Մեր գյուղերի բառն ու բանը խորագրի արխիվներ

Meri Muradyan

Կնգան լսողը սեհե կլի, էլի

Մի ժամանակ, երբ ասում էին, որ հայերը միամիտ ազգ են, ես չէի հավատում, բայց իմ կարծիքը փոխեցի այն ժամանակ, երբ լսեցի այս զվարճալի և միևնույն ժամանակ, եզակի պատմության մասին:

Մի քանի օր առաջ մեր տանն էին հավաքվել տատիկիս ընկերուհիները: Մտա այն սենյակ, որտեղ նրանք նստած էին. ինչ-որ բան էի ուզում վերցնել: Կարծես ճիշտ ժամանակին էի ներս մտել: Աղունիկ տատը, որը խոսքի մեծ վարպետ է, պատմում էր, թե ինչպես է պատահել, որ իրենց գյուղացիները պատահականության զոհ են դարձել:
-Ուրեմն, աղջկերք ջեն, էս մեր գեղի Սամսոնի տղի հըրսանիքն էր, մի երկու օրից եդն էլ իմացանք, որ Անուշկի թոռան հըրսանիքն էլ ա էտ նույն օրը: Գեղը թնդեր: Չադիր կապեին, պատրաստութին տենեին, հրավերքնի անեին, էդ Սամսոնը մեզ էլ կանչեց: Գեղի կեսը կամ Սամսոնանց տանն էր, կամ Անուշկանց: Սամսոնը բարեգամներին չիմնուն հրավերք ա անըմ, հեռու-մոդիկ հաշվի չի առնըմ:

Դե, աղջկերք ջեն, ի՞նչ ասեմ, հըրսանքի օրը էս մեր հըրսանքավորը էկավ, զուռնա-դհոլով մի հէ քեփ արինք, մի հէ քեփ՝ էլ ասելու չի: Համա մի բան ասեմ, ծիծաղիք ոչ: Մի մարդ ու կնիկ եկան մի օրհնըմ են մեր նորապսակներին, մի հե շնորհավորանքնի ասըմ, որ էլ ասելու չի: Մի լավ նվեր էլ ձեռներուն տվին ու գնացին նստեցին: Մի լավ կերան, խմեցին, պար եկան: Համա մինն էլա դրանց ճնանչըմ չի: Փեսի կռան ժողովուրդը ասըմա՝ սրանք երևի հարսի բարեգամնին են, հարսի բարեգամնին էլ ասըմ են՝ սրանք հաստատ փեսի բարեգամնին են: Վերջը էս մեր քավորը շնորհավորանքի խոսքը ասավ պրծավ թե չէ՝ ես մեր անծանոթ «բարեգամնին» վիկացան, գնացին, բանն էլ դրանում չի է, նվերն էլ հետներուն տարան տունը շինվածնին: Դրանց վրա մխելամ ծիծաղեցինք:
Մի երկու օր եդը չիմ պարզվըմ ա, թե էդ ովքեր են էլել, էն ինչ խաբար էր, որ դրանք հըրսանիք էին եկել: Թուրմելի դրանք Անուշկի հարսի բարեգամնին են, Անուշկանց տան տեղն էլ գիդեն ոչ, գալիս են, հասնըմ գեղը: Դրանք էլ, որ տան տեղը գիդնալիս չեն ըլընմ, կնիկը մարդին ասըմա՝ արի մնին հարցնենք, տան տեղը իմանանք: Ճամփին մնին հարցնըմ են, թե որդի հըրսանիք կա, էլ ոչ անըմ են ասըմ, ոչ մի բան, էդ մարդն էլ Սամսոնի տան տեղն ա ցույց տալիս: Էս մեր Անուշևանն ու Մարուսը իրանցից գոհ-գոհ գալիս են հըրսանիք, նվերը տալիս, լավ քեփ անըմ: Մենակ քավորը, որ խոսելիս ա ըլըմ, էդ վախտ ուրիշ անըմ ա տալի, նոր ջոգըմ են, որ թարս են էկել՝ Անուշկանց տուն գնալու տեղը՝ Սամսոնանց տուն են գնացել: Մարդ ու կնիկ սուսուփուս վիր են կենըմ, վեշերներուն վաքըմ, դուս գալի: Համա էս Մարուսը տեղը կենըմ չի: Ասըմ ա՝ ես նվերս եդ տիմ վիրունիլ: Գնըմ ա փեսի մորը չիմ պատմըմ, նվերն էլ եդա վիրունում, հա ըրանքըմն էլ հիշըմա, որ նվերի հետ տարած մի կիլո կանֆետը մոռացել ա, եդ ա գնըմ՝ կանֆետն էլ վիրունում, Անուշկանց տան տեղն էլ իմանըմ, դուս գալի: Վերջը հասնըմ են Անուշկանց տուն: Գալիս են տեղավորվըմ, մինել դրանց հարցնըմ են, թե խի ուշացան: Էս Անուշևանը կնգանն ա մտիկ անըմ, քմծիծաղ տալի, հետո ասըմ. «Բա կնգան լսողը սեհե կլի, էլի»: Էս էլ մեր շշկլված ղոնախնին,- ասաց Աղունիկ տատը և վերջացրեց իր պատմությունը:

Արտախլեզ

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Նախորդ հոդվածներիցս մեկում անդրադարձել էի գյուղական ծանր աշխատանքներին, մասնավորապես՝ խոտհունձին։

Առաջներում այդ աշխատանքներն ավարտելուց հետո գյուղացիները մեծ խնջույքներ էին կազմակերպում և տոնում դրանց ավարտն ու երկար սպասված հանգիստը։ Այդ խնջույքներին մեր մեծերը տվել են «արտախլեզ» անվանումը։

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Արտախլեզի մասին պատմում է մեր գյուղի տատիկներից մեկը.

«Առաջներում խոտքաղի ավարտից հետո գյուղացիներով հավաքվեինք գը մե աղբըրիմ մոտ, մեր մեջի ջոջը ոտի կկանգնիր ու կըսեր.

-Գյուղացինե՛ր ջան, եկուց արտախլեզ է, լա՜վ ականջ էրեք։

Էդ վախտ գյուղացիները հերթով ոտի կկանգնեին ու կըսեին, թե ով ինչ կրա բերե իրա հետ։ Եքսի օրը ուտելիքները շալակներիս կէրտայինք դաշտ, մեր որոշած տեղը կնստեինք ու արտախլեզ կենեինք՝ կուտեինք, կխմեինք, կշնորհավորեինք մեկս մեկիս ու Աստծուն էլ շնորհակալություն կհայտնեինք, օր վերջապես պրծանք էդ գործերից։ Արտախլեզ բառն էլ կնշանակե, օր արտերից եզներով բերքը խլեցինք, բերեցինք, հասցրեցինք մեր տները»։

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Այժմ սակայն գյուղերում ոչ բոլորն են խնջույքներ կազմակերպում և տոնում, այդպես կոչված, արտախլեզը։

Մեր գյուղում բացի արտախլեզից մեկ ուրիշ հետաքրքիր միջոցառում էլ կա։ Երբ գյուղում կարտոֆիլի քանդման սեզոնը բացվում է, գրեթե բոլորի տնամերձներից ծուխ է բարձրանում։ Մարդիկ փուռ են վառել: Աթարի խորանարդիկներից փոքրիկ բուրգեր են պատրաստում և վառում այն, հետո միջին չափի կարտոֆիլներ են լցնում այդ բուրգի մեջ, իսկ վերջում բացում են կիսաքանդ բուրգը և հանում արդեն եփված և կրակից սևացած կարտոֆիլները, որոնք էլ համտեսում են հենց արտի մեջ։

Համեցե՛ք և համտեսեք ինքներդ։

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Լուսանկարը՝ Մարինե Նիկողոսյանի

Anush abrahamyan

Արջին վնաս տվողը հանգիստ չի քնի

Էնտեղ, որտեղ ավարտվում է քեռի Անդրիասի գայլի մասին պատմությունը, Գեղարքունիքի բարձր սարերում սկսվում է մարտունեցի Պլատոնի, երիտասարդ որսորդ Հերբերդի ու մի քանի այլ տղաների պատմությունը: Երբ վերջացրած ենք լինում մեր օրվա անելիքը, թաղի ջահելներով հավաքվում, նստում ենք թաղի մեծերի մոտ: Նրանք միանգամից հասկանում են բանն ինչումն է, ու սկսում են պատմել: Մի օր էդպես էլի հավաքվել էինք մեր հին գոմի պատի տակ, երբ մեծերից Մարգարիտ տատը սկսեց.

-Էս պատմությունը ես լսեր իմ իմ հորից: Էն վախտ մենք էլ ձեր նման կհավաքվենք ու լավ պատմություններ կլսենք: Մի անգամ հերս ու իր ընգերները էս սարերում գածաձ ան խոտքաղ: Հուլիս ամիսն ա: Սարի բարձր դոշերուն խոտ ա քաղած, մեգ էլ տեսած, որ էն ներքևներն արջ կա: Ինչ էնին, ինչ չենին, որոշաձ մեծ քարեր գլորին սարից ցած: Հա գլորաձ ան, հա գլորաձ ան, ու էս խեղճ կենդանի փախեր ա: Սրանք էլ ուրխծաձ՝ բա արջին վախեծուծ ենք՝ փախե: Վերջը, իրիգուն հոկնուգ էգած վրան, որ հանգստանան, սրանց մեջ մի խելոք մարդ ա էղե ու սե՝ տղեք, արջին վնաս տվողը հանգիստ չկռնա քնի, էն էլ էս սարերի մեջ: Արեք՝ իջնինք սարից, ոնց էլ էղնի, տուն կպատահի, կմնանք, առավոտ հանգիստ գիկանք մեր գործին: Գելնին ու էս մթով սարից կիջնին:

Բոլորը մտովի հայտնվեցին սարի ճամփին:

-Վերջը էսրանք կերտան, կքնին, կհանգստանան: Լուսը լա չբացվուգ՝ կերտան, կերտան ու ինչ տենան, վրանը լրիվ ջղուգ, գերնդիները ջարդուգ, իսկ ուդելինք էլ չկար: Բա, էրեխեք, էդրա համար կենդանուն վնաս չպետք ա տաս:

-Խա՛նմ տատի, հիմա դու պատմի էն մարդու պատմությունը, որ արջին սպանել ա:

-Հա, հա,- լսվեց բոլոր կողմերից: Չնայած՝ արդեն մի քանի անգամ լսել էինք, բայց, միևնույնն է, հետաքրքիր էր:

-Տարիներ առաջ Մարտունիում մի որսորդ կար, անունը՝ Պլատոն: Էս Պլատոնը շատ քաջ մարդ էր, հա, էս աշխարհում ոչ մի բանից վախ չուներ: Մի օր բարձրացել ա սար՝ որս էնելու, էնպես է ստացվե, որ մդե արջի բնան մեջ ու էլ չկռծե դուրս գա: Հենց էդ պահին արջը էգեր ա ու էս մարդ էլ չկռցե կրագա: Վերջը էս մարդը մի կերբ բնից դուրս ա գիկա, բայց կողերը լրիվ ջարդուգ, արունոտ, մի խոսքով՝ հազիվ շունչ առնելով:

-Բա հետո՞,- էլ չհամբերեցինք:

-Գիկա գեղ, կանցնի մի քանի ամիս, էս մարդը արդեն լավծուգ, էլի կերտա սար, կերտա նույն բնի մոտ, էս անգամ արջը բնի մեջն ա կեղնի, կսպանա, նոր խիղճը կհանգստնա: Հանգիստ խղջով գիկա տուն:

-Էդ մարդու վերջ լավ ա էղել, բա էն ջահել տղեն, որ մեռավ:

-Էդ ի՞նչ պատմություն է, Ծաղիկ տատ: Հլա պատմի,- բոլորս հայացքներս ուղղեցինք Ծաղիկ տատի կողմն, ու նա սկսեց:

-Էս դեմի սարին մի մատուռ կար, որ փոքր ենք, Վարդևրին կերտենք էդ տեղ երգենք, պարենք, կուրխնենք: Ճամփեն երգար էր, ու երբ կնստենք հանգստանալու, իմ պապը կսկսեր պատմություններ էնել: Իմ հիշողության մեջ մեգն ա լավ մնածեր:

Մի ջահել տղա կեղնի մեր գյուղից, անունը՝ Հերբերդ: Էս էլ միշտ սարերում որս էնելու կերտեր: Մի տարի էլի սովորականի պես կերտա որս էնելու ու էլ չի կա: Գյուղացիկ կհավաքվին իրար գլուխ ու կերտան ման գալու: Մի քանի օր ոնց ման գիկան՝ չկա ու չկա: Դու մի սա էս տղեն մտել ա մի քարնձավ ու էդ դուռը քարերով փագե, երևի ուզեծե գիշերն մնա, թե ինչ՝ էդ չգիտնամ: Կմդնի ու կմնա էտեղ, էլ չկռնա դուրս գա:

-Տատ, բա ի՞նչ գիտեք, որ ինքը չի կարողացել դուրս գալ:

-Այ բալամ, լսի միչև վերջ: Տարիներ կանցնին ու մի օր հովիվները կմդնին էդ քարանձավ: Կտենան՝ մենակ ոսկորներն են ու մի քիչ էն յան՝ հրացանը: Այ հրացանից էլ իմացաձ, որ Հերբերդն ա:

Լռություն տիրեց: Բոլորիս դեմքից սահում էր ափսոսանքը: Հանկարծ տատս, նայելով 6-ամյա Ավետին, հարցրեց.

-Հըն, Ավետ ջան, հո չվախեցա՞ր:

Էս երեխան էլ առանց բան ասելու փաթաթվեց տատին, ու բոլորս կրկին ժպտացինք:

Մեզ շրջապատող անսահման դաշտերից մթան հետ ուժեղանում էր շների հաչոցը: Ինձ թվում էր, թե այդ հաչոցի մեջ լսում էի օգնություն կանչող մեկի ձայնը:

-Էրեխեք, էն ո՞վ ա գոռում, կարո՞ղ ա շներն են հարձակվել էդտեղ բոստան ջրողի վրա:

Բոլորս մի պահ լարեցինք լսողությունը:

-Հա էլի, վազեք ջահելներ, սոված շուն ին, կուդին խեղջ մարդու:

Մի քանի վայրկյան հետո գոմի հին պատի տակ էլ մարդ չկար:

Astghik Ghazaryan

Առած-ասացվածքներ

Այսօր ներկայացնում եմ տատիկիցս գրի առած առած-ասացվածքները հենց իր մեկնաբանություններով:

Րեխեն ազիզ ա, թարբիաթը րեխիցը ազիզ ա:

Րեխեն ծնողի ջիգյարն ա, բայց ընտանիքի պատիվը, դաստիարակությունը, նիստուկացը ավելի թանկ են:

***

Աբրուշումա տիկինը պրթատիկնի ղաքին ղրավաշ ա:

Մարդ կա, վեր լավ ծնողի ժառանգ ա, անող-տնող, բայց Աստված նրան տվել չի, վեր լավ ապրի, ու մի փնթիի ղաքին նոքարություն ա անըմ իրա ընտանիքի գոյությունը պահիլու հըմար:

***

Իշին պոզեր չի տյուս էկավ, ասեց՝ տյառ կոդուխ եմ:

Ամեն մինը պետք ա իրա տարիքին սազական խոսք ու արարք ունենա:

***

Շունը շանիցն ա, կաշին կղանիցն ա:

Եթե մարդը վատն ա, իրանից ծնվածը իրա նման վատը դի լիլ:

***

Թուքը` թքողին, մուրը` մրողին, ո՞վ կթքի իրա ծնողին:

Մի ջահել հարսն ա լըմ: Էդ հարսը վատն ա լըմ. փռնըմ են, մրըմ, կապըմ, ճըմփի կես տեղը նստցնըմ, կեղին էլ ասըմ, վեր քյացող-էկողը վրին թքի: Իրա տղա րեխեն դետնն անց կենալիս ա լըմ: Ասըմ են` վիրին թքի: Տղեն կաղնըմ ա ու ասըմ.

- Թուքը` թքողին, մուրը` մրողին, ո՞վ կթքի իրա ծնողին:

***

Սևին սապունն ինչ կանի, խևին` խրատը:

***

Օրեն զարդանք ա, տարեն մխկիթ:

Տեսքը լավն ա, սիրուն ա, բայց պիտանի չի, անորակ ա:

***

Աստվածը խառատ չի, իրար քցող ա:

***

Ճումբն ըլել ա սարի կլյուխ, լյաց ա լըմ:

***

-Տնա’զ, տնա’զ, ո՞ւր ես քյըմ:

 -Տնազ անիլ…

Ինքը մի պյան չի, դիմացինին էլ հլա տնազ ա անըմ:

***

Քարի պյուճուրը չի մեծանըմ, իսանի պյուճուրը մեծանըմ ա:

***

Ինքը մարդանման չի, խոսքը մարդասպան ա:

***

Պերանի տյուս էկածը իրանից մեծ ա:

***

Հաթամը խաբվըմ ա, պտուղը ուտըմ ա:

