Գյումրիում գրախանութներ չկան: Դե, իհարկե, կան այնպիսիները, որոնցում գեղարվեստական գրականությունից մի 4 օրինակ (ամենաշատը) դրված է, այն էլ՝ գովազդելու համար: Եղածն էլ՝ Կոելյո, Հեսսե: Տպավորություն է, թե գյումրեցիք միայն այդ երկու հեղինակներին գիտեն: Մի խոսքով, եթե դու գյումրեցի ես և ուզում ես գիրք գնել, ապա պիտի գնաս Երևան, գրախանութներից գնես, կամ ընկերներիցդ մեկին խնդրես, որ գնի և ուղարկի։ Մինչդեռ, իսկական գրքամոլի համար գիրք գնելը սրբազան ծեսի պես մի բան է, հատկապես նոր հրատարակված գրքերի դեպքում: Իհարկե, եթե գրախանութ չկա, բնականաբար, չկան նաև գրքի շնորհանդեսներ և նմանատիպ այլ միջոցառումներ: Քաղաքի կենտրոնում՝ հրապարակ տանող ճանապարհին, կա մի բուկինիստ-պապիկ: Նա հնամաշ գրքեր է վաճառում, ըստ երևույթին՝ օրվա հացի համար, որովհետև ամբողջ օրը էդտեղ կանգնած է ու դժվար դրանից բացի այլ աշխատանք ունենա: Անցնող երիտասարդները անցնում են՝ հարցնում նոր թարգմանված ու տպագրված գրքերից, ու խեղճ պապիկը ուսերն է թոթվում: Ունեցածը՝ ԽՍՀՄ գրական ժառանգություն է։ Գրքեր, որոնք բոլորի տանն էլ կան, դրանցից շատերն արդեն թվային տարբերակներ ունեն, իսկ մարդիկ չեն վճարում մի բանի համար, որի անվճարը համացանցում կա:
Մի անգամ պապիկ-բուկինիստից նոր տպագրված մի գրքի մասին հարցրեցի, ասաց՝ չունի ու մի ուրիշ գիրք առաջարկեց, որը հոգեկան ծանր ապրումների մասին էր։ Գնեցի 500 դրամով, տարա տուն, կարդացի, պարզվեց՝ ինչ-որ մանկական պատմություն է՝ չստացված Թոմ Սոյեր: Բուկինիստ-պապիկի վրա չեմ ջղայնանում, գիրքը 500 դրամ արժեր, ընդհանրապես, նույնիսկ ամենահիմար գիրքը 500 դրամ արժե… Իսկ գիրք վաճառողը պարտավոր չէ բոլոր գրքերն իրենց սյուժեներով իմանալ, իհարկե՛, պարտավոր չէ նաև ստել, թե գիտի՝ գիրքը ինչի մասին է (բայց սա խնդրի մյուս՝ բարոյական կողմն է):
Իրականում, խնդիրը Հայաստանի ամենամշակութային քաղաքում, մշակույթի ամենահիասքանչ տեսակներից մեկի՝ գրքի և, մասնավորապես, գրքի վաճառքի տարրական կենտրոնների բացակայության մեջ է: Խոսքս գրախանութների մասին է, որտեղ կաշխատեին երիտասարդներ, ովքեր իրոք սիրում են գիրք կարդալ: Գյումրին կարդացող, խելացի մարդկանց քաղաք է, ու հանգամանքը, որ Գյումրու գրախանութներում միայն տետր, գրիչ, շտեմարան ու նոթատետր են վաճառում, մեղմ ասած, անարդար է գյումրեցու նկատմամբ: Դե հիմա պատկերացրեք, եթե Գյումրիում՝ հանրապետության երկրորդ քաղաքում, մշակութային մայրաքաղաքում, գրախանութ չկա, որտեղ 4 անուն գրքից ավել ինչ-որ բան վաճառվի, ապա ի՞նչ է կատարվում հանրապետության հեռավոր մարզերում՝ Սյունիքում, Վայոց Ձորում։ Չէ՞ որ այնտեղ էլ ընթերցասերներ կան: Սա հարց է, որն ինձ, որպես երիտասարդության խնդիրներով հետաքրքրվող անհատի՝ չափազանց հուզում է: