Սոֆյա Աբրահամյանի բոլոր հրապարակումները

Երաժշտությունը խոսող հոգի է

Արմեն Ադամյանը  երգիչ, կիթառահար է: Որոշեցի հարցազրույցս վերցնել նրանից, քանի որ շատ եմ լսել նրա մասին: Նա էլ է եղեգնաձորցի և սովորել է մեր դպրոցում` գերազանց առաջադիմությամբ:  Եղել է իր ժամանակի առաջադեմ, արվեստասեր մարդկանցից: Ստեղծագործում է նաև իմ ամենասիրած ռոք ժանրով:

-Երբվանի՞ց է Ձեր մեջ ծագել սեր դեպի երաժշտությունը և կիթառը:

-Դեռ անցած դարի 60-ական թվականներից, երբ ես ապրում էի Ագարակաձորում և սովորում Եղեգնաձորի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցում, ու ամեն օր դպրոց հասնելու համար ոտքով անցնում էի 6-7 կմ:

Ծնողներս մանկավարժներ էին, և այդ պատճառով էլ մեր տանը միշտ շատ էին ամսագրերն ու թերթերը: Տանը նստած՝ ամսագիր էի թերթում, հանկարծ տեսա լեհական երաժշտական մի խումբ, որի ձեռքին կար Չերնիկովի կիթառ: Կիթառն ինձ գերեց:

Մեր ժամանակվա հիմնական ինֆորմացիայի աղբյուրը հեռուստացույցով ցուցադրվող հնդկական ու ադրբեջանական ֆիլմերն էին: Հաճախ լսում էի տարբեր ժանրերի երաժշտություն, որոնք փորձում էի կատարել: Դրանցից էին Beattles քառյակի առաջին երգերը:

-Եթե կարելի է, պատմեք Ձեր առաջին քայլերի մասին այդ բնագավառում:

-Ես դեռ դպրոցական տարիներին արդեն կայացել էի որպես երգիչ: Լինելով իմ հեռավոր ազգականների տանը՝ Դոնի Ռոստովում, ես լսել էի որակյալ էստրադային երգեր: Վերադառնալով Եղեգնաձոր՝ շատ հաճելի անակնկալ բերեցի մեր դպրոցի համար: Առաջին անգամ, մի համերգի ժամանակ, հանդես եկա ռոքնռոլային երգով, որը լավ ընդունվեց երաժշտասեր հանդիսատեսի կողմից:

Հիշում եմ՝ մշակույթի տան տեղը ճահճուտներ էին, իսկ ամֆիթատրոնի տեղում՝ վարունգի կախովի այգիներ: Կինոթատրոն էլ չկար: 12 տարեկան էի, երբ մշակույթի տանը կից մի փոքրիկ երաժշտական խումբ բացվեց՝ «Ծիծեռնակ» անվամբ, որի անդամներն ինձ հրավիրեցին միանալ իրենց խմբին:

-Այժմ  Դուք պատմում եք Ձեր դպրոցական տարիներից, իսկ ինչպե՞ս եք սովորել դպրոցում և ի՞նչ հետաքրքիր դեպքեր կհիշեք կապված դպրոցի հետ:

-Ես դպրոցում սովորել եմ գերազանց և ավարտել ոսկե մեդալով: Մասնակցել եմ հիմնականում մաթեմատիկայի օլիմպիադաներին, իսկ բանաստեղծություններ գրել եմ դեռ 3-րդ դասարանից:

Երբ 7-րդ դասարանում էի՝ 13 տարեկան, Եղեգնաձորի գերազանց սովորող և ակտիվությամբ աչքի ընկնող երեխաների մի խումբ ստեղծեցին, որի մեջ ընդգրկվեցի նաև ես, և ձմեռային արձակուրդներին մեզ տարան Մոսկվա-Լենինգրադ: Հենց Կարմիր հրապարակի խանութներից մեկում տեսա իմ երազանքների՝ Չերնիկովի կիթառը և  մոտս եղած ամբողջ գումարով գնեցի այն, որը դարձավ այդ ժամանակվա Հայաստանի առաջին էլեկտրական կիթառներից մեկը: Ես սկսեցի ինքնուրույն պարապել այդ կիթառի վրա, որովհետև ոչ մեկը չկար, որ սովորեցներ: Ես հաճախել էի երաժշտական դպրոց և ունեի որոշակի կրթություն: Հետո բախտս բերեց, երբ Եղեգնաձոր եկավ ջութակի ուսուցիչ Մերուժան Սիմոնյանը, ով նաև կիթառ նվագել գիտեր: Ես ընդգրկվեցի նրա խմբում: Բայց հետո նա մեկնեց, և ես ստեղծեցի իմ առաջին խումբը՝ 9-րդ դասարանում: Այն կազմված էր չորս տղայից ու երկու աղջկանից և կոչվում էր «Ե-Ե», այսինքն` «Եղեգնաձորի Երաժիշտներ»: Այդ խմբից էր շատ հայտնի են՝ Ժորա Սիմոնյանը և Հայկ Իսախանյանը:

-Նվագելը Ձեզ համար մասնագիտությո՞ւն է, թե՞ ուղղակի նախասիրություն:

Նվագելը, բացի մասնագիտությունից, Աստծու և բնության կողմից տրված շնորհ է, երկրորդը՝ պարգև, երրորդը՝ միակ փրկիչ օղակ, որը փրկում է աշխարհի և երկրագնդի վրա գտնվող ամեն տեսակ ճղճիմ ու անհեթեթ բաներից՝ սկսած պատերազմից, վերջացրած փողով, պաշտոնով, ընչաքաղցությամբ և քաղքենիությամբ:

Ինձ համար աշխարհի վրա ամենամաքուր տեղը դաշնամուրն է՝ սև ու սպիտակ ստեղների թագավորությունը: Երաժշտությունը խոսող հոգի է, որտեղ դու մտնում ես ու հանդիպում մաքրության: Երաժշտությունը ես համեմատում եմ բնության հետ:

Երաժշտությունը իդեալական է՝ իր բոլոր առանձնահատկություններով: Այն աշխարհի և տիեզերքի մի մասնիկն է:

-Ի՞նչ համերգներով եք հանդես եկել և որտե՞ղ:

-Ես չպատմեցի մի խմբի մասին, որը կոչվում էր «Էվրիկա»: Այդ խմբում նվագում էին մոտ 140 մարդ, որոնցից էին՝ Արման Հովհաննիսյանը, գեներալ-մայոր Ներսիկ Եսայանը և շատ շատերը:

Ես տարբեր խմբերով հանդես եմ եկել արտասահմանյան երկրներում՝ Լեհաստանում, Գերմանիայում, Չեխոսլովակիայում, Մորավիայում, Լատվիայում, Լիտվայում, Ղազախստանում, Ուզբեկստանում և ԽՍՀՄ-ի այլ երկրներում:

-Ասացիք, որ եղել եք տարբեր երկրներում: Իսկ վերաբերունքի ինչ-որ տարբերություն զգացե՞լ եք:

Ճիշտն ասած, ո՛չ մի տարբերություն: Նույնիսկ Ադրբեջանում մեզ շատ լավ ընդունեցին և խտրականություն չդրեցին ազգերի միջև: Նաև ունեցել եմ ադրբեջանցի ծանոթ երաժիշտներ, ովքեր ինձ օգնել են տարբեր հարցերում:

-Ո՞ր երգիչների հետ եք համագործակցել և ելույթներ ունեցել:

-Ելույթներ եմ ունեցել Ձախ Հարութի, Ռուբեն Հախվերդյանի, Դավիթ Ամալյանի, Էդուարդ Զորիկյանի, Վահան Արծրունու, Վահե Քոչարի, Աշոտ Ղազարյանի, Հրաչյա Հարությունյանի՝ Սիրուշոյի հոր, Արթուր Մեսչյանի, Արա Գևորգյանի, Նունե Եսայանի և այլոց հետ:

-Ի՞նչ Էիք ցանականում դառնալ մանկության տարիներին :

-Մանկության տարիներին ուզում էի դառնալ լրագրող: Նույնիսկ ավարտական քննության շարադրությանս մեջ, որն ուներ «Ինչպես ես քեզ տեսնում քսան տարի անց» վերնագիրը, գրել էի՝ լրագրող: Դպրոցն ավարտելուց հետո ուզում էի միանգամից լրագրող դառնալ: Սակայն նոր օրենք էր դուրս եկել. դիմորդը պիտի ունենար երկու տարվա աշխատանքային ստաժ: Ես թողեցի իմ մտադրությունը: Սովորեցի Մոսկվայի Մորիս Թորեզի անվան համալսարանում: Առաջին մասնագիտությամբ թարգմանիչ եմ: «Պիոներ-կանչ» թերթի հատուկ թղթակիցներից էի Եղեգնաձորում: Այդ ժամանակ արդեն հայտնի երգիչ էի:

-Արդյո՞ք այժմ էլ  ստեղծագործում եք: Եվ եթե՝ այո, ապա՝ ի՞նչ ժանրով:

-Այո՛, ստեղծագործում եմ: Ստեղծագործում եմ տարբեր ժանրերով՝ ռոք, փոփ, ջազ, ժամանակակից… Ունեմ նաև ժողովածուներ, որոնցից են՝ «Աստղիկները», «Հանդիպում ծերացած ռոքերի հետ», «Կարծիքներ, մտքեր, աֆորիզմներ»: Ունեմ 12 CD ժողովածու և 250 տեսաերիզ: Հայտնի  են «Այգաբաց», «Մեղավոր գարուն», «Աղոտ աչքերով ծաղրածուն», «Ճամփորդական», «Ամառային ձայներ», «Արևածաղիկ» ստեղծագործությունները:

-Ժամանակին շատ մեծ ճանաչում ուներ հեղինակային երգը, մարդիկ սիրում և լսում էին: Ինչպիսի՞ն է այսօրվա հեղինակային երգի ոլորտը Հայաստանում:

-1988-1994 թթ. իմ նախաձեռնությամբ Եղեգնաձոր քաղաքում կազմակերպվեցին և անցան հեղինակային երգի առաջին՝ թվով հինգ հանրապետական փառատոները, ուր առաջին անգամ բեմ դուրս եկան այսօր հեղինակային երգում արդեն հայտնի անուններ դարձած Վահան Արծրունին, Էդուարդ Զորիկյանը, Արմինե Հայրապետյանը, Արմեն Մովսիսյանը,Կարեն Մամիկոնյանը, Շիբոյան եղբայրները,Լիլիթ Կարապետյանը,Արամ Ավագյանը և շատ ու շատ ուրիշներ….Այսօր տաղանդավոր հեղինակ-կատարող Վախթանգ Հարությունյանի նախաձեռնությամբ Երևանում՝ Թումանյան 40 հասցեում, գործում է հայ հեղինակ-կատարողների «Բարդ ակումբ»-ը, որտեղ ամեն ուրբաթ օր հանդես են գալիս այս ժանրի ներկայացուցիչները, ինչպես նաև Ռուբեն Հախվերդյանը, Քրիստ Մանարյանը, Դավիթ Ամալյանը, Լիլիթ Սարգսյանը, Վահե Քոչարը, Վարդան Գալստյանը, վերջապես ես և այլոք…

-Մի հետաքրքիր պատմություն կարո՞ղ եք պատմել, որը տեղի է ունեցել Ձեր համերգների ժամանակ:

-Հետաքրքիր պատմություններ շատ են եղել: Մի անգամ Ռուբեն Հախվերդյանի հետ համերգի ժամանակ հանկարծ զգում եմ, որ նրա ձայնը չի հնչում: Շրջվում եմ ու ի՞նչ տեսնեմ.  քնել է: Դահլիճում մոտ 400 հոգի կար, ես վեր կացա ու ասացի. «Շը՜շ… Հախվերդյանը քնել ա: Կամաց-կամաց վեր կացեք և դանդաղ դուրս եկեք»:

Ու պատկերացրեք, որ ամբողջ ժողովուրդը շարան-շարան դուրս եկավ:

Հիշում եմ՝ մի անգամ ուղղաթիռով գնում էինք համերգի ու վայրէջք կատարեցինք եղջերուների հոտի մեջ:

Հետաքրքիր դեպք է նաև, թե ինչպես սովորեցի լողալ: Ես փոքր էի՝ 4-5 տարեկան, երբ բարեկամներով գնացել էինք գետ: Ես ուզում էի ցատկել, երբ հայրս բացականչեց. «Արմե՛ն, չթռչե՛ս, խորն ա՜»: Բայց ես արդեն ցատկել էի և զգում էի, որ չեմ կարողանում ջրից դուրս գալ: Բախտս բերեց, որ հայրս ցատկեց ու փրկեց ինձ:

-Ինչպիսի՞ խորհուրդ և բարեմաղթանք կտաք այսօրվա երիտասարդությանը:

-Հայ երիտասարդներին մաղթում եմ չմոռանալ մեր ազգային պատվի, տեսակի և որակի մասին:

Հարցազրույցը վարեց Սոֆյա Աբրահամյանը

Կտոր մը զվարճանք

Առավոտյան արթնացա ժամը 12:00-ին և հասկացա, որ ուշացել եմ  բատիկայի պարապմունքից:

-Ա՜հ, մա՛մ, էլի չեք արթնացրել:

-Գիշերվա հազարին ես քնում, ուզում ես արթնանա՞ս, համ էլ` ես ի՞նչ իմանամ, որ դու պարապմունք ունես:

-Լա՜վ, լա՜վ, սպասիր զանգեմ Նանեին:

Մոռացա ասել, որ Նանեն ամենամոտ ընկերուհիներիցս է, նրա հետ եմ գնում բատիկայի պարապմունքի:

Զանգերը գնում էին, բայց խոսափողը վերցնող չկար: Հանկարծ.

-Ա՜լո, ո՞վ ա:

-Նա՛ն, ես եմ, դու էլ ե՞ս քնած մնացել:

-Հա, մոռացել էի, որ պարապմունք ունենք, բա դու ո՞ւր ես:

-Տանն եմ, ես էլ էի մոռացել: Լա՛վ, արի արագ հագնվենք, իջնենք:

-Լա՛վ, կգաս ստադիոնի մոտ:

Ճանապարհին հանդիպեցինք իրար ու վազելով, շնչակտուր հասանք տեղ: Ու ի՞նչ, տեսնում ենք՝ դուռը փակ է և զանգելով ընկեր Նելլիին՝ իմանում ենք, որ պարապմունքը ժամը 15:00-ին է: Ճիշտ է, շատ ենք հիասթափվում, բայց մի քիչ մտածելով՝ որոշում ենք նորից չբարձրանալ տուն և ժամանակը միասին անցկացնել: Բարեբախտաբար, զարմանալիորեն մեր ծնողները համաձայնվում են:

Որոշում ենք շրջել խանութներով, բայց Եղեգնաձորում այդ հետաքրքրությունը մեկ ժամ հետո ավարտվում է: Այդ օրը առատ ձյուն էր գալիս, մենք էլ ամբողջովին թրջված էինք ու սոված: Մեր սիրելի «պրյանիկներից» ենք գնում ու մտնելով խանութներից մեկը` սկսում ենք տաքանալ: Մեր միտքը հանկարծ փայլատակում է. որոշում ենք պայթուցիկներ գնել: Ճիշտ է, դա միշտ մանկամտություն եմ համարել, բայց այս անգամ, ինչպես ասում են, «հավեսս էկավ»: Մեր գումարը չէր բավարարում. մտածում էինք՝ ինչպես գումար հայթայթել: Մեր բախտը բերեց, որ Նանեի մայրիկը մոտակայքում էր: Վերջապես հասանք մեր նպատակին: Ամենուրեք մեր գմփգմփոցներն էին լսվում:

Ես որոշեցի, ինչպես մենք ենք ասում, «ծաղիկ-բոմբ» հավաքել ամենամարդաշատ վայրում: Արդեն շատ ուշ էր, ես վառել էի այն, երբ Նանեն բացականչեց.

-Է՜ս մարդաշատ տեղո՞ւմ:

Սկսեց պայթել, բոլորը մեզ էին նայում, բայց, մեկ է, մենք չէինք կարողանում զսպել մեր ծիծաղը, քանի որ մի տղա դրա մոտով անցնելիս ու չնկատելով այն՝ ուղղակի լեղաճաք էր եղել: Իսկ մենք անհոգ ուրախանում էինք: Լավ բան չենք արել, բայց մտածում եմ, որ մեկ-մեկ կարելի է այսպես ուրախանալ: Մանավանդ, երբ բոլորը զարմացած նայում են, որ այդ անկարգության հեղինակը մենք ենք` միշտ խելացի, կարգապահ ու դաստիարակված աղջիկներս:

Վերջապես եկավ մեր երկար սպասված ժամը՝ 15:00-ն: Մենք մի պահ նայեցինք իրար, լրջացանք ու քայլեցինք դեպի առաջնորդարան՝ պարապմունքի:

Հարազատ միջավայր

Ինձ միշտ հետաքրքրել է կենդանական աշխարհը: Յուրաքանչյուր կենդանի ունի իր առանձնահատկությունները և զբաղմունքը:
Հիշում եմ, միշտ առանձնահատուկ ուշադրություն եմ դարձրել փողոցում մնացող կատուներին, խղճացել, կանգնել, մի քիչ մտածել ու հետո, գրկելով կենդանուն, վազել եմ տուն: Ճի՛շտ է, դժվար է այդքան կենդանիներ տանը պահելը, բայց ինձ միշտ հաջողվում էր համոզել տնեցիներին: Ամեն ձմեռ մի կատու դառնում էր մեր ընտանիքի անդամ: Տատս, տեսնելով նորեկ կատուներին, ամեն անգամ ասում է.
-Է՜, Սոֆյա՜, էլի՞ կատու: Լավ, բե՛ր, բե՛ր, տեսնենք էս մեկին որտեղ ենք տեղավորում:
Տատս արդեն հարմարվել էր իմ այդ բնավորությանը: Ձմռանը փոքրերին փորձում էի տուն բերել և տեղավորել վառարանի մոտ: Ա՛յ, դա համոզելը մի քիչ դժվար էր ստացվում:
Դպրոցից տուն կամ տնից դպրոց ճանապարհին, երբ մի կատու էինք տեսնում, և ես սկսում էի կանգնել ու մտածել, ընկերներս ասում էին.
-Էլի գնաց իրա կենդանական աշխարհը: Արի՛, ուշանում ենք, դրա ժամանակը չի:

Մանկությանս երազանքն էր՝ դառնալ մեծահարուստ և վարձել աշխատողներ, որոնց գործը կլիներ փողոցից գտնել անօգնական կենդանիներին և պահել: Բայց քանի մեծացա, այնքան հասկացա, որ երազանքս իրագործելը բարդ է:
Շանս երկու տարի է, ինչ պահում եմ. հայրս է գնել: Շանս անունը Հերման Է: Սիրում եմ պատուհանից հետևել շանս և կատուներիս խաղերին, հաճախ էլ` կռիվներին: Շունս միշտ փորձում է ընկերական հարաբերություններ ստեղծել կատուների հետ: Նրանք վախենում են և թաթով հարվածում շան պոչին, իսկ նա ավելի է ոգևորվում:

Ամռանը շանս հետ ֆուտբոլ եմ խաղում, իսկ կատուներս սիրում են, երբ իրենց հետ թելի կծիկով եմ խաղում:
Կատուներիցս մեկը շատ է կապված շանս հետ: Կարելի է ասել, որ նրանք անբաժան ընկերներ են: Ձմեռը նրանք միասին են քնում` չսառչելու համար: Հիմնականում չեմ սիրում կատուներիս անվանակոչել, բայց այս մեկի անունը Չիտա է, որի անունն էլ կապված է մեկ այլ պատմության հետ:

Ունեի մի շատ յուրահատուկ կատու, ում ամբողջ կյանքիս ընթացքում կհիշեմ: Նա միշտ ուղեկցում էր ինձ դեպի դպրոց: Շատ հավատարիմ էր, իսկ ես էլ շատ կապված էի նրա հետ: Մի օր էլ տուն վերադարձա, բայց նա չկար: Հետաքրքրվեցի և օրեր անց իմացա, որ մեքենայի տակ է ընկել: Դա ինձ վրա շատ ազդեց:
Ինձ համար դժվար է լինում նրանցից բաժանվել, բայց, երբ տեսնում եմ, որ կենդանիները շատացել են, և դժվար է նրանց պահելը, ես հետաքրքրվում եմ և գտնում եմ մարդիկ, ովքեր ցանկություն կհայտնեն պահել նրանց:
Վերջապես գալիս է ձմեռը, և միակ հոգսը, որ ես ունենում եմ, դա կենդանիներին տեղավորելն է: Հերմանը և Չիտանն մնում են ավտոտնակում, իսկ փոքրերը տան կողքի սենյակում, գիշերն էլ՝ վառարանի մոտ:
Հաճախ կենդանիների մեջ նկատում եմ այնպիսի հատկություններ, որոնք մարդկանց մեջ երբեք չեմ տեսնում: Երբ մենակ եմ լինում, սկսում եմ կիսվել կենդանիներիս հետ կամ պատմել անցկացրածս օրվա մասին: Իսկ նրանք էլ այնպիսի դեմքի արտահայտություն են ընդունում, իբր թե հասկանում են: Հուսամ, հասկանում են: