Գյուղս. համերի, հիշողությունների ու մարդկանց մասին

Գյուղը մշտապես համերի, հիշողությունների ու մարդկանց մասին է:

Լիքը տխրություն ու կարոտ կա ամեն պահի մեջ: Մեծանում ես և հետո զգում, թե ինչքան է յուրաքանչյուր ձևավորված մասնիկդ կյանք առած այս ամենից:

Քայլում ես գյուղում, Անիկ տատը կանչում հարցնում է, թե ով եմ ու անվերջ կարոտած համբույրներ թողնում այտիս: Ինձ գուցե մեկ-երկու անգամ տեսած լինի, ես նրան չէի հիշում, բայց նույնն էի զգում: Կարծես իր մեջ ամփոփված լիներ ողջ հավաքական գյուղը, կարծես նրա աչքերը պատմեին իմ կարոտած հիշողությունների մասին:

Մորական կողմի պապիս տուն գնացի, որը վաղուց լքված է, արդեն տեղափոխվել են: Մինչև հիմա հիշում եմ դրսի խոհանոցից եկող տաք հացի հոտը, որից հետո միշտ ալյուրի շերտով էին պատվում ձեռքերս, ու ես մատներս լայն տարածած գրկում էի տատիս, որ չսպիտակեցնեմ իրեն: Բայց դե ժամանակը սպիտակեցրեց տատիս, խոհանոցի դուռն էլ հավերժ փակեց իր ետևում սպիտակ հեքիաթով լցված մանկությունս:

Գյուղը շատ էր դատարկվել, շատ դռներ էին հավերժ փակվել, որ էլ երբեք սպիտակ թարմ ներկի խեղդող անուշահոտը չէին զգալու:

Մանկությունից տպավորված անվերջ ակտիվությունը, շարժը, աշխատանքը կարծես կանգ առած լիներ, կարծես գյուղը հոգնած լիներ ու մտած լիներ հավերժ հանգստի մեջ: Ես էլ զգուշորեն էի քայլում ու շշուկով խոսում, որ չխանգարեմ նրա անդորրը:

Լուռ քայլում էի` կանգ առնելով ու վերապրելով յուրաքանչյուր անկյունում կատարվածը, բարևում ծանոթ-անծանոթին` հետևում թողնելով կիսազննող հայացքները, որ փորձում էին բացահայտել անծանոթի ինքնությունը:

Երևի ժամանակը անծանոթ է դարձնում մեզ, ու կյանքի մեկ ուրիշ փուլում նույն տեղում հայտնվելով մենք նորից ենք ծանոթանում կամ անխոս հիշեցնում մեր մասին` վերապրելով այնպիսի պահեր, որ միայն մեզ է պատկանում:

Իմ սեր Արցախ

Պատերազմից հետո Արցախ գնալը  մարդիկ  դժվար են պատկերացնում.

վախ… տագնապ… հուզմունք…

Նշեմ, որ միայն հպարտություն  և  հիացմունք  պետք  է ապրել Արցախ գնալուց։

…Եթե մինչև տրանսպորտ նստելը մի պահ մտածել էի, որ  ինչ-որ իրողություն կխանգարի, և չեմ գնա Արցախ, ապա տրանսպորտ նստելուց՝ կարևորագույն փուլը հաղթահարեցի։

Հինգով էինք: Վարորդը  կատակում էր, ասելով՝  նախորդ օրն այնքան ուղևորներ  կային, որ քիչ էր մնում գլխիս նստեն։

Չնայած սպիտակ  փոխադրամիջոցի  կիսադատարկ լինելուն՝ զգացմունքներս ամբողջությամբ լցնում էին այն։

Ճանապարհը  միայնակ էր ու տխուր,  մշտական բնակիչները լքել էին նրան…

Իսկ  Շուշիի կողքով անցնելուց, ամեն ինչ այնքան անհավատալի էր, որ այդ պահին ասես  ոչ  մի  զգացողություն չկար։  Հետ գալուց միայն ուշքի եկա, տեսա Շուշիի տխրությունն ու դատարկությունը. նկարագրել չի լինի…

Շուտով հասանք, ես անհամբեր սպասում էի այդ պահին։ Ընկերուհիս՝ Տաթևը, դիմավորեց, գնացինք տուն, հանգստացանք, դուրս եկանք վայելելու Ստեփանակերտը։

Արցախն  այնքան լուսավոր է, գունեղ, չքնաղ, որ ես պարզապես հիացած եմ,  չնայած նրան, որ շատ եմ եղել այնտեղ։

Անդադար քայլել էի ուզում, ցանկանում էի շրջել բոլոր փողոցներով, զգալ նրա ողջ  հզորությունն ու ջերմությունը, որն արդեն  մի բուռ դարձած Արցախից էր փոխանցվում։

Մինչև ուշ երեկո քայլում էինք, չնայած նրան, որ հողը փախչում էր ոտքերիս տակից, բայց հասցրեցի  ապրել Արցախը։

Առավոտներն արթնանում էի արևածագից շուտ՝ պատուհանից վայելելով  Արցախում բացվող հերթական խաղաղ լուսաբացը…

Հաջորդ կայարանն  Ասկերանն էր, որտեղ գնալու ճանապարհը կիսեցինք  զինվորների հետ։

Ասկերանում  իր  ամբողջ  վեհությամբ  մեզ էր սպասում Մայրաբերդը։ Իսկ այնտեղի փողոցներով անցնելուց՝ նկատում էի պատերազմի դեմ պայքարած բերքատու ծառերի պտուղներ… Մի կին իր բակի դարպասը բացեց, հարցրեց, թե որտեղից ենք, հետո ասաց, որ չնայած քիչ  մասն է մնացել, սակայն կարող ենք զգալ ողջ յուրահատկությունը…

Գնալ Արցախ և չհամտեսել ժենգյալով հացը՝ աններելի  է։  Ինձ հաջողվեց վայելել  իմ պատրաստած ժենգյալով հացը, ինչն առանց արցախցի տիկնոջ օգնության՝ անհնարին  կլիներ։

Տուն վերադաձա, սակայն  չշտապեցի  հրաժեշտ տալ  հարազատ  Արցախին։ Ինձնից մի մասնիկ մնաց Արցախում, իսկ Արցախից մի մասնիկ  հասավ Սյունիք։

Արցախը ծաղկում է, այնտեղ չգիտեն, թե ինչ է հանձնվել ասվածը… Ե՛կ Արցախ։

Լուսանկարները` հեղինակի