Դպրոց, դասեր, էքսկուրսիաներ, դպրոցական առօրյա։ Այս ամենի մասին իրականում չպետք է խոսեի, բայց քանի որ դրանք դեռ իմ կյանքի մի մասն են կազում, պետք է խոսել դրանց մասին։

Դպրոցական կյանքը կարծես մի անհաղթահարելի լաբիրինթոս լինի, որը մենք վերջիվերջո հաղթահարում ենք։ Զարմանալի է, չէ՞։ Անհաղթահարելի լաբիրինթոս, որը հաղթահարվում է։ Իսկ թե ինչի գնով՝ աշակերտներից լավ ոչ ոք չի կարող պատկերացնել։ Շատերը կարող են վկայել, որ դպրոցը իրենց ոչինչ չի տալիս, շատերն էլ՝ հակադրվել այդ կարծիքին։ Մարդիկ տարբեր են, մարդկանց մտածելակերպը տարբեր է, և բնականաբար, կարծիքներն էլ են տարբեր։ Առհասարակ, երբ ինչ-որ աշակերտ բողոքում է դպրոցից, շատ այլ աշակերտներ, և հատկապես՝ ուսուցիչներ, սկսում են, այսպես ասած, քարկոծել նրան նման կարծիք ունենալու համար։ Առաջ են բերում այն, թե իրենք ինչքան նվիրված են և իրենց համար ինչքան կարևոր է աշակերտին կրթելը, որ աշակերտը իրավունք չունի այդպես արտահայտվելու դպրոցի մասին (ինչը, իհարկե, քննադատությունն է), որ դրանով ուսուցիչներին է վիրավորում և այլն։

Կարծում եմ, որ ուսուցիչները չպետք է այս ամենը վերագրեն իրենց, քանի որ աշակերտները հիմնականում բողոքում են կրթական համակարգից և ավագ դպրոցի անարդյունավետ լինելուց։

Աշակերտների, հատկապես՝ ավագ դպրոցի աշակերտների 80%-ից ավելին դպրոց գնում են ստիպված։ Շատերը հաճույքով չեն մասնակցում դասերին, շատերն էլ ուղղակի թքած ունեն դասերի վրա։ Տարբեր պատճառներ կան՝ առարկան չսիրելը, ուսուցչին չսիրելը, հավես չունենալը և այլն։ Բայց սա չէ մեր գլխավոր խնդիրը։ Այս ամենը ավելի շատ կրթական համակարգից է գալիս։

Մենք ունենք շատ վատ կրթական համակարգ, և այդ համակարգը բարելավելու համար մեզնից երկար ժամանակ ու մեծ ջանքեր կպահանջվեն։ Ինչքան էլ ունենանք իրենց գործին նվիրված ուսուցիչներ, միևնույնն է, այդ ամենը չի փոխվի, եթե կրթական համակարգը չփոխվի։

Պատմության դասաժամին քննարկում էինք, թե ինչպիսին էր կրթությունը սովետական ժամանակաշրջանում, և եկանք այն եզրակացության, որ խորհրդային ժամանակաշրջանում մենք ունեցել ենք շատ լավ կրթություն ու կրթական համակարգ, որը հետագայում, կարելի է ասել, «քանդվել է»։ Այս ամենի հետ մեկտեղ պետք է փոխվի նաև «քանդվելուց» հետո մարդկանց մոտ ձևավորված մտածելակերպն ու վերաբերմունքը դեպի կրթությունն ու կրթական համակարգը։

Այսօր ես և հազարավոր աշակերտներ ստիպված ենք գնում դպրոց, փորձում ենք սովորել ինչ կարող ենք, փորձում ենք հարմարվել «քանդված» կրթական համակարգին և այդպես փորձելով էլ ավարտում ենք դպրոցը՝ թողնելով բազում լավ ու վատ հիշողություններ։

Դպրոցը պետք է ձգի աշակերտներին, եթե ոչ բոլորին, գոնե մեծ մասին։ Դպրոցը պետք է լինի այն տեղը, որտեղ աշակերտը ոգևորված կլինի, կցանկանա սովորել, կցանկանա հասարակությանը պիտանի մարդ լինել։ Եվ վերջապես, դպրոցը միայն գիտելիք ստանալու համար չէ։ Դպրոցը մարդու անհատականությունը բացահայտելու, նրա մարդկային տեսակը գնահատելու և նոր արժեքներ ձևավորելու համար է։