Աստղիկ Քեշիշյանի բոլոր հրապարակումները

Հարցազրույց, Մշակույթ Արարատ

Տրտունջ

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

«Խոխեքս`չորսը քաղաքումը, վեցն էլ դաչումը: Այ սե, ստիյինք ապրալ, մատաղ լիմ, ձեր ցավը, դարդը տանիմ: Եկալին, երկու խոխաս, ամեն մի խոխաս մին գյուղը կպահար, սպանալ են, փողը ձեռքերնը իք կալալ: Եկալ անք Սումգայթից Ղարաբաղի Մարտունու շրջան, ստայինք աբրում… Մտըծելաս հիվանդ մըռնում ըմ: Հո՞ւնց ապրիս,հո՞ւնց ապրիս: Աստուծ ձեզ պահե, մատաղ նիմ»,- արցունքն աչքերին, սակայն հպարտորեն հիշում է Մարուսյա տատը:

Ղարաբաղի Մարտունու շրջանից այժմ նրանք տեղափոխվել են Արարատի մարզի Լուսառատ գյուղ:

-Քանի՞  տարեկան ես, տատի ջան:

-80:

-Իսկ քանի՞ տարի է Ղարաբաղից տեղափոխվել եք այստեղ ապրելու:

-Հը՞ն:

-Քա՞նի տարի է այստեղ եք ապրում:

-28 տարի կլնի, 28  տարի ա: Հըմի եկալ ենք ստեղ ապրենք, լյավ ենք ապրալ, հարևանները` լյավ, ժողովուրդը` լյավ…

-Իսկ քանի՞ հոգով եք ապրում այստեղ:

-Հիմի հարսս ա, մին թոռս, էնա մինն էլ դյուս ա էգալ` աշխատելու… Տղաս, հարսս…

-Տատի ջան, բա ադրբեջանցիների հետ էնտեղ լա՞վ էիք ապրում, հա՞շտ էիք:

-Հը՞ն,-նորից կրկնում է տատը:

-Ասում եմ` էնտեղ, ադրբեջանցիների հետ լա՞վ էիք ապրում, տատի ջան, հարևանություն անու՞մ էիք:

-Ույ… Իրանք են էրալ, բոյիդ մատաղ, ջանիդ մատաղ, իրանքն էին ամեն ինչը բերալ, թողալ ստոլին քեցալ… Հայեր, ռուսներ… Լյավ ենք իլալ, փիս չենք իլալ… Հենց ընդեղի ապրուստն ա ինձ տանջում… Ընդղան ապրուստը…

-Կուզեի՞ք էլի հետ գնալ, տեսնել` ոնց ա էնտեղ:

-Չէ.. Չէ… Խարաբա մնա, չէ… Մատաղ լիմ, չէ… Թե ոսկի էլ տան, ես ետ չեմ քինա… Լյավ ա` սոված մնանք ստըղ, քան քինիք ընդըղ մեղր օտիք: Չէ, գնալ չեմ:

Հարցազրույցը վարեցին՝ Մանե Մինասյանն ու Աստղիկ Քեշիշյանը
Գրի առավ՝ Մանե Մինասյանը

Ազատ տարածք Արարատ

Խաղողօրհնեքը Խոր վիրապի վանքում

Ֆոտոշարք

Ամեն տարի օգոստոսի 10-ի մոտակա կիրակի օրը նշվում է Մարիամ Աստվածածնի վերափոխման տոնը, որը Հայ առաքելական եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից չորրորդն է: Մեր հեթանոս նախնիները օգոստոսի այս շրջանում խաղողի օրհնության ծես են իրականացրել, այստեղից էլ ժողովրդի մոտ տոնն առավել հայտնի է Խաղողօրհնեք անվամբ: Այս օրը հայ առաքելական բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է սուրբ պատարագ, օրհնվում է խաղողն ու տարվա ողջ բերքը, որից հետո միայն կարելի է խաղող ուտել:

Մեդիա ճամբարներ

Աղվերանի մեդիա ճամբար. Վարպետության դաս. ֆոտոլրագրող Նազիկ Արմենակյան

-Եթե կարելի է, պատմեք, թե  ինչպես եք սկսել լուսանկարել, որտե՞ղ եք սովորել:

-Ես, կարելի է ասել, լուսանկարիչ դարձել եմ բախտի բերմամբ, որովհետև դա ամենևին պլանավորված չէր: Սովորում էի հագուստի ձևավորում և ուզում էի մոդելավորող դառնալ: Հետո հայրս ինձ ֆոտոապարատ նվիրեց (այդ ժամանակ ես 18 տարեկան էի) ու սկսեցի լուսանկարել մեր հարևաններին: Լուսանկարչությունը դարձավ իմ հոբբին: Շատ պատահմամբ մասնակցեցի Զավեն Խաչիկյանի կազմակերպած ֆոտոժուռնալիստիկայի դասընթացներին: Մեր հարևանները, որոնց ես լուսանկարում էի, շատ էին ոգևորված, ու մի անգամ նրանցից մեկը տեղեկացրեց, որ մի ստուդիայում աղջիկ լուսանկարիչ են փնտրում: Ես գնացի: Մոտավորապես 10-15 աղջիկ էին եկել: Լուսանկարիչը բոլորին հերթով ստուգում էր՝ ով ինչպես է աշխատում և վերջում ասաց .

-Ես քեզ եմ ընտրում, վաղվանից կարող ես գալ աշխատանքի:
Ես իմ կարիերան սկսեցի «Յուպիտեր» ֆոտոստուդիայում: Եվ մի տարի շարունակ այնտեղ անձնագրի և վինետկայի համար դիմանկարներ էի անում: Հետո պատահաբար նույն Զավեն Խաչիկյանը, որը «Արմենպրես»-ում ֆոտոխմբագիր էր աշխատում, զանգեց, ասաց, որ գնամ Արմենպրես. աշխատանք կա: Ես ասացի, որ չեմ կարող, որովհետև այն ստուդիայում հազիվ էի սովորել իմ գործը ճիշտ կատարել: Բայց ի վերջո գնացի, և սկսվեց դժոխքը: Դա 2002 թվականն էր, և դաշտում կին ֆոտոլրագրողներ չկային: Ֆոտոլրագրողները հիմնականում 40-50 տարեկան տղամարդիկ էին, ովքեր, երբ առաջին անգամ ինձ տեսան, հարցրին. «Ամուսինդ ո՞նց ա թողնում, որ աշխատես»: Որին հաջորդում էր. «էսօր ի՞նչ ես եփել»: Եվ նմանատիպ հեգնական հարցեր, որովհետև նրանք վստահ էին, որ այս դաշտը կնոջ տեղը չէ: Բայց երբ իմ լուսանկարները հայտնվեցին «Հայաստանի Հանրապետություն» թերթի առաջին էջին, դա շատ պատվաբեր էր, ու իրենք նկատեցին, որ իրենց հավասար աշխատում եմ: Այնուհետև 2004-2005 թթ. ֆոտոլրագրության հրաշալի կուրս եղավ՝ Ռուբեն Մանգասարյանի  և World Press photo–ի կազմակերպած համատեղ կուրսերը, որը 9 ամիս տևեց: Այն ավելի ամրապնդեց իմ մասնագիտական հմտությունները: Հետո սկսեցի աշխատել ստուդիայում, թղթակցել «Երևան», «Ֆորում» ամսագրերին և «Ռոյթերս» գործակալությանը: Այսպես տարբեր փուլերով անցնում էի ու այդ ողջ ընթացքում մտածում. «Ի՞նչ եմ ուզում անել ես: Ո՞րն է իմ ասելիքը»:

Ու մի շատ հետաքրքիր դրվագով փոխվեց իմ հետագա կյանքը: Երբ սովորում էի Կովկասյան լրատվամիջոցների ինստիտուտում,  մի առաջադրանքի ժամանակ մեզ հանձնարարվեց դիմանկարի միջոցով ցույց տալ հարաբերություններ: Ցեղասպանության 90-րդ տարելիցն էր, և ես որոշեցի վերապրածի գտնել ու գտա 100-ամյա Ամլիկյան Ռամելային: Իմ արած ֆոտոն էլ հաղթող ճանաչվեց: Երկու տարի անց հասկացա, որ պիտի փնտրեմ ու գտնեմ որքան հնարավոր է շատ վերապրածների, և որքան հնարավոր է արագ, քանի որ նրանք  տարիքով բավականին մեծ էին: Մի հուզիչ պատմություն կա շարքի ֆոտոներից մեկի հետ կապված: Գտա մի վերապրած կնոջ և, երբ նա ինձ տեսավ, փաթաթվեց ու սկսեց համբուրել ձեռքերս ու ասաց՝ ես գիտեի, որ դու կգաս: Հետո նրա տղաները պատմեցին, որ իրենց մորը Եղեռնի ժամանակ փրկել է մի ֆրանսուհի, ու ինքը ողջ կյանքում սպասել է նրան, ու խնդրեցին, որ ոչինչ չասեմ:

-Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում 4 Plus-ը :

-Դա կոլեկտիվ խումբ է, որի հիմնադիր անդամն եմ: Մենք դասընթացներ և ցուցահանդեսներ ենք կազմակերպում  ու հիմնականում ֆոկուսը դնում ենք կին լուսանկարիչներին աջակցելու ու խթանելու վրա:

-Արդյո՞ք Դուք կարծում եք, որ այս ասպարեզը իրոք կնոջ տեղը չէ և արդյո՞ք Ձեր մաշկի վրա զգացել եք դա :

-Ես երբևէ չեմ զգացել, որ դա կնոջ գործ չէ: Ինձ թվում է՝ բոլոր գործերն էլ կանայք կարող են անել և նույնիսկ ավելի լավ: Եթե դու զգում ես, որ կարող ես այդ գործը անել (իսկ ես դա զգում էի, որովհետև ուրիշ ասպարեզում ինձ չէի պատկերացնում), ուրեմն, կհասնես բարձունքների: Իմ մասնագիտությունը նաև իմ մտածելու ձևն է: Կանայք լուսանկարչության մեջ նոր ոճ են բերում, նրանք շատ ավելի հետևողական են ու խորը:

-Երբ բախվում են մասնագիտական հաջողությունները և մարդկային որակները, ֆոտոլրագրողն ի՞նչ պիտի անի :

-Ցանկացած պարագայում ես կարևորում եմ մարդկային կյանքը:

-Ինչպե՞ս եք ընտրում ֆոտոշարքերի թեմաները:

-Այն պետք է ինձ հուզի, հակառակ դեպքում ոչինչ չի ստացվի:

-Աշխարհում կա՞ն հայտնի կին լուսանկարիչներ:

-Դայան Արբուսը: Նա իմ ամենասիրելի կին լուսանկարիչն է ու ինձ ոգեշնչողը: Նա իսկական հեղաշրջում արեց, երբ 1930-ական թվականներին գնաց, շրջեց ԱՄՆ-ի գաղութներով, նկարեց փոքրամասնություններին ու մերժված մարդկանց:

Վերջում մեզ՝ պատանի թղթակիցներիս, խորհուրդ տվեց ազնիվ, պարզ ու համարձակ լինել, անընդհատ շարժվել ու անմնացորդ նվիրվել աշխատանքին:

Նյութը գրի առան` Աստղիկ Քեշիշյանն ու Ասպրամ Փարսադանյանը

Հարցազրույց, Մեդիա ճամբարներ

Աղվերանի մեդիա ճամբար, օր երկրորդ. Ամեն օրը մի նոր դաս է

***

Ճամբարի երկրորդ օրն ինձ տվեց շատ գիտելիքներ լրագրության և լուսանկարչության ոլորտում ու նաև լավ, հետաքրքիր մտածելակերպով ընկերներ:

Էլյանորա Բալյան

***
Ճամբարի երկրորդ օրն ավելի քան հագեցած էր: Նախ հյուրընկալեցինք օպերատոր Դավիթ Թորոսյանին, ով կարևոր գիտելիքներ փոխանցեց օպերատորության և ռեժիսուրայի ոլորտներից:  Օրվա երկրորդ կեսը ավելի հագեցած էր, քանի որ գնացինք ֆոտոարշավի Արզական գյուղ: Գյուղացիների լավ վերաբերմունքի շնորհիվ ստացանք լավ ֆոտոներ: Իսկ երեկոյան շատ հաճելի էր քննարկումը, ամփոփում էինք մեր «հետախուզական աշխատանքի» արդյունքները, առաջարկվող ֆիլմերի գաղափարներից ընտրում լավագույնները:

Անուշ Հովհաննիսյան

***
Ճամբարի թե՛ առաջին, թե՛ եկրորդ օրերի ընթացքում ծանոթացա նոր մասնակիցների հետ, նաև նախկին ծանոթներիս հետ էլ ավելի մտերմացա: Բացի այդ վարպետության դասն ու Մանանա թիմի հետ դասընթացները տվեցին էլ ավելի խորը գիտելիքներ մեդիա ոլորտից: Նաև հստակ որոշեցինք, թե ինչ ֆիլմեր պիտի նկարենք, բաժանվեցինք խմբերի և վաղվանից կանցնենք աշխատանքի:

Ավետիսյան Անի

***
Մեդիա ճամբարի երկրորդ օրը ինձ տվեց գիտելիքներ հարցազրույցի ոլորտում՝ սովորեցի հարցաշար կազմել, հարցազրույց վարել: Ամենատպավորիչն այն էր, որ այսօր մեր պատանի թղթակիցներից մեկի՝ Վահեի ծնունդն էր, և մենք նրա ծննդյան առթիվ մի գեղեցիկ տեսահոլովակ նկարեցինք:

Ժորա Պետրոսյան

***

Ճամբարի երկրորդ օրը նոր գիտելիքներ տվեց օպերատորության հետ կապված, խորացրեցինք մեր գիտելիքները լրագրության ոլորտում: Արզական գյուղում ֆոտոարշավի ժամանակ ոչ միայն լուսանկարներ ենք արել, այլև հարցազրույցներ արզականցիների հետ:

Անուշ Մկրտչյան

***
Առավոտյան մեզ մոտ վարպետության դաս էր, որի սկզբում մի քիչ ձանձրանում էի, որովհետև որոշ գիտելիքներ արդեն ունեի, բայց երբ սկսեցինք խորանալ, դասը հետաքրքիր դարձավ: Ես ինքս էլ մի քանի կադր նկարեցի, գործնական գիտելիքներ ձեռք բերեցի: Դասախոսությունից հետո գնացինք Արզական գյուղ: Այնտեղ մեզ շատ ջերմ ընդունեցին: Բաժանվեցինք թիմերի ու շարժվեցին տարբեր ուղղություններով: Ծանոթացանք գյուղի դարբնի հետ և նրա մասին նյութ ենք գրում, նաև երեկոյան առաջարկեցինք ֆիլմ նկարել դարբին Արտակի մասին:

Նարեկ Բաբայան

***

Ճամբարի երկրորդ օրը մեզ այցի եկավ Սլավոնական համալսարանի դասախոս, փորձառու օպերատոր Դավիթ Թորոսյանը, որպեսզի մեզ փոխանցի իր գիտելիքներն ու հմտությունները: Շատ նոր բաներ սովորեցի ու հուսով եմ, որ օր-օրի դասընթացներն ավելի կհետաքրքրանան:

Դավիթ Ալեքսանյան

***

Այսօր ձեռք բերեցի նոր գիտելիքներ ժուռնալիստիկայի ժանրերի վերաբերյալ, ծանոթացա հարցազրույց վարելու ամենակարևոր սկզբունքներին: Շատ շնորհակալ եմ «Մանանա»  թիմին մեր գիտելիքները զարգացնելու գործում ջանք չխնայելու համար:

Մարինե Ղահրամանյան

***

Օրակարգին ծանոթանալուց հետո հասկացա, որ ճամբարի երկրորդ օրվա ընթացքում ավելի շատ հմտություններ ձեռք կբերենք կինոյի ոլորտից: Այսօր մեզ հետ աշխատեց օպերատոր Դավիթ Թորոսյանը: Նա ծանոթացրեց մասնագիտության նրբություններին: Շատ ճիշտ խորհուրդներ ստացանք, որոնք կօգտագործենք վավերագրական ֆիլմեր նկարելիս:

Կարինե Նահապետյան

***

Ճամբարի երկրորդ օրը ֆիլմ եմ նկարել Աղվերանի հանգստյան գոտում  ապրող մի աղջկա` Նուշիկի մասին, ով խնամում է իր ձիուն, զբաղվում ձիավարությամբ: Ֆիլմի մասին շատ չեմ ուզում պատմել, որովհետև շուտով կսկսենք մոնտաժել և կտեղադրենք կայքում` կտեսնեք:

Սերյոժա Բաբոյան

***

Ինձ ամենաշատը դուր եկավ ֆոտոարշավը Արզական գյուղ: Շատ հաճելի է, որ շփվում ենք նոր մարդկանց հետ, դրա շնորհիվ հարստացնում ենք մեր ներաշխարհը և մեզնից ինչ-որ բան տալիս զրուցակցին: Լի՜քը դրական էներգիա ստացա, իսկ ամենաանմոռանալին նոր ծանոթներ ձեռք բերելն էր: Այսպիսի արշավները օգնում են մեզ նախ` համարձակ լինել, շփվել անծանոթ մարդկանց հետ, կարճ ժամանակում հարցազրույցներ ու ֆոտոռեպորտաժներ անել:

Չափազանց հաճելի է, երբ այն ամենը, ինչից խոսել ենք, տեսնում ենք վարպետության դասերի ու գործնական պարապմունքների ժամանակ: Այսօր նաև ֆիլմերի գաղափարներ քննարկեցինք, և շատ ուրախ եմ, որ իմ ու Գայանեի գաղափարն ընտրվեց, շուտով այն կնկարենք:

Արման Արշակ-Շահբազյան

***

Ինձ համար շատ կարևոր էր գործնական գիտելիքներ ստանալը, երբ փորձառու մասնագետները կիսվում են իրենց գիտելիքներով: Օպերատորությունն ինձ համար լրիվ այլ աշխարհ է: Վարպետության դասընթացի շնորհիվ շատ նոր բաներ իմացա, որոնք հետագայում անպայման կօգտագործեմ: Շատ կարևոր էր նաև ֆիլմի գաղափարների քննարկումը, քանի որ այդ քննարկումների ընթացքում նոր գաղափարներ են ծնվում:

Գայանե Ավագյան

***

Ճամբարի երկրորդ  օրն ավելի հետաքրքիր ու հագեցած էր: Շատ գիտելիքներ ձեռք բերեցի օպերատրության ոլորտից: Մինչ այդ ընդհանրապես գաղափար չունեի դրա մասին: Կարևոր էր նաև, որ ծանոթացա այն թղթակիցների հետ, ում գիտեի միայն 17.am-ից, բայց չէի ճանաչում:

Նանե Եղիազարյան

***

Ես շատ ճամբարների եմ մասնակցել, յուրաքանչյուր ճամբար իր առանձնահատկություններն ունի: Այստեղ երկու օրվա ընթացքում շատ նոր ընկերներ ձեռք բերեցի: Ֆոտոարշավի ժամանակ ծանոթացանք Արզականի բնակիչ Ֆրունզիկ պապիկի հետ, ում մասին գուցե ֆիլմ նկարենք: Ամեն օրը մի նոր դաս է: Տաթև Աղազարյան

Այս օրն առաջինից ավելի լավ անցավ, քանի որ առաջին օրը այդքան էլ չշփվեցի երեխեքի հետ, իսկ այս օրվա ընթացքում ընկերություն եմ արել գրեթե բոլորի հետ: Ֆոտոարշավից մեծ տպավորություններ մնացին: Ֆոտոարշավի ժամանակ նաև բացահայտեցի որոշ արհեստների մի շարք հետաքրքիր գաղտնիքներ:

Խաչիկ Բունիաթյան

***

Մեդիա ճամբարի երկրորդ օրն ինձ շատ նոր բաներ սովորեցրեց: Ձեռք եմ բերել շատ ընկերներ դեռ առաջին օրվանից: Մեկ գիշերը բավարար էր, որ մենք մտերմանանք իսկ այսօր այնքան ջերմ ենք միմյանց հանդեպ, կարծես հարազատներ լինենք: Ճամբարն ինձ պարգևեց աշխարհում ամենակարևոր բանը՝ լավ ընկերներ: Այսօրվա վարպետության դասին Դավիթ Թորոսյանը մեզ շատ կարևոր գիտելիքներ տվեց, որոնք, վստահ եմ, ինձ կօգնեն թե՛ ճամբարի ընթացքում, թե՛ դրանից հետո:

Լյուբա Շառոյան

Զրույցը գրի առան` Աստղիկ Քեշիշյանը և Սերինե Հարությունյանը

astghik qeshishyan
Ինչն է ինձ հուզում Արարատ

Գտնված երազը, որ կորցնում ենք

Երեկ քննություններն ավարտելուց հետո առաջին անգամ հյուր էի գնացել: Բարեկամիս երեխաների հետ շփվել գրեթե չհաջողվեց. մուտֆիլմ էին դիտում: Որոշեցի ինքս միանալ նրանց, բայց 10-15 րոպե անց իրոք փոշմանեցի: Դե պատկերացրեք՝ մուլտֆիլմը որքան սարսափելի պիտի լինի, որ գերադասեմ վերադառնալ մեծերի մոտ ու լսել նրանց ձանձրալի զրույցները: Ո՛չ լեզուն հասկացա, ո՛չ կերպարներին, ոչ էլ առավել ևս սյուժեն. անտրամաբանական արարածները անկապ, անիմաստ ձայներ էին արձակում, ու չէի էլ հասկանում՝ ով ում բարեկամն է, ով ինչ է ուզում անել: Իսկ երեխաները ոգևորված դիտում էին ու կրկնօրինակում դրանց ձայներն ու շարժումները:

Ես իհարկե կարող էի գրել. «Բա մեր ժամանակ էսպե՞ս էր» ծամծմված նախադասությունը, բայց չէ՞ որ ինքս էլ այս ժամանակից եմ ու գիտակցում եմ՝ բոլոր ժամանակներում էլ եղել են, կան, կլինեն լավն ու որակյալը նախընտրող երեխաներ, միայն թե ծնողներն էլ պիտի ուղղորդեն ու օգնեն:

Երբ փոքր էի, հայրս հայկական մուլտֆիլմերի սկավառակ նվիրեց: Ես այդպես էլ ամբողջ պարունակությանը չծանոթացա, քանի որ «սիրահարվել էի» երկար մազերով, վարդագույն զգեստով, այնպե՜ս քնքուշ ու այնպե՜ս բարի աղջնակին և նրա՝ քունը կորցրած պապիկին ու միայն իրենց էի դիտում, իրենց հետ մեծանում: Վստահ եմ՝ հասկացաք՝ խոսքը «Գտնված երազ»-ի մասին է, որը մինչ օրս էլ իմ ամենասիրելի մուլտֆիլմն է: Շատ եմ սիրում նաև «Պինգվինաշենը»: Փոքրիկ Վինի` «Նախ անում եմ, ինչ կամենամ, հետո դիմում ծնողներիս: Հարմա՜ր է այդպես:» արտահայտությունը իմ ու շատ ուրիշների մանկության կարգախոսն էր, որով արդարացնում էինք մեր չարաճճիությունները…

Միայն բարեկամի երեխաները չէին, որ «ստիպեցին» ինձ գրել մուլտֆիլմերի մասին: Այսօր Հանրային հեռուստաալիքը հերթական անգամ ցուցադրեց «Հայելին» մուլտֆիլմը: Ու ես հերթական անգամ սկսեցի մտածել այս մասին. «Ընտիր մտահղացում է և շատ ավելի խորը գաղափար ունի, քան շատ ֆիլմեր, բայց ախր, ինչո՞ւ են կերպարները, միջավայրը այսքան մռայլ ու անտեսք: Արդյո՞ք այս վախենալու հերոսները ինչ-որ ձևով կկարողանան գրավել մանուկներին: Չէ՛, համոզված եմ, որ չեն կարող: Փոքրիկ Աստղիկին հաստատ չէին գրավի»: Ուրեմն, ինչո՞ւ «Հայելու» հավես սցենարին և հայկական շատ այլ մուլտֆիլմերի սցենարներին նոր ու պայծառ զգեստներ չհագցնենք, որ երեխաները հաճույքով դիտեն, մեծերն էլ չասեն. «Բա մեր ժամանակ էսպե՞ս էր»:

astghik qeshishyan
Բանավեճ, Մշակույթ Արարատ

Ռոք: Լսե՞լ, թե…

Համլետը մենախոսում էր. «Ռոք լսե՞լ, թե՞ չլսել. այս է խնդիրը: Ո՞րն է հոգեպես ավելի ազնիվ»: Պարզից էլ պարզ է, որ չհավատացիք: Հանճարեղ անգլիացու հերոսի խոսքերին բոլորդ էլ ծանոթ եք, իսկ սրանք ուղղակի իմ մտորումներն են: Հարցադրմանս դեռ կանդրադառնամ, բայց մի՛ շտապեք: Հիմա ուզում եմ մի քիչ հետ գնալ:

Ժամանակին barca.am կայք կար (գուցե հիմա էլ կա, չգիտեմ), այստեղ հավաքվում էինք Բարսելոնայի ֆաներով ու բնական է՝ միայն ֆուտբոլից չէ, որ զրուցում էինք: Մի օր էլ կայքի տղաներից մի երկուսը Բարսելոնայի ֆանին բնորոշ տակտիկական գրոհ սկսեցին ու փորձում էին ինձ համոզել, որ այն, ինչ ես լսում էի այդ ժամանակ, աղբ է, ոչ թե երաժշտություն:

-Արի` սկզբի համար «Նիրվանա» լսի: Ցենտր խումբ ա, հաստատ կհավանես:

-Գոհ եմ, ձեզ պահեք ձեր սատանիստական երգերը: Ու մտածում էի. «Գիտեն անխելք երեխա եմ, որ իրանց ջրերն ընկնեմ: Երբե՛ք»:

-Ախր, ի՞նչ սատանիզմ, է: Հա՛, վոկալիստը՝ Կուրտ Քոբեյնը, աթեիստ ա եղել ու նառկոշ, բայց լի՜քը հավես երգեր ունեն, սատանիզմի հետ ոչ մի կապ չունեցող երգեր:

«Աթեի՞ստ, թմրամո՞լ: Ձեռ են առնում ինձ էս տղերքը»:

-Ամեն դեպքում ես երբեք ռոք չեմ լսի: Ես հավատում եմ Աստծուն:

-Դե գնա գործիդ, հա՜, մենք էլ՝ սատանիստներով, քեզ դժոխքից Էնրիկե Իգլեսիասիդ դիսկերը կուղարկենք, երեխա՛:

Ես իհարկե խոսքիս տերը չեղա ու, մի որոշ ժամանակ «լսե՞լ, թե՞ չլսել»-ով ինձ տանջելուց հետո, ի վերջո լսեցի: Կամաց-կամաց ծանոթանում էի ռոքին ու բացահայտում, որ նախկինում էլ եմ շատ ռոք երգեր սիրել, միայն թե չեմ իմացել դրանց ժանրը:

Տարիներ հետո տղաները երևի դժոխքում Էնրիկեի դիսկերը կփնտրեն՝ չիմանալով, որ դրանք ինձ այլևս պետք չեն:

Մինչ դուք անտարբեր դեմքով, թեթև ժպիտով կամ մտովի խաչակնքվելով ու «մեղա Աստծու» ասելով կարդում եք նոստալգիաս, ուզում եմ ձեզ մի հարց տալ: Ինչո՞ւ եք ռոքը սատանիզմ համարում: Որովհետև լսե՞լ եք, ուսումնասիրել ու հասկացե՞լ դա, թե՞ որովհետև հորքուրի հարևանի բաջանաղն է «լուսավորել» ձեր մտքերը: Մտածե՛ք սրա մասին: «Ռոքից զզվում եմ» ասելուց առաջ նախ լսեք այդ «զզվելի» ռոքը:

Միտք չունեմ որևէ մեկի ճաշակը վիրավորելու, բայց փոփը՝ այդ popular music-ը, որ լսում, ավելի ճիշտ՝ սպառում ենք մենք, մի նպատակ ունի միայն՝ բոլորիս դարձնել նույնատիպ, հարթ քառակուսիներ: Մինչդեռ ռոքը մաքրազարդում է ներսդ ամեն տեսակ աղբից, մտածելու, գործելու անկախություն է տալիս: Ոչ թե անհատականություն է դարձնում, այլ բացահայտում է ներսիդ անհատին, յուրահատուկին: Եվ խոսքն ամենևին էլ գունավոր մազերի, վանդակավոր վերնաշապիկների կամ փիրսինգների մասին չէ: Ռոքը շատ ավելին է: Այն նախ ազնվություն է, հետո ազատություն, այն դու ես…

Այս թեմայով շատ կարելի էր ծավալվել, բայց առայժմ ուղղակի լսի՛ր: Գուցե համաձայնես հետս, գուցե ոչ: Թերևս արժե փորձել (ի դեպ, մի փոքր նախնական երաշխիք. Հայ առաքելական եկեղեցին ամենևին էլ դեմ չէ ռոք երաժշտությանը), համ էլ գուցե մի օր հասնենք նրան, որ մեր Vordan Karmir-ը կամ Nemra-ն ավելի շատ դիտումներ կունենան, քան Լիլիթ Հովհաննիսյանը: Հաճելի կլիներ: Վերջիվերջո աշխարհում շատ ավելի կարևոր խնդրներ կան, քան հեռացող-մոռացող սերերը: Դե օրինակ, առանց հացի ու հույսի ապրող մարդիկ: Nemra-ի ջահելները հենց նրանց (մեր) մասին են երգում, խնդրում.

Արա այն ամենը, ինչ կարող ես,
Տուր ամբողջ լավը, որ կա ներսումդ,
Տուր այն, ինչի կարիքը կարծում ես՝ նրանք ունեն,
Բայց մի արա դա, որ ուղղակի ասես՝ ես արել եմ:
Եկեք հիմար չլինենք,
Անենք ամեն ինչ՝ օգնելու մարդկանց,
Ովքեր իսկապես ունեն դրա կարիքը:
Մի՛ վատնիր ժամանակդ,
Թող, որ նրանց արևը փայլի,
Եվ կիսիր քո սերը բոլորի հետ:

Ինչևէ, «Ռոք լսե՞լ, թե՞ չլսել» հարցին ես պատասխանում եմ՝ որոշողը դուք եք, կարևորը իսկապես գտնեք ձեզ հոգեհարազատ, ոչ թե «պարտադրված» երաժշտությունը: Իսկ գտնելու համար փնտրել է պետք: You’re Never Too Old To Rock’n'Roll!

Astghik Qeshishyan
Ազատ տարածք Արարատ

Որ գրկեմ Մասիսը

«-Էրեխեք՜, պապան էկավ, դե ներքև իջե՛ք…

-Պա՜պ, իսկ ինչի՞ են մեր Խոր Վիրապի սարերը կարիչնիվի, իսկ Մասիսը` կապույտ: Նայի՛, հենց թեկուզ էս մեկը, ոնց որ տատիի գրքի հսկաներից մեկը ուղղակի մի բուռ հող լցրած լինի գետնին, իսկ այ Մասիսը…Ըըը, ո՞նց ասեմ, պա՛, երկնքից էլ ա կապույտ ու երկնքից էլ սիրուն ա: Ինչի՞:

-Մասիսն էլ ա կարիչնիվի, աչոն ջան, ուղղակի շա՜տ հեռու ա, դրա համար կապույտ ա թվում, ու Մասիսն էլ ա մի մեծ բուռ հող, բայց մեզ երկինք ա թվում, որովհետև միշտ էլ կորսվածն ա երկինք, մնացածը ուղղակի մի բուռ հող են: Ու կապույտը երևի կարոտի գույնն ա, գիտե՞ս: Իսկ մենք սովոր չենք կարոտել էն, ինչը դեռ մերն ա…

Չեմ հիշում, թե պապան էլ ինչեր ասաց: էսքանն էլ երևի ավելի շուտ հորինում եմ, քան հիշում, իսկ ես էդ պահին մտածում էի, թե ուղղակի չգիտի հարցիս պատասխանը: «Ի՞նչ հեռու, է, ախր, պարզ էրևում ա, որ եթե մի քիչ էլ բոյովանամ, ձեռքերս կերկարեն, ու եթե թևերս դիմացս պահած առաջ ձգվեմ, հաստատ կգրկեմ Մասիսը: Իսկ պապան երևի շատ ա մառոժնի կերել, գրիպ ա կպել, տատին չի թողել դասի գնա, ու հենց էդ օրը դպրոցում իրանց բացատրել են, թե ինչի ա Մասիսը ամենակապույտ սարը աշխարհում: Ես, որ մեծանամ, մառոժնի քիչ կուտեմ»:

Հնարավոր ա, որ ես էսպիսի բաներ եմ մտածել, իսկ պապան գրկել ա ինձ ու մազերիս հետ խաղացել՝ բառերով չբացատրելու չափ նուրբ (պապան միակ մարդն ա, ով իրավունք ունի մազերիս կպնելու) ու ինձ կամ Մասիսին ա նայել իր կանաչ աչքերի ամբողջ կենսագրության ամենատխուր հայացքով:

-Պա՛պ, բա որ էս ճանապարհով քայլենք էրկուսով, ինչքա՞ն ժամանակում կհասնենք Մասիսի ամենագագաթը՝ ա՜յ, էն սպիտակ մասը:

-Քայլելով չենք հասնի:

Էդ պահին կոկորդումս հաստատ ինչ-որ բան ա կուտակվել, որն ուզեցել ա փղձկա, դուրս թռնի: «Եթե ոտքով չի լինի, ուրեմն պիտի ավտոյով գնանք, իսկ մեր «Մոսկվիչը» կարող ա, Մասիսին չհասած, փչանա»:

-Մեր «Մոսկվիչը» կդիմանա՞ մինչև էն սպիտակ տեղը:

Էստեղ պապան երևի ժպտացել ա.

-Նոր մեքենա կառնեմ` կգնանք, իսկ էդ սպիտակը ուղղակի ձյուն ա, ա՛յ դմբլդոխ:

Ես էլ եմ ժպտացել…»

-Աստըը՜ղ, ու՞ր մնացիր: Իջի՛, թույն ավտո ա:

Գրողների ասած՝ կտրվում է հուշերիս թելը, ես քմծիծաղ եմ տալիս ինքս ինձ վրա ու աստիճաններով ներքև վազում: Մասիսը գրկե՜լ, չէ մի…

Բակում սև BMW ա կանգնած: Հարևանի տղան ոգևորված ինչ-որ բան ա ստուգում, չնայած գրազ կգամ՝ մեքենաներից բան չի հասկանում:

-Հը՞, ո՞նցն ա, աչոնի՛կ:

-Շատ լավն ա, պապ ջան: Միշտ ռույլդ աջ:

Բոլորս ծիծաղում ենք, որովհետև ես էնքան հեռու եմ ծամծմված ու «քյարթու» բարեմաղթանքներից, ինչքան հարևանի տղա Արոն՝ մեքենաներից: Ասում եմ՝ շատ լավն ա, իսկ եթե իմ փոխարեն հարցնեին ինձ մի 10-12 տարի առաջ, կոկորդումս էլի ինչ-որ բան կհավաքվեր, որ կուզեր դուրս թռնել: Էս գետնին կպած, «արիստոկրատ» մեքենայով սկի մեր Խոր Վիրապի հող-բլուրները չենք բարձրանա, էլ ուր մնաց՝ Մասիս-երկինքը: Իսկ հիմա անտարբեր ասում եմ, թե շատ լավն ա, թույն ա:

-Մի քանի տարի էս ավտոն կքշեմ, պապ ջան, հետո մեծանամ, «ֆեռարի» եմ առնելու,-լոպազանում ա փոքր ախպերս:

-Անպայման, տղե՛ս, անպայման:

-Գեղա՜մ, իսկ քո «ֆեռարի»-ով Մասիս բարձրանալ կլինի՞:

-Էլի գժվեցի՞ր, Աստ: