Ես սպասում էի քեզ, հայրիկ

Այս տարի պայթող ռումբերը քեզ դարձել են խաղալիք,

և այդ խաղը պատերազմն է, որ խաղում են մեծ մարդիկ,

իսկ խաղի վերջում քո ճիչն է. ես սպասում եմ քեզ հայրիկ…

Էս տղան ուրիշ է, ինչպես բոլորը: Մի քիչ խենթ է, մի քիչ մարդասեր, մի քիչ էլ արժանապատիվ: Արդեն հերիք է՝ ոտքով գլխով կորչելու համար:

Էս տղան Դավիթն է:

Հեռուստացույցը, որ անուշադրությունից ժանգոտում է, կարծես, դրված է սենյակի ամենախորքում՝ լուսամուտին կիպ ու ամեն անգամ կարևոր պահերին քամուց ետուառաջ անող  ծաղկավոր դեղին վարագույրի փեշը  փակում է էկրանի միջից խոսողի դեմքի մեկ-երրորդը: Ուրիշ դեպքերում դեռ ոչինչ, բայց երբ խոսողը երկրի վարչապետն է, ամոթ է՝ անպատվաբեր մեզ պես ժողովրդի համար,- ամեն անգամ ասում է Սոֆի մայրիկը ու երկու քայլով հասնում հինգ մետրանոց հյուրասենյակի ծայր հյուսիս՝ «վարչապետի երեսը պարզ անելու»: Սիրում է ղեկավարին իր կյանքում առաջին անգամ (չհաշված խորհրդային երկրի հորը, ում չսիրելու տարբերակ չուներ): Արդեն երկար ժամանակ է՝ ամեն օր անհամբեր սպասում է բոլոր ժամերի լուրերին ու սկսվելուց մի քանի  րոպե առաջ գոռում է ամբողջ թաղամասով մեկ. «Միացրեք, տեսնենք` վարչապետն ի՞նչ է ասում»:

Բայց էսօր՝ սեպտեմբերյան վերջին օրերից մեկում, վարչապետի բառերից միշտ բերանը թեթևակի բաց, աչքերն էլ թեթևակի փակ ժպտացող էս կինը թրջում է աչքերը:

-Դավի՛թ…Դավիթ ջա՛ն, պատերազմ է…

Պատերազմ… Թվում է՝ հին բառ է, չէ՞, ու թվում է դասագրքերի փոշոտ տողերից գոռացող էս բառը հեռվից է նայում մեզ, բայց հիմա նորից էդ անիծյալը հայտնվել է լրահոսների առաջին տողում… Իսկ Դավիթի պատերազմը երբեք չի ավարտվել, էդ պատերազմը Դավիթի փոքրիկ բռի մեջ են խոթել ծննդյան առաջին վայրկյանից, երբ մոր` ամուսնուն  վայրկյաններ առաջ կորցրած ու իրեն գտած մոր արցունքի մի կաթիլը թափվել է փոքրիկի աշխարհից դեռ ոչինչ չհասկացող ափի մեջ: Առաջին ու վերջին կաթիլը ռմբակոծվող ծննդատան տասնչորսերոդ սենյակում…

Հիմա Սոֆի մայրիկը գոռում է, թե նորից պատերազմ է, իսկ Դավիթը մտածում է, որ պատերազմները մի անգամ են լինում, հետո մի ողջ սերունդ թիկունքը կոտրում է դրանց բեռան տակ… Եթե պատերազմը ավարտված լիներ, ինքը ինչո՞ւ պիտի 14-րդ հիվանդասենյակի բուժքրոջը մայրիկ ասեր: Ծանր է մտածել էդ մասին…

Հեռուստացույցից այն կողմ այլայլված կոստյումավորերն են գլուխ պայթեցնում, իսկ Դավիթը չի ուզում լսել ոչինչ, փակվել է իր փոքրիկ ու անլույս սենյակում ու մտածում է, հետո դարակի խորքերից հանում է փոշոտված մի կանաչ տետր՝ վրան ծուռ-մուռ տառերով իր անունն է հանգել: Բացում է տետրը, մի քիչ թերթում է ու կանգ առնում մոլորակի բոլոր տետրերի մեջ երբևէ գրված ամենատխուր բառերի վրա. «Հայրենիքը սիրելը այն է, երբ հայրդ ընկել է կռվում, բայց դու երբեք քեզ կամ ուրիշին չես տվել գրողի տարած հարցը՝ հանուն ինչի՞… Որովհետև դու սիրում ես այն, հանուն ինչի մենակ ես մնացել ողջ աշխարհում, ու դու ամաչում ես մտածել, որ կյանքդ սխալ գնաց, ու դու ամաչում ես գոռալ. «Ես սպասում էի քեզ, հայրիկ»: Չգիտեմ՝ որ դասարանում է խզբզել «Ի՞նչ է հայրենասիրությունը» պարտադրված ու տափակ վերնագրի տակ, բայց, երևի, ուրիշ ոչ մի պահի նման բան չկարողանար գրել: Հիմա, առհասարակ, ոչինչ չէր գրի էդ վերնագրի տակ…

Շաղված են Դավիթի աչքերը, ու իր խեղդող ու խղճուկ սենյակը մի քանի հատ է երևում աչքին: Մի քանի սենյակ էս փոքրիկ երկրում, շռայլություն կլիներ, մանավանդ, հերոսի տղայի համար:

Ու գնաց Դավիթը, գնաց երեկոյան, ու անձայն գնաց: Գիշերային լռության մեջ դռան չրխկոցից հետո մի պահ լսվեց Սոֆի մայրիկի սրտի անզուսպ խփոցն ու խուլ տնքոցը, որ մինչև առավոտ պիտի ձգվեր քնաթաթախ աշխարհի թմրած ականջի տակ:

Առանց այդ էլ մի քանի գրամանոց երկիրը նորից բաժանվել է երկու ճակատի, ու էդ ճակատի ամենաառաջին գծում՝ խրամատի  անկյունում, շնչակտուր մի երիտասարդ է գրում՝ կանաչ ծուռումուռ տառերով ծածկված տետրի չգիտեմորերորդ էջում, մի մատ խորքից. «Էլ մի զսպիր հեկեկոցդ մայրիկ, շունչդ մի պահիր, ես արդեն դուրս եմ եկել տնից: Էսօր նրանցից մեկի հետ դեմ դիմաց կանգնած էի, ափերը վեր պարզած ծնկաչոք նայում էր աչքերիս մեջ: Ափերը վեր պարզած, հասկանո՞ւմ ես, մի պահ շփոթվեցի՝ մի օրեկանից, երբ էն կինը, ում չհասցրի ճանաչել, իր վերջին կաթիլ արցունքը բուռս գցեց, ես մտածել եմ, որ ոչ ոք իր ձեռքերը վեր չի բարձրացնում, որովհետև էդ արցունքի ծանրությունը մինչև հիմա չի իջնում թևերիցս,  ու զենքը բռնած ժամանակ էլ ինձ խանգարում է մի քիչ: Հարցրի. «Երբևէ հայ սպանե՞լ ես»: Վախեցած հայացքը կախ գցեց… Արել էր… Կրակեցի ուղիղ կրծքին, որովհետև, գուցե, հենց ինքն էր հորս խփել, կամ որդուդ, Սոֆի մայրիկ, կամ մի ուրիշի նշանածին, սիրած տղային ու եղբորը: Լուծեցի ինչ-որ մեկի վրեժը: Նախորդ էջում դպրոցական տարիներին հայրենիքի սիրո մասին եմ շատախոսել, բայց հիմա մտածում եմ պատռել էջը, հետո փոշմանում եմ: Ես ու դու երբեք չենք խոսել էդ սիրո մասին՝ էդ սիրուց ամենից շատ տուժած երկու մարդիկ: Կարդա ու հիշիր, Սոֆի մայրիկ, հայրենիքի հանդեպ սերը էն է, երբ հարազատդ չի վերադառնում էդ սիրո կռվից, բայց դու, մեկ է, շուրթերիդ չես առնում օդից կախված հարցը. հանուն ինչի՞»…

Հինգ րոպե չանցած՝ արյան ու ցեխի սևակարմրավուն  դաշտում մի կանաչ տետր է անտեր ու դուրս պտտվում օդում:

Քաղաքում լուրերի հերթական արտահերթ թողարկումն է… Մեկնաբանը դանդաղ ու դողացող ձայնով անուններ է կարդում, չորրորդից հետո հայացքը շրջում է ու լռում… Դեղին ծաղկավոր վարագույրը սովորության համաձայն փակել է հեռուստացույցի մի երեսը՝ հենց այն մեկը, որում անշտապ սահում է Դավիթ անունով մեկի ազգանունը… Հյուրասենյակի մի անկյունում նստած կինը էկրանից չի հեռացնում վարագույրը, գուցե, էդ ժեստը իրեն հավերժ զրկի հազարավոր Դավիթների միջից հենց իր Դավիթից…