Հայերը հաճախ են խոսում գենի, ավանդույթների, կրոնի և այլ հարցերի մասին: Սիրում են քննադատել դիմացինին, առանց իրենց սխալները տեսնելու ու ընդունելու: Հայերից շատերի մտածելակերպը «ավանդական» է, ինչպես իրենք են սիրում ասել և եթե ինչ-որ կարծիք են լսում, որն իրենց մտածելակերպին չի համապատասխանում, սկսում են քարկոծել այլ մտածելակերպ ու գաղափարներ ունեցող մարդկանց: Ձեզ եմ ուզում ներկայացնել հայերի շրջանում տարածված մի շարք կարծիքներ վերոնշյալ թեմաների վերաբերյալ:

1. Երբ հայը ամուսանում է օտարերկրացու հետ, սկսվում են քննադատությունները, բամբասում են տվյալ մարդու մասին, սկսում խառնվել նրա անձնականին` ասելով, որ հային վայել չէ օտարերկրացու հետ ամուսնանալը, հայը պետք է պահպանի «հայու գենը», թե չէ Հայաստանը կկործանվի:

2. Եթե աղջկա զգեստը շատ հայերի ասելով «կարճ է», (կարճն էլ հարաբերական է, նայած, թե ով, որն է համարում կարճ) Հայաստանում հակված են մտածել, որ նա լավ աղջիկ չէ, որովհետև իսկական հայուհուն և «հայու գենը» պահողին վայել չէ կարճ հագնվելը:

3. Որոշ հայեր ավանդույթ են համարում տանը կնոջ վրա ձեռք բարձրացնելը: Ինչքան էլ դժվար է հավատալ, որ գոյություն ունեն այդպիսի մարդիկ, ովքեր բռնությունը ավանդույթ են համարում, ցավոք, Հայաստանում շատ մարդիկ հենց այդպես էլ մտածում են:

4.Գենդերային անհավասարության շատ մեծ խնդիր ունենք Հայաստանում: Եվ այս գենդերային անհավասարությունը սկսվում է դեռ չծնված երեխայի սեռը իմանալիս: Մեծ ցավով եմ նշում, որ շատ ընտանիքներում ազատվում են երեխայից, միայն նրա համար, որ նա աղջիկ է ծնվելու:

5. Շատ հայեր մտածում են, որ այլ կրոնին դավանողները կամ առհասարակ աթեիստները հայ կոչվելու իրավունք չունեն ու առաջ են բերում մեր դարավոր «քրիստոնեական հավատը»: Ու ցավալին այն է, որ այդպիսի մարդկանցից շատ շատերը կարծում են, որ կնքված լինելը, տարին մեկ անգամ եկեղեցի այցելելն ու մոմ վառելը իրենց դարձնում է քրիստոնյա, մինչդեռ անգամ Աստվածաշունչ չեն կարդացել ու պատվիրանները չգիտեն:

6. Հայաստանում խոսում են օրենքից ու Սահմանադրությունից: Բայց ցավոք հայերի մեծ մասը դիմացինի իրավունքները հարգել չգիտի: Ամենավառ օրինակն այն է, որ եթե ԼԳԲՏ համայնքի ներկայացուցիչ են տեսնում միանգամից վառելու, քարկոծելու ու սպանելու ցանկություն է առաջանում: Բա ո ՞ւր մնաց օրենքը հարգող ու օրինապաշտ քաղաքացին: Ցանկացած մարդ կարող է ինչ-որ գաղափար չընդունել ու դեմ լինել, բայց ուրիշի իրավունքները ոչ մի դեպքում խախտել չի կարելի: Եվ հետո, ո՞վ է ասել, որ պետք է խառնվել ուրիշի անձնական կյանքին, ու դա քննարկման առարկա դարձնել: Յուրաքանչյուրը պետք է ապրի իր համար ու առաջին հերթին իր սխալներին ուշադրություն դարձնի:

7. Հայրենասեր ձևանալը  «մոդա» է դարձել: Սեղանի շուրջ մեր հերոսների կենացը խմելը  որոշ մարդիկ համարում են հայրենասիրություն կամ վերոնշյալ «ազգային արժեքների» պահպանումն է որակվում որպես հայրենասիրություն: Բայց օրինակ, աղբը գետնին նետելը նորմալ է, կապ չունի հայրենասիրության հետ:

Այսպիսի երևույթների մասին կարելի է անվերջ խոսել: Այսպիսի մտածելակերպը ինձ համար իրոք արատավոր է: Մեր հասարակությունում շատ բաներ պետք է փոխվեն և առաջին հերթին` սխալ մտածելակերպը: Միայն այդ ժամանակ ինչ-որ առաջընթաց նկատելի կլինի:

Իսկ հայերը իրականում շատ դրական ու լավ հատկանիշներ էլ ունեն, ուղղակի աճելու, զարգանալու ու ավելի լավը լինելու բավականին շատ տեղ կա:

Հ. Գ. 8. Մոռացա նշել, որ հայերը սիրում են իրենց գովել. «Ուրիշ ենք, էլի», «Մեզնից լավը չկա» և այլն: Հարգելիներս, եկեք ոչ թե ուղղակի խոսենք, այլ գործով ապացուցենք մեր ուրիշ ու լավը լինելը:

«Ընդունվել եմ», «Ուռա՜, ընդունվել եմ», «Վերջապե՜ս», «Համալսարա՜ն, սպասի՛ր ինձ, գալիս եմ»:

Երեկվանից սոցիալական ցանցերը ողողված են նման արտահայտություններով: Բուհերում ընդունելության արդյունքները պաշտոնապես հայտարարել են: Բոլոր ընդունվողները շատ ոգևորված են և անհամբեր սպասում են համալսարանական կյանքին: Ինչպես միշտ, շատ «փորձառու» ուսանողներ ոգևորում կամ փորձում են հիասթափեցնել համալսարան ընդունվածներին:

Դրական կարծիքներ. «Ընտիր տեղ ես ընդունվել», «Շատ հավես ա անցնելու», «Լավագույն տարիները առջևում են»:

Բացասական կարծիքներ. «Է՜հ, հլը շատ բան չեք հասկանում», «Շատ մի՛ ոգևորվեք», «Հլը ինչքա՜ն եք հիասթափվելու»:

Այնուամենայնիվ, դիմորդների մեծ մասը շատ լավ է տրամադրված: Դիմորդներից յուրաքանչյուրն էլ շատ նպատակներ ունի համալսարանի հետ կապված, և բոլորն էլ հուսով են, որ իրենց սպասելիքները կարդարանան: Ես նույնպես մտնում եմ այդ բոլորի մեջ:

Թեև Հայաստանի կրթական համակարգը մի շարք թերություններ ունի, թեև ուսանողները մեծ մասամբ դժգոհ են կրթությունից, բայց պետք է հասկանալ, որ յուրաքանչյուրն իր փորձի հիման վրա է դատողություն անում: Եվ եթե ինչ-որ մեկը դժգոհում է, կամ ինչ-որ բաներ չի կարողացել, պետք չէ դա վերագրել ինքներս մեզ ու դեռ համալսարանում չսովորած՝ հիասթափվել: Յուրաքանչյուր համալսարան էլ ունի իր առավելություններն ու թերությունները: Չեմ սիրում, երբ մի համալսարանում սովորողները դժգոհում են մյուս համալսարաններից ու հայտարարում, որ իրենց համալսարանն է ամենալավը: Կամ ասում, որ տվյալ համալսարանում իրենց ոչ մի գիտելիք չեն տա: Մարդիկ առաջնորդվում են ինչ-որ կարծրատիպերով կամ էլ ոմանց փուչ խոսքերով:

Ես չեմ ասում, որ բոլոր համալսարաններում ամեն ինչ իդեալական է և չեմ էլ կարող ինչ-որ անտեղի հայտարարություններ անել, եթե տվյալ համալսարանում չեմ սովորել: Ուղղակի կարծում եմ, որ մեր համալսարանական «փորձը» ավելի շատ մեզնից է կախված ու մեր մտածելակերպից: Եթե մենք լավ ենք տրամադրված, սովորելու մեծ ցանկություն ունենք, պարտաստ ենք պայքարել անարդարության դեմ, ինչքանով որ կարող ենք, և պարտաստ ենք պաշտպանելու մեր իրավունքները, ուրեմն կարող ենք օրինակելի ուսանող լինել ու շատ լավ համալսարանական փորձ ունենալ: Հիասթափություններ բնականաբար կլինեն, որովհետև կյանքում ոչինչ հարթ չի ընթանում, այդ թվում նաև համալսարանական կյանքը, բայց հավատացած եմ, որ հիասթափություններն էլ կօգնեն բոլորիս, որ շատ բաներ հասկանանք ու առաջ շարժվենք: Եկե՛ք ուղղակի չհամեմատենք համալսարանները` ասելով, որ այսինչ համալսարանը լավն է կամ վատը: Եվ վերջապես, ինչ կարևոր է, թե որ համալսարանում կսովորես, կարևորը քո ուզած մասնագիտությամբ սովորելն ու լավ մասնագետ դառնալն է: Իսկ լավ մասնագետ ցանկացած համալսարան ավարտելով էլ կարելի է դառնալ, եթե աշխատասեր ես, պատրաստակամ ու պատասխանատու:

Ուղղակի եկեք աշախատենք ինքներս մեզ վրա ու ցանկացած իրավիճակում սխալը առաջին հերթին մեր մեջ փնտրենք, եկե՛ք լավ տրամադրվենք, դրական լինենք ու փորձենք հաղթահարել մեր առջև եղած բոլոր դժվարությունները:

2018-ն էլ մոտեցավ իր ավարտին։ Խառը տարի էր՝ խառը հույզերով, զգացողություններով ու հեղափոխական շնչով։ Հայ ազգի համար բավականին հիշարժան տարի էր՝ բացառիկ իրադարձություններով։

Յուրաքանչյուրիս համար տարին տարբեր էր։ Ոմանց երազանքներն ու նպատակները իրականացան, ոմանք հիասթափություններ ապրեցին, ոմանք գտան իրենց կեսերին, ոմանց սրտերն էլ կոտրվեցին և հազար ու մի այսպիսի իրադարձություններ։ Անկախ նրանից, թե տարին ինչպիսին էր յուրաքանչյուրիս համար, գալիք տարվա հետ կապված բոլորս էլ մեծ հույսեր ունենք։ Այ օրինակ մեր նոր, գլխավոր տոնածառը շատերին հույս տվեց։

Դե գիտեք, որ դեկտեմբերի ամենաթեժ քննարկումներից մեկն էլ Հայաստանի գլխավոր տոնածառն էր, որի վրա բավականին գումար էր ծախսվել։ Շատերը անչափ ուրախ էին տոնածառի տեղադրման համար, շատերն էլ անընդհատ բողոքում ու իրենց դժգոհությունն էին արտահայտում, թե բա` ինչո՞ւ եք այդքան գումար ծախսել այդ տոնածառի վրա, եթե բազում աղքատ ընտանիքներին այդ գումարն ավելի անհրաժեշտ էր։ Երբ այդպիսի մեկնաբանություններ կարդացի, մտածում էի. «Իսկ ինչո՞ւ այդ նույն մարդիկ իրենց տանը շքեղ տոնածառ դնելիս գոնե մեկ անապահով ընտանիքի մասին չեն մտածում և որ այդ շքեղ լույսերի ու զարդարանքների փոխարեն կարող են օգնել թեկուզ մեկ անապահով ընտանիքի»։

Ակամայից հիշեցի նաև, որ նախորդ տարիներին անընդհատ բողոքում էին հին տոնածառից, ուզում էին, որ փոխվեր։ Դե ինչ արած, ամեն ինչից բողոքողներ միշտ էլ կլինեն։

Այս տարի էլ տոնածառի մասին գրված կատակների վրա էլ չենք ծիծաղի։

Տոնածառը փոխեցին, բայց շատ մարդիկ չփոխվեցին։ Գուցե տարին փոխվի, նրա՞նք էլ փոխվեն։ Բա որ ասում են` կարմիր կովը կաշին չի փոխում, ճի՞շտ են ասում, թե՞ սխալ։ Կարծում եմ մարդուց է կախված։

Անկախ շատ մարդկանց փոխվել կամ չփոխվելուց մեր Ամանոր նշելու սովորույթները չեն փոխվի։ Ինչպես միշտ, կնշենք ճոխ սեղաններով, եթե պետք լինի` վարկերի տակ ճռռալով, թանկացումներից բողոքելով։ Ինտերնետում անդադար կքնարկվեն տոլման, խոզի բուդը, «ստալիչնին», հավի քրքրված մսով աղցանն ու բլինչիկը։ Նոր տարին կավարտվի, մի անգամ էլ հին Նոր տարին կնշենք։ Ու այսպես ամեն տարի։

Դե ինչ, այս տարին էլ ավարտվեց։ Անկախ ամեն ինչից, եկեք Նոր տարին նոր և ուրախ սրտով դիմավորենք։ Բարի եղեք, ժպտացեք ու դրական էներգիա տարածեք։ Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ։ Սիրում եմ բոլորիդ։

Հ. Գ. Հատուկ ուզում եմ շնորհավորել սահմանին կանգնած մեր բոլոր զինվորներին, ուրախ Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ բոլորիդ ու խաղաղություն մեր սահմաններին։