Անժխտելի փաստ է՝ հայն աշխարհի հնագույն ազգություններից մեկն է։ Դրա մասին վկայում են ոչ միայն հայոց, այլև համաշխարհային պատմության վկայությունները։ Իսկ ո՞վ է հայը, ի՞նչ ճանապարհ է անցել, ո՞րն է նրան ճանաչելու բանաձևը։ Մի՞թե բավական է միայն քրիստոնյա կոչվելը, հայերեն խոսելը, ազգանվան վերջում «յան» մասնիկ կրելը կամ Հայաստանում ապրելը հայ կոչվելու համար։ Իհարկե ոչ…
Հայը Հայաստանում ապրելուց զատ, այն համարում է իր հայրենիքը, որտեղ ինչպես առաջ իր, այնպես էլ հիմա նրա զավակների պատմությունն է կերտվում։ Հայը գիտի՝ այստեղ մի թիզ հողի վրա որքա՛ն արյուն, արցունք ու քրտինք է թափվել, որն իսկական հայը չգնահատել չի կարող։
Հայի ազգանունը կարող է չունենալ «յան» վերջավորություն, բայց նրա դեմքը կմտանի նրա հայությունը։ Դիմագծերը, փոքր-ինչ կեռ քիթը, խոշոր, կրակոտ, բայց և թախծոտ աչքերը։
Մի՞թե թշնամին վատ գիտի մեզանից մեր լեզուն: Նա չէ՞, որ հաճախ մեզանից ճիշտ ու անսխալ է խոսում կամ գրում։ Ստացվո՞ւմ է, որ նա էլ է հայ։ Իհարկե ոչ… Միայն հայը կարող է սրտանց ասել անթարգմանելի «ջան»-ն ու «ցավդ տանեմ»-ը։ Միայն հայը կարող է տարօրինակ բան տեսնելուց երեք մատը ծալել ու ցուցամատը բարձրացնել՝ անպայման ինչ-որ տեղի-անտեղի մեկնաբանությամբ։
Հայը փորձում է ոչ միայն անունով, այլև գործով քրիստոնյա լինել։ Նրա համար հայրենիքն ու հավատքը ամեն ինչից վեր են, դրանք նրա սրբություններն են, որոնց համար նա պատրաստ է կյանքը տալ: Ինքնազոհություն, այ թե որն է հայի հոմանիշը։
Հայրենասեր, աշխատանքի գինն իմացող, ազնիվ, բայց միևնույն ժամանակ խիստ ու պատվախնդիր հայ տղամարդն ու ընտանիքին նվիրվող, աստվածավախ ու բարոյական հայ կինը միասին ստեղծում են հայ ընտանիքը, որտեղից էլ սկսվում է հայի ինքնությունը։