Անուշ Մարգարյանի բոլոր հրապարակումները

anush margaryan ararat

Լինել-չլինելու մասին

Անփույթ կերպով թերթում ես գրքերի խունացած էջերը, գուցե հաջողվի նրանցում եղած տողերի մեջ սկսածդ մտքերին ավարտ գտնել։ Փոխարենը գտնում ես չորացրած դաշտային ծաղիկներ, մեկի կողմից պահված դեղնած ու քրքրված թղթի կտոր կամ էլ մատիտով գրված հազիվ նշմարելի բառեր․․․ Երևի ուղղված մեկին, ով քեզ պես կարդալ չի սիրում։ Կարդալ չսիրող մարդիկ տարօրինակ են, բայց դու, լինելով ինչ-որ զուգահեռ տիեզերքից, շեղվում ես ընդհանուր օրինաչափությունից։ Եթե որոշես կարդալ, նշիր գրքերում քո սիրած տողերը, ես կկարդամ ու ուղեղումս պատկերդ կվերակառուցեմ։

Հետո խմում ես թեյդ, որի մեջ շաքարի պարունակությունն ավելի շատ է, քան եռացրած ջրինը։ Տրամադրություն չունես, բայց ոչ այն պատճառով, որ անզգուշորեն վառեցիր լեզուդ, այլ հենց այնպես՝ չունես։ Տրամադրությանդ փոփոխության հաճախականությունը համընկնում է հոգուդ փոփոխություններին։ Դրանից է, երևի, որ քեզ հետ կապերը երբեք կովալենտ ոչ բևեռային չեն լինում․ մեկ է՝ վաղը, մեկ շաբաթից կամ ամսից գնալու ես։

Հետաքրքիր է, չէ՞, մեր ներսում կատարվող ամեն ինչ պարզագույն քիմիական ռեակցիա է։ Դրանից է, երևի, որ փոփոխականությունդ ինձ համար սովորական երևույթ է։ Չէ, իրականում ոչ թե հետաքրքիր է, այլ միտք պայթեցնող․․․ Չգիտեմ՝ դու ինչպես, բայց ես ամեն անգամ փշաքաղվում եմ, երբ հասկանում եմ, որ ուղեղումս յուրաքանչյուր խառնաշփոթ պայմանավորված է ճշգրիտ քանակությամբ հորմոններից ու քիմիական միացություններից։ Մի՞թե մեր առօրյա զգացողությունները անիրական են։

Գիտե՞ս՝ դու նման ես լինել-չլինելուն, ճիշտ ինչպես մեր զգացածները։ Ես չգիտեմ՝ դու իրականում կաս, թե ուղղակի պարզագույն ռեակցիայի արդյունք ես։ Նրանք չգիտեն Աստծո գոյության մասին, բայց հավատում են, որ իրենց լսում է։ Գուցե, նույն կերպով ես է՞լ հավատամ, որ դու կաս, բայց, ախր, գիտես, որ աթեիստ եմ․․․

anush margaryan ararat

Ես վազում եմ

Մտքերս նման են գրասեղանիդ ցաքուցրիվ եղած թղթերին կամ էլ դարակումդ անկանոն դրված վանդակավոր վերնաշապիկներին։ Գիտեմ, որ էլի կծիծաղես, բայց ես ծիծաղիդ մեջ չեմ գտնում իմ խաղաղությունը։ Խաղաղությո՞ւն․․․ Ինձ մի հարցրու, որովհետև դրանից չունեմ ոչ մի գաղափար, ճիշտ այնպես, ինչպես դու իմ սիրած գրքերից։ Մտածում էի, որ այն կգտնեմ գրելով՝ բառերի մեջ, բազմակետերի արանքում կամ էլ վերջակետերից մի քայլ առաջ, բայց պարզվեց, որ նույնիսկ միջակետերից հետո հասարակ հարցերս չունեն պատասխան։ Իսկ դու դրանց կպատասխանե՞ս, կամ էլ թեկուզ խաղաղության տեղը կասե՞ս։

Առաջ երբևէ չէի մտածել խաղաղության մասին, նույնիսկ չգիտեմ, թե երբ ու որտեղից այդ միտքը հայտնվեց ուղեղումս։ Գուցե հայտնվեց այն պահին, երբ միտքս ինձ ամենախաղաղն էր թվում, կամ էլ այն ժամանակ, երբ դրա հայտնվելուն ամենաքիչն էի սպասում։ Գուցե այն եկավ խաղաղ աչքերիդ խորքից, կամ էլ պահարանի վրա դրված բաց ապակե շշերից։ Խաղաղության մասին գաղափարը եկավ, բայց միևնույն պահին միտքս լցրեց խաղաղության բացակայությամբ ու փնտրտուքներով։ Գիտե՞ս, ես փնտրում եմ այն ամեն օր, հարցաքննում նրա գոյությունը ամեն վայրկյան, փնտրում եմ բաց ապակե շշերում, խոհանոցի կանոնավոր դարակներում, խնձորի արկղերում, բայց չեմ փնտրում քո աչքերում․․․

Միգուցե հենց այդտե՞ղ է թաքնվում․․․ Չգիտեմ, ես վազում եմ ինչ-որ անհայտ, բայց ինձ ծանոթ ճանապարհով։

Ես վազում եմ, որովհետև ժպիտիդ ու իմ խաղաղության միջև մի մեծ ու անթափանց պատ կա։ Վազում եմ, որովհետև մութ գիշերում ոչ ոք չկա։ Իսկ ես մթությունից վախենում եմ։ Վազում եմ, որովհետև օվկիանոսում փոթորիկ է, իսկ իմ միտքը վաղուց կորցրել է իր առագաստը։ Ես վազում եմ, որ գտնեմ իմ խաղաղությունը։ Ես վազում եմ, որովհետև ինձ հետ վազում են աշխարհում բոլորը։

Բոլորի մեջ միշտ մեկը պակասում է․․․ Ես վազում եմ, որովհետև ինձ հետ վազում ես դու։

anush margaryan ararat

Պատմություններ օվկիանոսի այն կողմից

Ողջու՛յն, մեկ դարաշրջան է չենք հանդիպել․․․ Իրականում, եթե իմ դասընկեր Դավիթը լսեր սա, ապա կասեր, որ հումորի զգացումս ինչպես միշտ, ինչ-որ մեկի բռունցքներին է բախվել։

Սակայն Դավիթն այժմ բանակում է, ինչպես իմ մյուս ընկերները, որոնց անչափ կարոտել եմ։ Բայց վստահ եմ, որ եթե Դավիթը կամ նրանցից որևէ մեկը կարդար հոդվածս, ապա կասեր, երջանիկ է, որ ինձ հետ հանդիպումը ևս երկու տարով հետաձգվել է։ Դե՛, ես չեմ նեղանում, որովհետև գիտեմ, որ կատակում են (հը՛մ, իրականում գիտեմ, որ չափից շատ եմ խոսում ու երբեմն առիթ եմ հանդիսանում, որ նրանց նեյրոնները ինքնասպան լինեն)։

Լավ, անցնեմ բուն նյութին։ Ինչպես տեսնում ես՝ այս ընթացքում բոլորիս կյանքում ինչ-որ փոփոխություն է եղել։ Օրինակ, իմ կյանքում ավելացել է ակնոցը, նաև՝ քաշս։ Հա՛, քիչ մնաց մոռանայի․ նաև երկիրը, որտեղ ապրում եմ։ Այս փոփոխությունները ՖԼԵՔՍ փոխանակման ծրագրի շնորհիվ է, որն ինձ հնարավորություն է տվել մեկ ակադեմիական տարի ուսանել ԱՄՆ—ում` Կանզաս նահանգի Հատչինսոն ավագ դպրոցում։

Բայց ավելի կարևորն այն է, որ երկար դադարից, մաքառումներից, հերթական «ալարումների» տեղատարափը հաղթահարելուց հետո, ես կրկին վերագտա գրելու ցանկությունս։ Այսօր եկել եմ, որ օվկիանոսի այն կողմից քեզ հետ կիսվեմ իմ փոքրիկ պատմություններով ու զրույցներով, որոնք հուսամ քեզ դուր կգան։ Ուզում եմ նաև նշել, որ հնարավոր է` դրանք քեզ անավարտ անհեթեթություններ թվան, բայց ինձ համար ինչ—որ խորհուրդ ունեն․․․

 

Միսս Ստատսմենը

-Good morning. My name is Anush. I am an exchange student from Armenia,- ողջունեցի կենսաբժշկության ուսուցչուհուս առաջին ուսումնական օրը։

-Բարև, ո՞նց ես, ես լավ եմ,- պատասխանեց նա ինձ հայերենով՝ հանգեցնելով բբերիս լայնացմանը և դոպամինիս մակարդակի բարձրացմանը։

Սկզբում մտածեցի, որ նա հայ է, ու արդեն պատրաստվում էի հայկական ավանդական քոչարին միացնել, խորոված պատրաստել ու նշել այդ փաստը։ Չեմ թաքցնի, այդ մի քանի նանովայրկյանների ընթացքում հազար ու մեկ վարկած մտածեցի նրա հայ լինելու ու հայերեն խոսելու փաստի մասին, սակայն դրանք ապացուցելու ճանապարհին, միսս Ստատսմենը (այդպես է ուսուցչիս անունը) առաջ քաշեց այնպիսի փաստեր, որոնք միանգամից հերքեցին դրանք։ Նա պատմեց, որ ծնվել է Գլենդելում ու շրջապատված է եղել հայերով։ Իրականում, հաճախ կատակում է, որ կիսով չափ հայ է։ Ավելին, առաջին եռամսյակում չկար մի դասաժամ, որ Հայաստանի պատմությունից, մշակույթից, խոհանոցից ու սովորություններից չխոսեինք։ Միսս Ստատսմենը հիշում է, որ ապրիլի 24-ին գրեթե ոչ ոք դպրոց չի գնացել, որովհետև դպրոցում մեծամասամբ հայեր են եղել, ու իր ընտանիքն էլ, ինչպես ամեն հայ ընտանիք, անսահման ցավով է լցվել այդ օրը։

Նա ամենից շատ սիրում է պատմել, թե ինչպես են հայ տատիկներն ու պապիկները խնամում թոռնիկներին, երբ ծնողները գնում են աշխատանքի։ Նաև հաճախ դժվարանում է առանձնացնել իր ամենասիրելի հայկական ուտելիքը և բոլորին հորդորում է այցելել Հայաստան։ Երբեմն դասերից հետո միասին թերթում ենք նրա ֆեյսբուքյան ընկերների ցանկը, փնտրում հայերի ու երկար զրուցում նրանց մասին։ Միսս Ստատսմենը սիրում է պատմել իր հայ ընկերների մասին, թեպետ երբեմն դժվարանում է արտասանել Իշխանուհու կամ էլ Ոսկեհատի անունը։ Արդարության համար նշեմ, որ այս վեց ամիսների ընթացքում նա միակն է, ով ճիշտ է արտասանում անունս․ դեռ մի բան էլ՝ իսկական հայի նման։ Ինձ հանդիպելու հաջորդ օրը նա ոգևորությամբ պատմում էր, որ խոսել է իր մայրիկի հետ, ով Գլենդելում ուսուցիչ է, ու պատմել է իմ մասին։ Մենք որոշեցինք երբեմն խոսել նրա մայրիկի հետ տեսազանգով, որպեսզի տեսնեմ նրա հայ աշակերտներին։ Միսս Ստատսմենի դասերին ես ինձ տանն եմ զգում։ Իզուր չէ, որ նա իմ ամենասիրելի ուսուցիչն է այստեղ։

 

Իմ անսովոր անունը

Ամերիկայի պատմության դասաժամ, երբեմնի Անուշ, ում այժմ դիմում են ամեն կերպ՝ բացի Անուշից, ու անհամար հարցեր․․․

-Հե՜յ, Անուկ, Ռումինիայում կովեր կա՞ն,- հարցրեց դասընկերներիցս մեկը։

-Անուշ, Արմենիա, այո՛, կան,- արդեն հազարերորդ անգամ ուղղելով, սեփական նեյրոններիս մահը տեսնելով, բայց խոհեմաբար ժպտալով պատասխանեցի ես։

Երկու րոպե լռություն․․․

-Աշուն, իսկ խոտ ունե՞ք,- լսվեց դասարանի մյուս ծայրից։

Թեպետ ես կուզեի գարուն լինել կամ գոնե ամառ, բայց ինչ արած, համակերպվել է պետք:

-Դե հա, ունենք: Ինչ-որ բան պիտի լինի՞, որ այդ խեղճ կովերն ուտեն,- փորձեցի սրամտել ես։

-Ա՜շ, Աշո՜տ, իսկ խնձոր ունե՞ք։

Այս սա արդեն չեղավ․․․ Անկեղծ ասած, դժվար է զսպել ծիծաղդ, երբ քեզ դիմում են եղբորդ անունով։ Իրականում, այն մարդիկ, ովքեր ինձ ճանաչում են ու կարդում հոդվածս, գիտեն, որ բնույթով համբերատար չեմ, սակայն ուզում եմ շնորհավորել նրանց․ համբերատար դառնալը, երևի, իմ փոխանակման տարվա ամենամեծ ձեռքբերումն է։

-Ը՜մ, ունենք, կախարդական համ ունի,- պատասխանեցի ես ու մտքումս ավելացրի,- բայց ի տարբերություն այստեղի խնձորների՝ Մոխրոտի քեռակին կախարդուհին թղթից չի պատրաստել, այլ արևից։

Երանի հիմա այդ խնձորներից մեկը այստեղ լիներ՝ կանա՜չ, խրխրթա՜ն… Երանի հիմա ուտեի ու այնպե՜ս խրթխրթացնեի, որ մամաս կողքի սենյակից ամեն անգամվա նման բղավեր, որ դուռը ծածկեմ, կամ էլ անձայն ուտեմ, կամ էլ ուրիշ սենյակում ուտեմ։ Ու ես շարունակեի այդպես ուտել, որովհետև խնձորն այդպես են ուտում:

Հետաքրքիր է, եթե մի փոքր կարոտելու տրամադրություն ունես, ինչքա՜ն կարոտելու բաներ կարող ես գտնել: Նույնիսկ ամենափոքր ու աննշան բաները կարող են բացել մտքերիդ կծիկը, թափանցել հոգուդ մեջ ու քեզ հիշեցնել, տխրեցնել ու․․․ Առաջին արցունքդ արդեն պատրաստ է ցած սահել։

 

Մետրո, տաք շոկոլադ…

Փակիր աչքերդ ու մտովի վերադարձիր այնտեղ, որտեղ ամենից շատ կուզեիր կրկին լինել․․․ Դե՜, օրինակ այն այգին, որտեղ սիրում ես նստել ամռանը ու սուզվել ժամանակի մեջ, չնկատել շուրջդ ոչինչ, մոռանալ խնդիրներդ, խմել հյութդ և ուտել սիրելի բուլկիդ: Կամ էլ այն պոնչիկանոցը, որտեղ մի անգամ պատահաբար թափել ես ձեռքիդ կակաոն, հետո արագ անձեռոցիկները լցրել վրան, որ ոչ ոք չնկատի, թե ինչ անփույթ ես: Այն փողոցը, որ քեզ տանում է տուն՝  գարնանը լի կանաչով ու թռչունների ծլվլոցով, ամռանը՝ երեխաների բղավոցներով ու աղմուկով, աշնանը՝ ջրափոսերով, իսկ ձմռանը՝ ցեխով, մինչև ծնկներդ կեղտոտված հագուստով՝ ողողված քո անուշադրության մասին ընկերներիդ բողոքներով ու հորդորներով։ Մեր մոլորակը լի է նման վայրերով․ վայրեր, որոնք կարող են փողոցն անցնող կնոջ համար ոչինչ չնշանակել, իսկ մեզ համար լինել ամենախաղաղ ու տաքուկ անկյունն աշխարհում։

Ահա այդպիսի մի վայր է ինձ համար Մետրոն, որը ես գտա այստեղ ժամանելուս առաջին օրվանից: Բայց այս Մետրոն նման չէ աշխարհի մյուս մետրոներին․ այն տաքուկ է, հարմարավետ, չափից շատ համեղ ու մտերմիկ։ Մետրոն սուրճի խանութ է, որտեղ չի կարելի գնալ առանց գրքի։ Մի վայր, որտեղ կարող ես գնալ, երբ տխուր ես, երբ ուզում ես հանգստանալ ու կտրվել առօրյա հոգսերից, որովհետև մարդիկ այնտեղ ջերմ են, բարի, տաք շոկոլադն այնտեղ ազդում է ավելի արագ, քան հանգստացնող հաբերը, իսկ այ, բանանով ու ընկույզով թխվածքի մասին ավելի լավ է լռել․․․

Երեկ, նման շաբաթվա մյուս օրերին, ես վերցրի գրքերս ու քայլեցի դեպի Մետրո։ Այս անգամ որոշել էի փորձել հաղարջով կեքս, բայց, ինչպես հետո պարզվեց, բանկային քարտս դեմ էր դրան։ Երբ քարտս պարզեցի վճարելու, համակարգը մերժեց այն։ Ես շփոթված ներողություն խնդրեցի, որին ի պատասխան վաճառողն ինքը սիրալիր ներողություն խնդրեց՝ ցավելով, որ քարտիս հետ ինչ-որ բան այն չէ։ Ես քայլեցի դեպի սրճարանի իմ սիրելի անկյունը։ Հենց նույն պահին ինձ մոտեցավ վաճառողը՝ ձեռքին հաղարջով կեքս։ Նա պնդեց, որ այն պարզապես նվեր է՝ այս արևոտ օրվա առթիվ։

Ուրիշ ի՞նչ անել, եթե ոչ ժպտալ, վայելել կեքսդ ու հուսալ, որ Հայաստանում էլ մի օր բոլոր սրճարանները ու դրանց վաճառողները կնմանվեն Մետրոյին։

Ինձ թվում է, երբ վերադառնամ Հայաստան, ամենաշատը հենց այս վայրն եմ կարոտելու:

anush marg

Լուսի՞նն Է մեղավոր

Բա՜րև, իսկ դու երազանքներ ունե՞ս…

Գիտե՞ս, այնքան տխուր է,երբ բոլոր երազանքներդ լքում են քեզ. հոգիդ նմանվում է լքված ու դատարկ նավակի, որի բոլոր նավաստիները հեռացել են ու թողել նավակին միայնակ՝ բաց ու կատաղի օվկիանոսում: Ավելի տխուր է, երբ դու չես կարողանում երազել, երբ հոգիդ հրաժարվում է ենթարկվել, երբ երազում ես միայն երազելու մասին:

Գիտե՞ս, վերջերս ամեն երեկո՝ քնելուց առաջ, մահճակալիս կողքի դարակում փնտրում եմ երազանքներս, հետո հիասթափված ու փնթփնթալով բացում եմ գրքերս, թերթում դրանց էջերը ու գտնում նրանց մեջ միայն չորացրած տերևներ ու ծաղիկներ. փնտրում եմ սենյակիս բոլոր անկյուններում, բայց երազանքներս անհետացել են:

Ինձ երբեմն թվում է, թե չարաճճի էլֆերը նրանց գողացել են ու փակել մութ ամրոցում, քնելուց առաջ ես դիմում եմ նրանց ու ետ պահանջում իմ երազանքները, բայց նրանք այնքան բարձր են բղավում ու ծիծաղում, որ խլացնում են իմ ձայնը: Կամ էլ, երբեմն, մտածում եմ, որ երազանքներս փակված են ապակե փոքրիկ շշերում, դասավորված են՝ կանոնավոր՝ մեկը մյուսի հետևից, մայրիկիս ամանեղենի պահարանում: Ես բացում եմ պահարանն ու երկար կանգնում դռան առաջ, խառնում եմ բաժակների դասավորությունը, ափսեների մեծ ու փոքր հերթականությունը, դանակը դնում պատառաքաղի տեղում, իսկ գդալը՝ դանակի: Բայց այդպես էլ շշերը չեմ գտնում: Փնտրում եմ ճամպրուկումս, մի՞թե նրանց ինչ-որ անծանոթ աշխարհում եմ թողել ու նրանք էլ ինձ են փնտրում. չգիտե՜մ:

Հետո, վազում եմ դուրս, իջնում նկուղ, երկար փնտրում նրանց խնձորի արկղում, բայց նրանք չկան ու չկան… Ու փնտրտուքներիս ճանապարհին ամեն բան խաղաղվում է, երբ դուրս է գալիս լուսինը, ու փայում են աստղերը. իսկ գուցե իմ երազանքներն էլ աստղե՞ր են դարձել ու հիմա վերևից ինձ են նայում, իսկ, եթե, լուսի՞նն է նրանց գողացել ու իր մոտ տարել:

Երազանքներս փորձում եմ գտնել բարձիս վրա, որն ավարտվում է լոկ նրա թրջվելով ու անհանգիստ քնով:

Գիտե՞ս, Ամանորին բոլորը մաղթում են երազանքների իրականացում, իսկ ես մտքումս խնդրում եմ նորից գտնել երազանքներս:

Anush margaryan

Հոգուն վրա հասար

Զնգում է զարթուցիչս… Ես անջատում եմ ձայնը այն ակնկալիքով, որ 5 րոպեից կարթնանամ: Հը՜մ, այսօր էլ մնացի քնած: 40-րդ զգուշացումից հետո տագնապով լի բացում եմ աչքերս, ու սովորության համաձայն, ոտքս հարվածում պահարանին: Գրեթե միշտ աջն է լինում (տատիկս դեռ մանկուց պնդում էր, որ օրը ձախ ոտքով չի կարելի սկսել), հետո նայում ժամացույցին ու հասկանում, որ դպրոց հասնելու համար ընդամենը 20 րոպե ժամանակ ունեմ: Ա՜խ, ինչպե՞ս հասցնեմ:

Բարի լո՜ւյս…

Տանից խելագարի պես դուրս եմ թռչում փողոց, խոստացել եմ, որ էլ չեմ ուշանալու (ինչպես հասկացար` իմ խոստումները ոչնչով չեն տարբերվում նախընտրական խոստումներից): Փողոցում ես եմ, անօթևան կատուն ու կողքի հարևանը, որը ծածկում է նոր տնկած նռնենին: Մտքումս փորձում եմ մի երգ հորինել նռնենու մասին, բայց ոչինչ դուրս չի գալիս, ավելի լավ է շտապել: Ի դեպ, բոլոր այն մարդիկ, ովքեր արժանացել են իմ վեհ կատարումները վայելելու պատվին, աղերսում են, որ էլ երբեք դրանք չկատարեմ:

Բարևում եմ կատվին, ի պատասխան նա մլավում է, չարացած հայացքով նայում ինձ, շրջում գլուխն ու հեռանում… Կներես, գրպանումս ձուկ չունեմ, թե չէ բարևի փոխարեն դա կնվիրեի քեզ:

-Հոգուն վրա հասար,- բացականչում է ընկեր Մարգարյանն ու թույլ տալիս նստել:

Դասարանն էլի կիսատ է, էլի բոլորը պարապմունքներ են ունեցել ու մնացել քնած, դե՜, մարտնչող քննությունների դարաշրջանն է սա, ինչ արած:

Ես նախապատրաստում եմ ականջներս ու նստում ընկերուհուս՝ Արևի կողքին, սկսվում է իսկական կորեական դորամա մարաթոն: Մի ողջ դասաժամ Արևը պատմում է իր անհավանական երազների, Ջուն Կուկի, Բուկաների ու էլ ավելի սարսափելի բաների մասին, կողքից Արփինը գրեթե միշտ ուշացած մեջ է ընկնում ու հարցնում դրանց անտեսանելիության մասին: Հա՜, այս ամենին գումարած` բղավում է նաև Դավիթը՝ մեր դասարանի ամենազայրացկոտ տղան, որ վերջ տանք այդ հիմար զրույցներին: Արևը թաքուն ծիծաղում է, էլի շարունակում ենք:

Հետո զայրանում է ընկեր Մարգարյանը ու պնդում, որ «գայլի գլխին Ավետարան են կարդում, իսկ նա մտածում է սարն անցնող ոչխարների մասին»:

Բոլորս ծիծաղում ենք, ընկեր Մարգարյանն էլ: 60 վայրկյան բոլորս լուռ ենք, լսվում է միայն ժամացույցի թիկ-թակը, հետո էլի շարունակում ենք միալար բզզալ:

Հիմա էլ սկսվում է անգիրների մարաթոնը: Ընկեր Մարգարյանը բացում է պարտացուցակն ու բոլորիս ենթարկում «քրեական պատասխանատվության»:

-Ձայն բարբառո հանապատի,- շշնջում է նա ու մեկ առ մեկ կանչում գրատախտակի մոտ:

-Ուշ-ուշ ենք գալիս, բայց ոչ ուշացած,- սկսում եմ ես:

«Չնայած, լավ էլ ուշացած եմ գալիս»,- մտածում եմ ես ու խորամանկ ժպտում:

Ժպտում է նաև ընկեր Մարգարյանը, նա միշտ, նույնիսկ մի ակնթարթում, հասկանում է ամեն բան…

anush margaryan

Կանաչ-կանաչ կակտուսիկներ

-Ա՛ն, գիտե՞ս՝ չեմ կարծում, որ մամադ ուրախությունդ կկիսի, արդեն բուսաբանական այգի ես դարձնում…

-Է՜, Արփին, չէ՛, էլ ո՞ւր մնաց հարմարվողականությունը: Հետո էլ ես Սուկուլենտների թագուհին եմ, մոռացե՞լ ես: Ես եմ ընտրյալը. հասարակ աղջիկ, ով կփրկի մի ողջ դինաստիա…

Իմաստալից զրույցը շարունակելով՝ ես ու Արփինեն ուրախ-ուրախ մոտեցանք կակտուսներ վաճառող բարի պապիկին:

-Ախր, էնքա՜ն լավն են, որ չգիտեմ, թե որը ընտրել։

-Այ աղջիկ ջան, արդեն տասը րոպե է՝ հերթով բոլորին ուսումնասիրեցիր, կարո՞ղ է գաղտնի առաքելություն ունես… Կամ էլ երևի տիեզերքից ես եկել:

-Վա՜յ, չէ, ի՞նչ եք ասում, ուղղակի Սուկուլենտների աշխարհից…

-Չէ՜, չգիտեմ իրենց աշխարհի տեղը, բայց վստահ եմ՝ էլի ամեն ինչում Եվրոպան է մեղավոր, ի՞նչ են ուզում, չես հասկանում։

-Ներեցեք, բայց սխալվեցիք, Ամերիկայի ու Հարավային Աֆրիկայի անապատներին մեղադրեք, Եվրոպան ոչինչ չի արել։

-Է, փոքր ես, դեռ չես հասկանում… Լավ, ասա՝ տեսնեմ, ո՞րն ես ընտրում: Մի գաղտնիք ասեմ, որն էլ ընտրես, մեկ է, երկու շաբաթից արդեն կմոռանաս իր մասին, դեռ մի բան էլ վրայի փոշին էլ չես սրբի, ջրելն էլ… Հա՜, չնայած, հիմա գիտնականները պարապ նստած ամեն օր մի նոր սարք են հնարում։ Ոնց էլ չլինի, ջրելու սարքի բանաձևն էլ գտած կլինեն։

-Ես հաստատ չեմ մոռանա խնամել, անկեղծ եմ ասում (տեսնես այս մարդը մամայիս հետ տիեզերքի մեյլով կա՞պ է պահպանում. ոնց իմացավ, որ փոշիները չեմ սրբում… Է՜, մամ, քո մաքրասերների դինաստիան գնալով հզորանում է)։

-Ասացի չէ՝ դեռ փոքր ես… 75 տարեկան եմ, ու հենց աչքերս խոնարհում եմ այս փոքրիկ էակների վրա, կամ էլ բոված հացի վերջին կտորն եմ ծամում, կամ էլ թե` լուսաբացին եմ հետևում, այնքա՜ն հիշողություններ են գալիս, որ գլուխդ վերցրու ու փախիր ինչքան կարող ես հեռու… Այնքա՜ն դեմքեր, ձայներ, շշուկներ ու մտքեր կան, որոնց սպասում եմ, սպասում, որ կգան, որ ինձ մենակ չեն թողնի, որ չեն թողնի հիշողությունների ծովում՝ առանց փրկարար բաճկոնի… Միայնակ մնալը սարսափելի է, ամենասարսափելին։

Բայց ինչ արած, մարդիկ գալիս են, գնում, մոռանում նրանց, որոնց համար իրենց ներկայությունն ամենաթանկն է աշխարհում։ Գիտե՞ս, չեմ ցանկանա, որ իմ կակտուսներն էլ իրենց երբևէ մենակ զգան։

-Ես՝ որպես Սուկուլենտների արքայադուստր, խոստանում եմ, որ երբեք-երբեք նրանց ջրել չեմ մոռանա, միշտ կխոսեմ նրանց հետ, միայնակ չեմ թողնի, ու…

-Ու, ու վստահ եղիր, որ վերջում, դե՜, լավագույն դեպքում կակտուսներիս հետ միայնակ ես մնալու, հիշողություններից զատ ոչինչ չի մնալու… Հա՜, մեկ էլ թաքուն մի հույս, որ ինչ-որ տեղ ինչ-որ մեկի կամ ինչ-որ մարդկանց սրտի կամ մտքերի մութ, կամ էլ թե էլեկտրական լամպով լուսավորված անկյուններում պտտվում են այդ նույն հիշողությունները, որոնք ծնվում են քո հոգում։ Ու նրանք մտածում են քո մասին այնպես, ինչպես դու ես կարոտում նրանց։

-Մի տխրեք, Դուք միայնակ չեք։

-Չէ, մի լսի՛ր ինձ, մոռացիր ասածներս, ծերունիները ամեն ինչը չափից շատ են իրենց սրտին մոտ ընդունում: Երբ լինես իմ տարիքին, կհասկանաս ինձ… Իսկ հիմա, ահա, վերցրու ամենասիրուն կակտուսն ու դարձիր այդ քո նոր աշխարհի արքայադուստրը։

Anush margaryan

Արտևանունքներ՝ գունավոր երազանքնե՞ր

-Արտևանունքները աչքի օժանդակ ապարատի մեջ են մտնում,- վեհ ձայնով կարտաբերեն ճերմակ խալաթներով մարդուկները, այդ ընթացքում էլ մի լավ կթարթեն:

-Արտևանունքներ, թարթիչներ, թերթերունքներ… Չքնաղ բառեր են, ա՜խ, այս նոր սերունդը ինչպե՞ս չի գնահատում,- կաղաղակեն լեզվի տեսչության աշխատակիցները:

-Թարթիչավորնե՜ր, թարթիչնե՜ր,- մտքում կկրկնեն ու հերթական ինֆուզորիային մանրադիտակի տակ կզննեն բրիտանացի գիտնականները:

Դե, իսկ գուգլում դու անպայման կգտնես «Ինչպես ունենալ ավելի փարթամ թարթիչներ», «Դուք կապշեք, երբ իմանաք, թե ինչպես կարելի է երկարացնել ձեր թարթիչները ընդամենը 1 վայրկյանում» վերնագրերով անթիվ-անհամար հոդվածներ՝ միմիայն Ձեր թարթիչների բարօրության համար:

Ը՜, իսկ եթե հարցնեք ինձ նման Նոստրադամուսին, ապա անպայման ձեզ խորհուրդ կտամ եռացնել ձեր թարթիչը, ավելացնել կես թեյի գդալ շաքարավազ ու կակաո: Չէ՜, իրականում կատակում եմ: Դուք չեք էլ հասցնի նկատել Ձեր այտի վրա ընկած թարթիչը, քանի որ ես արդեն ձեզ հիշեցրած կլինեմ այդ փոքրիկ էակի մասին ու դուք, ամենայն հավանականությամբ, երազանք պահելու ճանապարհին կլինեք:

Դասընկերներս կարծում են, որ իմ ամենասիրելի զբաղմունքը թարթիչներ փնտրելն է ու մարդկանց ստիպելը, որ ցանկություններ ու երազանքներ պահեն: Դե՜, ինչ արած, ես էլ թարթիչաբան կլինեմ ու կհիմնադրեմ «Թարթիչալոգիա» գիտությունը:

-Անո՜ւշ, շուտ երազանք պահիր ու ասա՛, թե որ այտիդ է թարթիչը,- բղավեց Նարեն՝ ընկերուհիս, մինչ ես փորձում էի ստամոքսումս տեղավորել բուլկու վերջին մասնիկը:

Նարեն իմ ապագա նոր գիտության հետևորդներից է:

-Ա՞ջ,- սրտատրոփ ու անհանգիստ պատասխանեցի ես:

-Է՜, սխալվեցիր, որ ասեիր` ձախ, ի՞նչ կլիներ,- զայրացավ Նարեն ու այտիցս վերցրեց թարթիչը:

-Ո՜ւֆ, չգիտեմ, Նարե, արդեն երկրորդ անգամն է, որ նույն երազանքն եմ պահում, բայց մեկ է, սխալ եմ գուշակում: Բա որ չկատարվի՞: Ա՜խր…

-Ոչ մի ախր, երազանքները թարթիչների շնորհիվ չէ, որ կատարվում են. երազանքների համար պայքարում են, աշխատում ու իրագործում…

Հը՜մ, գիտե՞ս, այ հիմա քո այտին մի փոքրիկ ու սիրուն թարթիչ կա, չգիտեմ` ասեմ քեզ դրա մասին, որ երազանք պահես, թե՞ լսեմ Նարեին ու լռեմ… Ըըը, դե ասա՝ ո՞ր այտիդ է…

Anush margaryan

Հեքիաթ մոլորակի ամենապայծառ լույսի մասին

Երկրագնդում կան այնպիսի մարդիկ, առանց որոնց աշխարհը կզրկվեր բոլոր գույներից, արևն էլ չէր լինի այնպես պայծառ, ինչպես այժմ է… Առանց որոնց, թռչունները տխրությունից այլևս չէին երգի…

Եթե 100 տարեկանում մտածելիս լինեմ իմ կյանքի ամենակարևոր իրադարձության մասին, ապա այն առանց մեկ գրամ կասկածի, կլինի Կենսաբանության օլիմպիադիան… Ըը՜, ինչ վերաբերում է 100 տարի ապրելուն՝ գիտեմ, ախորժակս շատ մեծ է:

Չէ, չեմ պատրաստվում պատմել օլիմպիադայի մասին, որովհետև ինձ համար նա մի հեքիաթային մոլորակ է՝ սրտիս ձախ փորոքում գտնվող, որի մասին խոսելիս թվում է, թե շատ քիչ բառեր գիտեմ, և դրանք բավական չեն պատմելու համար այն ամենը, ինչը կա ու կատարվում է այդ մոլորակում… Գիտե՞ս, այնքան բարի ու հոգատար բնակիչներ են այնտեղ ապրում, որ կարելի է նրանցից յուրաքանչյուրի մասին անչափ բարի հեքիաթներ հորինել…Հը՜մ, բայց ես կպատմեմ բնակիչներից մեկի՝ Տաթևի մասին, ում տեսնելիս այդ մոլորակի արևն ավելի է պայծառանում…

Տաթևին երկու տարի է, որ ճանաչում եմ, բայց երկու տարին կարծես երկու հազար տարի լինի… Երկու տարի առաջ՝ օլիմպիադայի հանրապետական փուլին, երբ իմ սովորության համաձայն, հերթով զննում էի բոլորին ու փորձում ստանձնել Շերլոկ Հոլմսի դերը, նկատեցի մի աղջկա, ում մասին առաջին հայացքից մտածեցի. «Հը՜մ, այս աղջիկը, երևի, ողջ օրը միայն լուռ նստում է, ինչպե՜ս կարելի է այսքան տխուր դեմք ունենալ, ոչ երանի նրա ընկերներին»… Տա՛թ, գիտեմ, որ հիմա կկարդաս ու կծիծաղես…

Անկեղծ ասած, իմ կյանքում հանդիպած ամենալավ մարդկանց մասին առաջին անգամ հենց այդպես եմ մտածել ու հիմա, երբ ինչ-որ մեկին նայելիս այդ միտքն է գալիս, վստահ եմ, որ երկրագնդի ամենաբարի մարդկանցից է նա:

Օլիմպիադայից հետո ես ու Տաթևը միասին գնում էինք միջազգային օլիմպիադայի պարապմունքներին… Հայկական, ավանդական երգերից մեկի խոսքերը եկան մտքիս. «Պատահական չի լինում ոչ մի բան, մենք պիտի հանդիպեինք իրար»… Չէ, այնպես չէ, որ ողջ օրը դա եմ լսում, ուղղակի կան տողեր, որ պարտադիր պետք է անգիր իմանալ, չգիտեմ էլ, թե որտեղից:

Հենց առաջին օրը, երբ չէի կարողանում միացնել համակարգիչս, Տաթևն առաջարկեց օգնել ինձ ու առանց պատասխանի սպասելու միացրեց այն, ժպտաց, ու մենք ծանոթացանք: Հենց այդ օրը հասկացա, որ Շերլոկ Երկրորդը էլի սխալվել է, ու թե որքան լավն է Տաթևը: Այդ մի քանի օրերի ընթացքում մենք միշտ նույն ավտոբուսով էինք գնում, ողջ ճանապարհին շատախոսում, մյուս մասնակիցների դեմ «հատուկ գործողությունների պլաններ» մշակում (շտապեմ տեղեկացնել, որ դրանք այդպես էլ չարեցինք, հանգիստ եղեք), ու պատկերացնում մեր երազանքի իրագործումը: Ճիշտ է, երկուսիս հատուկ պլանը չիրականացավ, բայց կարևորն այն էր, որ ես գտա Տաթևին:

Տաթևը նման է ճերմակ ու ժպտերես ամպիկի, նրա խաղաղ դեմքին նայելիս այնքան է հոգիդ թեթևանում, կամ էլ Խիկար իմաստունին (երրորդ դասարանում, երբ անցնում էինք այդ դասը, որքա՜ն էի նրան սիրում): Նա գիտի ամեն բան, տալիս է խորհուրդներ: Տաթևը ոգեշնչման աղբյուր է, պատրաստ է քեզ հետ կիսել քո տխրությունը և ուրախությունը, հավատալ քո ուժերին անգամ այն դեպքում, երբ ոչ ոք չի հավատում, նա բոլորի մեջ տեսնում է գեղեցիկը, սիրում ու գնահատում այն: Նրա հետ կարող ես երազել, հավատալ հրաշքներին ու լցվել լավատեսությամբ: Տաթևը պատրաստ է հասկանալ նույնիսկ ամենաանհասկանալի մարդուն, հասկանալ քեզ, երբ նույնիսկ ինքդ քեզ չես հասկանում: Ինձ թվում է, երբ նա քայլում է փողոցում, բոլոր միմյանց հետ վիճող ծաղիկները սկսում են ժպտալ և մոռանալ վեճը, երբ երկինքը զայրանում է՝ տեսնելով Տաթևի բարի աչքերը, միանգամից խաղաղվում է:

Հա՜, գիտեմ, թե ինչ ես մտածում՝ երանի ինձ, որ Տաթևի նման ընկեր ունեմ:

Anush margaryan

Հեքիաթ պարոն Սարդի և անվերջ սահող ժամանակի մասին

Ողջո՜ւյն… Գիտե՞ս, չես հավատա, բայց կարոտել էի այս ողջույնին, կարոտել էի այն անփութությանը, որով դու, հավանաբար, կկարդաս վերնագիրը, մի քանի վայրկյան կմտածես` արժե՞ արդյոք ժամանակ վատնել ու կարդալ սա… Հա՜, ի դեպ, այդ ընթացքում` ժամանակի կորստից վախենալիս, առանց գիտակցելու` դու կկորցնես այն…

Աշխարհում միշտ է այդպես…

Օրինակ` իմ ընկեր պարոն Սարդը այնպե՜ս էր ցանկանում տեսնել լուսնի խավարումը, մի ողջ տարի նա անդադար սպասում էր, հաշվում յուրաքանչյուր վայրկյանը, նույնիսկ իր հին ընկերների հետ զրուցելու ժամանակ չուներ, որովհետև ողջ ժամանակն օգտագործում էր ժամանակի հետևից սրընթաց վազելով… Պարոն Սարդ, հուսով եմ, որ իմ հոդվածը կհայտնվի Ձեր ֆեյսբուքյան էջում և Դուք գոնե մի փոքր ժամանակ կգտնեք այն կարդալու համար։

Եթե անկեղծ լինեմ, չգիտեմ, թե ինչից սկսել զրույցս: Ա՜խր, այնքա՜ն ժամանակ է անցել (տե՛ս, էլի՜ ժամանակ. թվում է, թե առանց նրա մասին հիշատակելու մեր կյանքը կզրկվի գույներից), այնքա՜ն շատ բան է կուտակվել հոգումս: Ինձ մի պահ թվում է, որ երբեք էլ քեզ հետ չեմ խոսել, դե՜, այսօր առաջին անգամն է, ու գրելիս ձեռքերս դողում են այն առաջին դասարանցու նման, ով առաջին անգամ վերցնում է գրիչը՝ թվաբանության առաջադրանքը կատարելու համար:

Հա՜, գիտեմ պատճառը, էլի ժամանակն է մեղավոր: Բայց գիտե՞ս, մի բան եմ հասկացել: Ժամանակի տնօրենը ինքներս ենք: Այն նման է գետի, կարող է իր հետ բերել և՛ ուրախություն, և՛ տխրություն: Ամենագլխավորն այն է, որ գետից դույլերով վերցնես երջանկությունն ու ուրախությունը և չհաշվես, թե քանի դույլ ջուր կա նրանում… Այդ գետն իր ճանապարհով հավերժ հոսում է, դու չես կարող կանգնեցնել նրան կամ ստիպել, որ քո փոքրիկ տնակի կողքով անցնի երկու անգամ: Ժամանակը թռչում է մեր կողքով ու իր հետևից թողնում ստվեր: Ինքդ ես որոշում` ստվերը նման լինի Ձյունանուշին, թե նրա խորթ մայրիկին…

Քո սեփական մոլորակում դու ինքդ պետք է ստեղծես ժամանակ երազելու, երազանքներիդ հասնելու և այդ ճանապարհին կյանքիդ ամեն վայրկյանը տոն դարձնելու համար:

Մարդիկ ստեղծել են ժամացույցը և անթիվ իրեր, որոնցով կարող ես չափել ժամանակը, հաշվում են օրերը, տարիները: Ինչո՞ւ: Հըմ, որովհետև նրանք շատ են սիրում թվեր: Նրանք սիրում են հաշվել, թե քանի օր տևեց անձրևը, բայց երբեք չեն հաշվում այն երջանկությունը, որը զգաց պատանին՝ պատուհանից այն կողմ լսելով անձրևի մեղմ ձայնը, կամ անձրևանոց վաճառող բարի տատիկը, որի սիրտը ուրախությունից թրթռում է ամեն վաճառվող անձրևանոցի հետ:

Ժամանակը թվերը չեն, այլ ակնթարթները: Եթե դու սիրում ես պարել լուսնի լույսի տակ, մի՛ մտածիր ժամանակի մասին, պարի՛ր առանց ափսոսանքի: Եթե սիրում ես դիտել տերևների վրայի ցողն առավոտյան, ապա դրսում միշտ էլ անուշ եղանակ է… Ժամանակն այն է, ինչը մենք ամենից շատն ենք ուզում, բայց ինչն ամենից վատն ենք օգտագործում:

Լսիր, ինձ թվում է` ես արդեն գնամ, ժամանակն է կյանքն ավելի հեքիաթային դարձնելու: Ի դեպ, պարոն Սարդ, եթե կարդում եք սա, Ձեզ երիցուկի թեյի հրավեր եմ ուղարկում:

Anush margaryan

Հեքիաթ մանուշակագույն ավտոբուսի ու սպիտակ հեղափոխության մասին

Արևն առավոտյան արթնացավ, լվացվեց, խմեց մայրիկի պատրաստած երիցուկի անուշաբույր թեյը, բայց դեռ շարունակում էր հորանջել, աչքերը իրենք իրենց փակվում էին, ի՞նչ անել։ Հնարամիտ արևը գտավ դրա լուծումը. կոպերը սոսնձով ամրացրեց դեղին ճակատին ու փորձեց հաղթահարել մռայլ տրամադրությունը։ Ի՞նչ արած, ուրիշ ելք չկար: Դա էլ նրա պարտականությունն է՝ վաղ արթնանալ ու կյանքը լցնել լույսով ու ջերմությամբ։ Արևը երբեք չի դժգոհում, չի փնթփնթում, բոլորին ժպտում է ու բարի լույս մաղթում, մեկ-մեկ նաև հաճոյախոսում ու որպես համաձայնություն՝ բարձրացնում իր թեյի գավաթը, ինչպես եղավ այսօր, երբ նա երկնքից լսեց մանուշակագույն ավտոբուսում տեղի ունեցող զրույցը…

Դե լավ, թույլ տանք արևին ավարտել իր երկրորդ բաժակ երիցուկի թեյը, և սլանանք ոլորապտույտ ճանապարհով՝ ավտոբուսի հետքերով։

Ահա, գալիս է մանուշակագույն մի ավտոբուս. չնաշխարհիկ գույն է, այնպես չէ՞։ Այնքա՜ն խորհրդավոր է ու գաղտնիքներով լեցուն։ Ես թափահարում եմ ձեռքս ու բարձրանում ավտոբուս։ Չկարծես, թե ավտոբուսներն ընտրում եմ ըստ գույնի, պարզապես այս մեկը, ը՜, ինչպես ասում են՝ մի կրակոցով երկու նապաստակ: Պարզվում է, որ վարորդն էլ է խորհրդավոր ու իմաստուն՝ ինչպես իր ավտոբուսի գույնը, և սիրում է մեղմ ձայնով զրուցել ուղևորների հետ…

-Պապի՛կ ջան, կարևորն այն է, որ հիմա մի ուրիշ հեղափոխություն էլ անենք, բայց արդեն ինքներս մեր ներսում, ա՜յ այստեղ՝ սրտում։ Այ, օրինակ, քո ավտոբուս քանի՜ հարյուր մարդ է բարձրանում, նրանցից քանի՞սն են քեզ բարևում, քանի՞սն են իջնելիս շնորհակալություն ասում։ Ջերմությունն ու սերն են պակասում, ջերմագին հեղափոխությունը…

-Դե՜, մարդիկ կան, որ բարևում են, տղա՛ ջան, չէ, չէ, հաստատ, թեկուզ՝ քիչ, բայց կան։ Կարևորն այն է, որ ժպտացող մարդիկ էլ կան։ Հաղթանակից հետո մեր կամքն առավել ուժեղ է, մնում է՝ սկսենք ինքներս մեր հոգուց ու սրտից, ճիշտ ես, տղա՛ս: Վստահ եմ, ամեն բան կփոխվի, միայն հոգով ցանկանալ է պետք։ Կգա այդ օրը, երբ իմ ավտոբուս բարձրացող յուրաքանչյուր մարդ՝ մեծից փոքր, կբարևեն ինձ ու շնորհակալություն հայտնել չեն մոռանա։ Դա կլինի ամենամեծ հաղթանակը։

Կանգառում ավտոբուսը կանգնեց, պապիկը ժպիտիս բարի ժպիտով պատասխանեց, ես իջա՝ ինձ հետ տանելով լսածս յուրաքանչյուր բառը, իսկ ավտոբուսը շարժվեց՝ իր հետ տանելով տասնյակ բարի սրտեր, որոնց կարիքն ունի հեղափոխությունը։

Մի բան երբեք չեմ մոռանա. անկախ ամեն բանից միշտ ժպտալ և ժպիտս կրկնապատկել՝ մանուշակագույն ավտոբուս բարձրանալիս։

Մինչ հեղափոխությունը անելու շատ բան կար, հեղափոխությունից հետո դա քառապատկվել է, հնգապատկվել։

-Շարժասանդուղքից օգտվելիս եղեք ուշադիր, առանձնակի ուշադրություն դարձրեք Ձեր անձնական իրերի նկատմամբ… բլահ, բլահ…

Ականջներումս հնչում են մետրոյում լսած այս խոսքերը. երանի դպրոցում հանձնարարած բոլոր անգիրներն այսպես լավ իմանայի… Իսկ ինչո՞ւ է այդ ձայնը միշտ նույնն ասում, չի՞ հոգնում, ի՞նչ է։ Գուցե տարօրինակ թվա, բայց այն ինձ համար գալիս է ինչ-որ հեռվից, ասենք, Հյուսիսային բևեռից, սառն է, ինչպես այն սառցի կտորները, որոնցով պատրաստված էր Ձյունե թագուհու տնակը։ Պարզապես ծակում է ականջներս ու թափանցում ուղեղս։ Չի՞ կարելի արդյոք այդ բառերի կույտին ավելացնել. «Խնդրում ենք՝ չմոռանաք ժպտալ» կամ «Ձեզ պայծառ օր» կամ «Մենք սիրում ենք Ձեզ» արտահայտությունները։ Պատկերացնո՞ւմ եք՝ հարյուրավոր մարդիկ դա լսելիս կժպտան։ Ու նրանցից յուրաքանչյուրի հոգում ծիլ կտան բարի, արդար, գիտակից հասարակություն ձևավորելու գաղափարն ու մղումը, միմյանց սիրելու ու լավ խոսքեր շշնջալու ցանկությունը։

Սպիտակ հեղափոխությունը չի լինում հենց այնպես՝ սպիտակ շապիկ հագնելով։ Երբ առավոտյան հագնեք ձեր սպիտակ շապիկները, վերցրեք նաև մի վրձին ու գեղեցիկ ներկեր։ Սպիտակով ներկեք ձեր հոգին, որպեսզի ամեն բան սկսեք նոր էջից, հետո սպիտակին ավելացրեք միայն գունավոր ու պայծառ երանգներ, որպեսզի երբեք բարությունն ու ժպիտը չլքեն ձեզ։ Երբ մեզանից յուրաքանչյուրը հեղափոխություն անի իր սրտում ու պաշտոնաթող անի կեղծիքը, չարությունը ու բոլոր արատները, Հայաստանը կդառնա ամենապայծառ, ջերմ ու բարի անկյունն աշխարհում։

Նայի՛ր պատուհանից դուրս, արևը ժպտում է քեզ։