Վաղ առավոտ էր, դուրս եկա տանից։ Առավոտյան զով քամին խաղում էր մազերիս հետ։ Ուղևորվում էի դեպի Հանրային ռադիո՝ աշխատանքի։ Կանգնած էի կանգառում, սպասում էի երթուղայինին՝ մերթընդմերթ հայացք գցելով ձեռքի ժամացույցիս։ Ականջակալներումս հնչող երաժշտությունը ինձ մի պահ կտրել էր իրականությունից, մտովի տեղափոխվեցի 70-ականներ։ Եվ հանկարծ հեռվից երևաց իմ երթուղայինը՝ Արտաշատ-Երևան ցուցանակով։

Երթուղային բարձրանալուն պես երեսիս փչեց տաք ու մի տեսակ զզվելի օդը, որը այնքա՜ն անսովոր էր դրսի սառը օդի համեմատ։ Վարորդի գլխի դրական շարժումից հետո հասկացա, որ արդեն շարժվում ենք։ Հեռախոսով միացրի Queen-ի Bohemian Rhapsody-ն, և թվում էր, թե ուր որ է պիտի վայելեմ այս գլուխգործոցը, երբ հանկած նկատեցի, որ վարորդը քչփորում է մեքենայի ձայնարկիչը՝ փորձելով հարմար երաժշտություն գտնել։ Եվ նա գտավ։

Ու հենց այդ պահին մի կողմից լսվում էր ականջակալներումս հնչող երաժշտությունը, մյուս կողմից՝ «բարձրաճաշակ» վարորդի՝ երկար փնտրտուքներից հետո վերջապես ընտրած մի տարօրինակ երաժշտություն։ Ստացանք հետևյալ պատկերը։

-Is this the real life?

-Չար լեզուներին հավատաց իմ յարը։

-Is this just fantasy?

-Արտասուքով լցվեց… աչքերը։

-Caught in a landslide, no escape from reality․

Մի պահ վարորդի միացրած երաժշտությունը կորավ։ «Երևի հասկացավ, որ տհաճ ա առանց մարդանց հարցնելու էդ անկապ երգերը դնել»,- մտածեցի ես։ Բայց սխալվեցի։ Ամեն ինչ շատ ավելի վատ էր, քան կարող էի պատկերացնել։ Շուտով վարորդը միացրեց նախորդի համեմատ շատ ավելի «անդուր» մի երգ։ Այս անգամ էլ պատկերը այսպիսինն էր։

-Mama, ooh․

-Սև-սև աչեր։

-Didn’t mean to make you cry․

-Ամբողջ կյանքս տվեցի ձեզ։

-If I’m not back again this time tomorrow․

-Սև-սև աչեր…

-Carry on, carry on,

As if nothing really matters…

Բոհեմական ռապսոդիան մինչև վերջ պայքարեց ռաբիսի, պարզունակ երգի բառերի ու ռաբիսը հարգող, ռաբիսով հպարտացող վարորդի դեմ, բայց… Ինչ-որ բան ինչ-որ տեղ այն չէր… Ընդամենը մի պահ պատկերացրի Ֆրեդի Մերկուրիի դեմքը, երբ նա տեսներ, թե ժամանակների լավագույն գլուխգործոցներից համարվող իր Բոհեմական ռապսոդիան որտեղ է հայտնվել և ինչի դեմ է պայքարում…

Լսեք միայն որակյալ երաժշտություն։

Մոտենում են միասնական քննությունները։ Միայն ուսանողը գիտի, թե ինչ էմոցիոնալ իրավիճակում են գտնվում դիմորդները։ Կյանքի կարևորագույն որոշումներից մեկը (մասնագիտության ընտրություն) արդեն կայացված է, մնում է հասնել դրան։ Ես արդեն 2-րդ կուրսի ուսանող եմ և ցանկանում եմ իմ խորհուրդներով որոշ չափով օգնել դիմորդներին։

1․ Ձեր ինքնագնահատականը միշտ բարձր պահեք։ Թվում է՝ սա բացարձակ կապ չունի միասնական քննությունների հետ, բայց եթե մի փոքր ավելի խորքային դիտարկենք իրավիճակը, կհասկանանք, որ մարդու բարձր ինքնագնահատականը չափազանց կարևոր նշանակություն ունի դժվար իրավիճակները հաղթահարելու համար։ Երբեք թույլ մի տվեք որևէ մեկին ցածրացնել ձեր ինքնագնահատականը՝ լինի ուսուցիչ, շրջապատի մարդ, թե դասընկեր։

2․ Թեմայի հետ կապ չունեցող նյութերից խուսափեք։ Ուղեղը շատ կարևոր օրգան է և պետք չէ այն լցնել անհեթեթ ինֆորմացիայով, որը, վստահ եղեք, ձեզ քննությունների ժամանակ ապակողմնորոշելու է։ Կենտրոնացեք միայն ձեր ընտրած առարկայի քննությանը պատրաստվելու վրա։

3․ Երաժշտություն լսեք։ Ընդմիջումների ժամանակ ցանկալի է, որ լսեք երաժշտություն։ Ինքս խորհուրդ կտայի ռոք։ Ինչո՞ւ, որովհետև ռոքը ձեր ներսում կուտակված նեգատիվը մի քանի րոպեում ցրում է։ Օրինակ՝ System of a Down, AC/DC, Deep purple, Pink Floyd, Scorpions, The Beatles, Green day, Queen:

4․ Մի ընկեք գնահատականի հետևից։ Եթե մեր ուղեղը միայն կենտրոնացնենք մեր, այսպես ասած, «երազանքների գնահատականի» վրա, ապա կստորադասենք այն գիտելիքը, որը մեզ իրոք պետք է։ Հավատացեք՝ գնահատականը ամենահարաբերական բանն է։ Երբեք մի մտածեք, որ 20-ներով ընդունվածները միանշանակ գիտունիկներ են։

5․ Քաղցր շատ կերեք։ Ասում են՝ շոկոլադը օգնում է հաղթահարել սթրեսը։

Դե ինչ, սիրելի դիմորդներ, գոնե որոշ չափով հետևեք խորհուրդներիս։ Բոլորիդ հաջողություն եմ ցանկանում։ Լավ պարապեք, գնահատեք ձեր ժամանակը և այն մի վատնեք համակարգչի դիմաց։ Մի բան հաստատ գիտեմ՝ բոլորդ ձեր ուզած համալսարանը և ձեր ուզած բաժինը ընդունվելու եք։ Չկա ավելի գերէմոցիոնալ զգացում, քան համալսարանի պատին քո անուն և ազգանունը կարդալը։ Ուզում եմ, որ բոլորդ առանց բացառության ապրեք այդ գերէմոցիոնալ րոպեները։

-Ժամը 11-ն ա, դու դեռ չե՞ս զարթնել։ (կարգապահություն)

Օրը շաբաթ էր. weekend-ս պաշտոնապես սկսված է։

-Հա, բայց ինչի՞ պիտի ենթարկվես ժամանակին։ (ըմբոստություն)

-Լա՜վ, երկուսդ էլ հանգստացեք, արդեն զարթնեց։ (խաղաղություն)

Արթնացա ու նայեցի ժամին. 11:25 էր։

-Տեսնես ինչի՞ա էսքան ուշ զարթնում։ (պունկտուալություն)

-Վա՜յ, մոռացել ես՝ էլի մինչև գիշերվա «հազարը» երգ էր լսում։ (կարգապահություն)

-Լավ էր անում, էդ ձեր գործը չի։ Հանգիստ թողեք էս մարդուն։ (ըմբոստություն)

-Ախր, ո՞նց հանգիստ թողնենք, բա քննությունների համար ո՞վ ա պարապելու։ (սթափություն)

Գնացի խոհանոց ու ինքս ինձ հարցրի՝ սո՞ւրճ, թե՞ թեյ։

-Ի՞նչ տարբերություն, մեկ ա հեսա աշխարհի վերջն ա։ Բոլորս կորոնայից մեռնելու ենք։ (հոռետեսություն)

-Ինչե՞ր ես խոսում, ի՞նչ աշխարհի վերջ, ամեն ինչ ընտիր ավարտ ա ունենալու, հերիք ա էս մարդուն ապակողմնորոշես, ոչ մի աշխարհի վերջ էլ չկա։ (լավատեսություն)

-Լուծվող սուրճը ամենալավ տարբերակն ա, համ էլ ես դրանից շատ եմ սիրում։ (խաղաղություն)

-Հա բայց ես չեմ սիրում, ինչի՞ ես ամեն ինչ քեզ հարմարեցնում, ես չեմ ուզում, որ ինքը լուծվող սուրճ խմի, չերկարացնե՜ս, թե չէ գալու եմ քեզ «գլխեմ»։ (ագրեսիա)

Ու ես հասկացա, որ չեմ կարողանում կողմնորոշվել և դուրս եկա խոհանոցից։

-Ագրեսիա, սա՞ էիր ուզում, ո՛չ թեյ խմեց, ո՛չ սուրճ։ (խաղաղություն)

-Ես… բայց ես ի՞նչ ասացի, կռի՞վ ես ման գալիս, ուզո՞ւմ ես բռունցքիս հարվածների ուժը մոտիկից տեսնել, դե առ քեզ… (ագրեսիա)

-Վերջացրե՜ք, ոնց որ ինչ-որ բան ա ուզում անել։ (կարգապահություն)

Վերցրի հեռակառավարման վահանակը ու միացրի հեռուստացույցը։ Իմ սիրած հաղորդումն էր։

-Հենց հիմա անջատի, էդ քեզ ապագա չի, 3 օրից քննության ես ու ոչ մի տառ չես կարդացել։ (սթափություն)

-Ձենդ կտրի։ (ըմբոստություն)

Բայց չգիտես՝ ինչու, իմ սիրելի հաղորդումը այդ օրը այդքան էլ սիրելի չէր։ Հեռուստացույցը անջատեցի։

-Տեսա՞ք՝ անջատեց, ես հաղթեցի։ (սթափութրուն)

-Հա, բայց իզուր էլ անջատեց, մեկ ա՝ քննությունները լիկվիդ ա մնալու։ (հոռետեսություն)

-Չէ, վերջացրո՜ւ, հիմա կգնա ու կպարապի։ (լավատեսություն)

Հասկանալով, որ անելու ոչինչ չունեմ՝ գնացի իմ սենյակ, վերցրի քննության նյութերը ու սկսեցի պարապել։

-Ես հաղթեցի։ (լավատեսություն)

-Լավ ես անում, որ կարդում ես, բայց գնա մի քիչ հանգստացի։ (հոգատարություն)

-Լավ միտք էր։ (բանականություն)

Ֆիլմ էի դիտում, երբ նայեցի ժամին ու հասկացա, որ օնլայն դասը արդեն սկսվել է։ Միացա դասին։

-Աչքերդ չե՞ն ցավում։ (հոգատարություն)

Աչքերս տրորեցի։

-Մեկդ ասեք՝ թող գնա հաց ուտի։ (հոգատարություն)

Ու ես զգացի, որ քաղցած եմ։ Գնացի ընթրելու՝ միաժամանակ հեռախոսով փորփրելով ֆեյսբուքյան էջս։ Օրը վերջացավ (սովորաբար օրը ինձ համար ավարտվում է 02:30-ի կողմերը, եթե հաշվի չառնենք, որ մինչև ժամը 04:30 երաժշտություն եմ լսում)։ Արդեն ժամը 04:25 էր, օրս էլ արդեն մոտենում էր ավարտին։

-Քնե՞ց։ (կարգապահություն)

-Ըհն։ (հոգատարություն)

-Թող առավոտը գա, տեսեք՝ ինչ եմ անելու։ (կարգապահություն)

-Դե հազար անգամ ասացի՝ հանգիստ թողեք, մարդը պիտի իր որոշումներում ազատ լինի։ Եթե ինքը նորմալ ա համարում ուշ քնելը, ուրեմն դա իր որոշումն է։

-Դու ոչ մի բան չես հասկանում, կարգապահությունը ճիշտ է։ (պունկտուալություն)

Լույսը բացվեց, նայեցի ժամին. 11:30 էր։

-Ժամը 11-ն ա, ու դեռ քնա՞ծ ես։ (կարգապահություն)

Ու այսպես բոլոր հանգստյան օրերին․․․

Բարև, իմ ընկեր։ Հուսով եմ՝ լավ ես։ Իսկ կօգնե՞ս ինձ գտնել մի բառ, որը միաժամանակ բնութագրում է և՛ սեր, և՛ հիասթափություն։ Շատ անգամներ եմ փորձել գտնել կամ հորինել այդ բառը, բայց միշտ պարտվել եմ։ Շատ բան ունեմ քեզ ասելու, բայց աչքերս լցվում են, կոկորդս սեղմվում է, և չեմ կարողանում կողմնորոշվել՝ ինչպես սկսել նամակս։

Մտքերիս էջանիշը կանգ առավ այն օրվան ուղղահայաց, երբ առաջին անգամ հանդիպեցինք։ Հիշո՞ւմ ես՝ երկուսս էլ փոքր էինք, ու հենց այդ օրվանից էլ գրվեց մեր ընկերության պատմությունը։ Ամեն ինչ այնքա՜ն լավ էր, այնքա՜ն անհոգ… Ես կիթառ էի նվագում, իսկ դու երգում էիր, երազում էիր հայտնի երգչուհի դառնալ, և ես քեզ միշտ քաջալերում էի։ Հիշո՞ւմ ես՝ երկուսս էլ չէինք հավատում Ձմեռ պապիկի գոյությանը, բայց ամեն տարի նրան նամակ էինք գրում՝ հուսալով, որ նա կբերի մեր երազանքները։ Ես իմ նամակում միշտ խաղաղություն էի ուզում, իսկ դու՝ երջանկություն։ Մի՞թե հիմա քեզ երջանիկ ես զգում, օտար հողում երկու կտոր ավել հաց ուտե՞լն էր պատկերացրածդ երջանկությունը։ Դու անընդհատ քո հերոս պապիկի մասին էիր պատմում, որը զոհվել էր ռազմի դաշտում, ասում էիր՝ պապիկիդ թափած արյունը դեռ հոսում է քո մեջ, ասում էիր՝ հայրենասեր լինելը քո կոչումն է։ Ես միշտ ուշադրությամբ էի լսում հերոս պապիկիդ պատմությունը ու միշտ զարմանում ու հիանում էի նրա անսահման հայրենասիրության վրա։ Իսկ ի՞նչ արեցիր դու․ մի քանի րոպեում մոռացար հայրենասիրությունդ և պապիկիդ` թափված սուրբ արյունը վաճառեցիր տխմար աճուրդներում։ Դու ինձ խոստացել էիր երբեք չլքել․ ինչո՞ւ չպահեցիր խոստումդ։ Շատ եմ բարկացած քեզ վրա, իմ հին ընկեր, բայց չեմ կարողանում քեզ ատել։ Շատ անգամներ եմ փորձել արդարացնել արարքդ, բայց էլի պարտվել եմ։ Դու պատառոտել ես մեր ընկերությունը, իսկ ես դեռ շարունակում եմ այն սոսնձել։

Իմ լավ, իմ դավաճան ընկեր, ես ծրարում եմ այս ճերմակ թղթի անաղարտության մեջ լցրած կիսատողերս ու խնդրում քեզ ընթերցել ոչ թե գրվածը, այլ՝ չգրվածը, որովհետև… որովհետև չգրածիս համար բառեր չկային, որովհետև չգրածիս համար չկարողացա զգացածս ու մտածածս բառային կաղապարների մեջ տեղավորել ու քեզ հասցնել։

Ասելիքս շատ է, բառերս ՝ «խղճուկ»։ Հույս ունեմ քեզ մի օր նորից տեսնել, մի՛ մոռացիր՝ դու դեռ ինձ խոստում ես պարտք․․․

Նամակը հանձնեք հայրենասիրությունից խոսող «հայրենասեր» ընկերոջս։

Երբևէ փորձե՞լ եք դեմ գնալ օրենքներին՝ հարմարվելով դրանց հետ։ Համաձայն եմ՝ տարօրինակ է հնչում։ Ըստ իս՝ եթե մենք գտնենք իրավիճակին հարմարվելու այլընտրանքային ճանապարհ, հաղթանակած դուրս կգանք։ Մի օր իմ ամենամոտիվացնող դասախոսներից մեկն ասաց՝ օրենքների դեմ պետք է պայքարել՝ ստեղծելով մեր comfort zone-ը հենց այդտեղ։ Հաշվի առնելով դասախոսիս՝ մտածել ստիպող միտքը և ներկայիս լարված իրավիճակը՝ կարծում եմ հենց այդպես էլ պետք է վարվենք։

Կարանտինի օրերին մեզ մոտիվացնող մտքեր են պետք, որպեսզի ցրենք լարված իրավիճակը։ Իսկ լարված իրավիճակը ցրելու լավագույն օգնականները գրքերն են։ Ձեզ եմ ներկայացնում 3 գիրք, որոնք կփոխեն կյանքի նկատմամբ ձեր հայացքները։

1․Ջեյն Օսթին «Հպարտություն և նախապաշարմունք»

Սերն ընդդեմ խտրականության. սա է այս գրքի գլխավոր իմաստը։ Սուր հեգնանքը, իրապաշտությունը, հումորը և սոցիալական խավերի նկարագրությունները օգնել են վեպի հեղինակին համբավ ձեռք բերել քննադատների, գիտնականների և ժամանակակից հանդիսատեսի շրջանում։ Ես դեռ դպրոցական էի, երբ կարդացի այս գիրքը։ Սկզբում կարծում էի՝ անիմաստ սենտիմենտալ գործ է՝ լի ռոմանտիկ, կամ ինչպես ասում եմ ես հաճախ՝ «ղզիկ» դրվագներով։ Բայց սխալվեցի։ Այս վեպի միջոցով ես հասկացա, որ խտրականություն ասվածը ոչինչ է՝ բացի ֆանտաստիկ ուտոպիա լինելուց։ Խտրականությունը ապրում է մեր մեջ, փորձում «կառավարել» մեզ։ Երբ գրադարանից գիրքը վերցրի, մի կին, ով այդ պահին այնտեղ էր, ինձ հարցրեց.

-Իսկ սիրահարվա՞ծ ես։

-Դա որևէ կապ ունի՞ այս գիրքը ընթերցելու հետ։

-Ընթերցելուց հետո կհասկանաս։

Ինձ մոտ ինչ-որ տարօրինակ զգագողություն առաջացավ այս կնոջ հետ կարճատև զրույցից հետո։ Տպավորություն ստեղծվեց, որ ես զրուցում եմ հենց Ջեյն Օսթինի հետ։ Ցավոք, դա մեր առաջին և վերջին հանդիպումն էր, այդ կնոջը այլևս չտեսա։

2․ Հերման Հեսսե «Տափաստանի գայլը»

Գիրքն առաջարկել է կարդալ իմ ամենամոտիկ ընկերներից մեկը։ Միջանկյալ քննությունների նյութերը մի կողմ դրած՝ կլանվել էի այս գրքի մեջ։ Այնքա՜ն ասելիք կար գրքում։ Չեմ կողմնորոշվում՝ ինչպես մեկնաբանել, որտեղից սկսել։ Առաջին հերթին՝ ինձ շատ հետաքրքրեց գրքի հեղինակի կյանքը։ Կարծես դժբախտ բառը նրա համար է ստեղծված, անգամ ինքնասպանության փորձ է արել, որն իր արտացոլումն է գտել վերոնշյալ գրքում։ Գիրքը ինձ տվեց հետևյալ միտքը՝ ինքնասպան լինողները միայն նրանք չեն, ովքեր ֆիզիկապես գոյություն չունեն, մարդը կարող է ապրել, շնչել, բայց լինել ինքնասպանված։

«Տափաստանի գայլը» գիրքը երբեմն անվանում եմ «անշունչ հոգեբան», քանի որ ահռելի հոգեբանական-ուսուցողական ենթատեքստ կա այնտեղ։

3․ Վիկտոր Հյուգո «Թշվառները»

Սա ամենահզոր գիրքն է, որ երբևէ կարդացել եմ։ Այդ ժամանակ սովորում էի 12-րդ դասարանում։ Մի կողմից միասնական ընդունելության քննությունների համար էի պարապում, մյուս կողմից կարդում էի գիրքը։ Ուսուցիչներս ասում էին՝ մի՜ կարդա, ընդունվելուց հետո կկարդաս, չես հասցնի, բա միասնականներիդ համար ո՞վ ա պարապելու։ Եվ ես միշտ հանգստացնում էի նրանց՝ ասելով՝ ամեն ինչ կհասցնեմ, այս գիրքը մոտիվացնում է ինձ, այդպես ես ավելի դրական եմ տրամադրվում քննությունների նկատմամբ։ Այն ամենը, ինչ գիրքը տվեց ինձ, դժվար է բառերով բացատրել։ Դուք ի՞նչ եք զգում «թշվառ» բառը կարդալիս կամ լսելիս։ Մինչ այս գիրքը կարդալը ես միայն տհաճություն էի զգում, «թշվառը» մարդու թույլ, խղճուկ վիճակն է։ Բայց գիրքը կարդալուց հետո ներսումս հեղափոխություն տեղի ունեցավ։ Հասկացա, որ ամենաուժեղ ու ամենապատվավոր մարդիկ հենց թշվառներն են։ Հենց նրանց է բաժին ընկել ճակատագրերից ամենադառնահամը, բայց նրանք այդ դառնահամ ճակատագրի արժանապատիվ կրողներն են։

Դե ինչ, սրանք իմ ամենասիրելի 3 գրքերն էին, կիսվեք ձեր սիրելի գրքերով ևս, փակվեք ձեր սենյակում, զբաղվեք ընթերցանությամբ և «հաղթեք» օրենքներին։