Մեր բակը միշտ ստվերների մեջ էր։ Արևն ասես մոռանում էր անցնել մեր շենքերի վրայով։ Բոլոր օրերը սև ու սպիտակ էին, նույնիսկ հիմա չեմ հիշում մյուս գույները։
․․․Ես ու Մուշը բակում ենք։ Ուրիշ մարդ չկա։ Ամեն ինչ ստվեր է, միայն սև աստղերի նման փայլում են Մուշի աչքերը։ Այդ փայլը երբեք չի հանգում, նույնիսկ, երբ եղբայրս լաց էր լինում։ Ձայներ չկան, լռություն է․․․
․․․Դատարկ փողոցով անցնում է դատարկ թափոր։ Առանց երաժշտության, առանց բարձր լացի։ Բոլորի կոշիկները միապաղաղ ձայնով հարվածում են անձրևից մգացած ասֆալտին։ Ահա դագաղը։ Զինվոր է։ Երիտասարդ է։
-Խեղճ երեխան․․․
-Կյանք չտեսավ․․․
Թափորը կորավ։
-Աստված ողորմի, վայ դրա մորը․․․,-հառաչեց մայրիկը․․․
․․․Ես հայրիկի գրկում եմ։ Ստվերները նոսրանում են։ Մի բան կարծես ուրիշ լինի։ Եվ իսկապես։ Հեռվում երևում է տրամվայը։ Կարմիր, վառ կարմիր։ Տրամվայը մոտենում է, կանգ է առնում։ Որքան մեծ է ու կարմիր։ Դա ամենավառ գույնն է, որ ես հիշում եմ։ Ես ինչ-որ բան եմ բացականչում, բայց ի պատասխան, միայն հայրիկի ժպիտն է։ Մյուս մարդիկ լուռ են։ Նրանց դեմքերը մնում են մոխրագույն, նույնիսկ տրամվայի գույնը չի փոխանցվում նրանց։ Բայց միևնույն է, ես ուրախ եմ, անչափ ուրախ։ Կարմիր գույնը արտացոլվում է աչքերումս, իսկ զանգը դեռ երկար արձագանքում է ականջներումս․․․
․․․Տրամվայը կիսադատարկ է։ Նստած եմ հայրիկի ծնկներին և նայում եմ դուրս։ Փողոցները նույնպես կիսադատարկ են և մոխրագույն։ Իսկ ներսում ամեն ինչ ուրախ է, և մարդիկ կարծես ավելի ուրախ են։ Բայց դա կարևոր չէ, որովհետև հայրիկը ժպտում է, իսկ դա նշանակում է, որ ամեն ինչ լավ է։ Մենք գնում ենք այնքան, մինչև տրամվայը հասնում է վերջին կանգառին․․․
․․․Զանգը վերածվում է գրամեքենայի չխկչխկոցի։ Մութ է։ Ես պետք է քնեմ։ Ճտճտում է նավթի լամպը։ Էլի չխկչխկոց։ Շուտով ես այդ աղմուկը այլևս չեմ լսում, ես վաղուց դա չեմ լսում, վարժվել եմ։ Երևում է մայրիկը, որը կռացել էր գրամեքենայի վրա, իսկ հայրիկը աշխատում է ինչ-որ թղթերի վրա։ Մի պահ անասելի ջերկություն եմ զգում, որ նրանք այդքան մոտ են, իսկ հետո ամեն ինչ սառում է և լողում։ Ես քնում եմ։ Փողոցում աղմուկ չկա, միայն գրամեքենայի չխկչխկոցն է հիշեցնում, որ աշխարհը կենդանի է․․․
․․․Ծնվեց Հովնանը։ Ես արդեն 7 տարեկան եմ։ Մենք կանգնած ենք հիվանդանոցի պատի տակ։ Մայրիկը մեզ ցույց է տալիս նորածին Հովնանին։ Նա փաթաթված է կարմիր ծածկոցով, իսկ դեմքը դժվար է երևում, բայց դրա փոխարեն երևում է մայրիկի՝ ուրախությունից փայլող աչքերը։ Նրանք փայլում են ճիշտ Մուշի աչքերի պես։ Գուցե մի քանի տարի հետո այդպես փայլեն նաև Հոնի աչքերը։ Ես զգացի, որ հայրիկը ժպտում է։ Իսկ իմ նոր եղբոր ծածկոցը կարմիր է, վառ կարմիր, տրամվայի պես։ Եվ ես նույնպես ուրախ եմ։ Օրերը սկսեցին գունավորվել, ցուրտը համարյա ցրվեց․․․
․․․Հովնանն արդեն տանն է։ Ես ու Մուշն ուշադիր նայում ենք նրան։ Իմ եղբայրը պառկած է մահճակալին, որը շատ մեծ է նրա համար։ Դժվար է պատկերացնել, որ մեր ընտանիքում նոր անդամ կա։ Բայց մենք սիրում ենք նրան։ Ես դա հասկացա, երբ տեսա, թե որքան ուրախ են մայրիկն ու հայրիկը, ինչպիսի ջերմություն են արձակում Մուշի աչքերը և, վերջապես, որքան լավն է մեր կրտսեր եղբայրը։
Ձայները շատացան։ Գույները վերադարձան, իսկ ստվերներ ես շատ հազվադեպ եմ տեսնում։ Հովնանի ծնունդով ամեն ինչ փոխվեց, չնայած ես դա հիմա եմ հասկանում․․․
․․․Այդ տարի վերջացավ պատերազմը։
Գոռ Բաղդասարյան, 15 տ․,
2003թ.