***

Ծյուածի հավը կչկչան ա:

Ղոչաղ օքմին լյաչառ ա ըլըմ:

***

Չուտողի մալը ուտողին հալալ ա:

***

Կակող խաչին տևերը տրոր են տալիս:

Համեստ, խելոք մարդուն հաշվի չեն առնըմ:

***

Անճարն ա կերել թանն ու պյանջարը:

Եթե մարդ հնար չունի, հարմարվիլ դի, էլի:

***

Թյուլեն դյամակըմ են խրատըմ:

Րեխին օրորոցից պետք ա դաստիարակեն:

 

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող` Աստղիկ Ղազարյան
Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

armida

Հանելուկներ

Ձին քնաց,

Թամքը մնաց:

                      (գետ և կամուրջ)

Հպարտ-հպարտ ման ա կյալիս,

Քիթը ոսկոր, մրյուքը միս:

                         (հնդկահավ)

Աք տան, բաք տան,

Քյաքուլատ ծիք տան:

                                 (կշեռք)

Ղրղնեն հիշալլու,

Մեջը գյոզլու:

                        (խաշիլ)

Ըստե նստեմ,

Քռան ճյուր խմեմ:

                           (միտք)

Հինգ ախպեր իրար հետ պատ են շարում:

                                                                     (ճաղեր)

Ինչքան կտրես, խորանում ա:

                                                          (փոս)

Ինչքան ծքյում ես, կրճանում ա:

                                           (սիգարետ)

Հողի լյուլյա,

Մսի գյուլլա:

                      (մուկ)

Ինքը հողի,

Ծայրը պողի:

                     (փսոս)

Կաշին` միջում,

Միսը` դրսում:

                            (քարաճիկ)

Վեչ առնողին ա պետք, վեչ ծախողին,

Ում էլ որ պետք ա, անպետք ա:

                                                  (դագաղ)

Վեչ հաչում ա, վեչ կծում ա,

Վեչ էլ մարդ ա ներս թողում:

                                         (կողպեք)

Ասացող` Խանում Արզումանյան

Գրի առնող`  Արմիդա Բաղիյան 

 

Կուծի’,  կուծի’, հոլները տվեր ըրա:

                                                    (սանդերք)

Արա հանդին ա, հանդին ա,

Պոզերը կռմանդին ա,

Տարին մհետ կիթ կկյա,

Արա հանդին ա, հանդին ա:

                                        (խաղողի վազ)

Պիծի պտրհան

Շեղջով լիքը:

                        (բերան)

Ռավետը վեր ա կենում,

Քնյում գյուղ պտտում,

Կյալի տռան հետևին կաղնում:

                                                (կոպալ)

Ստե պիպիզ, ընդե պիպիզ,

Մղկի տակին ճլպիպիզ:

                                        (ավել)

Ասացող` Ռիմա Ծուղունյան 

Գրի առնող` Արմիդա Բաղիյան 

Մի քիչ բաղչագողի ու սևանալու մասին

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Սևանալու սեզոնը փակվում է: Մտածեցիր՝ արևայրուքի մասի՞ն եմ խոսում: Ո՜չ, սև թութ ուտելիս էլ ես «սևանում»:

Ինձ համար քաղցր է այն միրգը, որը ինքս քաղում եմ ծառից ու ուտում՝ թեկուզ «սևանալով»: Բայց և այնպես, ինձ հազվադեպ եմ «գցում» ծառերի վրա ու վայելում բնության բարիքները՝ ի տարբերություն փոքր ժամանակվա, երբ ծառերի վրա էի խաղում:

Սիրում եմ, երբ գնում ենք «բաղչագող»: Եթե չգիտեք՝ ասեմ, որ «բաղչագողը» դա այն հաճելի երևույթն է, երբ գնում ես առատ այգի ունեցող հարևանի, մեկ-մեկ էլ՝ հեռու բարեկամի բաղչա՝ այգի, «գողություն» անելու: Բայց ինչպես մենք ենք գնալիս ասում՝ արևածաղկի կամ մրգի գողը գող չի:

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Իհարկե, այս արարողությունն աշխատում ենք անցկացնել առանց ծառերը վնասելու՝ մեր հաջորդ տարվա բաղչագողի մասին մտածելով:

Շատ հաճախ սև թութ ուտելուց հետո «բռնվում ենք». մեզ դավաճանում են մեր սևացած բերաններն ու ձեռքերը՝ չնայած, որ խակ թթով ահագին մաքրվում ենք (խակ թութը օգնում է հետքերի դեմ):

Սև թթի սեզոնը փակվում է, դե՜, սևանալունն էլ:

Sose Zaqaryan

Եկեք չխորանանք

Ինչպես բոլոր ազգերը, այնպես էլ հայերը, սիրում են սուրճ խմել: Բայց, ի տարբերություն մնացած ազգերի, հայերը սիրում են նաև սուրճի մրուրով գուշակություններ անել, իսկ թե որքանով է դա ճիշտ՝ չգիտեմ:

Կան, չէ՞, մարդիկ, որոնց «փեշակը» բաժակ նայելն է: Հիմա՝ ի՞նչ, դա արհե՞ստ է, թե՞ արվեստ, դժվար է ասել: Դե, պատկերացրեք. եթե ձեր բաժակի մեջ կա հինգ թիվը, ուրեմն, լավ է ու հաջողություն է սպասվում, ինչը չես կարող ասել 7-ի մասին: Չորս թիվը բաժակում նշանակում է փոքր սեղանի մասնակցություն: Արտահայտություններ կան, որոնք օգտագործում ենք միայն բաժակ նայելուց: Օրինակ՝ «դանդաղ եկող հաջողություն», կամ՝ «բախտդ բացի»: Արագիլը նշանակում է նորություն: Մի խոսքով՝ բավականին դժվար և հետաքրքիր մասնագիտություն է:

Ինձ թվում է՝ բաժակ նայելը հատուկ հորինել են հայ տնային տնտեսուհիները, որոնք ամեն օր հարևաններով սուրճ են խմում ու ավելի հետաքրքիր և երկար իրար ներկայությունը վայելում: Դրա համար նրանք ստեղծել են այդ «փեշակը»: Դե, այն, որ կրիան դանդաղ հաջողությունն է, մի տեղ կարելի է հասկանալ, բայց որ ձին խորհրդանշում է մուրազը, արդեն անհասկանալի է: Երևի ձիու թռիչքը նմանեցնում են մարդկային մտքի թռիչքին, բայց խոսքը մեր մեջ, ոչ ձին է ուղղակի իմաստով թռչում, ոչ էլ մարդկային միտքը: Մի անգամ բարեկամներիցս մեկը, որը դեմ էր բաժակ նայելուն, ասաց.

-Բաժակը շրջելիս՝ բախտն էլ եք շրջում:

Սա էլ է, չէ՞ հնարավոր: Չեղավ, չեղավ. կարծես՝ ես էլ եմ սկսում գուշակություններ անել՝ տողատակերում խորհուրդ ու նշանակություն փնտրելով:

Դե, քանի դեռ չեմ խորացել այս ասպարեզում, ավելի լավ է վերջացնեմ ու լվանամ սուրճի բաժակները առանց շրջելու:

Astghik Ghazaryan

Բանահյուսական երգեր Գետահովիտ գյուղից

Առավոտյան շուտ արթնացա,
Տեղս հավքի, տունը մաքրի,
Դեռ հարս չելեր:
Ասի գնամ, կովը կթեմ:
Կովը կթի, կաթ բերեցի,
Դեռ հարս չելեր:
Մտա սենյակ, էլ ի՞նչ տեսնեմ.
Երկու գլուխ, չորս հատ ոտքեր:
Սուրը հանի, սիրտը խոցի:
Հարսն արթնացավ:
-Տու’նդ քանդվի, դաժա’ն կեսոր,
Ծոցիս քնած քո բալիկն է,
Յոթը տարվա քո ղարիբն է:

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող`Աստղիկ Ղազարյան
06.02.2017թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

***

Ես մի մարալ, ես մի ջեյրան, ա’յ նանա,
Ինձ տվել ես մի չիրքինի, վա’յ նանա,
Վեչխար չի, թե սյուրվին խառնեմ, ա’յ նանա,
Կյոմոշ չի, թե բազար տանեմ, ա’յ նանա:

Ես մի մարալ, ես մի ջեյրան, ա’յ նանա,
Ինձ տվել ես մի չիրքինի, վա’յ նանա,
Ես ուզում եմ իմ չոբանին, ա’յ նանա,
Մոտը նստեմ, դարդս պատմեմ, ա’յ նանա:

