նարեկ բաբայան

Վերցնել ափի մեջ

Ընդհանրապես ես շատ եմ սիրում ամեն ինչ «վերցնել ափի մեջ»։ Հիմա բացատրեմ, թե ինչպես է դա աշխատում։ Օրինակի համար, ահա ավտոմեքենան՝ մարդկության հրաշալի գլուխգործոց։ Ոմանց համար ուղղակի փոխադրամիջոց։ Նստեցիր, գնացիր, հասար, և վերջ։ Ոմանց համար այն ավելին է, քան հասարակ փոխադրամիջոցը։ Ոմանք դրանով գումար են վաստակում, ոմանք ուղղակի վայելում են այն, ոմանց էլ բաժին է հասել մեքենան պատրաստելու կամ վերանորոգելու գործը։ Դրա համար պետք է իմանալ, թե այն ինչերից է բաղկացած, և որ մասն ինչի համար է։ Ես այնքան էլ չեմ սիրում ավտոմեքենաներ։ Մեքենաներ չսիրելուց բացի, իմ մեջ մի հատկություն էլ կա, դա՝ տարբեր իրեր, երևույթներ ու, ինչու չէ, նաև շնչավոր արարածներին հասկանալն է։ Հիմա հարց կառաջանա, թե ի՞նչ է նշանակում հասկանալ իրը կամ երևույթը։ Իրականում, ինչ-որ բան հասկանալը ամենաբարդ գործերից մեկն է։ Ինչպե՞ս է աշխատում ավտոմեքենան, ինչո՞ւ և ինչպե՞ս է համակարգիչը գրավում մարդկանց, անգամ՝ ինչո՞ւ են մարդիկ պատերազմում։ Այդպիսի հարցերի պատասխանները գտնելու համար ես մտովի դնում եմ ափի մեջ։ Ես հենց այնպես չնշեցի ավտոմեքենան։ Ինքան էլ ես չսիրեմ այն, ինձ հետաքրքրում է դրա կառուցվածքը։ Այն հասկանալու համար ես վերցրեցի ավտոմեքենան ձեռքիս մեջ։ Այսինքն՝ պատկերացրի մեքենայի փոքր տեսակը ափիս մեջ։ Ահա այն։ Սկզբից նայում եմ արտաքին տեսքին՝ հասարակ երկաթե տուփ։ Բացում եմ նրա այսպես կոչված «կապոտը» ու սկսում եմ ուսումնասիրել։ Հետո հանեցի, դրեցի, անգամ մեքենան կիսեցի երկու մասի ու մոտավորապես հասկացա նրա կառուցվածքը։ Այսպես «սքան արեցի» տարբեր իրեր, երևույթներ և այլն։ Միայն պատկերացրեք, ձեր ձեռքի մեջ մոլորակի մի հատվածն է, որի վրա ամպ է։ Դուք տեսնում եք անձրևի մինի տեսակը ձեր ձեռքի ափի մեջ։ Դրանից հաճելի բան կա՞։
Մի օր փորձեցի ուսումնասիրել մի արարածի, որն իմ կարծիքով աշխարհի ամենաբարդ ու միաժամանակ ամենապարզ բանն է։ Եվ այսպես՝ մարդ: Ի՞նչ է արել մարդն իր գոյության ընթացքում։ Պարզապես պատասխանել է իրեն հուզող հարցերի։ Ինչպե՞ս արագ տեղափոխվել, ինչպե՞ս հասնել երկինք, անգամ մեզ համար հասարակ թվացող՝ ինչպե՞ս չմրսել։ Միաժամանակ մարդն ամենաբարդ ու անկանխատեսելի արարածն է։ Ինչո՞ւ են մարդիկ ընկերանում, ինչո՞ւ են բաժանվում, դավաճանում և այլն։ Այս ամենի մասին մտածելուց հետո հասկանում եմ մի ոչ այդքան հաճելի փաստ։ Ես էլ այդ պարզունակ ու հասարակ արարածներից մեկն եմ։ Ու եթե ինձանից հարյուր անգամ խելացի գիտնականները չգիտեն այդ հարցերի պատասխանները, ապա ես դեռ շատ մեծ ճանապարհ պետք է անցնեմ դրանք իմանալու համար։