեկը, երկուսը, երեքը… Հերի’ք են, տեղ չկա՛ էլ թափվելու։ Բաց տեղ չկա, որ ոտքս դնեմ ու շարունակեմ քայլել։
Կոշիկներս ջուր էին քաշում։

Հերթական ճպճպան քայլն անելիս մտածում էի, թե ո՞նց ենք ոտքներս դնելու անվերջ թրջված այս հողին։ Երանի կոշիկնե՛րս միշտ թաց լինեին։
Ո՞նց ենք քայլելու անվերջություն ու ևս մեկով ավել թափված մերոնց ամենագունավոր կյանքերի կողքին էլ չէ՝ հենց վրայով, ու անցնելու։ Ու ո՞նց ենք կարմիրով օծված հողի վրա ուղղակի դնելու ոտքերը մեր ու հերթով գնալու` չիմանալով, թե ինչպե՞ս առաջ նայենք, եթե հայացքն անընդհատ ներքև ու վերև է անում՝ անվերջ փնտրելով…

«Լօֆթ»-ում զարմացան, որ առավոտյան 12-ին ինչ-որ մեկը ներս մտավ։
Ոտքերս լրիվ ջուր էին եղել։
Հասկացա, որ աշնանային կոշիկ գնելու ժամանակն է: Հետո մտածեցի, որ ունե՜մ, էլի, կոշիկներ: Գումարն էլ հիմնադրամին կփոխանցեմ, մի բանով կօգնեմ։
Ու ինձ հազիվ «ինչ-որ մեկ» զգալով՝ բացեցի գիրքս։ Միջից մի չորացած տերև ընկավ: Չգիտեմ, թե որքան ժամանակ ու քանի անգամ՝ մտքումս  նոր գիրք գրելով, կարդացի նույն տողը: Ափսոս, իմը հակաուտոպիա չէր…

«Ու հիմա ինչ-որ մեկը խնամքով իր գրքի ամենասիրելի էջին դնում է իրեն հանդիպած ամենաեզակի ու ամենահարազատ տերևը: Դնում է, որ միշտ մնա նույն տեղում, հանկարծ չչորանա ու փշրվի, հանկարծ չկորչի, հանկարծ չխունանա։ Որ պահի միշտ իր կողքին։ Որ քնելուց մտքով վերընթերցի նույն էջը, թեյ խմելիս կուլ տա տառ առ տառ, իսկ ինչ-որ լավ բանի հասնելիս՝ հիշի, թե որ տողի շնորհիվ է հասել, ու գունավոր մարկերով ընդգծի, որ միշտ տեսնի։ Որ միշտ հիշի։ Որ… Չմոռանա…»

Տաքսիով պետք է տուն գնայի, տրանսպորտը չէր աշխատում։ Բոլորն Արցախ էին գնացել։ Դրսում տաքսի տեսա ու էլ Յանդեքս-մանդեքս չկանչեցի։ Տաքսու վարորդը մոտ 400 դրամ նորմայից ավել գումար ուզեց։ Խոսե՛լս էլ չեկավ։ Գումարն առանց ափին դիպչելու շպրտեցի, մեքենայի դուռն էլ կոտրելով փակեցի ու մտա տուն՝ ամեն ինչը մեջս սեղմելով, որ հանկարծ տանեցիների վրա չթափվի։

Լուսամուտը բացեցի, որ շնչեմ սառն օդն ու հանգստանամ։ Արցունքից աղավաղվեց մեր բակի աշունը։

Ես ոչի՛նչ էլ չեմ տեսել։ Ես միայն կարողացա մի քիչ զգալ, միայն պատկերացնել, որ մի՝ ամենավառ ու գրքի մեջ պահելու համար չծլած տերևներով ծառ, այս աշնուն մերկացավ։

Բայց…

Էլի գարուն կգա, կբացվի վարդը,
Սիրեկանը էլի յարին կմնա:
Կփոխվին տարիքը, կփոխվի մարդը,
Բլբուլի երգն էլի՛ սարին կմնա:

Ուրիշ բլբուլ կգա կմտնի բաղը,
Ուրիշ աշուղ կասե աշխարհի խաղը,
Ինչ որ ե՛ս չեմ ասե – նա՛ կասե վաղը.
Օրերը ծուխ կըլին, տարին կմնա:

Հազար վարդ կբացվի աշխարհի մեջը,
Հազար աչք կթացվի աշխարհի մեջը,
Հազար սիրտ կխոցվի աշխարհի մեջը -
Էշխը կրակ կըլի՝ արին կմնա:

Ուրիշ սրտի համար կհալվի խունկը,
Կբացվի շուշանը, վարդերի տունկը.
Գոզալը լաց կըլի, կընկնի արցունքը -
Գերեզմանիս մարմար քարին կմնա:

Ու ես էլի կսիրեմ աշունը…

Երևի…