Ինչ եմ անում կվիրկոթի կաստյումն, ա՜յ, ա՜յ,
Կամ թե նրա խրոմակի սապոկը:
Ես ուզում եմ իմ չոբանին, ա’յ նանա,
Մոտը նստեմ, դարդս պատմեմ, ա’յ նանա:

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող`Աստղիկ Ղազարյան
23.04.2017 թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

 

Astghik Ghazaryan

Բանահյուսական սիրո երգեր

I տարբերակ

-Օրը մութն է, ես չեմ հասնիլ քյարվանին,
Օրը մութն է, ես չեմ հասնիլ քյարվանին,
Սյուրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:
-Օրը ճաշ է, դու կհասնես քյարվանին,
Օրը ճաշ է, դու կհասնես քյարվանին,
Մատաղ լինիմ քո ման էկած տեղերին,
Ո՜վ այ հյուր, գիշերելու տեղ չունեմ…
-Յոթը տարի ես թողել եմ մի ծաղիկ,
Սյուրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:
Ես Սայադն եմ յոթը տարի կորած եմ,
Սյուրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:
-Որ Սայադն ես, ի՞նչ ես էլ ինձ չարչարում,
Արի’, ա’յ հյուր, աչքիս վրա տեղ ունես:

Ասացող` Մաստեր Սարգսյան (Փչան Մաստեր)
Գրի առնող` Աստղիկ Ղազարյան
24.11.2016թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

II տարբերակ

-Տանջվող սերը ես հանձնում եմ տանջողին,
Մատաղ լինեմ ման էկածըդ տեղերին:
Օրը մութն ա, ես չեմ հասնիլ քյարվանիս,
Սիրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:

-Տանջված սերը ես հանձնում եմ տանջողին,
Մատաղ լինեմ ման էկածըդ տեղերին:
Օր դեռ շատ կա, դու կհասնես քյարվանիդ,
Անցի’ր, ո’վ հյուր, գիշերելու տեղ չունեմ:

-Ման էկածըդ տեղըմ այգի լինեի,
Այգում բուսնած վարդ, մանիշակ լինեի,
Օրը մութն ա, ես չեմ հասնիլ քյարվանիս,
Սիրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:

-Ման էկածըդ տեղըմ այգի լինեի,
Այգում բուսնած վարդ, մանիշակ լինեի,
Օր դեռ շատ կա, դու կհասնես քյարվանիդ,
Անցի’ր, ո’վ հյուր, գիշերելու տեղ չունեմ:

Հայրենիքում դուն իմ թողած ծաղիկն ես,
Վաղուց է, որ վերադարձիս կսպասես:
Օրը մութն ա, ես չեմ հասնիլ քյարվանիս,
Սիրու’ն տիկին, հյուր ընդունիր այս գիշեր:

-Ման էկածըդ տեղըմ այգի լինեի,
Այգում բուսնած վարդ, մանիշակ լինեի,
Եթե իմն ես, էլ ինչ ես իզուր տանջում,
Արի’, ո’վ հյուր, գլխիս վրա տեղ ունես…

Ասացող` Սիրանուշ Ղազարյան (Ամայ)
Գրի առնող`Աստղիկ Ղազարյան
24.11.2016թ., Տավուշի մարզ, գ. Գետահովիտ

armida

Խաղիկներ

Գյուլում, գյուլում գյուլչչաք,

Ես, տյու մտնենք մի փչակ,

Մինչև լյուս քչփչանք,

Լյուսին նհետ տյուս կկյանք:

***

Նա~ն աղջիկ, ջա~ն աղջիկ,

Մուշտարիքդ կյան աղջիկ,

Ճմփին ուրյուտ տան, աղջիկ:

***

Քաչալ, քաչալ քշմաչի,

Քաչալն ուտի շան կաշի,

Օխտը րաբա հյուն պիրեք,

Մեր քչալին տուն պիրեք:

***

-Հե~յ, անա’ն:

-Ի՞նչ ա, աջան:

-Էն տղեն ասի դուդուն ածի,

Զիզի հարսին պար ածի:

-Հե~յ, անա’ն:

-Ի՞նչ ա, աջան:

-Սխտորըթակին վե՞րդե ա:

-Էն ա, ալ խնձորին տակին ա:

-Խնձոր կծեմ, թուլ անեմ

Զիզի հարսին կուլ անեմ:

Ասացող` Ռիմա Ծուղունյան

Գրի առնող` Արմիդա Բաղիյան