Երկու օր առաջ տեղեկացա, որ «Ոսկե Ծիրանը» շարունակվում է Թումոյում, և երեք ուրբաթ օրերի ընթացքում պետք է ցուցադրվեն ֆիլմեր, որոնցից մեկն էլ հենց ցուցադրվեց այսօր։
-Ֆիլմի ցուցադրությունն աջ կողմից,- լսվում էր աշխատակցի ձայնը, ով սովորականից էլ մի փոքր արագ էր խոսում, որպեսզի շուտ տուն գնար։ Կամ էլ ուղղակի թվաց․․․
Մինչ ոտքերս կտանեին ցուցասրահ՝ կողքս հայտնվեց հայ ժամանակակից գրող Արամ Պաչյանը։ «Հաստատ լավ կինո ա լինելու»,- միանգամից մտածեցի ես։
Ֆիլմի հեղինակը երիտասարդ աղջիկ էր` Սոնա Սիմոնյանը, ով այն անվանել էր «Մեծ սպասելիքներ»։ Անկեղծանամ՝ անվանման իմաստը հասկացա դիտելուց քառասուն րոպե հետո։
Հեղինակը ծնունդով Գյումրիից էր և տասը տարի առաջ տեղափոխվել էր Երևան՝ սովորելու և աշխատելու համար։ Երեսուն տարի առաջ տեղի ունեցած երկրաշարժը քսան վայրկյանի ընթացքում ոչնչացրել էր գրեթե ամեն ինչ, և երեսուն տարի հետո ոչ այդքան շատ բան է փոխվել քաղաքում։
Էկրանին հայտնվում էին երեք սերունդներն էլ, որոնք իրարից տարբեր էին, բայց ինչ-որ մանրուքներով կապված իրար հետ։ Առաջին մասում տատիկը նվագում էր դաշնամուր ու զուգահեռ խոսում տանեցիների հետ։
-Դու քեզի էնտեղ ես գտնում, Սոն ջան, ես բան չեմ կարա անեմ։ Եթե Էրևանում ամեն ինչ լավ է, ուրեմն լավ կեղնի։
Ֆիլմում ցուցադրվում էր մարդկանց կարոտը միմյանց հանդեպ, ափսոսանքը։ Ափսոսանքը քաղաքի հանդեպ, որովհետև ոմանք լքել էին ու ափսոսում էին, իսկ ոմանք մնացել էին ու ափսոսում էին, որովհետև ավելիին կարող էին հասնել։
-Քաղաքում մի հատ տխրություն կա, որը բեռի նման սերունդների ուսին դրված է, ու ոչ-մեկ չի կարողանում դրանից ազատվել,- կերպարներից մեկի արձագանքն էր իր հարազատ քաղաքին։
Հաջորդ կադրերում արդեն տան երեխան իր մոր հետ կրկին նվագում էր դաշնամուր, իսկ այն հարցին, թե ինչ է երկրաշարժը՝ մի փոքր ալտերնատիվ պատասխան ուներ․
-Ինձ թվում ա, որ էդ պահին տիեզերքում քամի կեղնի ու երկիրը կշարժվի։ Հենց էդ էլ երկրաշարժն ա, էլի։
Չնայած կերպարների ու քաղաքի տխրությանը՝ միշտ շեշտվում էր հումորը։
Ընտանիքը պատմում էր, որ երկրաշարժի ժամանակ երեխան մտածել է, թե մայրը չի կարող թռնել պատուհանից, և շենքն էլ կփլվի իր վրա՝ դուրս է նետել մորը պատուհանից, իսկ շենքն այդպես էլ չի փլվել։
-Դե, մերն էլ մեռավ, Սոն ջան։ Խնդալու ա, բա ինճ ա,- հրճվանքով պատմում էր տան տղամարդը,- պիտի մի բանին ձեռ առնես, որ հանկարձ քեզի չկպնի։
-Չգիտեմ, մարդիկ կմտածեն, որ ես իմ քաղաքը պիտի չսիրեմ, որ լքեմ, բայց ըտպես բան չկա։ Ուղղակի էսի ամենալավ քաղաքը չի, էլի։ Հազար հատ լավ քաղաք կա։ Ես համաձայն չեմ, որ իմ քաղաքս աշխարհի ամենալավ քաղաքն է։ Ստեղ շատ քիչ բաներ կան,- նկարելով ու մի փոքր տխրությամբ պատմում էր իր քաղաքի մասին երիտասարդը, ով հետո մորը համոզում էր, որպեսզի վերջինս համակերպվի իր գնալու փաստի հետ։
Ֆիլմը վերջացավ աղջկա նվագով ու երեխայի «դիրիժորական» շարժումներով, որին էլ հաջորդեց քննարկումը ֆիլմի հեղինակի հետ։
-Իրոք, ցավն ու կարոտը փոխանցվում է սերնդեսերունդ, բայց իմ կարծիքով մենք արդեն սովոր ենք դրան։ Ուրիշ քաղաքներ ներկայացնելիս ինչ-որ պատմություն են ասում, իսկ Գյումրին ներկայացնելիս կա «Երկրաշարժից առաջ» ու «Երկրաշարժից հետո» ժամանակահատվածները, հենց դա էլ շեշտեց կերպարներիցս մեկը,- ֆիլմի հեղինակը պատասխանում էր կարոտի սերնդեսերունդ փոխանցվող հարցին, Երևանի ու Գյումրու միջև եղած տարբերությանն ու արձագանքում էր տարբեր կարծիքներին,- Ես իհարկե սիրում եմ իմ քաղաքն ու ավելի շատ ֆիլմը նկարել եմ ինձ համար, ոչ թե քաղաքի, կամ քաղաքապետարանի համար, բայց եթե Երևանը փոքր է, ապա Գյումրին էլ ավելի փոքր է։ Մտածում ենք՝ եթե ուրիշ տեղ գնանք՝ հաստատ ավելի լավ կլինի ու տարբեր։ Տարբերություն, իհարկե, կա, բայց այդ տարբերությունը նույնպես տասը տարի հետո նույնն է դառնում։
-Ես կցանկանայի նախ շնորհավորել ֆիլմի հեղինակին և շնորհակալություն հայտնել, որ նա շատ պարզ ու կենցաղային կերպով ներկայացրել էր իր քաղաքը, բնակիչներին և օգտագործել էր հենց իր ընտանիքի տարբեր սերունդներին։ Կցանկանայի իմանալ՝ ինչպե՞ս առաջացավ գաղափարը ֆիլմ նկարելու,- դիտողներից մեկն էր։
-Երևի թե ես կարոտում եմ իմ քաղաքը, բայց չեմ կարող այնտեղ գնալ, որովհետև իմ կյանքի կարևոր ու հետաքրքիր հատվածն այստեղ է, հենց դա էլ պատճառն էր այս ֆիլմի ստեղծման։
Լույսերը վառվեցին, դահլիճը ոտքի կանգնեց, որպեսզի հեռանա ու լսվեց իմ ենթագիտակցության ձայնը․
-Մեծ սպասելիքներ, որոնք երեսուն տարի է չեն եղել։
Չնայած՝ կարևոր չէ։