Լուսանկարը՝ Սիրան Մանուկյանի
Առաջին անգամ, երբ լսեցի հայտնի ռեժիսոր Քշիշտոֆ Զանուսսիի մասին, Բյուրականի մեդիա ճամբարում էր: Տիկին Ռուզանը շտապեց ուրախացնել մեզ այն հանգամանքով, որ մենք հնարավորություն ունենք հանդիպել աշխարհահռչակ ռեժիսորի հետ, որը Հայաստան էր եկել միայն մեկ օրով և վարելու էր վարպետության դաս: Մեզ հատկացված էր ընդամենը մի դահլիճ, որը, իհարկե, բավականին փոքր էր, որպեսզի կարողանար իր մեջ տեղավորել Զանուսսիի տաղանդը գնահատող բոլոր ցանկացողներին: Մենք մտանք դահլիճ, տեղավորվեցինք, և երբ եկավ Վարպետը (նրան այսպես էին դիմում ներկաները), բոլորը ծափողջույններով դիմավորեցին նրան: Իր ելույթը նա սկսեց կատակներով և շատ անմիջական՝ միանգամից ուշադրությունը գրավելով իր կողմը: Զանուսսին իր վարպետության դասի ընթացքում ֆիլմի ստեղծման մեջ մեծապես կարևորեց դերասանի ընտրությունը՝ ասելով, որ ցանկացած պարագայում, ինչքան էլ կատարյալ լինի ֆիլմի գաղափարը, ավելի կարևոր է դերասանների ընտրությունը, քանի որ նրանց դերասանական խաղն է, որ ֆիլմը դիտողին պետք է ստիպի հուզվել կամ ժպտալ: Նա նաև պատմեց, որ իր ուսանողները իրեն դիմել են այսպիսի տարօրինակ հարցերով. «Իսկ ինչո՞ւ եք դուք այսպես արևահարված», կամ. «Եթե դասախոսը ակնոց է կրում, արդյո՞ք դա նշանակում է, որ նա ավարտել է համալսարանը» և այլն: Մենք դիտեցինք նրա ֆիլմերից երկուսից հատվածներ, որոնք բավականին մեծ տպավորություն թողեցին ինձ վրա: Ֆիլմերն ինձ այնքան հետաքրքրեցին, որ ցանկություն առաջացով անպայման դիտել շարունակությունը: Նրա խոսքի ընթացքում ես ինձ համար բացահայտեցի նաև նրա մարդկաին արժեքները: Ունենալով 6 շուն և լինելով բավականին զբաղված մարդ, նա չէր կարողանում շատ ժամանակ տրամադրել նրանց, բայց նշեց, որ բազմիցս, երբ ինքը բարկացած է եղել, նրանց միջոցով է, որ կարողացել է հանգստացնել նյարդերը: Ռեժիսոր Զանուսսին նաև չմոռացավ խորհուրդներ տալ այն մարդկանց, ովքեր հետագայում պատրաստվում են շարունակել կինոյով զբաղվել: Նա ասաց, որ լավ ֆլմը այն ֆիլմն է, որը մարդուն ստիպում է նայել ինքն իր մեջ և փոխվել: Ռեժիսորի իր այս հավատամքն իմանալով հասկացա, թե ինչու աշնանը Բուդապեշտում կայացած Ֆալուդի միջազգային կինոփառատոնի ժամանակ, որի ժյուրին գլխավորում էր Քշիշտոֆ Զանուսսին, լավագույն վավերագրական ֆիլմ անվանակարգի հաղթող ֆիլմ նա ճանաչեց հենց մեր կենտրոնի նկարահանած «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմը, որն առանց հուզմունքի անհնար է նայել: Ֆիլմը կարող եք դիտել այս հղումի տակ (Մի Սիրո Պատմություն) և ինքներդ էլ կհամոզվեք:
Հանդիպման վերջում, երբ մենք հիշեցրեցինք նրան այս մասին, Զանուսսին ասաց, որ երբեք մրցանակ չէր տա այնպիսի ֆիլմի, որն իրեն չհուզեր, և որ շարունակենք հավատարիմ մնալ մեզ ու նոր ֆիլմեր նկարենք: Երբ ցանկացանք իր հետ լուսանկարվել, ինքն էլ խնդրեց կազմակերպիչներին, որպեսզի իր ֆոտոխցիկով էլ նկարեն ու կատակով ավելացրեց, որ մի օր, երբ մեզնից մեկնումեկը ճանաչված ռեժիսոր կդառնա, ապա ինքը կարող է «գլուխ գովել», որ ճանաչել է մեզ: Լուսանկարն իհարկե դարձավ շատ «խմբակային», քանի որ դահլիճում ներկա գտնվողներն էլ միացան մեզ, բայց դե ինչ արած, եթե պետք է հուզել հանդիսատեսին, ուրեմն թող նաև լուսանկարվեն մեր կողքին:
Օրեցօր ավելի է հետաքրքի է դառնում մեր առօրյան: Այսօրվա ընթացքում ես ավելի մանրամասն սովորեցի ֆիլմ նկարահանելու գաղտնիքները: Օրինակ` քանի հիմնական պլանով են նկարահանում ֆիլմերը կամ, որն է ամերիկյան պորտրետը: Հետո մենք բավականին երկար և բարդ քննարկում ունեցանք մեր ֆիլմերի գաղափարների վերաբերյալ, քանի որ ֆիլմերի գաղափարները շատ էին, և մենք չէինք կարող կողմնորոշվել, թե որոնք ընտրենք այս ընթացքում նկարահանելու համար, իսկ երբ ընտրեցինք, համարյա մինչ ուշ գիշեր քննարկում էինք, թե ով որ թիմում աշխատի: Մեր ավագ ընկերները վերջնական ընտրված ֆիլմերի վերնագրերը գրել էին գրատախտակին և մեզ առաջարկել ընտրել մեկը և անունը գրել թիմի կազմում: Երեկոյան պարզվեց, որ համարյա բոլոր թիմերի մեջ աշխատելու ցանկություն էինք հայտնել բոլորս: Կեսգիշերին վերջապես կողմնորոշվեցինք: Շուտով նկարահանումները կսկսեն:
Առավոտը հետաքրքրասիրությամբ լցված իջանք նախաճաշի, քանի որ գիտեինք՝ գիշերը մեր սերբ ընկերները շատ ուշ ժամանել էին ու արդեն հյուրանոցում են: Երկար ճանապարհից հոգնած՝ նրանք առավոտյան մեր աշխատանքներին չմիացան, բայց մինչ մեր ծանոթությունը, պատանի թղթակիցներս հասցրինք մեր՝ մոնտաժային աշխատանքի տեխնիկական գիտելիքները հարստացնել գործնական աշխատանքով:
Ճամբարի առաջին նկարահանումները
Առավոտս բացվեց այն ժամանակ, երբ սենյակակիցներս` Մանեն և Նելլին պատրաստվում էին գնալ վազելու: Նրանք որոշել են այստեղ էլ հավատարիմ մնալ իրենց ռեժիմին. Վեր կաց ու վազք առավոտյան 6-ին և քնել գիշերը 10-ին: Վեր կացն առայժմ ստացվում է:
Բացի դասընթացներից, ինձ շատ են դուր գալիս նաև նոր շփումները և ծանոթությունները: Մասնակիցները Հայաստանի տարբեր մարզերից են ու Երևանից, և զրուցելիս շատ նոր բաներ ենք իմանում նաև մարզերի մեր հասակակիցների մասին: Իսկ այսօր արդեն սկսում ենք ծանոթանալ մեր սերբ հասակակիցների հետ: Առաջինը` սերբերեն «բարև» բառն է, իսկ երեկոյան հասցրեցինք սովորել նաև սերբական պար: Մի խոսքով, այս օրերի ընթացքում կհասցնենք «փոխանակվել» նաև մեր մշակույթներով, ինչը ինձ շատ է ուրախացնում: Առաջին օրն էր, և մեր սերբ հասակակիցները մշակութային շոկ էին ապրում. Առաջին անգամ էին լսում հայերեն խոսք, ուտում հայկական կերակուրներ, անգամ երբ դիտում էին մեր նկարած ֆիլմերը, դիտում լուսանկարները:
