Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Թույլ տվեք միանգամից ասել, որ ինձ հուզում է այն ամենը, ինչ հուզում է Հայաստանին, քանի որ այն կենդանի օրգանիզմ է, ինչպես մեզանից յուրաքանչյուրը: Հազար ու մի բան է անցել մեր երկրի գլխով, ավելի ճիշտ՝ Հայկական լեռնաշխարհի: Պետք է խոստովանեմ, որ Հայաստանի պատմության թանգարանում աշխատելու տարիներն ինձ շատ փոխեցին. ստիպեցին ավելի խորը զգալ իմ արմատները, դե իսկ ճամփորդությունը դեպի Արևմտյան Հայաստան՝ ինչ ասել է գերտերությունների շահեր, աշխարհաքաղաքական նկրտումներ, անարդարություն և այլն: Հայաստան ժամանող զբոսաշրջիկների հետ աշխատելով` ես տեսնում էի ու տեսնում եմ այն, ինչը գուցե սովորական ճամփորդությամբ չէի էլ նկատի: Այն կարծես ջրի երես է հանում քո երկրի, պետության ու հասարակության բոլոր լավ ու վատ կողմերը, որոնք քեզ՝ որպես ՀՀ քաղաքացու, քո երկրի ներկայով ու ապագայով մտահոգված մարդու, ինչպես ուրախացնում, այնպես էլ տխրեցնում է ու հուզում: Անկախությունը մեզ տվեց ինչպես մի շարք հնարավորություններ, այնպես էլ մի շարք խնդիրներ. այս 25 տարիների ընթացքում մենք առերեսվեցինք ու ամեն օր առերեսվում ենք մեր ազգային հոգեկերտվածքի, մտածելակերպի այնպիսի դրսևորումների հետ, որոնք Խորհրդային Միությունը կարողանում էր ճնշել՝ հաստատելով հասարակական իր անբեկանելի օրենքները համապատասխանաբար հասարակության յուրաքանչյուր խմբի նկատմամբ, և որոնք Միության փլուզումից հետո՝ այժմ, երևան են գալիս իրենց խաթարիչ հասարակական դրսևումներով և հետևանքներով, որոնք անմիջականորեն ու գերակշիռ կերպով ազդում են մարդկանց՝ երկրի նկատմամբ ունեցած իրենց վերաբերմունքի վրա: Անշուշտ, այդ դրսևորումներն ունեն ինչպես իրենց օբյեկտիվ, այնպես էլ սուբյեկտիվ պատճառներ: Հավանաբար հենց դրանցով էլ պայմանավորված է իմ՝ այդքան շատ ընկերների, ընտանիքներով Հայաստանից հեռանալը՝ ասելով. «Ստեղ ապագա չկա»:

Ինձ հուզում է այն, որ իմ մասնագիտությունը՝ սոցիոլոգիան, ապահովված չէ հայալեզու գրականությամբ, ու երեք տարի առաջ դրանով զբաղվելու իմ մղումը պայմանավորված էր նրանով, որ ուսման վեցը տարիների ընթացքում, մասնագիտանալով օտարալեզու գրականությամբ, ես տեսնում ու լսում էի, որ աստիճանաբար այն ազդում է ուսանողների լեզվամտածողության վրա, որի հիմքն իրականում հայերենն է և ոչ թե ռուսերենը, անգլերենը, ֆրանսերենը, գերմաներենը կամ էլ իտալերենը: Իմ խորին համոզմամբ, մեր հայոց լեզվի ճկունությունը, հարստությունն ու գեղեցկությունը թույլ է տալիս կատարել ամեն տեսակ թարգմանություններ: Ըստ իս, սոցիոլոգիան (այդ թվում և վերջինիս տերմինաբանությունը) հրաշալի տեղավորվում է հայոց լեզվի շրջանակներում: Դե իսկ մնացածն արդեն կախված է թարգմանչից:

Ինձ հուզում է մեր երեխաների դաստիարակության, կրթության հարցը՝ ընտանիքից, մանկապարտեզից ու դպրոցից սկսած: Սա բարդ հարց է, որի մեջ ես այժմ չէի ցանկանա շատ խորանալ: Միայն կասեմ, որ անկախությունը հնարավորություն տվեց մեզ տեսնել, թե ինչ է կատարվում դրսում, գնալ, անմիջական մասնակցություն ունենալ ամենատարբեր միջազգային ծրագրերի, ընդլայնել մտահորիզոնն ու աշխարհայացքը, որն, ինչ խոսք, հրաշալի է: Բայց մեդալի մյուս երեսին նայելով, ես տեսնում եմ, որ այսօր (ինչպես և մշտապես բոլոր հասարակություններում) ավագ սերնդի գերխնդիրն է` դաստիարակել Հայաստանն ու Արցախը սիրող, իր ապագան Հայաստանում տեսնող ու Հայաստանի հետ իր կյանքը կապող քաղաքացու, հասարակության լիարժեք անդամի, սեփական երկրի ժառանգությանը, ինչպես նաև համաշխարհային, իրավունքներին ու պարտականություններին քաջածանոթ մարդու, որը, չնայած բոլոր դժվարություններին, խոչընդոտներին, չի հեռանա սեփական երկրից, այլ կձգտի ամեն գնով ինչ-որ ներդրում ունենալ այս կամ այն ոլորտի զարգացման մեջ, այլ ոչ թե ասի. «Դե հիմա ինչ էլ լինի, Ռուսաստանը կա ու կա», ու օրերը հաշվի Հայաստանից փախչելու համար: Գտնում եմ, որ ցանկացած երկրի, պետության քաղաքացուն «ներսը» պետք է հետաքրքրի ավելի, քան «դուրսը»: Եվ վերջապես՝ ապագա կա ամենուր: Պետք է միայն անկոտրում կամք, ցանկություն, սեր ու սեփական իրավունքների, պարտականությունների ու օրենքների իմացություն: Իսկ իրավունքները տրված չեն դրանցից օգտվելու համար, այլ տրված են պայքարելու համար: Եվ ես մնում եմ այստեղ՝ Հայաստանում, ստեղծելու, արարելու և ապացուցելու, որ «ստեղ կա ապագա»: