Կարին Երանոսյանի բոլոր հրապարակումները

karin eranosyan

Ընկուզենիները

Հայրիկիս ամենատանջող հարցը, երկրի վիճակից բացի, մեր գյուղի տունն է, որը արդեն 2 տարի է, թախծոտ նայում է մեքենաներին. գուցե մտածելով, որ իր մոտ են գալիս, բայց՝  չէ։ Իր մոտ հազարից մեկ ենք գնում, իր տերերին հազարից մեկ է տեսնում։

Արդեն մի քանի տարի, սպասելով հարմար պահի, ոչինչ չի արվել տան համար: Հողը սպասում էր, թե երբ են ջրելու իրեն, երբ են օրհնելու, որ բերք է պարգևում։ Չգիտեմ էլ ինչ կատարվեց, հայրիկիս մտքում ընկույզի ծառերն էին մի քանի ամիս շարունակ, ամեն պահ պատկերացնում էր գյուղի ընկուզենու այգին, որը շատ հարցերում կարող է օգուտ տալ, հետո նեղսրոտւմ՝ հիշելով, որ այգին դեռևս ՉԿԱ։

Արդեն ընկույզի ծառերը կանաչ տերևիկներ են տալիս, հողին օրհնում են, իսկ գյուղի տունը, այդքան էլ երկար չի սպասում մեզ։

Բայց Մեծ տատիկս։

Երևի կհիշեք՝ հորաքրոջս տանն է ապրում, առաջ տատիկիս ու պապիկիս հետ ծիծաղում էր, կյանքից դժգոհում, հետո էլ փառք տալիս Աստծուն, հիմա ո՛չ պապիկը կգա տուն, ո՛չ տատիկը (ով առաջ հոկտեմբերից դեկտեմբերն ընկած ժամանակահատվածում գալիս էր)։

Մեծ տատիկս մենակ է մնացել։

Գուցե ամենագլխավոր վիրավորանքն է կյանքից, երբ ծերության տարիներին չես կարող քո տան մեջ լինել, քո գյուղի արևից վիտամին D ստանալ, բայց ընկուզենիների մասին իմանալուն պես՝ տատիկն ուրախացել է։ Ինչպես ինքն է ասել.

-Ընդհանուր առմամբ՝ շատ տխուր եմ, բայց ծառերի համար` շա՜տ ուրախացա։

Հայրիկս էլ ասել է.

-Տա՛տ, քո տանը տիրություն անող կա:

-Էն էլ ի՜նչ տիրություն անող։

Արցունքները գնացել են ներքև, կա՛մ երջանկությունից, կա՛մ…

Էլ «կամ» չկա։

Դրանք էին երջանկության արցունքները։

karin eranosyan

Մատիտների հրաշքը

Ինձ մատիտներ տուր, մայրի՛կ,
Օգնի՛ր ինձ,
Օգնիր նկարել կապույտ երկինքը,
աշունն ու մի կապույտ տնակ,
նարնջագույն կտուրով՝ մի կապույտ տնակ,
Ամենափոքրիկ քաղաքում՝ մի կապույտ տնակ,
ուր սերը օդում է ապրում,
նրան փնտրել պետք չէ,
տեսնում ենք նրան,
վերցնում ու պահում։
Ուր երազանքները իրական են դառնում,
կախարդական փայտիկները՝ պահարաններում պահվում,
որ հենց վերցնենք
ու հպվենք նրանց,
սերը մեզ օգնի երազանքները
դարձնել ներկա,
իրական ու գունավոր ներկա:

Շուտ մեծանալը իմ երազանքը չի եղել

Ես չգիտեի, որ երիտասարդն էլ մահ կարող է տեսնել։ Չգիտեի, որ գերեզմաններում կարող են յոթանասուն տարեկանից ցածր մարդիկ լինել։ Սովորեցի։

Չեք համոզի, թե ճակատագիր չկա: Միշտ էլ իմացել եմ, որ կա, եթե ձեր ասածին հետևեմ՝ ասեմ չկա ճակատագիր, կհիասթափվեմ ամեն ինչից։ Հա, դեռ վարդագույն ակնոցներ ունեմ պայուսակումս, մեկ-մեկ պետք է գալիս։ Եթե ասեմ, որ չկա ճակատագիր՝ կլինի, որ անարդար է կյանքը։ Եթե ճակատագիր չկա, ո՞վ է այդ անարդարը, ով տանում է մերոնց։ Ո՞վ է այդ անարդարը, որ մեզ սովորեցրեց դողալ, բայց՝ հոգով դողալ։ Ո՞վ է, որ կարողացավ մեր հոգիներին ստիպել մրսել արցունքների մեջ, այն էլ՝ աղոթելիս։

Ճակատագիր կա։

Ես պատրաստ չեմ էդքան մեծ հիասթափության, դրա համար ասում եմ, որ կա։

Ճակատագիրն է, որ ինձ արագ մեծացրեց: Ես չէի ուզում, բայց ճակատագիրը հո չէ՞ր նայելու իմ ուզել կամ չուզելուն։

Ճակատագիրն է, որ ինձ ստիպեց մեղավոր զգալ, մի հերոսի մահվան մեջ, մտածել, որ ես եմ եղել հերոսի թշնամին, ոչ թե ճղճիմ թուրքը։

Եթե ճակատագիրը չէ, էլ ո՞վ կարող էր էդքան անխիղճ լինել։

Ճակատագիրն է, որ դրդեց կասկածել՝ վերջին անգա՞մ եմ քնում, մի երկու գիշեր է ինձ մնացել, թե՞ ինձ ոչինչ էլ չի լինելու, չեմ տուժելու պատերազմից։

Բայց հենց նույն ճակատագիրն էլ հասկացրեց ինձ, ասաց.

֊Հիմա՛ր աղջիկ, դու արդեն տուժել ես, դու արդեն տեսել ես, արդեն ապրել ես։

Աստված չէր անի էդպես։ Սա հաստատ գիտեմ։

Էնպես որ, էլ չասեք, թե ճակատագիր չկա։

Լեռներդ չեմ գնահատել…

Կներես, իմ սիրու՜ն։

Կներես, որ վիրավորվել եմ հաճախ քեզնից։ Լեռներդ չեմ գնահատել, ճերմակ ջրվեժներդ չեմ գնահատել, սառը ջուրդ չեմ գնահատել։

Եթե ամբողջ կյանքումս էլ ներողություն խնդրեմ, էլի քիչ կլինի։ Չեմ հասկացել, որ դու ես իմ սերը, իմ ամենասիրունը, որ քեզնով եմ խաղաղ, քեզնով եմ քայլում դեպի առաջ՝ դեպի բարձրն ու մեծը։

Հիմա չեմ էլ կարող սերս ու նվիրվածությունս քո հանդեպ արտահայտել։ Բայց իմացի՛ր՝ սիրում եմ քեզ, էլ կյանքում չեմ նեղանալու նվիրածդ քաղցր ջրից, մայրամուտներից, ամենակապույտ ու պարզ երկնքից։

Այսօր արտասովոր տխուր ես։

Կապույտ երկինքդ բաց երկնագույն է դարձել, գունաթափվել է, կապույտի մեջ մխրճված շենքերդ փոքրացել են, էլ չեն երևում, զավակներդ էլ անհանգիստ աչքեր ունեն, իմ սիրու՜ն։

Ների՛ր, զավակներիցդ ոմանց չհասցրինք պաշտպանել, փրկել: Երկինք գնացին զավակներդ։

Տներում ողբ կա, ների՛ր քեզ ցավեցնելու համար։

Բայց գիտե՞ս, ողբը միախառնվել է ազատատենչ ոգու հետ։ Արի ոգիդ գերազանցում է քեզ նվիրած ողբին։

Ապրե՛ս, իմ սիրու՜ն, չես թուլացել՝ գիտեմ, տեսնում եմ։ Դու էլ գիտես՝ կողքիդ ենք լինելու, չենք թողնելու լաց լինես, աչքերդ կկարմրեն, մեր ամենաթա՛նկ։

karin eranosyan

Չծնված անձրևներ կամ մեռած արևներ

Եթե ամեն անգամ

քեզ հիշելիս՝

ինչ որ մեկը մահանար,

այնքա՜ն սիրուն կլիներ

կյանքը,

աշխարհը։

Չեմ ասի,

թե մարդիկ չէին լինի,

մի քիչ

ծաղկեցված կստացվեն տողերս։

Բայց հա՛,

քիչ մարդիկ կլինեին

կամ միայն դու,

առաջինն ավելի նախընտրելի է։

Ես կընտրեի իմերին,

դու էլ կլինեիր

մոլորակումս։

Իրական մոլորակումս։

Իսկ հեքիաթումս միշտ կաս,

էլի եմ ասել։

Եթե ամեն անգամ

քեզ հիշելիս՝

արևներ մեռնեին,

քիչ կլինեին արևները,

մեկը կլիներ՝

միայն կուլոնս։)

Եթե ամեն անգամ

քեզ իմ մեջ սպանելիս՝

անձրևներ ծնվեին,

հիմա

ամեն օր անձրև կգար։

Տեսնու՞մ ես,

չեմ կարողանում սպանել քեզ։

Բայց

անձրևներ շատ եմ սիրում։

Ի՜նչ ափսոս,

համարձակություն չունեմ՝

անձրևների տեղատարափ ստեղծելու։

karin eranosyan

Նոր դպրոց, որի համար այդքան էլ ուրախ չեմ

Բարև, Թու՛ղթ։ Նորից քեզ հիշել եմ։ Մի՛ նեղացիր, գիտեմ, որ սկսել եմ ոչ այնքան հաճախ հիշել քեզ։
Այսօր նոր դպրոց պիտի գնամ։
Դե հա, սովորական է, բոլորի հետ էլ մի օր լինում է էս ամենը։ Բայց այդքան էլ ուրախ չեմ։
Գիտես՝ փոփոխությունները գրկաբաց չեմ ընդունում։ Սիրուն չեն։ Ամեն ինչի հետ կապվում եմ։ Մինչև հարմարվում եմ, արդեն փոփոխության ժամանակն է։ Դժվար է։ Մի քիչ։ Բայց դե չեմ կարող փոխել ոչինչ։ Չեմ կարող մնալ նույն դասարանում։ Մի՛ ծիծաղիր, դե լավ։ Դու էլ գիտես, հեշտ չէ ինձ հետ։
Շատ եմ մտածում։ Ես էլ եմ հոգնում։ Դե էս նոր դպրոցն էլ մի կողմից։ Ե՜րբ եմ գալու տուն ու մնամ մամայի, պապայի ու եղբորս հետ։ Հետո էլ ընկերուհուս հետ խոսեմ։ Իմ մարդկանց հետ լինեմ։ Չեմ ուզում էդ նորերին։
Հա, շատ ես ասել, որ առանց նորերը չի լինի, հիշում եմ ասածներդ։ Բայց գիտես, մինչև ինքս չհասկանամ՝ չես կարողանա համոզել։
Արդեն սովոր էի էս հայացքներին ու մեկ էլ հանկարծ պիտի սկսեմ նորերին սովորել։ Անարդար է մի քիչ։ Բա հնե՞րը։
Մի քանի ժամից, կամ օրից, կամ ամսից, կամ տարուց իրենց էլ կսովորեմ։ Կամ էլ երբեք չեմ սովորի։ Ես եմ որոշողը։ Կարող է ցանկություն չլինի իրենց սովորելու։

Մի քանի ժամից ձեռքերս կսառեն։ Մատներս կսկսեմ ճտճտացնել։ Լարվածությունից է, լավ գիտես։ Բայց կժպտամ։ Էսպես թե էնպես միշտ ժպտում եմ։ Լավ է, չէ՞։ Էդ մեկը մեծ շահում է։ Միշտ կարողանում եմ ժպտալ։ Երբեմն էլ թող սառը ձեռքերով ժպտամ, ի՞նչ կլինի որ։ Բայց խոստացել եմ, իրենցից կախված չի լինի, լավ եմ սովորելու, դասերին էլ չեմ ծիծաղելու։ Կսովորեմ զսպել ինձ։ Լավ, էս մեկը չեմ խոստանում։ Էլի ծիծաղում ես։ Ես լրիվ լուրջ էի։
Չէ, իրոք պիտի լավ սովորեմ։ Ավելի ու ավելի լավ։ Մինչև որ սկսեմ ինքս ինձ գոհացնել։

Գնացի։ Մի քանի օրից էլի քեզ կհիշեմ։ Իմ սիրո՜ւն ընկեր։

karin eranosyan

Գլխապտույտի հերթական նոպա

Գրում եմ:
Պառկած գրում:
Ծիծաղելի կլինի, չէ՞, որ մի օր իրոք տպագրվի այս ամենը: Ու դու էլ պառկած, լուռ կարդաս:
Կարո՞ղ եմ մի բան պատմել:

Մի դասընկեր ունեի, հաճախ էր վիճում ուսուցիչների հետ, որ կյանքն էլ պատիժ է՝ ամենամեծ պատիժը: Բայց չէ: Հիմա կարծես հասկանում եմ, որ կյանքը մեզ տրված ամենամեծ նվերն է, բայց չենք գնահատում: Ինչպես նվեր ստացած սրբիչը կամ գուլպաները: Բայց մի օր էլ, երբ ցուրտ ձմեռ կլինի, հենց այդ գուլպաները կհագնենք, երևի նորից դժգոհ դեմքով, սա էլ հերիք չէ, մի լավ կվիրավորենք նվիրողին՝ առանց հասկանալու, որ այդ անիծված գուլպաները պաշտպան են մեզ համար, այն էլ ի՜նչ պաշտպան:

Ոչինչ չենք գնահատում: Տարիքը, օրը, վայրկյանն ու մարդկանց: Բայց այս փոքրիկ դետալները ստեղծում են մի մեծ երջանկություն, որ ֆիլմ դիտելիս մի պահ, այսպես ասած, հեռանում ենք մոլորակից ու հասկանում, որ երջանիկ ենք: Երջանիկ ենք այդ նույն գուլպաներով, մեր դեռահասային տարիքով, հուլիսի 18-ով, ու ֆիլմի՝ շատերիս համար անհայտ դերասանական կազմով:

Արդեն երկու ամիս անցել է վերևի գրածիցս: Հուլիսի 18-ին էի գրել: Ոչինչ էլ չի փոխվել: Դեռ նույն տարերքի մեջ եմ: Սիրում եմ կյանքը: Սիրելը մեղմ է ասված: Պաշտում եմ:
Ամենասիրուն բանն է: Շուտով տարեդարձս է: Կարող եք նվիրել այդ «անիծված գուլպաներից», խելագարվում եմ դրանց համար, մանավանդ, երբ գունավոր են: Ու բացի գուլպաներից՝ սիրում եմ նաև ամեն ինչ ու բոլորին: Բոլորդ էլ իմ ուսուցիչներն եք:
Մեզ հանդիպած յուրաքանչյուր մարդ մեզ համար ուսուցիչ է: Դե, ուսուցիչներն էլ միանշանակ կարևոր են:

karin eranosyan

Ուղղակի նամակ, որը չես կարդալու

Ես չգիտեի էլ, թե դու ով ես: Բայց փնտրում էի ձայնդ ու շապիկդ: Չեմ նշելու շապիկիդ գույնը: Բայց փնտրում էի մինչև վերջ: Դու արդեն չէիր էլ երևում, երևի ուղղակի շապիկիդ գույնն ունեցող մի փոքրիկ կետ էիր դարձել: Բայց ես մինչև վերջ նայում էի քեզ: Ես չգիտեմ էլ՝ գրածներս կարդում ես, թե չէ: Բայց շնորհակալ կլինեմ, որ իմանամ՝ չես կարդում: Ինձ պետք չէ, որ իմանաս, թե ինչ-որ նշանակություն ունես ինձ համար: Բայց խոստովանում եմ, սիրելի՛ս, ունես, երևի ունես կամ դեռ ունես:

Այսօրվա լսածս բոլոր երգերը ափսոսում եմ, գիտեմ, որ վաղը լսելիս քեզ եմ հիշելու: Մեղավոր ես դրա համար: Ես սիրում էի այդ բոլոր երգերը, հիմա պիտի թարմացնեմ երգերիս ցանկը, սիրելի՛ս:

Ես չէի էլ հասկանում, թե ինչ է կատարվում, գուցե աչքիս էիր երևում: Հիշո՞ւմ ես, մի անգամ էլ եմ քեզնից հարցրել.

-Իրակա՞ն էիր, թե՞ աչքիս երևացիր:

Իրական էիր, սիրելի՛ս, դու էլ ես ասել, որ իրական ես: Հիմա չգիտեմ, եթե կարդաս, գուցե չհիշես: Բայց թարմացրո՛ւ հիշողությունդ: Ես երբեք չեմ խաբի: Այն էլ քեզ: Ի վիճակի չեմ, հաստատ լաց կլինեմ, եթե խաբեմ: Իսկ դու ասել էիր, որ լաց չլինեմ։ Մեկ-մեկ անտեսում եմ ասածդ: Կներես, ստացվում է: Հայացքդ չէր փոխվել, բայց մի փոքր սառնություն կար: Հիշո՞ւմ ես՝ վախենում էի հայացքիցդ, բայց ասել ես, որ ընդամենը զննող հայացք էր: Էլ չեմ վախենում, սիրելի՛ս: Հավատում եմ քեզ: Ընկերուհուս էլ ասել էի, որ էլ քո մասին չեմ գրելու: Խաբել էի, կգրեմ, էլի կգրեմ, ես էլ ինձ լավ գիտեմ: Ատում եմ քեզ, քո պատճառով ընկերուհուս հաճախ եմ խաբել, բայց փոշմանում եմ: Դու ոչ ոք ես, որ իրեն քո պատճառով խաբեմ: Էլի եմ քո մասին գրելու: Ներիր ինձ: Կիսատ եմ թողնում նորից:

karin eranosyan

Իմ մազերն արդեն շագանակագույն են

Ես տատիս հիշում եմ: Ինձ էլ եմ հիշում՝ փոքր տարիքում: Տատս էլ մեր գյուղում չի ապրում, հիմա լրիվ ուրիշ գյուղում է: Էլ իր մշակած լոբիները չկան: Հիմա հորաքույրս է մշակում լոբիները:

Երբ դեռ մազերս լրիվ ոսկեգույն էին (հիմա մի փոքր մգացել են) միշտ տատիս հետ շուկա էի գնում, պանիր փորձելն էլ իմ սիրելի զբաղմունքն էր: Մի կտոր ինքն էր փորձում, մի կտոր էլ ինձ տալիս: Ինձ համար էլ միշտ թելիկներով պանիր էր գնում (իսկ ինձ համար մինչև հիմա էլ «փռչիկ» պանիր է):

Սիրում էի քայլել նրա հետ, ես միշտ խելոք էի, ոսկեգույն մազերս ուսերիս էին թափված, երբեք էլ չեմ սիրել պոչիկներ կապել: Լաց էի լինում, տատիկն ու պապիկն էլ մամային չէին թողնում, որ կապի:

Հետո սկսեցի գյուղ չգնալ, հիմա տարօրինակ է, որ շոգ ամռանը ես տանն եմ, բոլորի հետ բողոքում եմ շոգից, ես սովոր չէի այդ շոգին, մեր գյուղում հով է:

Հիմա դատարկ է տունը: Տատիկն ու պապիկը չկան: Պապիկը էլ չի գա, իսկ տատիկը ձմռանը կգա: Մի տեսակ սովորել եմ արդեն, պատահական չեմ հիշում ու լաց լինում բոլորից թաքուն: Կամ էլ տան սպասքն է փոխվել, էլ իրենց չի հիշեցնում, բայց «փռչիկ» պանիրը կա, համարյա միշտ կա:

Սպասում եմ տատիկը գա, որ միասին սուրճ խմենք, դպրոցից պատմեմ՝ ջղայնացած, բողոքեմ, որ նյարդայնացնում են ինձ, ինքն էլ միշտ ասի, որ պիտի բարի լինեմ, ես էլ նայեմ ծեր ձեռքերին ու ասեմ, որ ինքն իմ ամենասիրունն է:

Էլ չեմ շարունակում, աչքերս կկարմրեն, մաման կհասկանա, որ մի քիչ լաց եմ եղել:

karin eranosyan

Նորից փոշոտ ապակիներ

Զգացե՞լ ես՝ մենք չգիտենք՝ որոնք են մեր վերջին անգամները։ Մաման ասաց.

-Վերջին անգամ ուսանողական տարիներին եմ եղել Մանկական երկաթուղում։

Քեզ էլ թվում է՝ մաման գիտե՞ր, որ այդ օրը ինքը վերջին անգամ էր այնտեղ։ Չէ, երևի չէր էլ պատկերացնի։ Իրեն թվում էր՝ վաղը նորից կգնա, կամ մյուս օրը՝ համակուրսեցիների հետ, բայց պարզվում է, որ դա վերջին անգամն էր։

Երևի մոտը կարոտ կա երկաթուղու հանդեպ, չէ՞, երևի որ իմանար վերջին անգամն է այնտեղ լինելու, մի քիչ ավելի ուրիշ աչքերով կնայեր ամեն ինչին։

Հիմա գնում եմ, մտածում՝ գուցե վերջին անգամ եմ այսքան մարդկանց հայացքները տեսնում, գուցե իրենք էլ վերջին անգամ ինձ են տեսնում, կամ էլ իրար, էական չէ։ Կարևորը վերջին անգամներն են, որոնց մասին մենք անգամ գաղափար չունենք։

Դիմացիս տղամարդուն եմ նայում։ Էնքան մաքրասեր է երևում։ Սպիտակ վերնաշապիկ, սափրված դեմք։ Երևի հենց նոր նախաճաշել է, համբուրել կնոջը ու դուրս եկել տանից։ Չգիտի, որ գուցե վերջին անգամ է համբուրել կնոջը կամ վերջին անգամ է նայում փոշոտված ապակիներից դուրս՝ անցնող մեքենաներին։

Այսօր ապրիր՝ մաքուր, սիրուն։ Միգուցե քո վերջին անգամն է այս քաղաքում, այս երկրում կամ էլ այս մոլորակում։ Արա՝ ինչ ուզում ես։ Նայիր նրան, ում վախեցել ես նայել, հայացքը քեզ չի սպանի։ Մեկ էլ տեսար՝ էլ ժամանակ չես ունենա։